|
|
| (Een tussenliggende versie door dezelfde gebruiker niet weergegeven) |
| Regel 1: |
Regel 1: |
| = Free 54 =
| | '''Free 54''' (roepnaam: '54', of 'cinq-quat') is een [[Burgerbeweging (politiek)|burgerbeweging]] en een initiatief voor openbare demonstraties, gericht op het heroveren van openbare ruimte in [[Brussel (stad)|Brussel]] voor de lokale bevolking. De beweging is ontstaan in 2015 als reactie op de toenemende commerciële bezetting van openbare ruimtes, met name in gebieden zoals het Sint-Katelijneplein. De groep organiseert evenementen die tot doel hebben de toegang tot deze ruimtes voor het publiek te herstellen, en daagt de overheersing van commerciële belangen uit, vooral die welke de [[Toerisme|toeristenindustrie]] bevoordelen boven de behoeften van de lokale bevolking.<ref name=":0">{{Citeer web |url=http://free54.be/ |titel=Free 54 |bezochtdatum=2024-08-29 |werk=www.free54.be}}</ref> |
| {{Infobox gebouw
| |
| | plaatsnaam = Free54
| |
| | adres = Sint-Katelijneplein
| |
| | website = http://free54.be/
| |
| }}
| |
| Free 54 (roepnaam: ’54’, of ‘cinq-quat’) is een [[burgerbeweging]] en een initiatief voor openbare demonstraties, gericht op het heroveren van openbare ruimte in Brussel voor de lokale bevolking. De beweging is ontstaan als reactie op de toenemende commerciële bezetting van openbare ruimtes, met name in gebieden zoals het Sint-Katelijneplein. De groep organiseert evenementen die tot doel hebben de toegang tot deze ruimtes voor het publiek te herstellen, en daagt de overheersing van commerciële belangen uit, vooral die welke de [[Toerisme|toeristenindustrie]] bevoordelen boven de behoeften van de lokale bevolking.<ref name=":0">{{Citeer web |url=http://free54.be/ |titel=Free 54 |bezochtdatum=2024-08-29 |werk=www.free54.be}}</ref> | |
|
| |
|
| == Historie == | | == De wijk == |
| [[Bestand:Free54groep.jpg|miniatuur|Eerste Free54]] | | <!-- [[Bestand:Free54groep.jpg|miniatuur|Eerste Free54|317x317px]] --> |
| De aanleg van de haven in de [[11e eeuw|11de eeuw]] vormde de basis van een zeer typerende wijk, waar het [[Sint-Katelijneplein]] en haar kerk centraal gelegen zijn. Dit stadsgedeelte was toen en is vandaag nog steeds een bruisend centrum van commerciële en sociale activiteiten. De haven verdween maar liet haar sporen na.<ref name=":0" /> | | De aanleg van de haven in de [[11e eeuw|11de eeuw]] vormde de basis van een zeer typerende wijk, waar het [[Sint-Katelijneplein]] en haar kerk centraal gelegen zijn. Dit stadsgedeelte was toen en is vandaag nog steeds een bruisend centrum van commerciële en sociale activiteiten. De haven verdween maar liet haar sporen na.<ref name=":0" /> |
|
| |
|
| De vele visrestaurants en een deel van de oude [[Stadsomwallingen van Brussel|stadsomwalling]] vormen het decor van de wijk en maken de link met haar geschiedenis duidelijk. De kerk is echter minder origineel aangezien deze na haar afbraak in de 19de eeuw opnieuw werd opgebouwd samen met het plein dat we vandaag kennen als het [[Sint-Katelijneplein]], het kloppend hart van een levendige stad.<ref name=":0" /> | | De vele visrestaurants en een deel van de oude [[Stadsomwallingen van Brussel|stadsomwalling]] vormen het decor van de wijk en maken de link met haar geschiedenis duidelijk. De kerk is echter minder origineel aangezien deze na haar afbraak in de 19de eeuw opnieuw werd opgebouwd samen met het plein dat we vandaag kennen als het [[Sint-Katelijneplein]].<ref name=":0" /> |
|
| |
|
