Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Rudolf I van Habsburg: verschil tussen versies
(http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rudolf_I_van_het_Heilige_Roomse_Rijk&oldid=29578384) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| (Een tussenliggende versie door een andere gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 3: | Regel 3: | ||
| naam = Rudolf I | | naam = Rudolf I | ||
| leven = 1218 - 1291 | | leven = 1218 - 1291 | ||
| functie = [[Lijst van keizers van het Heilige Roomse Rijk|Rooms koning]] | | functie = [[Lijst van keizers van het Heilige Roomse Rijk|Rooms-koning]] | ||
| periode = [[1273]] - [[1291]] | | periode = [[1273]] - [[1291]] | ||
| voorganger = [[Richard van Cornwall]] | | voorganger = [[Richard van Cornwall]] | ||
| Regel 18: | Regel 18: | ||
| moeder = Heilwilge van Kyburg | | moeder = Heilwilge van Kyburg | ||
}} | }} | ||
'''Rudolf I van Habsburg''' ([[Slot Limburg]], [[Breisgau]], [[1 mei]] [[1218]] – [[Speyer]] (Spiers), [[15 juli]] [[1291]]) was rooms-koning vanaf 1273 tot aan zijn dood. Hij leidde in Duitsland en Oostenrijk een belangrijke rol, waardoor de familie [[Habsburg]] een prominente dynastie van het [[Heilige Roomse Rijk]] werd. | |||
'''Rudolf I van Habsburg''' ([[Slot Limburg]], [[Breisgau]], [[1 mei]] [[1218]] | |||
== Vroege levensjaren == | == Vroege levensjaren == | ||
| Regel 29: | Regel 28: | ||
De chaos die de val van de Hohenstaufen Duitsland bracht, gaf Rudolf aanleiding om zijn bezittingen te vermeerderen. Zijn vrouw was een erfgename van het graafschap Kyburg, doordat haar oom [[Hartmann VI]], graaf in 1264 overleed. Succesvolle banden met de bisschoppen van [[Straatsburg]] en [[Bazel (Zwitserland)|Bazel]] mondden uit in nog meer weelde en reputatie. Inclusief rechten over verschillende gebieden dat hij kocht van verschillende kloosterlingen, van zijn vader kreeg hij verschillende gebieden in nu [[Zwitserland]] en de [[Elzas]]. | De chaos die de val van de Hohenstaufen Duitsland bracht, gaf Rudolf aanleiding om zijn bezittingen te vermeerderen. Zijn vrouw was een erfgename van het graafschap Kyburg, doordat haar oom [[Hartmann VI]], graaf in 1264 overleed. Succesvolle banden met de bisschoppen van [[Straatsburg]] en [[Bazel (Zwitserland)|Bazel]] mondden uit in nog meer weelde en reputatie. Inclusief rechten over verschillende gebieden dat hij kocht van verschillende kloosterlingen, van zijn vader kreeg hij verschillende gebieden in nu [[Zwitserland]] en de [[Elzas]]. | ||
De verschillende oorzaken van weelde en invloed maakte van Rudolf de meest krachtige prins in het zuidwesten van Duitsland. Toen in de herfst van 1273 de prinsen bijeen kwamen om een ( | De verschillende oorzaken van weelde en invloed maakte van Rudolf de meest krachtige prins in het zuidwesten van Duitsland. Toen in de herfst van 1273 de prinsen bijeen kwamen om een (’rooms’) koning te kiezen na de dood van de Engelse heerser [[Richard van Cornwall]]. Hij werd gekozen in [[Frankfurt am Main|Frankfurt]] op 29 september 1273 toen hij 55 jaar was. Een van de reden was dat hij schoonbroer was van [[Frederik III van Neurenberg|Frederik III van Hohenzollern]], Burggraaf van Neurenberg. De steun van [[Albrecht II van Saksen|Albrecht II]], Hertog van Saksen en van [[Lodewijk II van Beieren-München|Lodewijk II]], Graaf van de Rijn en Hertog van Opper-Beieren werd gekocht door ze uit te huwelijken aan de twee dochters van Rudolf. Resultaat was dat [[Ottokar II van Bohemen|Ottokar II, Koning van Bohemen]], een mogelijke kandidaat voor de troon en kleinzoon van Phillips van Zwaben werd haast niet gekozen. Een andere kandidaat was Frederik van Meissen, een kleinzoon van de geëxcommuniceerde keizer Frederik II, hij had te weinig bezittingen. | ||
