Negerverdriet

Negerverdriet is een term die vaak gebruikt werd door de schrijver en schilder Edgar Cairo ter aanduiding van het koloniale stempel op het bestaan van een zwarte persoon.

Definitie

Edgar Cairo definieerde het ‘negerverdriet’ of ‘bestaansverdriet’ als de eeuwige vloek die op de zwarte persoon rust: het gebrek aan eigenwaarde en zelfvertrouwen, en het fatalisme van het leven, dat de zwarte mens dwingt tot distantie van alles en iedereen als een schild om zichzelf te beschermen. De zwarte mens is namelijk gebonden aan zijn geschiedenis, want elke dag, thuis of elders, staat in het teken van de interactie tussen het heden en het (koloniale) verleden.

Edgar Cairo

Cairo was een Surinaams-Nederlandse schrijver, hij werd geboren in 1948 te Paramaribo en overleed in 2000 aan maagbloedingen in Amsterdam. In zijn laatste levensjaren kon Cairo niet meer schrijven, maar was hij even productief in schilderen. Na zijn overlijden liet hij een vulkanisch oeuvre achter van korte verhalen, toneelstukken, essays, columns en romans. Het negerverdriet/bestaansverdriet stond centraal in zijn werk, dat alle aspecten van het negerschap behelst. Cairo beeldde in zijn werk het bestaan van de zwarte persoon uit, dat naar zijn mening een tragisch bestaan is met het koloniale verleden als fundament. Het koloniale verleden zorgde er naar Cairo’s mening voor dat de blanke persoon de zwarte persoon nooit als volwaardige zou zien, maar nog tragischer vond hij dat de zwarte persoon dat ook niet deed. Dit was de vloek die de zwarte persoon altijd met zich meedroeg.

Tegenstelling tussen Surinamers onderling

De Surinaamse bevolking bestaat uit een mengsel van verschillende etnische groepen:

• Indianen: Een groep bestaande uit oorspronkelijke bewoners van Suriname.
• Creolen: Afrikaanse afstammelingen die tot slaaf waren gemaakt.
• Marrons: Nakomelingen van gevluchte Afrikaanse slaven.
• Hindoestanen: Nakomelingen van de Indiase contractarbeiders uit het toenmalige Brits-Indië.
• Javanen: Nakomeling van de contractarbeiders uit het toenmalige Nederlands-Indië.
• Chinezen: Nakomelingen van contractarbeiders uit China.

Er zijn veel onderlinge conflicten tussen deze bevolkingsgroepen. Op zowel cultureel, politiek, sociaal als religieus gebied en in de verschillende talen die de groepen spreken, waardoor er weinig samenhang tussen de verschillende etniciteiten is. Dit resulteert in afsluiting en isolatie van groepen. Cairo probeerde in zijn werk veel van deze conflicten weer te geven en daarmee tevens facetten van het negerverdriet/bestaansverdriet uit te beelden. De auteur probeerde te laten zien dat het negerverdriet een grote rol speelt in het leven van Surinamers onderling en dat het een eenzame, verdrietige zaak is dat er geen saamhorigheid is tussen lotgenoten.

Tegenstelling tussen Surinamers en Nederlanders

Edgar Cairo schreef niet alleen over het verschil tussen Surinamers onderling. Zijn werk vormde tevens een aanklacht op het onderscheid tussen Surinamers en Nederlanders, de allochtoon en autochtoon en de zwarte en de blanke. Hij heeft het over de ‘minderhedenshow’ waarin de allochtoon vaak geïsoleerd wordt en diens klachten hierover miskend worden. Het negerverdriet van Cairo uit zich als vloek op het leven van de zwarte als de uitgestotene in een witte samenleving waarin hij /zij eeuwig de stempel van tweederangs burger draagt.

Ik ga dood om jullie hoofd

In 2011 bracht filmmaakster Cindy Kerseborn de documentaire Ik ga dood om jullie hoofd over Edgair Cairo en het negerverdriet dat hem uiteindelijk fataal werd. In de documentaire kwam een ander aspect van het negerverdriet naar voren: de rol van de zwarte persoon zelf. Columniste Ellin Robles vertelt in de documentaire wat het verschil is tussen haar zogeheten ‘negerpijn’ en Cairo’s ‘negerverdriet:

Edgar legt het negerverdriet meer bij de mens zelf. Hij zegt namelijk: "waarom verloochen je jezelf? Dat is een verdrietige zaak, dat je jezelf verloochent. Omarm je negerschap. Wees er trots op!" Mijn negerpijn zit in het feit dat wat ik ook doe, wat ik ook bereik, wat ik ook presteer, het eerste wat gezien wordt, is mijn zwartzijn.

• "Negerverdriet en planterskommer, de geschreven literatuur van de 19de eeuw tot 1890", Een geschiedenis van de Surinaamse literatuur. Deel 3
• ‘Een steeds terugkerend thema in die romans is het zogenaamde negerverdriet, the struggle for life