Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Claire Prowizur: verschil tussen versies
(Nieuwe pagina aangemaakt met '''Claire Prowizur''' (Hamburg-Altona 1923 - ) was een Pools-Joodse trotskiste.<ref>[https://nl.marxisme.be/2020/05/23/een...') |
|||
| (4 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
''Claire Prowizur''' ([[Hamburg-Altona]] [[ | '''Klara 'Claire(tte)' Prowizur''' (ook gespeld '''Provisor''') ([[Hamburg-Altona]] [[30 mei]] [[1922]] - [[Tel Aviv]] sterfdatum onbekend) was een [[Polen|Pools]]-[[Joden|Joodse]] [[trotskisme|trotskiste]].<ref>[https://nl.marxisme.be/2020/05/23/een-joodse-revolutionaire-onder-de-naziterreur-het-verhaal-van-claire-prowizur/ Een joodse revolutionaire onder de naziterreur: het verhaal van Claire Prowizur], marxisme.be 23 mei 2020</ref><ref>ESCAPEES. The History of Jews Who Fled Nazi Deportation Trains in France, Belgium, and the Netherlands, [[Tanja von Fransecky]], Lukas Verlag, 2016</ref> | ||
==Levensloop== | ==Levensloop== | ||
===Interbellum=== | ===Interbellum=== | ||
Prowizur werd nabij Hamburg geboren tijdens de vlucht van haar ouders uit Polen naar [[Brussel (stad)|Brussel]]. Ze was de oudste van vier kinderen. Haar vader | Prowizur werd nabij Hamburg geboren tijdens de vlucht van haar ouders uit Polen naar [[Brussel (stad)|Brussel]]. Ze was de oudste van vier kinderen. Haar vader had een winkel die failliet ging, waarna hij werd opgesloten. Claire moet hierdoor op 14-jarige leeftijd beginnen werken. | ||
Toen ze 12 jaar oud was werd ze lid van de socialistische jeugdbeweging [[Rode Valken]], op 14-jarige leeftijd werd ze lid van de socialistische Joodse vereniging 'Bund', een organisatie waar ze [[Philippe Szyper]] leerde kennen met wie ze in 1942 zou trouwen. Szyper was een trotskist die door de [[Revolutionair Socialistische Partij]] (RSP) opdracht had gekregen om in de Bund te trachten leden te werven. Prowizur werd op haar 17de trotskiste, waarna ze brak met het Joodse geloof. | Toen ze 12 jaar oud was werd ze lid van de socialistische jeugdbeweging [[Rode Valken]], op 14-jarige leeftijd werd ze lid van de socialistische Joodse vereniging 'Bund', een organisatie waar ze [[Philippe Szyper]] leerde kennen met wie ze in 1942 zou trouwen. Szyper was een trotskist die door de [[Revolutionair Socialistische Partij]] (RSP) opdracht had gekregen om in de Bund te trachten leden te werven. Prowizur werd op haar 17de trotskiste, waarna ze brak met het Joodse geloof. | ||
===Tweede Wereldoorlog=== | ===Tweede Wereldoorlog=== | ||
Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] werd de RSP de facto een verzetsgroep en Claire kwam in contact met [[Abraham Léon]] en eenmalig met [[Ernest Mandel]]. | Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] werd de RSP de facto een verzetsgroep en Claire kwam in contact met [[Abraham Léon]] en eenmalig met [[Ernest Mandel]]. | ||
Na de arrestatie van Mendel legde Prowizur de contacten met een dame die voor de Duitsers werkte | Na de arrestatie van Mendel legde Prowizur de contacten met een dame die voor de Duitsers werkte en die hielp de bewakers om te kopen zodat Mendel kon ontsnappen. (Mendel zou na de oorlog volhouden dat hij zelf ontsnapte).<ref>[https://www.cegesoma.be/docs/media/chtp_beg/chtp_12/chtp12_001_Stutje.pdf Ernest Mandels kleine oorlog. Revolutionaire socialisten in bezettingstijd, 1940-1945], [[Jan-Willem Stutje]]</ref> | ||
De Duitsers hielden sinds 1942 razzia's in België | De Duitsers hielden sinds 1942 razzia's in België en ze was getuige hoe haar vader [[Chaskel Prowizur]] werd gearresteerd na verraad door [[Icek Glogowski]]. In januari 1943 hield de [[Gestapo]] een huiszoeking in het huis van Szyper en Prowizur waarbij illegale pamfletten werden ontdekt in een dubbele bodem van een aktentas, waarna beide partners werden overgebracht naar het hoofdkwartier van de Gestapo op de [[Louizalaan]]. Ze werden allebei overgebracht naar de [[Dossinkazerne]], waar ze haar vader terugvond. Beiden werden op de transportlijst gezet van het [[Twintigste treinkonvooi]] naar het [[concentratiekamp]] [[Auschwitz (concentratiekamp)|Auschwitz]]. | ||