== Rudolf als | == Rudolf als rooms-koning == | ||
Rudolf werd gekroond in de [[Dom van Aken]] op [[24 oktober]] [[1273]]. Om de goedkeuring van de | Rudolf werd gekroond in de [[Dom van Aken]] op [[24 oktober]] [[1273]]. Om de goedkeuring van de paus te ontlokken, herzag Rudolf alle Keizerlijke rechten in Rome, de [[Pauselijke staten]] en [[Sicilië]], en beloofde een nieuwe [[kruistocht]]. Paus [[Gregorius X]] erkende Rudolf als rooms-koning maar overtuigde [[Alfons X van Castilië|Alfons X]], Koning van Castilië (een andere kleinzoon van [[Filips van Zwaben]]) dat hij geen rooms-koning meer was. Rudolf volgde de Hohenstaufen dynastie op die hij ooit zo loyaal diende. | ||
Op november [[1274]] werd besloten op een rijksdag in [[Neurenberg]] dat alle nalatenschap sinds de dood van de laatste keizer weer moest worden hersteld. [[Ottokar II van Bohemen|Ottokar van Bohemen]] had vele van zijn bezittingen in het rijk te verdedigen: [[Hertogdom Oostenrijk|Oostenrijk]], [[Hertogdom Stiermarken|Stiermarken]], [[Hertogdom Karinthië|Karinthia]] en [[Kranj|Karniola]], die hij had geclaimd door te trouwen met één van de Babenbergse erfgenamen. Rudolf ging er niet mee akkoord dat Ottokar deze provinciën bezat en verklaarde dat ze weer rechtstreeks onder de kroon terug moesten komen, omdat het bewijs ontbrak dat de provincies waren geërfd via mannelijke lijn. Koning Ottokar werd in de ban geplaatst en in juni [[1276]] werd de oorlog verklaard aan de [[Bohemen|Boheemse]] koning. | Op november [[1274]] werd besloten op een rijksdag in [[Neurenberg]] dat alle nalatenschap sinds de dood van de laatste keizer weer moest worden hersteld. [[Ottokar II van Bohemen|Ottokar van Bohemen]] had vele van zijn bezittingen in het rijk te verdedigen: [[Hertogdom Oostenrijk|Oostenrijk]], [[Hertogdom Stiermarken|Stiermarken]], [[Hertogdom Karinthië|Karinthia]] en [[Kranj|Karniola]], die hij had geclaimd door te trouwen met één van de Babenbergse erfgenamen. Rudolf ging er niet mee akkoord dat Ottokar deze provinciën bezat en verklaarde dat ze weer rechtstreeks onder de kroon terug moesten komen, omdat het bewijs ontbrak dat de provincies waren geërfd via mannelijke lijn. Koning Ottokar werd in de ban geplaatst en in juni [[1276]] werd de oorlog verklaard aan de [[Bohemen|Boheemse]] koning. | ||
| Regel 44: | Regel 43: | ||
Rudolf was niet erg succesvol in het herstellen van de orde in Duitsland. Wetten en besluiten werden wel uitgevaardigd voor het herstel van landvredes van Beieren, [[Hertogdom Franken|Franken]] en Zwaben en later de rest van het Heilige Roomse Rijk maar het ontbrak de koning aan de nodige macht en middelen om ze te dwingen deze te erkennen. Anderzijds leidde hij in december [[1289]] wel een expeditie naar Thurigen waar hij verschillende kastelen verwoestte. | Rudolf was niet erg succesvol in het herstellen van de orde in Duitsland. Wetten en besluiten werden wel uitgevaardigd voor het herstel van landvredes van Beieren, [[Hertogdom Franken|Franken]] en Zwaben en later de rest van het Heilige Roomse Rijk maar het ontbrak de koning aan de nodige macht en middelen om ze te dwingen deze te erkennen. Anderzijds leidde hij in december [[1289]] wel een expeditie naar Thurigen waar hij verschillende kastelen verwoestte. | ||
