Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Dode taal: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
(bekenisaanpassing zoals op wikipedia:en:extinct language, wikipedia:de:Sprachtod, wikipedia:de:Ausgestorbene Sprache) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
Een '''dode taal''' is een | Een '''dode taal''' is een [[taal]] die niet langer de [[moedertaal]] is van een gemeenschap {in tegenstelling tot [[levende taal|levende talen]]), zelfs wanneer ze nog in gebruik is, zoals het [[Latijn]]. Een dode taal wordt in het dagelijks leven niet meer als voertaal gebruikt. Dit soort talen wordt soms nog onderwezen in het [[voortgezet onderwijs]] en het [[hoger onderwijs]], maar vaak ligt de nadruk dan op het vertalen van oude teksten die geschreven zijn in de betreffende taal, en niet zozeer op de actieve beheersing ervan. In [[België (hoofdbetekenis)|België]] en [[Nederland]] bijvoorbeeld staat het kunnen vertalen van Nederlands naar Latijn niet meer in de eindtermen van een richting Latijn uit het middelbaar onderwijs. | ||
Over de vraag of een taal echt ’dood’ is, bestaat verschil van mening. Zo zijn velen van mening dat het [[Latijn]] weliswaar geen [[native speaker|moedertaalsprekers]] meer heeft, maar als voertaal volop voortleeft in de [[liturgie]] en/of in de talen die er rechtstreeks uit zijn voortgekomen, dat wil zeggen de moderne [[Romaanse talen]]. Het Latijn zou dan eerder als een [[historische taal|historische]] dan als een dode taal moeten worden beschouwd. Hetzelfde geldt voor het [[Oudgrieks]], waar het [[Grieks|Nieuwgrieks]] rechtstreeks van afstamt. | Er kan een onderscheid worden gemaakt tussen een dode taal en een [[uitgestorven taal]]. Met een uitgestorven taal bedoelt men een historische taal waarvan de sprekers zijn uitgestorven of waarvan zijn overgestapt naar een andere taal (geassimileerd in een andere taalgemeenschap). | ||
Er zijn verschillende oorzaken voor het uitsterven van talen. De sprekers van ’dode’ talen zijn niet in de ware zin van het woord uitgestorven: dode talen kunnen historische voorlopers zijn van hedendaagse levende talen (de sprekers van het Latijn zijn bijvoorbeeld niet uitgestorven, maar hebben hun Vulgair Latijn in de loop der tijd meer en meer veranderd tot de Romaanse talen van vandaag). | |||
<!----Over de vraag of een taal echt ’dood’ is, bestaat verschil van mening. Zo zijn velen van mening dat het [[Latijn]] weliswaar geen [[native speaker|moedertaalsprekers]] meer heeft, maar als voertaal volop voortleeft in de [[liturgie]] en/of in de talen die er rechtstreeks uit zijn voortgekomen, dat wil zeggen de moderne [[Romaanse talen]]. Het Latijn zou dan eerder als een [[historische taal|historische]] dan als een dode taal moeten worden beschouwd. Hetzelfde geldt voor het [[Oudgrieks]], waar het [[Grieks|Nieuwgrieks]] rechtstreeks van afstamt.----> | |||
== ’Reanimatie’ van een dode taal== | == ’Reanimatie’ van een dode taal== | ||
Huidige versie van 7 jul 2023 om 01:18
Een dode taal is een taal die niet langer de moedertaal is van een gemeenschap {in tegenstelling tot levende talen), zelfs wanneer ze nog in gebruik is, zoals het Latijn. Een dode taal wordt in het dagelijks leven niet meer als voertaal gebruikt. Dit soort talen wordt soms nog onderwezen in het voortgezet onderwijs en het hoger onderwijs, maar vaak ligt de nadruk dan op het vertalen van oude teksten die geschreven zijn in de betreffende taal, en niet zozeer op de actieve beheersing ervan. In België en Nederland bijvoorbeeld staat het kunnen vertalen van Nederlands naar Latijn niet meer in de eindtermen van een richting Latijn uit het middelbaar onderwijs.
Er kan een onderscheid worden gemaakt tussen een dode taal en een uitgestorven taal. Met een uitgestorven taal bedoelt men een historische taal waarvan de sprekers zijn uitgestorven of waarvan zijn overgestapt naar een andere taal (geassimileerd in een andere taalgemeenschap).
Er zijn verschillende oorzaken voor het uitsterven van talen. De sprekers van ’dode’ talen zijn niet in de ware zin van het woord uitgestorven: dode talen kunnen historische voorlopers zijn van hedendaagse levende talen (de sprekers van het Latijn zijn bijvoorbeeld niet uitgestorven, maar hebben hun Vulgair Latijn in de loop der tijd meer en meer veranderd tot de Romaanse talen van vandaag).
’Reanimatie’ van een dode taal
Sommige dode talen zijn kunstmatig ’gereanimeerd’, bijvoorbeeld het in de 18e eeuw uitgestorven Cornisch. Ook het Hebreeuws is heel lang niet als voertaal in het dagelijks leven (wel in de liturgie) gebruikt, zodat het in die zin een dode taal was. Sinds de 19e eeuw is het Hebreeuws ook weer de moedertaal van een aantal overwegend joodse sprekers. In 1914 werd het Hebreeuws weer de taal van het joodse deel van Palestina. Dat was onder meer vrucht van het werk van Eliëzer Ben-Jehoeda, die onder meer een woordenboek had geproduceerd.[1] Dit is een van de zeldzame voorbeelden van een dode taal die weer tot leven is gewekt, ook al is het natuurlijk onmogelijk om de gesproken taal nog precies zo te laten zijn als duizenden jaren geleden.
Er bestaan desondanks onder taalkundigen twijfels of het echt mogelijk is een dode taal opnieuw tot leven te wekken. Vooral in gevallen waarin tussen de dood van de laatste spreker en de eerste ’reanimatiepogingen’ meerdere jaren of zelfs eeuwen liggen, is het onwaarschijnlijk dat de oorspronkelijke accenten, intonaties en idiomatische bijzonderheden dezelfde zijn als in de oude, uitgestorven taal, hetgeen hoogstwaarschijnlijk ook voor het Hebreeuws geldt. Het argument is dat hier in feite, op basis van oude bronnen, een nieuwe taal wordt gecreëerd. David Crystal beweert dat een taal uitsterft, zodra er nog één spreker overblijft; taal is immers een communicatieproces, en bestaat slechts in zoverre twee mensen ze gebruiken om met elkaar te communiceren. Een dode taal blijft in die zin dus voor altijd dood; mensen die zich een oude taal eigen maken, leren in feite in een vreemde taal met elkaar spreken, die nooit meer de oude taal als dusdanig kan zijn.
Voorbeelden
Enkele voorbeelden van dode talen zijn:
Weblink
- Desloover, Jan, in: De Standaard, 22 juni 2010, Latijn als tweede moedertaal
Zie ook
Bronnen, noten en/of referenties
|
Hulp genealogie en geschiedenis (Nederland) • Deepl vertaler • Schrijfassistent VRT • ChatGPT (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Claude.ai (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Copilot (Opgepast! Altijd verifiëren!) • tekst herschrijven met scribbr.io •