Via hun trotskistische kameraad [[Albert Clément]] kwamen ze in het bezit van een ijzerzaagje | Via hun trotskistische kameraad [[Albert Clément]] kwamen ze in het bezit van een ijzerzaagje waarmee ze wisten te ontsnappen uit de trein. De Gestapo schoot enkele ontsnappers dood, maar Claire en Philippe ontsnapten nabij Luik. Het paar liet hierbij Claire's zieke en bewusteloze vader achter op het transport. Claire sprong pas na lang aandringen van haar echtgenoot die stelde dat ze in Auschwitz een zekere dood tegemoet zouden gaan, wat ook effectief het geval zou blijken voor haar vader.<ref>[https://advn.be/en/db/BO046293 I Have a Message for You – Matan Rochlitz]</ref> De ontsnapte gevangen werden opgevangen door gewapende kameraden o.l.v. Clément. Het paar verbleef tijdelijk in [[Tervuren]] tot ze valse identiteitspapieren konden bemachtigen, waarna ze naar [[Gilly]] ([[Charleroi]]) werden gestuurd en werden opgevangen bij mijnwerkers (o.m. [[Florent Galloy]]). | ||
Prowizur hielp er het verzet door de pamfletten die in Brussel werden gedrukt te proeflezen. Na de arrestatie van [[Abraham Léon]] bezocht een Duitse soldaat de schuilplaats van Claire: de soldaat wilde Léon helpen ontsnappen door hem te verkleden als Duits soldaat. Léon werd echter zo hard mishandeld door de Gestapo dat hij | Prowizur hielp er het verzet door de pamfletten die in Brussel werden gedrukt te proeflezen. Na de arrestatie van [[Abraham Léon]] bezocht een Duitse soldaat de schuilplaats van Claire: de soldaat wilde Abraham Léon helpen ontsnappen door hem te verkleden als Duits soldaat. Léon werd echter zo hard mishandeld door de Gestapo dat hij zijn gezicht gezicht zo vertimmerd was dat onmogelijk kon doorgaan voor een normale soldaat, zodat het plan niet kon doorgaan. Léon zou uiteindelijk in Auschwitz worden omgebracht. | ||
In September 1944 werd Charleroi bevrijd door het [[Verenigde Staten|Amerikaanse]] leger. De bevolking was euforisch, de | In September 1944 werd Charleroi bevrijd door het [[Verenigde Staten|Amerikaanse]] leger. De bevolking was euforisch, de trotskistische Prowizur was echter vooral teleurgesteld omdat de bevolking zich niet tegen de nieuwe kapitalistische onderdrukkers in opstand kwam. | ||
===Na de oorlog=== | ===Na de oorlog=== | ||
In mei 1945 trokken Claire en Philippe terug naar Brussel, waar ze de partij vroegen om adem te mogen komen en hun activisme terug te schroeven. | In mei 1945 trokken Claire en Philippe terug naar Brussel, waar ze de partij vroegen om adem te mogen komen en hun activisme terug te schroeven. | ||
Ze | In 2005 kreeg ze de Belgische nationaliteit.<ref>[https://lex.be/nl/doc/be/staatsblad/wet-die-naturalisaties-verleent-13-januari-2005-beml_2005009054_nl Wet die naturalisaties verleent], 13 januari 2005</ref> | ||
Ze leefde op het eind van haar leven met haar man in [[Tel Aviv]] ([[Israel]]).<ref>[https://id.loc.gov/authorities/names/n81012694.html Prowizur-Szyper, Claire, 1923-]</ref><ref>[https://www.sap-rood.be/cm/index.php?view=article&id=946&tmpl=component&print=1&page=&Itemid=53&option=com_content&25262099bab4e2695d2f6af7274e90c1=13077b4d1e903a8a8a4880a9128acbc6 Tegen ELK racisme Tegen ELKE volkerenmoord - Gaza: Not in my name]</ref><ref>[https://www.ancestry.com/search/categories/42/?name=_Provizor Klara (Clairette) Provisor (Prowizur or Provizor)]</ref> | |||
==Bibliografie== | ==Bibliografie== | ||
Huidige versie van 26 okt 2021 om 18:38
Klara 'Claire(tte)' Prowizur (ook gespeld Provisor) (Hamburg-Altona 30 mei 1922 - Tel Aviv sterfdatum onbekend) was een Pools-Joodse trotskiste.[1][2]
Levensloop
Interbellum
Prowizur werd nabij Hamburg geboren tijdens de vlucht van haar ouders uit Polen naar Brussel. Ze was de oudste van vier kinderen. Haar vader had een winkel die failliet ging, waarna hij werd opgesloten. Claire moet hierdoor op 14-jarige leeftijd beginnen werken.
