Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Johann Georg Rapp: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| (2 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
'''Johann Georg Rapp''' (Iptingen (Duitsland) [[1 november]] [[1757]] – Economy, Pennsylvania, [[7 augustus]] [[1847]]) was een Duitse radicale piëtistenleider. | '''Johann Georg Rapp''' (Iptingen (Duitsland), [[1 november]] [[1757]] – Economy, Pennsylvania, [[7 augustus]] [[1847]]) was een Duitse radicale piëtistenleider. | ||
==Leven== | ==Leven== | ||
Johann Georg Rapp werd geboren in een arm gezin in Iptingen | Johann Georg Rapp werd geboren in een arm gezin in Iptingen, een klein dorp in Württemberg. Hij leerde het beroep van schoenmaker en linnenwever. Na een omzwerving van twee jaar keerde hij terug naar zijn geboorteplaats en bezocht al snel de plaatselijke bijeenkomsten van de [[piëtisme|piëtisten]]. Via de piëtisten kwam hij in contact met de ideeën van onder anderen [[Jakob Böhme]] en [[Johann Albrecht Bengel]]. Sinds begin van de jaren 1780 begon hij een groep gelijkgezinde piëtisten om zich heen te scharen. | ||
In 1785 trouwde hij met Christine Benzinger uit Friolzheim, die zo veel rijkdom in zijn huwelijk bracht dat hij in de middenklasse van het dorp opklom. Dat jaar scheurde zijn radicaal-piëtistische groep zich af van de lutherse kerk. In enkele jaren tijd ontwikkelde Rapp zich tot de belangrijkste separatistische leider in Württemberg door het combineren en organiseren van de sterk groeiende radicaal-piëtistische beweging in Maulbronn, Remstal en Balingen. Door wederzijdse bezoeken en uitgebreide correspondentie hielden de separatisten contact met elkaar. Rapps snelle ontwikkeling werd bevorderd door de tegemoetkomende houding van de autoriteiten, die redeneerden dat harde strafmaatregelen of zelfs een uitwijzing hem in de ogen van zijn volgelingen tot een martelaar zou maken. | |||
In 1814 verkocht Rapp de hele nederzetting en verhuisde met zijn groep naar Indiana, waar hij een nieuwe nederzetting bouwde in de wildernis, ook bekend als Harmony, op de Wabash River. In korte tijd ontstond er een vlot draaiende gemeenschap die hoge winsten maakte. De groep rond Rapp leverde ook uitstekende | In 1791 verklaarde Rapp aan een burgerlijke ambtenaar in Maulbronn, dat hij een profeet was en geroepen was om er een te zijn. De ambtenaar liet hem prompt arresteren en bedreigde hem met uitwijzing indien hij niet zou stoppen met prediken. | ||
In de Lomersheimer Verklaring in 1798, wezen Rapps volgelingen de militaire dienst af en weigerden zij lutherse scholen te bezoeken, waardoor zij zich nog verder distantieerden van de lutherse kerk. | |||
Tegen 1802 was de groep in aantal toegenomen tot rond de 12.000. De Württembergse regering besloot dat zij een bedreiging vormden voor de sociale orde en vaardigde een decreet uit tegen hen. | |||
<!---Toen de druk op de separatisten na het aantreden van hertog Frederik II van Württemberg toenam, besloot Rapp te emigreren.-->Onder deze druk besloot Rapp te emigreren. Aanvankelijk dacht hij aan een vestiging in [[Louisiana]], maar toen dit gebied van [[Frankrijk]] aan de [[Verenigde Staten]] werd verkocht, koos hij ervoor om in de zomer van 1803 met zijn zoon Johannes (1783-1812), dr. P. Friedrich Conrad Haller en dr. Johann Christoph Müller naar [[Pennsylvania]] te trekken. Zij vertrokken met een boot op de Rijn tot Amsterdam en reisden van daar naar Pennsylvania. | |||
Niet ver van de stad Pittsburgh vonden zij een geschikt woongebied in Butler County. In 1804/05 volgden ongeveer 700 van zijn volgelingen hem. Per verdrag van 15 februari 1805 werd de ’Community of Equality’ opgericht in Harmony (ook geschreven als Harmonie), Pennsylvania. De mensen leefden in een volledige gemeenschap van goederen; alle privébezit werd afgeschaft. Ernstige conflicten braken uit toen Rapp in 1807 de totale seksuele onthouding ging propageren en afdwingen. Door een goed georganiseerde landbouw en de oprichting van moderne fabrieken (textielproductie en -verwerking, later zijdeproductie) floreerde de nederzetting binnen enkele jaren. | |||