In [[1291]] ijverde hij om zijn zoon Albert als volgende | In [[1291]] ijverde hij om zijn zoon Albert als volgende rooms-koning te verkiezen maar omdat het hem zelf niet gelukte tot keizer gekroond te worden, was het idee van twee gekroonde koningen helemaal geen optie . Mogelijk waren de geestelijke en wereldlijke keuzeheren ook helemaal niet opgezet met de allesoverheersende Habsburgdynastie. | ||
== Familie en kinderen == | == Familie en kinderen == | ||
Rudolf was gehuwd met [[Gertrude van Hohenburg]] (1230-1281). Rudolf zou later hertrouwen met [[Isabella van Bourgondië]], dochter van [[Hugo IV van Bourgondië]]. Hij was de vader van: | Rudolf was gehuwd met [[Gertrude van Hohenburg]] (1230-1281). Rudolf zou later hertrouwen met [[Isabella van Bourgondië]], dochter van [[Hugo IV van Bourgondië]]. Hij was de vader van: | ||
* [[Mathildis van Habsburg|Mathildis]] (1253-1304), die in 1273 huwde met hertog [[Lodewijk de Strenge|Lodewijk II van Beieren]] | * [[Mathildis van Habsburg|Mathildis]] (1253-1304), die in 1273 huwde met hertog [[Lodewijk de Strenge|Lodewijk II van Beieren]] | ||
* [[Albrecht I van het Heilige Roomse Rijk|Albert I]] (1255-1308), | * [[Albrecht I van het Heilige Roomse Rijk|Albert I]] (1255-1308), rooms-koning, die huwde met [[Elisabeth van Tirol]]. | ||
* [[Catharina van Habsburg (-1282)|Catharina]] (-1282), die rond 1279 huwde met hertog [[Otto III van Beieren]] (1261-1312) | * [[Catharina van Habsburg (-1282)|Catharina]] (-1282), die rond 1279 huwde met hertog [[Otto III van Beieren]] (1261-1312) | ||
* [[Hedwig van Habsburg|Hedwig]] (1259-1285/1286), die in 1279 huwde met markgraaf [[Otto VI van Brandenburg]] | * [[Hedwig van Habsburg|Hedwig]] (1259-1285/1286), die in 1279 huwde met markgraaf [[Otto VI van Brandenburg]] | ||
| Regel 66: | Regel 65: | ||
* Wandruszka, Adam, ''Das Haus Habsburg. Eine europäische Dynastie'', Wenen: Verlag für Geschichte und Politik, 1956. | * Wandruszka, Adam, ''Das Haus Habsburg. Eine europäische Dynastie'', Wenen: Verlag für Geschichte und Politik, 1956. | ||
{{Ahnentafel2|1=Rudolf I van Habsburg |2=Albrecht IV van Habsburg |3=Hedwig van Kyburg |4=Rudolf II van Habsburg |5=Agnes van Staufen |6=Ulrich III van Kyburg |7= |8=Habsburg, Rudolf I van }} | |||
{{Navigatie keizers en koningen Heilige Roomse Rijk}} | {{Navigatie keizers en koningen Heilige Roomse Rijk}} | ||
Huidige versie van 10 jun 2016 om 18:58
| Rudolf I | ||
| 1218 - 1291 | ||
| Bestand:Grabplatte Rudolfs von Habsburg im Dom zu Speyer.jpg | ||
| Rooms-koning | ||
| Periode | 1273 - 1291 | |
| Voorganger | Richard van Cornwall | |
| Opvolger | Adolf I van Nassau | |
| Hertog van Oostenrijk | ||
| Periode | 1278 - 1291 | |
| Voorganger | Ottokar I | |
| Opvolger | Rudolf II & Albert I | |
| Markgraaf van Moravië | ||
| Periode | 1278 - 1283 | |
| Voorganger | Ottokar II van Bohemen | |
| Opvolger | Wenceslaus II van Bohemen | |
| Vader | Albrecht IV van Habsburg | |
| Moeder | Heilwilge van Kyburg | |
Rudolf I van Habsburg (Slot Limburg, Breisgau, 1 mei 1218 – Speyer (Spiers), 15 juli 1291) was rooms-koning vanaf 1273 tot aan zijn dood. Hij leidde in Duitsland en Oostenrijk een belangrijke rol, waardoor de familie Habsburg een prominente dynastie van het Heilige Roomse Rijk werd.
