Brontekst bekijken van Wereldkampioenschappen wielrennen

{{Infobox wielerwedstrijd
| naam             = Wereldkampioenschappen wielrennen
| afbeelding       = jersey rainbow.svg
| organisator      = [[UCI]]
| eerste           = [[Wereldkampioenschappen wielrennen 1921|1921]]
}}

De '''wereldkampioenschappen wielrennen''' zijn [[Wegwielrennen|wegwedstrijden]] en [[tijdrijden|tijdritten]] die jaarlijks door de [[UCI|Internationale Wielerunie]] worden georganiseerd voor verschillende categorieën. De eerste maal gebeurde dat in [[Wereldkampioenschappen wielrennen 1921|1921]], toen nog enkel voor amateurs. Het eerste wereldkampioenschap voor beroepsrenners werd gehouden in [[Wereldkampioenschappen wielrennen 1927|1927]]. Voor vrouwen wordt sinds [[Wereldkampioenschappen wielrennen 1958|1958]] een wereldkampioenschap georganiseerd. De wedstrijden worden verreden als eendaagse [[Wegwielrennen|wegwedstrijden]], zowel voor eliterenners als beloften en junioren. Sinds [[Wereldkampioenschappen wielrennen 1994|1994]] wordt er ook een apart wereldkampioenschap [[tijdrijden]] georganiseerd.

== Deelname ==
In tegenstelling tot de meeste andere wielerwedstrijden rijden de renners niet in merkenteams, maar in teams per land. Overeenkomstig de [[UCI World Tour]]-ranglijst vaardigen de landen een bepaald aantal wielrenners af: de tien hoogst geklasseerde wielerlanden mogen negen renners afvaardigen. Tot [[Wereldkampioenschappen wielrennen 2004|2004]] kon een landenploeg nog uit maximaal twaalf renners bestaan. Voor de andere landen wordt gebruikgemaakt van een rangschikking volgens continent. Deze levert afhankelijk van de positie zes plaatsen, drie plaatsen of één plaats op. De winnaar van het jaar ervoor mag altijd deelnemen en kan zo zijn land meestal aan een extra startplaats helpen. In [[Wereldkampioenschappen wielrennen 2006|2006]] was dit niet het geval: de Belgen gingen met negen renners van start, hoewel [[Tom Boonen]] het jaar ervoor wereldkampioen geworden was. Omdat renners de rest van het jaar in een vaak internationale ploeg rijden, komt het voor dat renners van verschillende landen elkaar helpen of dat renners van één land elkaar tegenwerken.

Ook bij de junioren, beloften en vrouwen worden de wereldkampioenschappen in landenteams verreden. Deze zijn echter kleiner dan bij de elite mannen. 

== Locatie en parcours ==
De locatie van het wereldkampioenschap verschilt per jaar. Meestal is het parcours licht heuvelachtig, vergelijkbaar met dat van [[Wielerklassieker|klassiekers]]. Het zijn daarom ook vaak specialisten in dit type wedstrijden die wereldkampioen worden. Soms gaat het echter om een vrijwel vlak parcours zoals in [[Wereldkampioenschappen wielrennen 2002|2002]] in [[Circuit Zolder|Zolder]], of juist een vrij bergachtig parcours zoals in [[Wereldkampioenschappen wielrennen 1995|1995]] in [[Duitama]].

Het parcours bestaat traditioneel uit een groot aantal ronden en de lengte van de langste wedstrijd, bij de mannen elite, is meestal ongeveer 250 kilometer. De wedstrijd vindt in het najaar plaats, niet lang nadat de mannen de [[Ronde van Spanje]] hebben gereden. De tijdritten vinden enkele dagen eerder plaats, in dezelfde regio als de wegwedstrijd.

== Regenboogtrui ==
Voor de wereldkampioen wacht aan de eindstreep de [[regenboogtrui]], die hij of zij een heel jaar lang mag dragen – enkel een leiderstrui in een etappewedstrijd krijgt voorrang. De eerste regenboogtruien werden in 1927 uitgereikt; voordien was er geen speciale trui voor de wereldkampioen. De wereldkampioen mag alleen in de discipline waarin de titel behaald is zijn of haar trui dragen. De gewezen wereldkampioenen mogen de rest van hun carrière regenboogbandjes onderaan hun mouwen en aan de kraag dragen.

Omdat het al verschillende keren is voorgekomen dat een regerend wereldkampioen amper wedstrijden wist te winnen, danwel veel pech kende ([[Jean-Pierre Monseré]] overleed zelfs in de regenboogtrui), wordt wel gesproken van de ''vloek van de regenboogtrui''.<ref>[https://www.hln.be/wielrennen/is-de-vloek-van-de-regenboogtrui-terug~a9531da5/ Is de vloek van de regenboogtrui terug?] HLN.be, 16 maart 2016</ref><ref>[https://sporza.be/nl/2022/09/01/de-vloek-van-de-regenboogtrui-een-overzicht-van-het-pechjaar-van-julian-alaphilippe~1662022169068/ De vloek van de regenboogtrui? Een overzicht van het pechjaar van Julian Alaphilippe] Sporza.be, 1 september 2022</ref><ref>{{en}} [https://www.velonews.com/news/road/how-2020-proved-the-curse-of-the-rainbow-jersey-is-still-a-thing/ How 2020 proved the ‘curse of the rainbow jersey’ is still a thing] Velonews.com, 16 november 2020</ref> Dat de regerend wereldkampioen minder vaak wint in de regenboogtrui dan in het voorgaande jaar waarin hij wereldkampioen werd, valt volgens een Britse onderzoeker (dr. Thomas Perneger) logisch te verklaren: omdat er in de media en door fans extra op de regenboogtrui wordt gelet, wordt er ook meer aandacht geschonken aan zijn mindere prestaties en vanwege de regenboogtrui valt de renner meer op in het peloton en kan hij dus niet onopgemerkt demarreren.<ref>{{en}} ''Thomas Perneger:'' [https://www.bmj.com/content/351/bmj.h6304 Debunking the curse of the rainbow jersey: historical cohort study] BMJ.com, 14 december 2015</ref><ref>[https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20151217_02025528 Bewezen: de vloek van de regenboogtrui bestaat niet] Nieuwsblad.be, 17 december 2015</ref>