| Een schoolvoorbeeld van een publieke ruimte in een levendige en hippe wijk waar vele scholen, tal van moderne kledingzaken, traditionele bruine kroegen en jonge kunstgalerijen het straatbeeld vormgeven. Maar ook een plek van samenkomst waar vele lokale initiatiefnemers evenementen organiseren die steun vinden bij de stad zoals [[Nuit Blanche]], Jazz Marathon, [[Feest van de Arbeid|Feest Van De Arbeid]], Het Maatjes Festival en nog vele anderen. Of zoals [[Jacques Brel]] het zo mooi kon zingen: ‘''Sur les pavés de la place Sainte-Catherine, dansaient les hommes les femmes en crinoline, sur les pavés dansaient les omnibus, avec des femmes des messieurs en gibus.''’<ref name=":0" /> | | Een schoolvoorbeeld van een publieke ruimte in een levendige en hippe wijk waar vele scholen, tal van moderne kledingzaken, traditionele bruine kroegen en jonge kunstgalerijen het straatbeeld vormgeven. Maar ook een plek van samenkomst waar vele lokale initiatiefnemers evenementen organiseren die steun vinden bij de stad zoals [[Nuit Blanche]], Jazz Marathon, [[Feest van de Arbeid|Feest Van De Arbeid]], Het Maatjes Festival en nog vele anderen. Of zoals [[Jacques Brel]] het zo mooi kon zingen: ‘''Sur les pavés de la place Sainte-Catherine, dansaient les hommes les femmes en crinoline, sur les pavés dansaient les omnibus, avec des femmes des messieurs en gibus.''’<ref name=":0" /> |
|
| |
|
| == Probleemstelling == | | == Het plein == |
| De schepen [[Marion Lemesre]] en het stadsbestuur van [[Brussel (stad)|Brussel]] stelden begin deze zomer een groot deel van het [[Sint-Katelijneplein]] open voor terrassen. Op dat deel van het plein kan je nu enkel zitten als je bereid bent te betalen. De beweging ‘FREE54’ ijvert voor het herstel van het publieke en open karakter van het plein. Het Sint-Katelijneplein is sinds jaar en dag een publiek plein. Wekelijks komen er honderden jongeren samen om te ontspannen en om van hun stad te genieten. Voor veel Brusselaars is het plein de tuin die zij niet hebben. Het is al jaren één van de plaatsen waar iedereen elkaar ontmoet en gewoon zichzelf kan zijn. Cafégangers, toeristen, daklozen en jongeren vinden er elk hun plek. Het Sint-Katelijneplein is een publieke ruimte waar alle Brusselaars en bezoekers ongeacht leeftijd, taal, ethische afkomst, culturele of financiële achtergrond in het openbaar kunnen leven. Het is een ontmoetingsplaats om samen te spelen, lachen en praten. Om samen te eten, drinken en dansen. Een plaats om op adem te komen. Zelfs de reisgids [[Lonely Planet]] erkent dit traditioneel karakter en deze typisch Brusselse mix als waardevol erfgoed.<ref name=":0" />
| | In 2015 stelde het stadsbestuur van Brussel, onder leiding van schepen Marion Lemesre, een groot deel van het Sint-Katelijneplein open voor commerciële terrassen. Hierdoor werd een aanzienlijk deel van het plein gereserveerd voor horeca-uitbaters, waardoor het plein voor veel Brusselaars minder toegankelijk werd. Free 54 ontstond als reactie hierop, met de bedoeling om het publieke en open karakter van het plein te herstellen. De beweging stelt dat het Sint-Katelijneplein altijd een plek is geweest waar iedereen, ongeacht financiële situatie, van de stad kon genieten. |
|
| |
|
| Het Sint-Katelijneplein ontwikkelde in de loop der jaren een eigen identiteit. Het heeft bij de jongeren die er wekelijks verzamelen zelfs een eigen roepnaam: ’54’, of ‘cinq-quat’. Er wordt volop ondernomen, georganiseerd en gecreëerd. 54 is ondertussen thuishaven van een vijftal [[hiphop]] groepjes, enkele jeugdhuizen, een socioculturele organisatie, een feestcollectief, een zelfgebouwde geluidsinstallatie, een kunstmagazine, en nog veel meer.<ref name=":0" />
| | == Beweging in actie == |
