Marcus Bakker

Marcus Bakker
Algemene informatie
Volledige naam	Marcus Bakker
Geboren	20 juni 1923
Overleden	24 december 2009
Partij	CPN (1943-1991) GroenLinks (tot 1999)
Politieke functies
1946-1982	Lid partijbestuur
1956-1982	Lid Tweede Kamer
1963-1982	Fractievoorzitter
1963-1982	Politiek leider
Parlement & Politiek - biografie

Marcus Bakker (Zaandam, 20 juni 1923 – aldaar, 24 december 2009) was een Nederlands politicus van de Communistische Partij van Nederland (CPN). Gedurende geruime tijd was hij fractievoorzitter van de partij in de Tweede Kamer.

Biografie

Bakker was zoon van een boekhouder van het slachthuis in Zaandam. Hij was een van de jongeren die opkwamen in de CPN toen die door de vele arrestaties in de Tweede Wereldoorlog veel leden was kwijtgeraakt. In 1943 werd hij lid van de illegale CPN. Na de oorlog was hij redacteur (en later hoofdredacteur) van het dagblad De Waarheid, voorzitter van het Algemeen Nederlands Jeugd Verbond, en vanaf 1946 ook partijbestuurder.

Tweede Kamer

In 1953 werd Bakker hoofdredacteur van De Waarheid, en in 1956 lid van de Tweede Kamer. Hij was een vertrouweling van de Moskou-getrouwe partijleider Paul de Groot, die streng optrad tegen afwijkende stromingen binnen de partij. Bakker is lange tijd gezien als auteur van het "rooie boekje" met de titel De CPN in de oorlog (1958), een in de meest kenmerkende tradities van het stalinisme passend stukje geschiedschrijving, dat met terugwerkende kracht de rol van enkele prominente CPN-verzetslieden tot "verraders" of "spionnen" diskwalificeerde en dat leidde tot het royement van bekende partijleden als Gerben Wagenaar, Henk Gortzak, Frits Reuter, Bertus Brandsen en Rie Lips-Odinot. De werkelijke schrijver van dit later ingetrokken partijdocument was echter Paul de Groot.

In 1956 juichte Bakker openlijk het neerslaan toe van demonstraties uit solidariteit met de slachtoffers van de protesten in Poznań in 1956 die, onder meer, aanleiding voor de Hongaarse opstand vormden. In De Waarheid schreef hij "hopelijk zal het snel lukken met dit gespuis korte metten te maken". Kritiek op de Sovjet-Unie werd door Bakker niet geaccepteerd.

Na de zware verkiezingsnederlaag van de CPN in 1977 (van zeven naar twee zetels) en de daaropvolgende buitenspelzetting van erelid van het Partijbestuur Paul de Groot betrok hij samen met Henk Hoekstra en Joop Wolff het opengevallen machtsvacuüm binnen de partij.

Als fractievoorzitter in de Tweede Kamer was hij een geestig en scherpzinnig redenaar. Enkele hoogtepunten uit zijn parlementaire bestaan waren de debatten over de vrijlating van Duitse oorlogsmisdadigers.

Door een amendement van Marcus Bakker werden in 1983 de woorden "Op welke grond dan ook" in artikel 1 van de grondrechten van de Nederlandse Grondwet opgenomen.

In het huidige Tweede Kamergebouw is de Marcus Bakkerzaal naar hem vernoemd. Op 12 januari 2010 werd hij herdacht in de Tweede Kamer.

Na het Kamerlidmaatschap

In 1982 droeg Bakker het partijleiderschap over aan Ina Brouwer. Hij heeft zich niet ingelaten met de gesprekken die leidden tot het opgaan van de CPN in GroenLinks in 1991. In 1999 zegde hij zijn lidmaatschap van GroenLinks op, toen die partij akkoord ging met de NAVO-bombardementen op Joegoslavië.

In 1983 verschenen zijn memoires onder de titel Wissels - Bespiegelingen zonder berouw. Hierin kritiseert Bakker zijn eigen aandeel in de Koude-Oorlogsgeschiedenis, zonder hiervoor spijt te betuigen. Hij noemt het terecht dat de CPN in 1982 het rode boekje had ingetrokken als partijdocument. Over het verdacht maken van partijgenoten in de jaren 50 schrijft hij: "...Onjuist was dat een bepaalde politiek verklaard werd met het min of meer duister geoordeelde handelen van enkelen, en dat aan die politiek vervolgens weer conclusies met betrekking tot die personen werden verbonden." Later zou hij in interviews benadrukken dat dergelijke fouten in het licht van de tijd moeten worden bezien. "Heel lang heb ik geloofd dat de Sovjet-Unie echt iets kon betekenen voor de wereld", gaf Bakker in 2003 aan in een interview: "Achteraf is dat onjuist gebleken, maar het geloof was oprecht". Bakker heeft nooit afstand genomen van het communisme als ideologie, dat hij als een 'eerlijke zaak' beschouwde. Wel voelde hij zich 'gebruikt' door het totaal verworden socialisme zoals dat in Oost-Europa bestaan had. Vooral de onthulling dat het Bloedbad van Katyn toch door het Sovjet-regime gepleegd bleek te zijn en niet door de nazi's, was een enorme desillusie.

Persoonlijk

In 1946 trouwde Bakker met Els Ezerman (1924–2016), met wie hij vijf kinderen kreeg. Hij overleed op 86-jarige leeftijd.

Literatuur

• 'Vergeven zal ik ze niet' - interview door Peter Vermaas in De Groene Amsterdammer, 5 mei 1999
• Leo Molenaar: Nooit op de knieën. Marcus Bakker (1923-2009) - communist en parlementariër. Amsterdam, UItgeverij Balans, 2015. ISBN 9789460038556

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Marcus Bakker op Wikimedia Commons.

Voorganger: S. (Paul) de Groot

CPN-fractievoorzitter Tweede Kamer 1963-1982

Opvolger: I. (Ina) Brouwer

Volksvertegenwoordigers: Tweede Kamerleden (CPH) · Eerste Kamerleden (CPN) · Tweede Kamerleden (CPN) Partijleiders: Louis de Visser · David Wijnkoop · Gerben Wagenaar · Henk Gortzak · Paul de Groot · Marcus Bakker · Ina Brouwer Jongerenorganisaties: Algemeen Nederlands Jeugd Verbond · Communistische Jeugdbond · Uilenspiegelclub Gelieerde organisaties: Eenheids Vakcentrale · Nederlandse Vrouwenbeweging · Pegasus Publicaties: De Tribune (1909-1937) · Het Volksdagblad (1937-1940) · De Waarheid (1940-1990) · De Vonk · Politiek & Cultuur (1937-1995) Opgevolgd door: GroenLinks · (Groen Progressief Akkoord) · VCN · NCPN