Toen ze 12 jaar oud was werd ze lid van de socialistische jeugdbeweging Rode Valken, op 14-jarige leeftijd werd ze lid van de socialistische Joodse vereniging 'Bund', een organisatie waar ze Philippe Szyper leerde kennen met wie ze in 1942 zou trouwen. Szyper was een trotskist die door de Revolutionair Socialistische Partij (RSP) opdracht had gekregen om in de Bund te trachten leden te werven. Prowizur werd op haar 17de trotskiste, waarna ze brak met het Joodse geloof.
Tweede Wereldoorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de RSP de facto een verzetsgroep en Claire kwam in contact met Abraham Léon en eenmalig met Ernest Mandel.
Na de arrestatie van Mendel legde Prowizur de contacten met een dame die voor de Duitsers werkte en die hielp de bewakers om te kopen zodat Mendel kon ontsnappen. (Mendel zou na de oorlog volhouden dat hij zelf ontsnapte).[3]
De Duitsers hielden sinds 1942 razzia's in België en ze was getuige hoe haar vader Chaskel Prowizur werd gearresteerd na verraad door Icek Glogowski. In januari 1943 hield de Gestapo een huiszoeking in het huis van Szyper en Prowizur waarbij illegale pamfletten werden ontdekt in een dubbele bodem van een aktentas, waarna beide partners werden overgebracht naar het hoofdkwartier van de Gestapo op de Louizalaan. Ze werden allebei overgebracht naar de Dossinkazerne, waar ze haar vader terugvond. Beiden werden op de transportlijst gezet van het Twintigste treinkonvooi naar het concentratiekamp Auschwitz.
Via hun trotskistische kameraad Albert Clément kwamen ze in het bezit van een ijzerzaagje waarmee ze wisten te ontsnappen uit de trein. De Gestapo schoot enkele ontsnappers dood, maar Claire en Philippe ontsnapten nabij Luik. Het paar liet hierbij Claire's zieke en bewusteloze vader achter op het transport. Claire sprong pas na lang aandringen van haar echtgenoot die stelde dat ze in Auschwitz een zekere dood tegemoet zouden gaan, wat ook effectief het geval zou blijken voor haar vader.[4] De ontsnapte gevangen werden opgevangen door gewapende kameraden o.l.v. Clément. Het paar verbleef tijdelijk in Tervuren tot ze valse identiteitspapieren konden bemachtigen, waarna ze naar Gilly (Charleroi) werden gestuurd en werden opgevangen bij mijnwerkers (o.m. Florent Galloy).
Prowizur hielp er het verzet door de pamfletten die in Brussel werden gedrukt te proeflezen. Na de arrestatie van Abraham Léon bezocht een Duitse soldaat de schuilplaats van Claire: de soldaat wilde Abraham Léon helpen ontsnappen door hem te verkleden als Duits soldaat. Léon werd echter zo hard mishandeld door de Gestapo dat hij zijn gezicht gezicht zo vertimmerd was dat onmogelijk kon doorgaan voor een normale soldaat, zodat het plan niet kon doorgaan. Léon zou uiteindelijk in Auschwitz worden omgebracht.
In September 1944 werd Charleroi bevrijd door het Amerikaanse leger. De bevolking was euforisch, de trotskistische Prowizur was echter vooral teleurgesteld omdat de bevolking zich niet tegen de nieuwe kapitalistische onderdrukkers in opstand kwam.
Na de oorlog
In mei 1945 trokken Claire en Philippe terug naar Brussel, waar ze de partij vroegen om adem te mogen komen en hun activisme terug te schroeven.
In 2005 kreeg ze de Belgische nationaliteit.[5]
Ze leefde op het eind van haar leven met haar man in Tel Aviv (Israel).[6][7][8]
Bibliografie
Prowizur schreef haar levensverhaal neer in het boek 'Conte à rebours, une résistante juive sous l’occupation' (Muzin, Brussel, 1979)
Bronnen, noten en/of referenties
|