Vroege levensjaren
Rudolf was de zoon van Albrecht IV van Habsburg en Hedwig, dochter van Ulrich, Graaf van Kyburg. Hij werd geboren in slot Limburg bij Breisgau. Bij zijn vaders dood in 1239, erfde Rudolf gebieden van zijn familie in de Elzas en Aargau. In 1245 trouwde hij Gertrude, dochter van Burkhard III, Graaf van Hohenberg. Als gevolg hiervan werd Rudolf een belangrijke vazal in Zwaben, een oud Stamhertogdom.
Rudolf kwam vaak aan het hof van zijn peetvader, keizer Frederik II. Hij was loyaal aan Frederik en zijn zoon Koenraad IV en werd hierom beloond door schenking van land. In 1254 werd hij geëxcommuniceerd door paus Innocentius IV als vazal van Koenraad. Dit was te wijten aan het conflict tussen enerzijds de keizer,die al heerser was over Sicilië maar graag zijn gezag wilde herwinnen in noordelijk Italië, voornamelijk Lombardije en anderzijds de paus wiens Pauselijke Staten zouden ingesloten geraken. De paus was bang dat hij gevangengenomen zou worden, vandaar de excommunicatie.
Aan de macht
De chaos die de val van de Hohenstaufen Duitsland bracht, gaf Rudolf aanleiding om zijn bezittingen te vermeerderen. Zijn vrouw was een erfgename van het graafschap Kyburg, doordat haar oom Hartmann VI, graaf in 1264 overleed. Succesvolle banden met de bisschoppen van Straatsburg en Bazel mondden uit in nog meer weelde en reputatie. Inclusief rechten over verschillende gebieden dat hij kocht van verschillende kloosterlingen, van zijn vader kreeg hij verschillende gebieden in nu Zwitserland en de Elzas.
De verschillende oorzaken van weelde en invloed maakte van Rudolf de meest krachtige prins in het zuidwesten van Duitsland. Toen in de herfst van 1273 de prinsen bijeen kwamen om een (’rooms’) koning te kiezen na de dood van de Engelse heerser Richard van Cornwall. Hij werd gekozen in Frankfurt op 29 september 1273 toen hij 55 jaar was. Een van de reden was dat hij schoonbroer was van Frederik III van Hohenzollern, Burggraaf van Neurenberg. De steun van Albrecht II, Hertog van Saksen en van Lodewijk II, Graaf van de Rijn en Hertog van Opper-Beieren werd gekocht door ze uit te huwelijken aan de twee dochters van Rudolf. Resultaat was dat Ottokar II, Koning van Bohemen, een mogelijke kandidaat voor de troon en kleinzoon van Phillips van Zwaben werd haast niet gekozen. Een andere kandidaat was Frederik van Meissen, een kleinzoon van de geëxcommuniceerde keizer Frederik II, hij had te weinig bezittingen.
Rudolf als rooms-koning
Rudolf werd gekroond in de Dom van Aken op 24 oktober 1273. Om de goedkeuring van de paus te ontlokken, herzag Rudolf alle Keizerlijke rechten in Rome, de Pauselijke staten en Sicilië, en beloofde een nieuwe kruistocht. Paus Gregorius X erkende Rudolf als rooms-koning maar overtuigde Alfons X, Koning van Castilië (een andere kleinzoon van Filips van Zwaben) dat hij geen rooms-koning meer was. Rudolf volgde de Hohenstaufen dynastie op die hij ooit zo loyaal diende.
Op november 1274 werd besloten op een rijksdag in Neurenberg dat alle nalatenschap sinds de dood van de laatste keizer weer moest worden hersteld. Ottokar van Bohemen had vele van zijn bezittingen in het rijk te verdedigen: Oostenrijk, Stiermarken, Karinthia en Karniola, die hij had geclaimd door te trouwen met één van de Babenbergse erfgenamen. Rudolf ging er niet mee akkoord dat Ottokar deze provinciën bezat en verklaarde dat ze weer rechtstreeks onder de kroon terug moesten komen, omdat het bewijs ontbrak dat de provincies waren geërfd via mannelijke lijn. Koning Ottokar werd in de ban geplaatst en in juni 1276 werd de oorlog verklaard aan de Boheemse koning.