| | Free 54 organiseert sinds 2015 regelmatig acties om de publieke ruimte terug te claimen. Deze acties omvatten het bouwen van bankjes om de verwijderde zitplaatsen te vervangen, het houden van protesten en het organiseren van evenementen op het plein. De beweging heeft ook constructieve alternatieven voorgesteld om het gebruik van de ruimte te verbeteren, zoals het plaatsen van meer zitbanken, het herstellen van publieke voorzieningen zoals urinoirs, en het creëren van een betere verhouding tussen commerciële en publieke belangen. |
|
| |
|
| === Armen niet welkom ===
| | De beweging heeft in de periode van 2015 tot 2016 geprobeerd om in gesprek te gaan met het stadsbestuur, maar deze pogingen hebben tot op heden weinig resultaat opgeleverd. Het stadsbestuur beschouwt de kwestie van het Sint-Katelijneplein als onderdeel van een breder stedelijk vernieuwingsproject, wat de dialoog over de specifieke problemen van het plein heeft bemoeilijkt. Desondanks heeft Free 54 enige steun gekregen van verschillende politieke figuren, zowel uit de oppositie als binnen het bestuur. |
| Begin juli 2015 stelde het stadsbestuur een groot deel van het Sint-Katelijneplein ter beschikking van horeca-uitbaters. Toelatingen voor terrassen werden bedongen in achterkamertjes, zonder de gebruikers van het plein noch de buurtbewoners te betrekken. Bij navraag blijkt dat ook de stedenbouwkundige diensten of de dienst HoReCa van de Stad niet werden geconsulteerd. Terrassen en parasols schoten begin juli als paddenstoelen uit de grond. De publieke banken werden door restaurateurs ingenomen als werktafels en vervolgens door de stadsdiensten weggehaald en vervangen door verplaatsbare werktafels.<ref name=":0" />
| |
|
| |
|
| Van de publieke ruimte gebruik maken met een hapje en een drankje mag blijkbaar enkel als je geld genoeg hebt om het aan een terrastafel te doen. Wie betaalt mag het plein gebruiken, wie niet in het plaatje thuis hoort moet opkrassen.<ref name=":0" /> Schepen [[Marion Lemesre]]: “Degenen die geen terras kunnen betalen nodig ik uit om inkopen te doen in de supermarkt en thuis te gaan drinken. De daklozen moeten maar bij het [[Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn|OCMW]] gaan aankloppen om dat huis te bekomen.”<ref>{{Citeer web |url=https://www.lavenir.net/regions/2015/07/15/je-prefere-voir-les-gens-prendre-une-biere-en-terrasse-quune-canette-de-night-shop-par-terre-GDRSO7XV3VA4FH3YMJ6PW4ANDM/ |titel="Je préfère voir les gens prendre une bière en terrasse qu'une canette de night shop par terre" |achternaam=Rensonnet |voornaam=Julien |datum=2024-08-29 |bezochtdatum=2024-08-29 |werk=lavenir.net |taal=fr}}</ref>
| | {{Bron|bronvermelding= {{₩}} |
| | | * [https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Free_54&oldid=368174 Versie van 29 aug 2024] |
| Sommigen wijzen ook op de piétonnier als alternatieve ruimte. Voor de getrouwen van het Sint-Katelijneplein is hun plek echter zoals hun thuis. Eén actievoerder verwoordde het als volgt: “Het voelt aan alsof iemand je uit je huis zet met het argument dat er wat verder toch een huis te huur staat.”<ref name=":0" />
| | {{References}} }} |
| | | {{authority control|TYPE=o|Wikidata= }} |
| === Publieke ruimte? ===
| | {{DEFAULTSORT:}} |
| Het stadsbestuur maakt de terrassen mogelijk en ondersteunt ze actief. De restauranthouders krijgen subsidies toegestopt om een terras te plaatsen en uniform meubilair aan te kopen en worden bovendien voorzien van animatie door de stad. Volgens de actievoerders “geld dat nooit klaar lag om publieke infrastructuur zoals de banken, urinoirs en waterkranen te herstellen of bij te plaatsen”. De agenda van het stadsbestuur is volgens hen duidelijk: geen plaats voor pleingebruikers of buurtbewoners, maar wel voor de volgzame en rijkere consument.<ref name=":0" />
| | [[Categorie:Burgerinitiatief]] |
| | | [[Categorie:Politiek in Brussel]] |
