Van den Bulck

Algemene informatie over de betekenis van de familienaam en de geschiedenis van de familie Van den Bulck(e) en de varianten.

Betekenis

De oorsprong van de Vlaamse familienaam verwijst naar een oude plaatsnaam als blok, bilc of bulc met als betekenis een omsloten weiland, hooiland of ingesloten land grenzend aan een waterloop.

Zie voor details Bulck (toponiem)

Synoniemen

Merk ook de diverse verfranste vormen op door de Franse bezetting van Vlaanderen en de annexatie van Romaans- en Frans-Vlaanderen:
Vandenbulck, Vanden Bulck, Van den Bulcke, Vandenbulcke, Van Bulck, Van dem Bulcke, De Bulcke, Van den Bulte(n), Van den Beulcke(e), (Van den) Bilcke, Beulcke, De le Bulcke, (van den) Beulque, (van de) Beuque, Beulques, Bulque, Bul(c)kaert, Bulkmans, Bolkaer(t)s, Van den Bloke, Van den Block, Blockman.

Varianten

(van) Keersebilck, van Keersbulck, van Keirsbil(c)k, -bilcke, -belck, van Kiersbilck, (van) Keirsbulck, Keirs(e)bilck, Keirsbelik, Keirsebilk, van Kersbikk, Kiersebilck, (van) Kersbulck, van Kesbeulque, van Keirsebinck, van Keisdelck, Kisbilck, Kesbulg, Kisbukk, Verkeersbilc = ‘bilk, blok, omheind stuk waar waterkers groeit’.

Valse vrienden

De naam komt ook in Duitsland voor en heeft daar 2 oorsprongen:

• een afleiding van het Latijnse woord bubulcus voor ossendrijver of ossenknecht.
• een afleiding van een Germaans woord bulleke (kleine heuvel) werd later bülk. Een gebied met diverse Bülk objecten is te vinden in de Noord-Duitse gemeente Strande met de Bülk-vuurtoren, waterzuiveringsstation Bülk en voormalig Schloss Bülk.

Historische achtergronden

Er is tot op heden geen enkel document gevonden dat de familie een adellijk verleden had of een wapenschild voerde. De oorsprong van de familienaam is wellicht te vinden in uitgeweken personen die afkomstig waren van een gewoon omheind perceel als bulck, een bekende bulck als den Bulck of van de heerlijkheid ten Bulcke en op hun nieuwe locaties verwezen naar hun vorige plaats van afkomst.

• Het wapenschild dat op de website geni.com bij een aantal stamvaders wordt getoond is dit van de abdij van Zonnebeke en later van de gemeente. De eerste versie van dit wapenschild staat al op de middeleeuwse kaart van Kortrijk met de wapenschilden van de abdijen uit de omgeving. Het eerste spoor van dat wapenschild dateert van 1344.

De familienamen Van den Bulcke en Van den Bulck lijken op het eerste gezicht dialectische varianten tussen Vlaanderen en Brabant maar worden historisch in beide gebieden terug gevonden en veranderen met de tijd. We zien in Kessel-Nijlen rond 1567 bijvoorbeeld een familietak die Van den Bulcke noemde veranderen naar Van den Bulck en rond 1740 wordt in Antwerpen de zoon van een Van Bulck plots een Van den Bulck.

De oudste historische verwijzing duidt op een samenwerking met de Heren van Komen rond kanaliserings- en waterwerken en een afstamming uit wat nu Frans Vlaanderen is of zelfs Romaans Vlaanderen was.

• "De heren van Komen hadden sedert de 11e-12e eeuw een burcht in Ruisscheure op de grens tussen Vlaanderen en Artesië (Frans: Artois). Voor hun landslieden was er bij de grensrivier een omheinde oeverweide of bulck afgebakend, die waarschijnlijk reeds sedert de 8e eeuw gold als de wieg van alle kanaalbouw in Europa: hier tussen de Aa en de Leie"

Het verschijnen van de familienaam rond Lier kan verband houden met de Opstand van Kust-Vlaanderen en De slag bij Kassel van 1328 waarbij de Vlamingen werden verslagen en ook het kasteel van Filips van Komen te Ruisscheure werd belegerd en verwoest. Los van de schade aan eigendommen werden de opstandelingen vervolgd, onteigend en terechtgesteld. Hun eigendommen werden vervolgens herverdeeld onder de Franse getrouwen. Wellicht trokken sommigen daarom naar de Brabantse streek rond Lier.