In 1814 verkocht Rapp de hele nederzetting en verhuisde met zijn groep naar [[Indiana]], waar hij een nieuwe nederzetting bouwde in de wildernis, ook bekend als Harmony, op de Wabash River. De grond werd uitgekozen omdat die geschikt zou zijn voor wijn- en boomgaarden. In korte tijd ontstond er een vlot draaiende gemeenschap die hoge winsten maakte. De groep rond Rapp leverde ook uitstekende bijdragen aan de ontwikkeling van de staat Indiana. Na nog eens tien jaar verkocht Rapp de nederzetting aan de Britse utopist [[Robert Owen]], die er een [[socialisme|socialistische]] gemeenschap inrichtte en het hernoemde naar New Harmony. Rapp leidde zijn volgelingen terug naar Pennsylvania, in de omgeving van waar ook de eerste nederzetting was. Een nieuwe nederzetting, met de naam Economy (nu Ambridge), werd gebouwd 18 mijl ten noorden van Pittsburgh in Pennsylvania. Maar het aantal conflicten binnen de gemeenschap nam hierdoor toe. | |||
Johann Georg Rapp bleef tot zijn dood in 1847 de spirituele leider van de gemeenschap. Onder zijn leiding bloeide de gemeenschap economisch en spiritueel, hoewel ze na zijn dood geleidelijk aan leden verloor. De principes van de Harmony Society en Rapps leiderschapsstijl lieten echter een blijvende indruk achter op de utopische bewegingen van de 19e eeuw. | |||
Johann Georg Rapp stierf op 89-jarige leeftijd in Economy en werd, zoals al zijn volgelingen, begraven in een ongemarkeerd graf. | Johann Georg Rapp stierf op 89-jarige leeftijd in Economy en werd, zoals al zijn volgelingen, begraven in een ongemarkeerd graf. | ||
Na zijn overlijden nam het aantal bewoners van de gemeenschap af door de voorkeur voor de ongehuwde staat en door het gebrek aan nieuwkomers. In 1906 werd de organisatie formeel ontbonden. | Na zijn overlijden nam het aantal bewoners van de gemeenschap af door de voorkeur voor de ongehuwde staat en door het gebrek aan nieuwkomers. In 1906 werd de organisatie formeel ontbonden. | ||
{{authority control|TYPE=p |GND= 118749145 |Wikidata=Q108876}} | |||
{{DEFAULTSORT:Rapp, Johann | ==Werken== | ||
* ''Gedanken über die Bestimmung des Menschen'', oorspronkelijke uitgave in het Duits in 1824 en een jaar later in het Engels als ''Thoughts on the Destiny of Man'' | |||
==Weblinks== | |||
* https://meaderingthroughtheprologue.com/george-rapp-and-harmony-on-the-connoquenessing/ | |||
* https://www.immigrantentrepreneurship.org/entries/johann-georg-rapp/ | |||
* [https://www.archives.gov/nhprc/projects/catalog/harmony-society US National Archives] | |||
{{authority control|TYPE=p |VIAF=89860107|LCCN=n/80/113524|GND=118749145 |Wikidata=Q108876}} | |||
{{DEFAULTSORT:Rapp, Johann Georg}} | |||
[[Categorie: Piëtist]] | [[Categorie: Piëtist]] | ||
[[Categorie: Mysticus]] | [[Categorie: Mysticus]] | ||
| Regel 19: | Regel 38: | ||
[[Categorie: Geboren in 1757]] | [[Categorie: Geboren in 1757]] | ||
[[Categorie: Overleden in 1847]] | [[Categorie: Overleden in 1847]] | ||
[[Categorie: Geboren in Württemberg]] | |||
[[Categorie: Overleden in Pennsylvania]] | |||
[[Categorie: Geboren op 1 november]] | [[Categorie: Geboren op 1 november]] | ||
[[Categorie: Overleden op 7 augustus]] | [[Categorie: Overleden op 7 augustus]] | ||
{{kiem}} | {{kiem}} | ||
Huidige versie van 28 mei 2024 om 11:15
Johann Georg Rapp (Iptingen (Duitsland), 1 november 1757 – Economy, Pennsylvania, 7 augustus 1847) was een Duitse radicale piëtistenleider.
Leven
Johann Georg Rapp werd geboren in een arm gezin in Iptingen, een klein dorp in Württemberg. Hij leerde het beroep van schoenmaker en linnenwever. Na een omzwerving van twee jaar keerde hij terug naar zijn geboorteplaats en bezocht al snel de plaatselijke bijeenkomsten van de piëtisten. Via de piëtisten kwam hij in contact met de ideeën van onder anderen Jakob Böhme en Johann Albrecht Bengel. Sinds begin van de jaren 1780 begon hij een groep gelijkgezinde piëtisten om zich heen te scharen.
