Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Ernst Haeckel: verschil tussen versies
(begin) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| (3 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 17: | Regel 17: | ||
| portaal = | | portaal = | ||
}} | }} | ||
'''Ernst Haeckel''' (Potsdam, 16 februari 1834 – Jena, 9 augustus 1919) was een [[zoölogie|zoöloog]], [[filosofie|filosoof]] en [[kunst|kunstenaar]]. Hij is een van de meest invloedrijke maar ook omstreden persoonlijkheden uit de 19e en 20e-eeuwse wetenschappelijke wereld. | '''Ernst Haeckel''' (Potsdam, [[16 februari]] [[1834]] – Jena, [[9 augustus]] [[1919]]) was een [[zoölogie|zoöloog]], [[filosofie|filosoof]] en [[kunst|kunstenaar]]. Hij is een van de meest invloedrijke maar ook omstreden persoonlijkheden uit de 19e- en 20e-eeuwse wetenschappelijke wereld. | ||
__TOC__ | __TOC__ | ||
[[Afbeelding:686px-Haeckel drawings.jpg|{{largethumb}}|right|Een tekening van [[embryo]]’s door Ernst Haeckel. De afbeeldingen bevatten sterke vereenvoudigingen en aanpassingen, en wijken sterk af van de vorm waarin echte embryo’s zich ontwikkelen. Toch werden Haeckels voorstellingen lang kritiekloos in biologische literatuur opgenomen.<ref name=Junker-Scherer194>{{Aut|Reinhard Junker, Siegfried Scherer}}, ''Evolutie — Het nieuwe studieboek'', eerste Nederlandse uitgave, 2010, p. 194</ref>]] | |||
[[Afbeelding:Pedigree of man (Haeckel 1874).jpg|right|{{largethumb}}|Haeckel was de eerste, die uitgebreide stambomen van de menselijke evolutie tekende ]] | |||
Haeckels inzet voor de darwinistische afstammingstheorie zorgde ervoor dat deze theorie in Duitsland snel geaccepteerd werd. | Haeckels inzet voor de darwinistische afstammingstheorie zorgde ervoor dat deze theorie in Duitsland snel geaccepteerd werd. | ||
De [[ontogenese]] (het voortbrengen van nakomelingen door voorouders) en de [[fylogenese]] (het ontstaan van verschillende soorten uit andere vooroudersoorten) probeerde | De [[ontogenese]] (het voortbrengen van nakomelingen door voorouders) en de [[fylogenese]] (het ontstaan van verschillende soorten uit andere vooroudersoorten) probeerde Haeckel in een allesomvattende wet te verenigen, die hij de [[biogenetische grondwet]] noemde. Hij zag de ontogenese als een oorzaak voor de fylogenese. Voor beide ontwikkelingsprocessen waren volgens hem „overerving en aanpassing” verantwoordelijk. | ||
Hij stelde dat de embryo’s van hoger ontwikkelde organismen tijdens hun ontwikkeling verschillende stadia doorlopen waarin ze de eigenschappen hebben van hun evolutionaire voorouders. Dit noemde hij ''recapitulaties''. | Hij stelde dat de embryo’s van hoger ontwikkelde organismen tijdens hun ontwikkeling verschillende stadia doorlopen waarin ze de eigenschappen hebben van hun evolutionaire voorouders. Dit noemde hij ''recapitulaties''. | ||
| Regel 36: | Regel 31: | ||
Net als [[Jean-Baptiste de Lamarck]] en [[Charles Darwin]] nam Haeckel aan dat tijdens het leven verworven eigenschappen overgeërfd werden door de nakomelingen. | Net als [[Jean-Baptiste de Lamarck]] en [[Charles Darwin]] nam Haeckel aan dat tijdens het leven verworven eigenschappen overgeërfd werden door de nakomelingen. | ||
Om de door hem geformuleerde ''biogenetische grondwet'' te ondersteunen, maakte hij tekeningen van verscheidene embryo’s. Tijdgenoten van Haeckel zoals Baer, Rathke ( | Om de door hem geformuleerde ''biogenetische grondwet'' te ondersteunen, maakte hij tekeningen van verscheidene embryo’s. Tijdgenoten van Haeckel zoals [[Karl Ernst von Baer]] (1792–1876), [[Martin Heinrich Rathke]] (1793–1860), [[Karl Bogislaus Reichert]] (1811–1883), [[Albert von Kölliker]] (1817–1905) of [[Wilhelm His]] (1831–1904) brachten heel wat details aan het licht die Haeckel in zijn tekeningen anders had voorgesteld.<ref name=Junker-Scherer194/> Haeckel wees er herhaaldelijk op dat zijn tekeningen voor een deel hypothetisch waren, maar heel wat van zijn collega’s zagen en zien het toch als vervalsing. | ||
Haeckel gaf met zijn voorstelling niet weer wat toen reeds de wetenschappelijke consensus was, maar stelde bekende gegevens niet correct voor en deed alsof onbekende gegevens reeds bekend waren. | Haeckel gaf met zijn voorstelling niet weer wat toen reeds de wetenschappelijke consensus was, maar stelde bekende gegevens niet correct voor en deed alsof onbekende gegevens reeds bekend waren. | ||
| Regel 52: | Regel 47: | ||
==Literatuur== | ==Literatuur== | ||
* {{Aut|Reinhard Junker, Siegfried Scherer}}, ''Evolutie — Het nieuwe studieboek'', eerste Nederlandse uitgave, 2010, ISBN 978057982675 | * {{Aut|Reinhard Junker, Siegfried Scherer}}, ''Evolutie — Het nieuwe studieboek'', eerste Nederlandse uitgave, 2010, ISBN 978057982675 | ||
