Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Mala Zimetbaum: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
| (21 tussenliggende versies door 3 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
'''Malka 'Mala' Zimetbaum''' ([[Brzesko (plaats)|Brzesko]], [[26 januari]] [[1918]] - [[Auschwitz (concentratiekamp)|Auschwitz]], [[15 september]] [[1944]]) was een [[Antwerpen (stad)|Antwerp]]se [[Joden|Jodin]] van [[Polen|Poolse]] herkomst.<ref>[https://www.kazernedossin.eu/NL/Overzicht-Transporten/Transport-X-(1)/Malka-Zimetbaum Mala Zimetbaum], [[Kazerne Dossin]]</ref> | '''Malka 'Mala' Zimetbaum''' (Russisch: Маля Цимербаум, transcr. ''Malya Tsimerbaum'') ([[Brzesko (plaats)|Brzesko]], [[26 januari]] [[1918]] - [[Auschwitz (concentratiekamp)|Auschwitz]], [[15 september]] [[1944]]) was een [[Antwerpen (stad)|Antwerp]]se [[Joden|Jodin]] van [[Polen|Poolse]] herkomst.<ref>[https://www.kazernedossin.eu/NL/Overzicht-Transporten/Transport-X-(1)/Malka-Zimetbaum Mala Zimetbaum], [[Kazerne Dossin]]</ref> | ||
==Voor de Tweede Wereldoorlog== | ==Voor de Tweede Wereldoorlog== | ||
In 1926 emigreerden Mala's vader Pinkas en haar broer Salomon vanuit Polen naar [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]], later [[Borgerhout]]. Twee jaar later volgden Mala en haar moeder Chaja Schmelzer. 2 andere zussen bleven in Polen. | In 1926 emigreerden Mala's vader Pinkas en haar broer Salomon vanuit Polen naar [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]], later [[Borgerhout]]. Twee jaar later volgden Mala en haar moeder Chaja Schmelzer. 2 andere zussen bleven in Polen. | ||
Haar vader Pinkas was blind en werkte als | Haar vader Pinkas was blind en werkte als kleermaker en verkoper, haar moeder deed het huishouden. De kinderen zorgden voor het inkomen van het gezin: ze werken in de diamantsector en Malka kluste tevens bij als naaister. | ||
==Holocaust== | ==Holocaust== | ||
De familie Zimetbaum onderging de anti-Joodse maatregelen van de [[Nazi-Duitsland|Duitse]] bezetter en Malka werd ingeschreven in het [[Jodenregister]]. In juli 1941 kreeg ze de stempel "Jood-Juif" op haar identiteitskaart, vanaf juni 1942 draagt ze de [[Jodenster]]. | De familie Zimetbaum onderging de anti-Joodse maatregelen van de [[Nazi-Duitsland|Duitse]] bezetter en Malka werd ingeschreven in het [[Jodenregister]]. In juli 1941 kreeg ze de stempel "Jood-Juif" op haar identiteitskaart, vanaf juni 1942 draagt ze de [[Jodenster]]. | ||
Zimetbaum werd tijdens de derde Antwerpse Jodenrazzia gearresteerd op 22 juli 1942 toen ze [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] naar [[Brussel (stad)|Brussel]] wilde reizen. De rest van het gezin vlucht diezelfde dag naar Brussel. Ze werd overgebracht naar het [[Fort van Breendonk]] en 5 dagen later naar de [[Kazerne Dossin]] waar ze administratieve taken moest verzorgen. | Zimetbaum werd tijdens de derde Antwerpse Jodenrazzia gearresteerd op 22 juli 1942 toen ze van [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] naar [[Brussel (stad)|Brussel]] wilde reizen. De rest van het gezin vlucht diezelfde dag naar Brussel. Ze werd overgebracht naar het [[Fort van Breendonk]] en 5 dagen later naar de [[Kazerne Dossin]] waar ze administratieve taken moest verzorgen. | ||
Op 15 september werd ze gedeporteerd naar het [[concentratiekamp]] van [[Auschwitz (concentratiekamp)|Auschwitz]], waar ze naar het deelkamp Birkenau werd gestuurd en | Op 15 september werd ze gedeporteerd naar het [[concentratiekamp]] van [[Auschwitz (concentratiekamp)|Auschwitz]], waar ze naar het deelkamp Birkenau werd gestuurd en registratienummer 19880 kreeg. | ||