Na de oorlog ging zijn aandacht naar Oostenrijk en de omliggende provincies. Hij spendeerde een aantal jaren om via zijn koninklijk gezag de macht en de controle over deze landen te verstevigen maar kreeg toch moeilijkheden om zijn familie als zijn opvolgers de landen te laten regeren. In Augsburg, december 1282 kregen zijn zoons Albert en Rudolf de hertogdommen Oostenrijk en Stiermarken. Hierbij werd een fundering gemaakt voor het huis van Habsburg. Hij maakt ook De 12 jaar oude Rudolf maakte hij ook Hertog van Zwaben, dat het tijdelijk zonder heerser had moeten stellen sinds de executie van Conradin.
In 1286 schonk Rudolf het hertogdom Carinthie, één van de provincies, veroverd op Ottokar aan Meinhard, de schoonvader van zijn zoon Albert. De lokale heersers wilden immers niet dat Rudolf alles uit het koninklijke domein uitsluitend aan zijn eigen familieleden overliet. In 1281 beval Rudolf dat Philip, Paltsgraaf van Bourgondië wat grond voor hem afstond. Daarna moesten de bewoners van Bern hem belasting betalen omdat ze dat een tijd niet wilden. In 1289 versloeg hij de opvolger van Philip, Otto IV.
In 1281 ging zijn eerste vrouw dood. Op 5 februari 1284 trouwde hij met Isabella, dochter van Hugho IV, Hertog van Bourgondië, zijn westelijke buur.
Rudolf was niet erg succesvol in het herstellen van de orde in Duitsland. Wetten en besluiten werden wel uitgevaardigd voor het herstel van landvredes van Beieren, Franken en Zwaben en later de rest van het Heilige Roomse Rijk maar het ontbrak de koning aan de nodige macht en middelen om ze te dwingen deze te erkennen. Anderzijds leidde hij in december 1289 wel een expeditie naar Thurigen waar hij verschillende kastelen verwoestte.
In 1291 ijverde hij om zijn zoon Albert als volgende rooms-koning te verkiezen maar omdat het hem zelf niet gelukte tot keizer gekroond te worden, was het idee van twee gekroonde koningen helemaal geen optie . Mogelijk waren de geestelijke en wereldlijke keuzeheren ook helemaal niet opgezet met de allesoverheersende Habsburgdynastie.
Familie en kinderen
Rudolf was gehuwd met Gertrude van Hohenburg (1230-1281). Rudolf zou later hertrouwen met Isabella van Bourgondië, dochter van Hugo IV van Bourgondië. Hij was de vader van:
- Mathildis (1253-1304), die in 1273 huwde met hertog Lodewijk II van Beieren
- Albert I (1255-1308), rooms-koning, die huwde met Elisabeth van Tirol.
- Catharina (-1282), die rond 1279 huwde met hertog Otto III van Beieren (1261-1312)
- Hedwig (1259-1285/1286), die in 1279 huwde met markgraaf Otto VI van Brandenburg
- Clemence (1262-), die in 1281 huwde met Karel van Hongarije
- Hartman (1263-1281)
- Rudolf II (1271-1290)
- Jutta (1271-1297), die in 1285 huwde met Wenceslaus II van Bohemen (1271-1305)
- Karel (1276-1276)
- Agnes (-1322), die in 1273 huwde met hertog Albrecht II van Saksen-Wittenberg (-1298).
In de dom van Speyer staat een grafbeeld van Rudolf (zie foto rechts). Dit beeld is waarschijnlijk het eerste levensechte portret van een Duitse koning.
Bibliografie
- Bérenger, Jean, Histoire de l'empire des Habsbourg: 1273-1918, Fayard, 1990.
- Redlich, Oswald, Rudolf von Habsburg, 1903.
- Wandruszka, Adam, Das Haus Habsburg. Eine europäische Dynastie, Wenen: Verlag für Geschichte und Politik, 1956.
| Proband | Ouders | Grootouders |
|---|---|---|
| Rudolf I van Habsburg | Vader: Albrecht IV van Habsburg |
Grootvader (vader): Rudolf II van Habsburg |
| Grootmoeder (vader): Agnes van Staufen | ||
| Moeder: Hedwig van Kyburg |
Grootvader (moeder): Ulrich III van Kyburg | |
| Grootmoeder (moeder): onbekend |
Vetgedrukt: keizer · Cursief: tegenkoning · 1 medekoning (in een deelrijk)