Ondernemer

Een ondernemer (ook: zakenman, zakenvrouw of entrepreneur) is een persoon die iets onderneemt, en daarmee een of andere maatschappelijke bijdrage levert.

Overzicht

Een ondernemer is een persoon die als doel heeft zich een inkomen te verschaffen door met een bepaalde combinatie van arbeid, kapitaal en kennis een bedrijf te leiden of in stand te houden. Niet altijd leidt de ondernemer ook zijn onderneming, wordt het doel gehaald en maakt de onderneming winst.

Het ondernemerschap of entrepreneurschap is initiatief nemen tot en nieuwe organisaties opzetten als marktkansen zich voordoen. Joseph Schumpeter omschreef de ondernemer als "een persoon die bereid en in staat is een nieuw idee of uitvinding om te zetten in een succesvolle vernieuwing". Entrepreneurschap is in de economische theorie en de bedrijfskunde een centraal concept om economische groei en de dynamiek in het bedrijfsleven te bestuderen.

Nu kan een onderneming zowel een doel als een middel zijn. Sommige mensen zijn ondernemer om geld te verdienen, maar ze zouden ook gewoon ergens in loondienst kunnen gaan als ze daar meer zouden verdienen. Voor anderen hoort het bij hun professie, beroep. Veel huisartsen, tandartsen, apothekers, kunstenaars, artiesten en boeren, kortom "vrije beroepen", zijn ondernemer. Er is ook een grote categorie mensen die ondernemer zijn omdat ze onafhankelijk willen zijn uit principe.

Aspecten van het ondernemerschap

Risico

Het wezenlijke kenmerk hierbij is dat deze persoon dit doet voor eigen risico, het ondernemersrisico. Als het goed gaat dan plukt hij de vruchten van het door hem opgezette bedrijf en als het niet goed gaat loopt hij het risico dat zijn bedrijf ten onder gaat, al dan niet met een faillissement. Het zelf risico lopen is dan ook het kenmerk van de ondernemer. Er zijn in de praktijk echter genoeg juridische constructies te bedenken waarmee de ondernemer zijn risico kan verkleinen teneinde niet zijn gehele vermogen in de waagschaal te stellen. In de praktijk geldt dit meer voor grote ondernemingen omdat de banken ondernemers privé laten meetekenen voor geleende gelden. Ook bij rechtspersonen als een B.V. gebeurt dit.

Aanleg

Of je ondernemen kunt leren of dat het een persoonlijkheidskenmerk is, daarover verschillen de meningen. Wat er zeker wel kan gebeuren is dat je door de omgeving wordt geremd in het ontwikkelen van je ondernemerschap. Daarom richten steeds meer scholen, van basisonderwijs tot hoger onderwijs, hun onderwijs zo in dat deze ondernemerschap bevordert. Dit proces wordt gesteund door allerlei initiatieven als onderwijs onderneemt, team academie, ondernemende basisscholen, jong ondernemen en het Entreprenasium.

Juridische ondernemingsvormen

Dit kan in Nederland worden gedaan in de vorm van een eenmanszaak, een vennootschap onder firma (VOF), een maatschap, een coöperatie, een vennootschap met een in aandelen verdeeld kapitaal, zoals de Besloten Vennootschap (B.V.) of de Naamloze Vennootschap (N.V.), of in de vorm van een Stichting.

In België kan je kiezen uit de volgende ondernemingsvormen; de eenmanszaak, een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (BVBA), een Eenpersoonsvennootschap met Beperkte Aansprakelijkheid (EVBA) (afgeleid van een BVBA), een Naamloze Vennootschap (NV), een Coöperatieve Vennootschap met beperkte (CVBA) of onbeperkte (CVOA) aansprakelijkheid, een Gewone Commanditaire Vennootschap (Comm.V), een Commanditaire vennootschap op aandelen (Comm.VA) een Vennootschap onder Firma (VOF) of in de vorm van een Vereniging zonder Winstoogmerk (VZW). Alles met betrekking tot de onderneming wordt geregeld in het Wetboek Vennootschappen en de uitvoeringsbesluiten (Koninklijk Besluiten).