Vanaf het midden van de 14de eeuw is er sprake van de heerlijkheid ten Bulcke ten oosten van de Leie, een van Rekkem afgesplitste heerlijkheid. Deze nieuwe heerlijkheid ten Bulcke, die ook dorpsheerlijkheid was, wordt voor het eerst vermeld in 1365 en werd toen gehouden door Gillis van Rekkem. Ten Bulcke wordt tot aan de Franse Revolutie onder meer bestuurd door de adellijke families van Rekkem, van Walem en d'Ablaing.

Historische personen

In Kortrijk zijn voorouders bekend als 'betalende buitenpoorters' maar niet geregistreerd als handelaars verwant aan de lakennijverheid (1366-1418).

• 1368 Jhan (van) Kersbelc

Antwerpen

• 1759 Joannes (Jan) Franciscus Van den Bulck gaat als leerjongen 4 jaar in de leer bij de 'lettergieterije van de drukkerije Plantin'.

Streek rond Lier

• 1385 Lambert Van Den Bulcke
• 1464 Lier: Jan Van den Bulcke, schepen van de bijvang van Lier
• 1486 Lier: Willem Van den Bulck, de eerst gekende poorter met de naam en mogelijks kleinzoon van Lambert

Geografische spreiding

Volgens onbevestigde bronnen zou de oorsprong van de familienaam uitkomstig zijn uit wat nu Frans Vlaanderen is. De familie zou zich geleidelijk noorderlijk hebben verspreid via gebieden rond Komen en Kortrijk tot in Zeeuws-Vlaanderen om vervolgens ook de Schelde over te steken naar het toenmalige Brabant. Eerst nog als Van den Bulcke en later als Van den Bulck zien we een belangrijke tak zich na 1200 verspreiden via Lier, Kessel en Nijlen. Vanaf de 19° eeuw zien we een sterkere aanwezigheid in de stad Antwerpen.

Geneanet grafisch-historische presentatie

Steden met de hoogste procentuele aanwezigheid

1. Antwerpen
2. Lier
3. Heist-op-den-berg
4. Grobbendonck
5. Nijlen

Landen waar aanwezig

1. Internationaal volgens Geneanet.org Spreidingstabel
2. België volgens familienaam.be Spreidingskaart en Statbel voor na 2008

Naam/Jaar	Van den Bulck	Van den Bulcke	Vandenbulcke	Van Bulck	Vanden Bulcke
2020	745	511	1750	511	314
2008	772	536
1998	778	559

1. Nederland: 91 volgens een telling in 2007 en voornamelijk in Zeeuws Vlaamse regio's Hulst (19), Terneuzen (24), Vlissingen (5) en Den Haag (5): details via http://www.cbgfamilienamen.nl/nfb/
2. Frankrijk kende een tijdelijke imigratie piek in de eerste helft 20ste eeuw. Vermoedelijk een fenomeen veroorzaakt door de wereldoorlogen. In deze periode werden 19 naamgenoten geboren in het department Aisne. In de tweede helft 20ste eeuw noteerde Haute Marne 4 geboorten. Andere tijdsperioden en departementen hebben geen registratie of heel uitzonderlijk 1 of 2.
3. Duitsland : hoewel de volledige naam er niet voorkomt zijn er wel Bulck en Bulk gekend en dit voornamelijk in regios nabij de Belgisch en Nederlandse grens : Herford, Steinfurt en Osnabrück. Voor meer details consulteer https://www.ancestry.de/learn/learningcenters/namedist.aspx?name=Bulk
4. Verenigd Koninkrijk : meerdere bronnen vermelden Van den Bulck in diverse regio's waarbij de oudste in Essex voor Harry Van den Bulck (1901) en Charley Harry Van den Bulck (1903). Details via https://rootsuk.com/
5. Verenigde staten : meerdere immigratietakken eind 19de en begin 20ste eeuw voornamelijk per schip via Ellis Island. Zowel de familienaam als de voornamen werden bij aankomst regelmatig aangepast aan het Engels of verkeerd gespeld. Bekendste afstammeling Luitenant-kolonel Charles Vanden Bulck van het Manhattan project in Oak Ridge, Tennessee met stamboom op Geni.com