| Verzameld binnen de beweging ‘FREE54’ bezetten plein-gebruikers de plek gedurende de zomermaanden minstens één keer per week. Ze voerden acties waarbij ze de publieke ruimte benutten en vervangen continu de verdwenen zitbanken door zelfgebouwde exemplaren. De stadsdiensten vernietigden deze consequent, ook al werden ze permanent gebruikt door zowel pleingebruikers als consumenten van bijvoorbeeld ‘De Noordzee’. Er is dus duidelijk nood aan meer zitplaatsen. De beweging ‘FREE54’ vraagt de stad de beslissing over de terrassen te herzien. De actievoerders: “De stad behoort iedereen toe, niet alleen wie ervoor kan betalen. Wij voelen ons geviseerd sinds de terrassen er zijn geplaatst. Het gebeurd dan ook geregeld dat agenten ons controleren en vervolgens vriendelijk vragen elders te gaan zitten. Het overschietende deel van het plein staat in functie van de terrassen en moet er netjes uitzien. Dit betekent blijkbaar zonder jongeren, zonder daklozen en zonder alles wat aanzien wordt als overlast ten opzichte van wie het zich kan permitteren om eens goed te gaan eten op een terrasje. Wij vinden dat een plein voor iedereen moet zijn, niet enkel voor en in functie van consumenten.”<ref name=":0" />
| | [[Categorie:Geschiedenis van Brussel]] |
| | | [[Categorie:Cultuur in Brussel]] |
| == Actie ==
| |
| Enkele jaren geleden telde het plein 14 bankjes, een waterfontein en werkende urinoirs. Het fonteintje is al jaren niet meer beschikbaar voor individuele plein-gebruikers wel maakt de cocktailbar op wielen er gebruik van, de urinoirs worden evenmin hersteld en de bankjes zijn voor meer dan twee derde verwijderd. Ondanks een positieve verstandhouding met enkele kerkmedewerkers werden de trap-zitters meermaals weggestuurd door de politie.<ref name=":0" />
| |
| | |
| Na verschillende gefaalde pogingen tot constructief overleg met het stadsbestuur, hebben verschillende gebruikers van het plein het heft in eigen handen genomen door een aantal symbolische acties te organiseren. Deze acties namen verschillende vormen aan, die telkens één van de unieke mogelijkheden van dit publiek plein onderstreepten.<ref name=":0" />
| |
| | |
| Ter vervanging van de door de stad gesloopte en door de horeca ingepalmde banken, begon een groep pleinbezoekers zelf bankjes ineen te timmeren. Jammer genoeg verwijderde de stad die nieuwe bankjes steeds, of braken de restaurantuitbaters ze af. De ploeg gemotiveerde vrijwilligers bleef echter elke week nieuwe bankjes bouwen, precies omdat ze een groot succes waren bij de gewone gebruikers van het plein, toeristen, en zelfs bij de klanten van de omliggende horeca die ze gebruikten om van hun maaltijd te genieten.<ref name=":0" />
| |
| | |
| Als complementaire ludieke actie vond ook een begrafenisceremonie plaats waarbij met bloemen, kaarsen, gezangen en sterke emoties afscheid werd genomen van de ter ziel gegane banken.<ref name=":0" />
| |
| | |
| Er vond een spontane zit-actie plaats waarbij een 100-tal jongeren hun plaats op het plein al zittend kwamen verdedigen. Deze actie verliep niet vlekkeloos, een horecamedewerker en een restaurantuitbater besloten een aantal jongeren hardhandig weg te jagen. Wanneer de politie ter plekke kwam, wilden zij geen verklaring afnemen van het slachtoffer. Later werd ook de aanwezigheid van de politie t.o.v. de media ontkent.<ref name=":0" /> “Tijdens de actie kwam het tot een opstootje met een ober van een van de restaurants. Volgens de actievoerders kwam de politie ter plaatse, maar dat wordt ontkend door de zone Brussel Hoofdstad-Elsene."<ref>{{Citeer web |url=https://www.bruzz.be/samenleving/80-tal-jongeren-voert-actie-tegen-terrassen-op-sint-katelijne-2015-07-22 |titel=80-tal jongeren voert actie tegen terrassen op Sint-Katelijne |bezochtdatum=2024-08-29 |werk=www.bruzz.be |taal=nl}}</ref>
| |
| | |