{{EB|251305}} | |||
[[Afbeelding:431px-Haeckel_Chiroptera.jpg|right|{{largethumb}}|Vleermuizen, door Ernst Haeckel]] | |||
==Noten en verwijzingen== | ==Noten en verwijzingen== | ||
{{reflist}} | |||
{{ | {{authority control | TYPE=p | GND=118544381 | VIAF=73923565 |Wikidata=Q48246}} | ||
{{ | {{beter}} | ||
{{DEFAULTSORT:Haeckel, Ernst}} | |||
[[Categorie: Duits bioloog]] | |||
[[Categorie: Duits zoöloog]] | |||
[[Categorie: Duits filosoof]] | |||
[[Categorie: Duits kunstenaar]] | |||
[[Categorie: Geboren op 6 februari]] | |||
[[Categorie: Geboren in 1834]] | |||
[[Categorie: Overleden op 9 augustus]] | |||
[[Categorie: Overleden in 1919]]) | |||
Huidige versie van 9 jun 2015 om 14:57
| Ernst Haeckel | ||
| ||
| Ernst Haeckel | ||
| Algemene informatie | ||
| Volledige naam | Ernst Heinrich Philipp August Haeckel | |
| Geboren | 16 februari 1834, Potsdam, Duitsland | |
| Overleden | 9 augustus 1919, Jena, Duitsland | |
| Nationaliteit | Duits | |
| Bekend van | recapitulatietheorie, ’biogenetische grondwet’ | |
Ernst Haeckel (Potsdam, 16 februari 1834 – Jena, 9 augustus 1919) was een zoöloog, filosoof en kunstenaar. Hij is een van de meest invloedrijke maar ook omstreden persoonlijkheden uit de 19e- en 20e-eeuwse wetenschappelijke wereld.
.jpg)
Haeckels inzet voor de darwinistische afstammingstheorie zorgde ervoor dat deze theorie in Duitsland snel geaccepteerd werd.
De ontogenese (het voortbrengen van nakomelingen door voorouders) en de fylogenese (het ontstaan van verschillende soorten uit andere vooroudersoorten) probeerde Haeckel in een allesomvattende wet te verenigen, die hij de biogenetische grondwet noemde. Hij zag de ontogenese als een oorzaak voor de fylogenese. Voor beide ontwikkelingsprocessen waren volgens hem „overerving en aanpassing” verantwoordelijk.
Hij stelde dat de embryo’s van hoger ontwikkelde organismen tijdens hun ontwikkeling verschillende stadia doorlopen waarin ze de eigenschappen hebben van hun evolutionaire voorouders. Dit noemde hij recapitulaties.
Net als Jean-Baptiste de Lamarck en Charles Darwin nam Haeckel aan dat tijdens het leven verworven eigenschappen overgeërfd werden door de nakomelingen.
Om de door hem geformuleerde biogenetische grondwet te ondersteunen, maakte hij tekeningen van verscheidene embryo’s. Tijdgenoten van Haeckel zoals Karl Ernst von Baer (1792–1876), Martin Heinrich Rathke (1793–1860), Karl Bogislaus Reichert (1811–1883), Albert von Kölliker (1817–1905) of Wilhelm His (1831–1904) brachten heel wat details aan het licht die Haeckel in zijn tekeningen anders had voorgesteld.[1] Haeckel wees er herhaaldelijk op dat zijn tekeningen voor een deel hypothetisch waren, maar heel wat van zijn collega’s zagen en zien het toch als vervalsing.
Haeckel gaf met zijn voorstelling niet weer wat toen reeds de wetenschappelijke consensus was, maar stelde bekende gegevens niet correct voor en deed alsof onbekende gegevens reeds bekend waren.
Hedendaagse zienswijzen
Wetenschappers geloven tegenwoordig niet meer dat de ontogenese (het ontwikkelen van zaad- en eicel tot individu) en de fylogenese (het evolutionaire ontwikkelen van de ene soort naar de andere) door hetzelfde mechanisme worden gestuurd. Een menselijk embryo is gedurende alle fasen van zijn ontwikkeling steeds typisch mens, en nooit vis- of salamanderachtig, . . . zoals Haeckel het zich voorstelde.
Het begrip ’biogenetische grondwet’ overleeft, zij het in een sterk aangepaste vorm.
Onderscheidingen
In 1900 verleende de Royal Society hem de Darwin-Medaille „voor zijn lang aanhoudend en heel belangrijk werk in de zoölogie, dat steeds geïnspireerd was door de geest van het darwinisme.[2]
In 1894 werd hij erelid van de Nassause Vereniging voor Natuurkunde[3] en verkreeg hij de Linnean Medal van de Linnean Society of London. De Linnean Society of London onderscheidde hem in 1908 ook met de prestigieuze Darwin-Wallace medaille.
Literatuur
- Reinhard Junker, Siegfried Scherer, Evolutie — Het nieuwe studieboek, eerste Nederlandse uitgave, 2010, ISBN 978057982675
(en) 251305, in: Encyclopædia Britannica, 2024. (vertaal via: 
)
Noten en verwijzingen
- ↑ 1,0 1,1 Reinhard Junker, Siegfried Scherer, Evolutie — Het nieuwe studieboek, eerste Nederlandse uitgave, 2010, p. 194
- º (en) Royal Society: „For his long-continued and and (sic) highly important work in zoology all of which has been inspired by the spirit of Darwinism)”.
- º Nassauischer Verein für Naturkunde
Je bent uitgenodigd om deze pagina te helpen verbeteren. — Meer informatie
)