In 1785 trouwde hij met Christine Benzinger uit Friolzheim, die zo veel rijkdom in zijn huwelijk bracht dat hij in de middenklasse van het dorp opklom. Dat jaar scheurde zijn radicaal-piëtistische groep zich af van de lutherse kerk. In enkele jaren tijd ontwikkelde Rapp zich tot de belangrijkste separatistische leider in Württemberg door het combineren en organiseren van de sterk groeiende radicaal-piëtistische beweging in Maulbronn, Remstal en Balingen. Door wederzijdse bezoeken en uitgebreide correspondentie hielden de separatisten contact met elkaar. Rapps snelle ontwikkeling werd bevorderd door de tegemoetkomende houding van de autoriteiten, die redeneerden dat harde strafmaatregelen of zelfs een uitwijzing hem in de ogen van zijn volgelingen tot een martelaar zou maken.
In 1791 verklaarde Rapp aan een burgerlijke ambtenaar in Maulbronn, dat hij een profeet was en geroepen was om er een te zijn. De ambtenaar liet hem prompt arresteren en bedreigde hem met uitwijzing indien hij niet zou stoppen met prediken.
In de Lomersheimer Verklaring in 1798, wezen Rapps volgelingen de militaire dienst af en weigerden zij lutherse scholen te bezoeken, waardoor zij zich nog verder distantieerden van de lutherse kerk. Tegen 1802 was de groep in aantal toegenomen tot rond de 12.000. De Württembergse regering besloot dat zij een bedreiging vormden voor de sociale orde en vaardigde een decreet uit tegen hen.
Onder deze druk besloot Rapp te emigreren. Aanvankelijk dacht hij aan een vestiging in Louisiana, maar toen dit gebied van Frankrijk aan de Verenigde Staten werd verkocht, koos hij ervoor om in de zomer van 1803 met zijn zoon Johannes (1783-1812), dr. P. Friedrich Conrad Haller en dr. Johann Christoph Müller naar Pennsylvania te trekken. Zij vertrokken met een boot op de Rijn tot Amsterdam en reisden van daar naar Pennsylvania.
Niet ver van de stad Pittsburgh vonden zij een geschikt woongebied in Butler County. In 1804/05 volgden ongeveer 700 van zijn volgelingen hem. Per verdrag van 15 februari 1805 werd de ’Community of Equality’ opgericht in Harmony (ook geschreven als Harmonie), Pennsylvania. De mensen leefden in een volledige gemeenschap van goederen; alle privébezit werd afgeschaft. Ernstige conflicten braken uit toen Rapp in 1807 de totale seksuele onthouding ging propageren en afdwingen. Door een goed georganiseerde landbouw en de oprichting van moderne fabrieken (textielproductie en -verwerking, later zijdeproductie) floreerde de nederzetting binnen enkele jaren.
In 1814 verkocht Rapp de hele nederzetting en verhuisde met zijn groep naar Indiana, waar hij een nieuwe nederzetting bouwde in de wildernis, ook bekend als Harmony, op de Wabash River. De grond werd uitgekozen omdat die geschikt zou zijn voor wijn- en boomgaarden. In korte tijd ontstond er een vlot draaiende gemeenschap die hoge winsten maakte. De groep rond Rapp leverde ook uitstekende bijdragen aan de ontwikkeling van de staat Indiana. Na nog eens tien jaar verkocht Rapp de nederzetting aan de Britse utopist Robert Owen, die er een socialistische gemeenschap inrichtte en het hernoemde naar New Harmony. Rapp leidde zijn volgelingen terug naar Pennsylvania, in de omgeving van waar ook de eerste nederzetting was. Een nieuwe nederzetting, met de naam Economy (nu Ambridge), werd gebouwd 18 mijl ten noorden van Pittsburgh in Pennsylvania. Maar het aantal conflicten binnen de gemeenschap nam hierdoor toe.
Johann Georg Rapp bleef tot zijn dood in 1847 de spirituele leider van de gemeenschap. Onder zijn leiding bloeide de gemeenschap economisch en spiritueel, hoewel ze na zijn dood geleidelijk aan leden verloor. De principes van de Harmony Society en Rapps leiderschapsstijl lieten echter een blijvende indruk achter op de utopische bewegingen van de 19e eeuw.
Johann Georg Rapp stierf op 89-jarige leeftijd in Economy en werd, zoals al zijn volgelingen, begraven in een ongemarkeerd graf.
Na zijn overlijden nam het aantal bewoners van de gemeenschap af door de voorkeur voor de ongehuwde staat en door het gebrek aan nieuwkomers. In 1906 werd de organisatie formeel ontbonden.
Werken
- Gedanken über die Bestimmung des Menschen, oorspronkelijke uitgave in het Duits in 1824 en een jaar later in het Engels als Thoughts on the Destiny of Man
Weblinks
- https://meaderingthroughtheprologue.com/george-rapp-and-harmony-on-the-connoquenessing/
- https://www.immigrantentrepreneurship.org/entries/johann-georg-rapp/
- US National Archives
Q108876 (reasonator)