Ondernemer en belastingdienst

De belastingdienst stelt in Nederland eisen aan ondernemers. Wat deze zijn verschilt een beetje per soort ondernemer en ondernemingsvorm en ondernemer. In het geval van de eenmanszaak heeft de Belastingdienst twee opties. Ondernemer voor de omzetbelasting (meedoen aan de btw geldstromen), en ondernemer voor de inkomstenbelasting. De eerste leidt er toe dat van de kleine ondernemersregeling gebruik kan worden gemaakt. De tweede is niet verplicht maar kan wel enkele zeer interessante fiscale voordelen brengen. Zo kan deze ondernemer in aanmerking komen voor diverse regelingen die voor ondernemers bestaan, zoals de zelfstandigenaftrek, de investeringsaftrek en de fiscale oudedagvoorziening (FOR). Onderstaande eisen zijn dus niet verplicht, maar brengen fiscale voordelen als er aan deze voldaan kan worden:

Winst maken

Het bedrijf moet op een zekere termijn winst maken. Dat hoeft niet meteen de eerste twee jaar maar is uiteindelijk wel een harde eis. Een ondernemingsplan kan helpen de winstkansen duidelijk te maken.

Ondernemersrisico lopen

De ondernemer moet het risico lopen dat hij geen omzet meer heeft.

Openbaarheid en zichtbaarheid

De onderneming moet zichtbaar zijn in het maatschappelijk verkeer door promotie en publiciteit.

Minimaal drie opdrachtgevers of afnemers

De verhouding tussen de opdrachten is daarbij voor Freelancers van belang. Als 90% van de inkomsten van één opdrachtgever komt, en de rest van twee, hoeft de Belastingdienst geen belastingvoordelen voor ondernemers toe te kennen. Het kan helpen als hiervoor ook andere mensen ingezet kunnen worden en/of de uren bijvoorbeeld wisselend zijn.

Urencriterium

Een ondernemer dient minstens 1225 uur per jaar en 50% van zijn werktijd in zijn onderneming te werken.

Bovenstaande punten zijn niet verplicht om te ondernemen. Ze zijn enkel richtlijnen voor de Belastingdienst om uit te maken of er aan fiscale voordelen zoals de zelfstandigenaftrek, de investeringsaftrek en de fiscale oudedagvoorziening (FOR) kan worden meegedaan indien er sprake is van een natuurlijke ondernemingsvorm.

In het dagelijks spraakgebruik wordt soms ook de directeur die zelf niet de eigenaar van het bedrijf is als ondernemer aangeduid. Dat is onjuist. Als hij slechts arbeid levert en geen risico loopt met zijn vermogen is hij gewoon werknemer in dienst van het bedrijf.

Indien een directeur meer dan 50% van de aandelen in een door een vennootschap gedreven onderneming bezit DGA (Directeur grootaandeelhouder), dan is het ondernemerschap van de DGA, juridisch beschouwd, discutabel. Maar ook als de directeur zelf minder dan 50 % van de aandelen bezit kunnen de uiteindelijke verhoudingen (samen met bijvoorbeeld andere familieleden) in de praktijk neerkomen op een volledige zeggenschap. Het ondernemersrisico wordt in dit geval wel beperkt tot het in de vennootschap ingebrachte kapitaal.

Naar het huidige Nederlandse civiele recht bevindt de DGA zich in een met een werknemer vergelijkbare positie. Het Nederlandse sociale verzekeringsrecht kwalificeert de DGA evenwel niet als ondernemer. Het fiscale recht kwalificeert de DGA soms als werknemer (inkomstenbelasting), soms als ondernemer (omzetbelasting).

Zie ook

• Eigen beheer
• Overgang van onderneming
• Zelfstandig ondernemer
• Zelfstandige zonder personeel (ZZP)