| Dit plein leeft! Het levend bewijs is het moment waarbij meer dan 1000 mensen op vrijdag 21 augustus 2015 hun avond kwamen spenderen in elkaars gezelschap. Verschillende spontane initiatieven kruidden de avond en vormden het pit van een sfeervol gebeuren: [[Volkskeuken]], [[Jamsessie|jam-sessie,]] [[zeefdruk]]-workshop, pannenkoeken-bak, postkaartjes schrijven, gratis markt…<ref name=":0" />
| |
| | |
| Ook families bezoeken dit plein regelmatig in het weekend, kinderen komen er spelen terwijl hun ouders een visje knabbelen bij de Noordzee of hun zelf-gesmeerde boterhammen eten op een bankje. Enkele gezinnen riepen op om een ‘pik-nik / family day’ te houden op het plein. Zo wilden ze de diverse functies van het plein belichten. [[Gezelschapsspel|Gezelschapsspelen]], zeepbellen en krijttekeningen entertainden de [[Ketje|ketjes]].<ref name=":0" />
| |
| | |
| Een Brussels Jeugdhuis nam het initiatief om een debat met de verschillende actoren van het plein te organiseren. Ondanks de afwezigheid van de uitgenodigde bevoegde schepen kwamen ook hier vele constructieve voorstellen aan bod. Omdat er ook daklozen van het plein gebruik maken werden meermaals gratis maaltijden te plaats bereid en uitgedeeld. Ook een frisbee toernooi activeerde het plein. Vele acties uit verschillende hoeken zorgden voor een warme zomer op het Sint Katelijneplein.<ref name=":0" />
| |
| | |
| == Politiek ==
| |
| Van bij de aanvang van de actie-beweging ‘FREE 54’ werd er op regelmatige basis contact gezocht met het stadsbestuur. Deze poging tot het vormen van een constructief debat haalde tot op heden weinig uit.<ref name=":0" />
| |
| | |
| Op vraag van een aantal actievoerders vond een gesprek plaats op het stadhuis, waar deze hun bekommernissen en voorlegden. Dit gesprek had niet de gehoopte uitkomst. Het stadsbestuur hanteerde het Frans als voertaal, een taal die de tegenpartij niet allen machtig zijn en waardoor zij zich benadeeld voelden. Het stadsbestuur vestigde de problematiek van het Sint-Katelijneplein meteen in het algemene kader van de stad Brussel en haar vernieuwde autovrije lanen, waardoor het gesprek over dit specifieke plein vermeden werd.<ref name=":0" />
| |
| | |
| Er werd overeengekomen dat de actievoerders, samen met de andere stakeholders van het plein, in oktober (2015) betrokken zouden worden bij de evaluatie van de terrassen op het plein tijdens de zomermaanden. Aan deze belofte werd geen gehoor gegeven, waarop de actievoerders zelf het initiatief namen en meermaals poogden in contact te komen met de contactpersoon van de schepen die hun tijdens de zomermaanden te woord stond.<ref name=":0" />
| |
| | |
| Na het gesprek op het stadhuis, waar het stadsbestuur de situatie van het Sint-Katelijneplein als element zag binnen de transformatie van de [[voetgangerszone]], besloten een aantal leden van de beweging deel te nemen aan de open vergadering van de overlegcommisie over de voetgangerszone. Hier werd echter geen woord gerept over de situatie op het Sint Katelijneplein.<ref name=":0" />
| |
| | |
| Toch vond de beweging enige politieke steun, zowel in de oppositie als in het bestuur zelf. Uiteenlopende politieke figuren waren meermaals aanwezig bij acties op het plein. Met sommigen onder hen werd contact opgenomen om het gesprek binnen het gemeentebestuur op gang te trekken.<ref name=":0" />
| |
| | |
| == Alternatief ==
| |
| Mensen moeten de kans krijgen om op een plein te kunnen zitten zonder te consumeren. Deze vorm van vrij gebruik kan perfect samengaan met de commerciële ambities van een wijk. Daarom denkt ‘FREE54’ na over reële alternatieven die zowel de leefbaarheid als de rendabiliteit van de stad en het plein bevorderen. Hierbij komen belangrijke bedenkingen aan bod die deel uitmaken van een onderbouwde visie op het plein.<ref name=":0" />
