Petite suite

Dit artikel valt onder beheer van Dorp:Luisterrijk.

Claude Debussy, foto van Félix Nadar, 1908

Claude Debussy schreef in 1889 een werk voor twee piano’s, genaamd Petite suite, in een periode, waarin hij al bezig was met vernieuwingen in zijn composities. In zijn latere Suite bergamasque wordt die vernieuwing nog duidelijker, om met Prélude à l'après-midi d'un faune volledig de moderne muziek in te luiden.
Hoewel Petite suite oorspronkelijk voor twee piano’s was geschreven, werd het stuk door de componist Henri Büsser – een vriend van Claude Debussy – enkele jaren later op voortreffelijke wijze voor orkest omgezet.
Debussy kon zelf uitstekend orkestreren, maar in zijn tijd was het niet vreemd, dat iemand anders dan de componist zelf de orkestratie ter hand nam.
De orkestuitvoering van Petite suite, staat op het repertoire van veel grote orkesten.

Delen van de suite

Paul Verlaine (1844 - 1896)

De compositie Petite suite bestaat uit vier delen. De eerste twee delen En bateau en Cortège zijn gebaseerd op twee gedichten uit Fêtes Galantes van Paul Verlaine, die zich in toon en ritme verplaatste in het tijdperk van de rijke Franse 18 ^eeeuwse aristocratie. Hun uitstapjes, en hun zorgeloze plezier in de open lucht, werden glorieus afgebeeld op de fantasievolle schilderijen Fêtes Galantes van Jean-Honoré Fragonard en Jean Antoine Watteau.
De laatste twee delen Menuet en Ballet ademen wel de sfeer en de nostalgie van En bateau en Cortège, maar zijn niet ontleend aan de gedichten uit Fêtes Galantes.

En bateau

L' Embarquement pour Cythère van Antoine Watteau ( 1684-1721 )

In het eerste deel En bateau richten feestvierders in een boot hun gedachten op romantische afspraakjes als ze in de schemering op een donker meer varen.
Ongeveer in het midden van dit deel, komt het orkest helemaal op gang en lijkt het op een volledige overgave aan de omgeving. Debussy's muziek geeft hier perfect de sfeer van sereniteit en loomheid weer.
Helaas! Verlaine’s gedicht heeft een rimpel. Er is een verlangen naar romantiek, maar er is geen vervulling. In feite eindigt - ondanks een vrolijke toon - het gedicht met weemoed, en laat beloftes onvervuld.

En bateau L'étoile du berger tremblote Dans l'eau plus noire et le pilote Cherche un briquet dans sa culotte. Cependant la lune se lève Et l’esquif en sa course brève File gaîment sur l’eau qui rêve....... Paul Verlaine

De avondster flonkert Het water wordt donkerder en de stuurman Zoekt een vuurslag 1)om licht te maken. Intussen komt de maan op, en de zeilboot dobbert vrolijk op golven van dromen......

---

¹⁾Vuurslag = stuk staal om vonken uit vuursteen te slaan

Cortège

In het tweede deel, Cortège ( escorte/stoet/optocht/gevolg ), brengt Debussy de speelsheid van het gedicht van Verlaine over. Een dame en haar escorte van een aap in livrei en een donkere pageboy trekken voorbij. Debussy gaat hier niet de minder zuivere gedachten uit de weg die tijdens de wandeling in de hoofden van haar gevolg opkomen. Dit is goed te horen in het soms afwijkende ritme van de wandeling.

Cortège Un singe en veste de brocart Trotte et gambade devant elle Qui froisse un mouchoir de dentelle Dans sa main gantée avec art. Le négrillon parfois soulève Plus haut qu'il ne faut, l'aigrefin, Son fardeau somptueux, afin De voir ce dont la nuit il rêve........ Paul Verlaine

Een aap 2) in een jas van brokaat Wandelt en stoeit waarbij hij intussen Een kanten zakdoek kunstig verfrommelt In zijn gehandschoende hand. Soms doet de zwarte page Zich beter voor dan hij is, de bedrieger! Hij kijkt naar de prachtige verschijning voor hem, om nog eens goed te zien, waar hij ’s nachts van droomt......

---

²⁾In het Oosten en in Egypte gold de aap als een symbool van loyaliteit en intelligentie. In het Westen wordt de aap meestal negatief afgeschilderd, vooral als symbool van ondeugd en van ijdelheid en begeerte.

Menuet

Het menuet is een Franse dans in een driedelige maatsoort, ontstaan in de barokperiode. Vaak is het menuet een onderdeel van een suite, zoals hier het geval is, en kenmerkt zich doordat het accent op de eerste tel ligt.
Het menuet dat Debussy schreef, zit vol vondsten en is rijk aan kleur met prachtige tegenstellingen. Vooral de houtblazers hebben een rijk aandeel in dit deel van de suite.

Ballet

In het laatste deel van Petit suite, horen we in de verte de muziek doorklinken van zijn landgenoot Léo Delibes, die prachtige, romantische muziek heeft geschreven bij de balletten Coppélia en Sylvia.
Debussy geeft zich hier helemaal. In de orkestuitvoering wordt in het laatste deel van Ballet het hele orkest ingezet met veel strijkers en houtblazers.

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

• De basis vanwaaruit de compositie Petite suite is opgebouwd, is heel bijzonder. De inspiratie die de dichter Paul Verlaine ontleende aan de schilderijen Fêtes Galantes van Jean-Honoré Fragonard en Jean Antoine Watteau, gaf aan Claude Debussy ook weer de nodige impulsen om zo'n klankrijk muziekstuk te schrijven.

Terecht kan hier dan ook worden gesproken van een volledige synthese tussen muziek, poëzie en schilderkunst!

• Het is merkwaardig, dat Petite suite voor orkest beter tot zijn recht komt, dan voor twee piano's, zoals dat oorspronkelijk door Debussy was bedoeld. Dit is niet het geval met Clair de lune uit Suite bergamasque. De orkestbewerking hiervan - meestal met veel strijkers - doet geen recht aan het bijzondere en het aparte karakter van de piano met de bijbehorende bijzondere akkoorden.
• Petite suite op YouTube