Literaire verwijzingen

De leeuw van Vlaanderen (1838) van Hendrik Conscience verwijst in één van de bewerkingen naar domein Den Bulck waar de Vlaamse legers op weg naar Kortrijk kamp hielden. Het is niet bekend of dit een historisch feit is dan wel een invulling van de auteur. Een gelijknamig domein is ook vandaag nog bekend en gelegen op de westelijke oever van de Schelde tussen Gent en Kortrijk. Dit is niet te verwarren met de Heerlijkheid 'ten Bulcke' dat op het grondgebied van Rekkem aan de Leie lag of 'Heerlijkheid (ten) Bulcke' in Anzegem met 'Hoeve Goed ten Bulcke'.

Vermeldenswaardige personen

• Jan van den Bulcke, Liers schepen van de bijvangst vanaf 1464 (archief stad Lier)
• Willem Van de Bulck, poorter van de stad Lier vanaf 1486 (archief stad Lier)
• Cathelyne van den Bulcke (1542-1590), vermeende heks uit Kessel-Nijlen
• Jan Franciscus Van den Bulck, Lierse leerjongen bij drukkerij Plantin-Moretus in Antwerpen (1759)
• Charles Vanden Bulck (1904-1962), Luitenant-kolonel, administratief directeur van het Manhattan Engineer District of Manhattan project (WO II)
• Frank Van den Bulck (1951-1978), brandweerman overleden bij de Antwerpse havenbrand aan de Noord Natie in loods 243 (1978)

Constructies

Eregraven en monumentale graven

1. Wereldoorlog 1
   1. Corneel Van den Bulck, Soldaat 8° Artillerie, 02/11/1917, Militaire begraafplaats Oeren-Alveringem, Graf 344
   2. Jozef Van den Bulck, Korporaal 17° Linie, 08/11/1917, Militaire begraafplaats Oeren-Alveringem, Graf 361
2. Monumentale graven
   1. Joseph Van den Bulck, Kapper, 23/01/1872-21/04/1913
   2. Egide Van den Bulck, Politiecomissaris Antwerpen
3. Hulpdiensten
   1. Frank Van den Bulck, Brandweer Antwerpen 13/08/1951-06/02/1978 Antwerpen, Schoonselhof, perk E, rij 2, graf 9

• 

  Corneel Van den Bulck - Grafzerk te Oeren

• 

  Jozef C. Van den Bulck - Grafzerk te Oeren

Andere

1. Charles Vanden Bulck brug, Loudon County, Tennessee, VS

Stambomen

1. Geni.com Deze is de bron voor alle updates. Van hieruit worden peridiek een export naar andere site uitgevoerd
2. Geneanet.org

Onroerend Erfgoed

1. Goed ter Bulken, Knobbelstraat 81, 8580 Avelgem - Deze plaatsnaam verwijst naar een omsloten stuk land gelegen tegen de Scheebeek. (1416)
2. Heerlijkheid Ten Bulcke, Kasteeldreef 2, Menen - Rekem met vermeldingen vanaf midden 14de eeuw.
3. Kasteel De Bulck (1639) ook gekend als Kasteel van Waasmunster en Kasteeldomein Ortegat.
4. Resultaten uit Inventaris Onroerend Erfgoed met trefwoord = Bulck
5. Resultaten uit Inventaris Onroerend Erfgoed met trefwoord = Bulk

Bronnen

1. heemkundige kring „HET LAND VAN NEVELE”
2. Statbel-familienamen
3. familienaam.be
4. geneanet.org
5. worldnames.publiprofiler.org
6. inventaris.onroerenderfgoed.be
7. Belgisch en Nederlands stratenregister
8. Duits afstammingsregister
9. Bijdrage tot de toponymie van de Meetjeslandse polderdorpen
10. Over de perceelsnamen van het Nederlandse rivierkleigebied - Betuwe en Bommelerwaard