| |
| | |
| De actievoerders geloven dat een kwaliteitsvolle ruimte er één is waar je dankzij reflectie en dialoog kan toewerken naar een degelijk en samenhangend resultaat. Door met een open kijk de sociale en infrastructurele uitdagingen aan te gaan, werk je mee aan een positieve ontwikkeling op en rondom het plein.<ref name=":0" />
| |
| | |
| Zowel de gebruikers van het plein als restaurateurs stellen dan ook enkele alternatieven op de huidige situatie voor. Gebruikers en commerçanten op het plein kaarten eerst en vooral het gebrekkig afvalbeleid aan. Specifieke vragen zijn extra vuilbakken en duidelijke signalisatie die mensen aanspoort hun afval na bezoek op te kuisen. Verder heeft het urinoir herstelling nodig, en is er nood aan gratis sanitair voor vrouwen.<ref name=":0" />
| |
| | |
| Een tweede pijnpunt is het gebrek aan zitbanken. Enkele jaren geleden stonden er nog 14, vandaag staan er nog 4. Deze werden in functie van bijvoorbeeld de kerstmarkt of nu de terrassen weggehaald maar nadien nooit terug geplaatst. Het overschot aan zitplaatsen zijn zo goed als altijd volzet, hierdoor gaan jongeren vaak op de trappen van de kerk of bij mooi weer op de grond zitten. Het zitbank aanbod moet verhoogd worden! En dit, volgens de actievoerders, in samenspraak met de gebruikers en omwonenden van het plein en waarom niet in een participatief proces waarbij de banken door de gebruikers zelf worden gemaakt. Een samenwerking waaruit een aantal mooie zitexemplaren en een leuke inplanting voldoen aan de noden van de wijk en bovendien het plein een gemeenschappelijk goed wordt dat met respect wordt behandeld. Ook wordt er gesproken over het bouwen van een afdak of andere beschutting waaronder gestaan of gezeten kan worden wanneer het regent.<ref name=":0" />
| |
| | |
| Er heerst een dynamiek op dit plein. Er zijn talloze initiatieven ontstaan, en jongeren komen er geregeld samen om te rappen of andere activiteiten te ondernemen. Deze dynamiek vindt weinig steun bij het stadsbestuur: meermaals werden aanvragen van jeugdinitiatieven zonder verklaring of alternatief geweigerd. Naast andere evenementen die soms commerciële of politieke doelen nastreven, zoals bijvoorbeeld de jaarlijkse kerstmarkt of de 1-mei viering, hebben ook deze alternatieve evenementen nood aan steun en ruimte voor ontwikkeling. Die steun moet niet beperkt zijn tot jeugd-initiatieven, maar deze dynamiek verdient bijzondere aandacht. Zo stelde bijvoorbeeld een pleingebruiker het volgende voor: ‘Plaats een plakkaat met de codenaam die wij aan het plein geven ‘54’, of geef ons de mogelijkheid een kerstkraampje in te richten en te gebruiken tijdens de kerstmarkt.’<ref name=":0" />
| |
| | |
| Uit de gesprekken met de jeugd die zal instaan voor de toekomst van onze stad kwamen een aantal leuke smart city suggesties naar voor, zoals het installeren van een [[Wi-Fi]]-netwerk en van palen waar je je [[smartphone]] of tablet kan opladen.<ref name=":0" />
| |
| | |
| Ook moet er gewerkt worden aan een betere verhouding tussen de restaurants en de gebruikers van het plein. Zo kunnen bijvoorbeeld de restaurants werken aan een breder aanbod waarbinnen ook jongeren die over een kleiner budget beschikken maaltijden kunnen afhalen om deze vervolgens op het plein te eten.<ref name=":0" />
| |
| | |
| Dit zijn uiteraard enkel voorstellen. Alle gebruikers van het plein die voor enige dynamiek zorgen vragen vooral betrokken te worden bij de uitbating van het plein. De slaagkans om een respectvol gebruik te verkrijgen zal zo veel hoger zijn.<ref name=":0" />
| |
| | |
| == Manifest ==
| |
| Een publiek plein is een plein waar jij en ik mogen zijn.