Door | Door haar meertaligheid (Nederlands, Frans, Duits, Pools, Italiaans) werd ze door de Duitsers ingezet als koerier die boodschappen moest overbrengen. Door de relatieve vrijheid van deze taak had ze de mogelijkheid veel medegevangenen te helpen. | ||
In juni [[1944]] ontsnapte ze uit Auschwitz, samen met de | In juni [[1944]] ontsnapte ze uit Auschwitz, samen met de Pools-Joodse gevangene [[Edek Galiński]] met wie ze in het kamp een relatie was begonnen. Galiński werd geboren op 10 mei 1923 in Wieckowice, Polen. Hij werkte voor het Poolse leger en streed tegen de nazi's. Hij werd gearresteerd en met 728 andere politieke gevangenen gedeporteerd naar Auschwitz op 14 juni 1940. | ||
Zimetbaum en Galiński werden na een paar weken opnieuw opgepakt. Ondanks folteringen kwamen de beulen de namen van gevangenen die bij de ontsnapping geholpen hadden niet te weten. Edek en Mala zouden terechtgesteld worden maar Galiński wist voor de executie zelfmoord te plegen. Mala werd op 15 september 1944 opgeknoopt terwijl het voltallig kamp moest toekijken. | |||
==Eerbetoon== | ==Eerbetoon== | ||
[[Bestand:Mala Zimetbaum plantsoen.jpg|Mala Zimetbaum plantsoen in Borgerhout|thumb]] | |||
Na de oorlog zijn diverse films en boeken over haar uitgebracht. | Na de oorlog zijn diverse films en boeken over haar uitgebracht. | ||
Ter hoogte van haar woonplaats in Borgerhout (Marinisstraat 7) werd een gedenkplaat opgericht met de tekst "Aan Mala Zimetbaum, symbool van solidariteit, op | |||
Ter hoogte van haar woonplaats in Borgerhout (Marinisstraat 7) werd een gedenkplaat opgericht met de tekst "Aan Mala Zimetbaum, symbool van solidariteit, op 22 augustus 1944 in Auschwitz door de Nazi's vermoord".<ref>[http://krugerpleinpeperbus.blogspot.be/2009/10/mala-zimetbaum.html Mala Zimetbaum], Krugerplein en Peperbus 4 oktober 2009</ref> | |||
In Borgerhout werd een plantsoen naar haar genoemd op de hoek van de Bloemstraat en de Borgerhoutsestraat. | |||
In 2019 werd in het kader van het streetartproject [[Walls of BoHo]], waarbij blinde gevels bedekt worden door graffitikunstenaars, door graffitikunstenaar Joachim een 6 verdiepingen hoge muurschildering van Mala Zimetbaum aangebracht aan de zijgevel van het dienstencentrum Den Bleek (Montensstraat 4).<ref>[https://www.gva.be/cnt/dmf20191113_04714522/timelapse-mala-zimetbaum-joodse-heldin-vereeuwigd-op-gevel-in-borgerhout Mala Zimetbaum, joodse heldin, vereeuwigd op gevel in Borgerhout], [[Gazet van Antwerpen]] 13 november 2019</ref> | |||
==Literatuur== | ==Literatuur== | ||
| Regel 41: | Regel 48: | ||
[[Categorie:Kampgevangene in Auschwitz]] | [[Categorie:Kampgevangene in Auschwitz]] | ||
[[Categorie:Kampgevangene in Breendonk]] | [[Categorie:Kampgevangene in Breendonk]] | ||
[[Categorie: | [[Categorie:Gevangene in Kazerne Dossin]] | ||
[[Categorie:Holocaustslachtoffer]] | |||
Huidige versie van 1 sep 2022 om 01:28
Malka 'Mala' Zimetbaum (Russisch: Маля Цимербаум, transcr. Malya Tsimerbaum) (Brzesko, 26 januari 1918 - Auschwitz, 15 september 1944) was een Antwerpse Jodin van Poolse herkomst.[1]
Voor de Tweede Wereldoorlog
In 1926 emigreerden Mala's vader Pinkas en haar broer Salomon vanuit Polen naar Antwerpen, later Borgerhout. Twee jaar later volgden Mala en haar moeder Chaja Schmelzer. 2 andere zussen bleven in Polen.