| |
| | |
| Het Sint-Katelijneplein is sinds jaar en dag een echt publiek plein. Wekelijks komen er honderden jongeren samen om te ontspannen en om van hun stad te genieten. Maar evengoed daklozen, feestvierders, cafégangers, sportievelingen, ouderen en kinderen gebruiken het plein samen. Het is al jaren een van de plaatsen waar iedereen elkaar ontmoet en gewoon zichzelf kan zijn: jong of oud, Nederlandstalig of Franstalig, dakloos of niet, van hier en van ginder, iedereen vindt er zijn plaats.<ref name=":0" />
| |
| | |
| Dit veranderde een paar weken geleden plots. Het stadsbestuur verkocht het Sint-Katelijneplein voor een symbolische euro aan horeca-uitbaters. Dit gebeurde in achterkamertjes, zonder communicatie naar de bewoners, of zelfs maar de stedenbouwkundige diensten. Terrassen en parasols schoten als paddenstoelen uit de grond. Sindsdien zijn de honderden gebruikers van het plein er niet meer welkom, tenzij ze consumeren. De publieke banken werden door restaurateurs geprivatiseerd als werktafels. Als jongeren ze toch gebruikten werden zij weggejaagd door uitbaters, politie en schepen [[Marion Lemesre]] ([[Mouvement Réformateur|MR]]). Deze laatste liet de banken ondertussen zelfs helemaal weghalen. Ze beweert dat de pleinbezoekers maar op de Anspachlaan moeten gaan zitten.<ref name=":0" />
| |
| | |
| De ordehandhavers sturen ook systematisch mensen weg van de trappen van de Sint-Katelijnekerk. Zogezegd mag er op dat privéterrein niet gezeten worden. Bij navraag bleek dat de kerk, de eigenaar, hier helemaal geen probleem mee heeft. Toch jaagt de politie nog steeds mensen weg, dreigend met [[Gemeentelijke administratieve sanctie|GAS-boetes]].<ref name=":0" />
| |
| | |
| Het plein is duidelijk verkocht. Wie betaalt mag het gebruiken, wie niet in het plaatje thuis hoort moet opkrassen. Deze Disneyficatie van een publieke ruimte gaat regelrecht in tegen het recht op de stad: een stad van iedereen, een stad voor iedereen. Het stadsbestuur maakt deze privatisering niet alleen mogelijk, ze ondersteunt het actief. Elke restauranthouder krijgt 3000 euro toegestopt om een terras te plaatsen, geld dat nooit klaar lag om de banken en waterkranen te repareren. De agenda van het stadsbestuur is duidelijk: geen plaats voor haar bewoners, maar wel voor de volgzame en rijkere consument.<ref name=":0" />
| |
| | |
| Het Sint-Katelijneplein heeft zo een sterke identiteit dat het een eigen roepnaam heeft: 54, of cinq-quat'. De ontmoetingen daar leiden sporadisch al eens tot wat rommel of wat lawaai, er wordt dan ook permanent geleefd. Maar er wordt ook ondernomen, georganiseerd en gemaakt. '54' is ondertussen thuishaven van een vijftal hiphop groepjes, enkele jeugdhuizen, een socioculturele organisatie met 6 werknemers en tientallen vrijwilligers, een feestcollectief dat binnenkort zijn 10 jarig bestaan viert, een zelf uitgebouwde geluidsinstallatie, een kunstmagazine, en nog veel meer.<ref name=":0" />
| |
| | |
| Sint-Katelijne is een publieke ruimte waar alle Brusselaars en bezoekers in het openbaar kunnen leven. Een ontmoetingsplaats om samen te spelen, lachen en praten. Om samen te eten, drinken, en dansen. Een plaats om op adem te komen. Een ruimte waar iedereen vrij en welkom is, ongeacht taal, geld of leeftijd. Het stadsbestuur steelt deze ruimte nu van haar bewoners, maar de stad zelf gaat hier niet mee akkoord. Brussel laat politie, politiek en poen haar plein niet bezetten. Notre ville, 54, onze stad!<ref name=":0" />
| |
| | |
| == Bibliografie ==
| |
| | |
| === Referentielijst ===
| |
| <references />
| |
Free 54 (roepnaam: '54', of 'cinq-quat') is een burgerbeweging en een initiatief voor openbare demonstraties, gericht op het heroveren van openbare ruimte in Brussel voor de lokale bevolking. De beweging is ontstaan in 2015 als reactie op de toenemende commerciële bezetting van openbare ruimtes, met name in gebieden zoals het Sint-Katelijneplein. De groep organiseert evenementen die tot doel hebben de toegang tot deze ruimtes voor het publiek te herstellen, en daagt de overheersing van commerciële belangen uit, vooral die welke de toeristenindustrie bevoordelen boven de behoeften van de lokale bevolking.[1]
De wijk
De aanleg van de haven in de 11de eeuw vormde de basis van een zeer typerende wijk, waar het Sint-Katelijneplein en haar kerk centraal gelegen zijn. Dit stadsgedeelte was toen en is vandaag nog steeds een bruisend centrum van commerciële en sociale activiteiten. De haven verdween maar liet haar sporen na.[1]
De vele visrestaurants en een deel van de oude stadsomwalling vormen het decor van de wijk en maken de link met haar geschiedenis duidelijk. De kerk is echter minder origineel aangezien deze na haar afbraak in de 19de eeuw opnieuw werd opgebouwd samen met het plein dat we vandaag kennen als het Sint-Katelijneplein.[1]
Een schoolvoorbeeld van een publieke ruimte in een levendige en hippe wijk waar vele scholen, tal van moderne kledingzaken, traditionele bruine kroegen en jonge kunstgalerijen het straatbeeld vormgeven. Maar ook een plek van samenkomst waar vele lokale initiatiefnemers evenementen organiseren die steun vinden bij de stad zoals Nuit Blanche, Jazz Marathon, Feest Van De Arbeid, Het Maatjes Festival en nog vele anderen. Of zoals Jacques Brel het zo mooi kon zingen: ‘Sur les pavés de la place Sainte-Catherine, dansaient les hommes les femmes en crinoline, sur les pavés dansaient les omnibus, avec des femmes des messieurs en gibus.’[1]
Het plein
In 2015 stelde het stadsbestuur van Brussel, onder leiding van schepen Marion Lemesre, een groot deel van het Sint-Katelijneplein open voor commerciële terrassen. Hierdoor werd een aanzienlijk deel van het plein gereserveerd voor horeca-uitbaters, waardoor het plein voor veel Brusselaars minder toegankelijk werd. Free 54 ontstond als reactie hierop, met de bedoeling om het publieke en open karakter van het plein te herstellen. De beweging stelt dat het Sint-Katelijneplein altijd een plek is geweest waar iedereen, ongeacht financiële situatie, van de stad kon genieten.
Beweging in actie
Free 54 organiseert sinds 2015 regelmatig acties om de publieke ruimte terug te claimen. Deze acties omvatten het bouwen van bankjes om de verwijderde zitplaatsen te vervangen, het houden van protesten en het organiseren van evenementen op het plein. De beweging heeft ook constructieve alternatieven voorgesteld om het gebruik van de ruimte te verbeteren, zoals het plaatsen van meer zitbanken, het herstellen van publieke voorzieningen zoals urinoirs, en het creëren van een betere verhouding tussen commerciële en publieke belangen.
De beweging heeft in de periode van 2015 tot 2016 geprobeerd om in gesprek te gaan met het stadsbestuur, maar deze pogingen hebben tot op heden weinig resultaat opgeleverd. Het stadsbestuur beschouwt de kwestie van het Sint-Katelijneplein als onderdeel van een breder stedelijk vernieuwingsproject, wat de dialoog over de specifieke problemen van het plein heeft bemoeilijkt. Desondanks heeft Free 54 enige steun gekregen van verschillende politieke figuren, zowel uit de oppositie als binnen het bestuur.
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
₩