Haar vader Pinkas was blind en werkte als kleermaker en verkoper, haar moeder deed het huishouden. De kinderen zorgden voor het inkomen van het gezin: ze werken in de diamantsector en Malka kluste tevens bij als naaister.
Holocaust
De familie Zimetbaum onderging de anti-Joodse maatregelen van de Duitse bezetter en Malka werd ingeschreven in het Jodenregister. In juli 1941 kreeg ze de stempel "Jood-Juif" op haar identiteitskaart, vanaf juni 1942 draagt ze de Jodenster.
Zimetbaum werd tijdens de derde Antwerpse Jodenrazzia gearresteerd op 22 juli 1942 toen ze van Antwerpen naar Brussel wilde reizen. De rest van het gezin vlucht diezelfde dag naar Brussel. Ze werd overgebracht naar het Fort van Breendonk en 5 dagen later naar de Kazerne Dossin waar ze administratieve taken moest verzorgen.
Op 15 september werd ze gedeporteerd naar het concentratiekamp van Auschwitz, waar ze naar het deelkamp Birkenau werd gestuurd en registratienummer 19880 kreeg.
Door haar meertaligheid (Nederlands, Frans, Duits, Pools, Italiaans) werd ze door de Duitsers ingezet als koerier die boodschappen moest overbrengen. Door de relatieve vrijheid van deze taak had ze de mogelijkheid veel medegevangenen te helpen.
In juni 1944 ontsnapte ze uit Auschwitz, samen met de Pools-Joodse gevangene Edek Galiński met wie ze in het kamp een relatie was begonnen. Galiński werd geboren op 10 mei 1923 in Wieckowice, Polen. Hij werkte voor het Poolse leger en streed tegen de nazi's. Hij werd gearresteerd en met 728 andere politieke gevangenen gedeporteerd naar Auschwitz op 14 juni 1940.
Zimetbaum en Galiński werden na een paar weken opnieuw opgepakt. Ondanks folteringen kwamen de beulen de namen van gevangenen die bij de ontsnapping geholpen hadden niet te weten. Edek en Mala zouden terechtgesteld worden maar Galiński wist voor de executie zelfmoord te plegen. Mala werd op 15 september 1944 opgeknoopt terwijl het voltallig kamp moest toekijken.
Eerbetoon
Na de oorlog zijn diverse films en boeken over haar uitgebracht.
Ter hoogte van haar woonplaats in Borgerhout (Marinisstraat 7) werd een gedenkplaat opgericht met de tekst "Aan Mala Zimetbaum, symbool van solidariteit, op 22 augustus 1944 in Auschwitz door de Nazi's vermoord".[2]
In Borgerhout werd een plantsoen naar haar genoemd op de hoek van de Bloemstraat en de Borgerhoutsestraat.
In 2019 werd in het kader van het streetartproject Walls of BoHo, waarbij blinde gevels bedekt worden door graffitikunstenaars, door graffitikunstenaar Joachim een 6 verdiepingen hoge muurschildering van Mala Zimetbaum aangebracht aan de zijgevel van het dienstencentrum Den Bleek (Montensstraat 4).[3]
Literatuur
- Israel Gutman, Mala Zimetbaum, in: Enzyklopädie des Holocaust, Bd. 3, München 1995.
- Gérard Huber, Mala. Une femme juive héroique dans le camp d'Auschwitz-Birkenau, Parijs 2006.
- Hermann Langbein, Menschen in Auschwitz, Frankfurt aan de Main. 1980. ISBN 3-548-33014-2
- Jürgen Serke, Die Gesichter von Auschwitz, in: Cicero-Magazin, Mei 2005, S. 66 ff.
- Lorenz Sichelschmidt, Mala. Ein Leben und eine Liebe in Auschwitz, Bremen 1995.
Externe links
- Mala Zimetbaum op het Holocaust Survivors and Remembrance Project: "Forget You Not"
Bronnen, noten en/of referenties
|