== Huidige wereldkampioenen ==
{| class="wikitable"
! Discipline
! Winnaar
|-Tiller
| [[Lijst van wereldkampioenen wegrit elite mannen|Wegrit elite mannen]]
| {{BE-VLAG}} [[Remco Evenepoel]]
|-
| [[Lijst van wereldkampioenen wegrit elite vrouwen|Wegrit elite vrouwen]]
|  {{NL-VLAG}} [[Annemiek van Vleuten]]
|-
| [[Lijst van wereldkampioenen tijdrit elite mannen|Tijdrit elite mannen]]
| {{NO-VLAG}} [[Tobias Foss]]
|-
| [[Lijst van wereldkampioenen tijdrit elite vrouwen|Tijdrit elite vrouwen]]
| {{NL-VLAG}} [[Ellen van Dijk]]
|-
| [[Lijst van wereldkampioenen ploegentijdrit elite gemengd|Ploegentijdrit elite gemengd]]
| {{CH}}
|-
|align=center colspan="2"|
|-
| [[Lijst van wereldkampioenen wegrit beloften mannen|Wegrit beloften mannen]]
| {{KZ-VLAG}} [[Jevgenıı Fedorov]]
|-
| [[Lijst van wereldkampioenen wegrit beloften vrouwen|Wegrit beloften vrouwen]]
| {{NZ-VLAG}} [[Niamh Fisher-Black]]
|-
| [[Lijst van wereldkampioenen tijdrit beloften mannen|Tijdrit beloften mannen]]
| {{NO-VLAG}} [[Søren Wærenskjold]]
|-
| [[Lijst van wereldkampioenen tijdrit beloften vrouwen|Tijdrit beloften vrouwen]]
| {{IT-VLAG}} [[Vittoria Guazzini]]
|-
|align=center colspan="2"|
|-
| [[Lijst van wereldkampioenen wegrit junioren mannen|Wegrit junioren mannen]]
| {{DE-VLAG}} [[Emil Herzog]]
|-
| [[Lijst van wereldkampioenen wegrit junioren vrouwen|Wegrit junioren vrouwen]]
| {{GB-VLAG}} [[Zoe Bäckstedt]]
|-
| [[Lijst van wereldkampioenen tijdrit junioren mannen|Tijdrit junioren mannen]]
| {{GB-VLAG}} [[Joshua Tarling]]
|-
| [[Lijst van wereldkampioenen tijdrit junioren vrouwen|Tijdrit junioren vrouwen]]
| {{GB-VLAG}} [[Zoe Bäckstedt]]
|}

== Medaillespiegel ==
{| {{Tabelkop medailleklassement}}
|-
|rowspan="1"| 1 ||align=left| {{IT}} || 94 || 77 || 75 || '''246'''
|-
|rowspan="1"| 2 ||align=left| {{NL}} || 57 || 53 || 48 || '''158'''
|-
|rowspan="1"| 3 ||align=left| {{BE}} || 52 || 44 || 42 || '''138'''
|-
|rowspan="1"| 4 ||align=left| {{FR}} || 47 || 48 || 44 || '''139'''
|-
|rowspan="1"| 5 ||align=left| {{DE}} || 44 || 46 || 54 || '''144'''
|-
|rowspan="1"| 6 ||align=left| {{US}} || 28 || 34 || 25 || '''87'''
|-
|rowspan="1"| 7 ||align=left| {{GB-VLAG}} [[Verenigd Koninkrijk|Groot-Brittannië]] || 23 || 16 || 18 || '''57'''
|-
|rowspan="1"| 8 ||align=left| {{CH}} || 22 || 29 || 27 || '''78'''
|-
|rowspan="1"| 9 ||align=left| {{DK}} || 21 || 20 || 22 || '''63'''
|-
|rowspan="1"| 10 ||align=left| {{SUHH}} || 20 || 31 || 21 || '''72'''
|-
|rowspan="1"| 11 ||align=left| {{AU}} || 19 || 33 || 28 || '''81'''
|-
|rowspan="1"| 12 ||align=left| {{DDDE-VLAG}} [[Duitse Democratische Republiek|Oost-Duitsland]] || 14 || 4 || 6 || '''24'''
|-
|rowspan="1"| 13 ||align=left| {{RU}} || 13 || 19 || 15 || '''47'''
|-
|rowspan="1"| 14 ||align=left| {{ES}} || 11 || 15 || 21 || '''47'''
|-
|rowspan="1"| 15 ||align=left| {{NO}} || 10 || 3 || 8 || '''21'''
|-
|rowspan="1"| 16 ||align=left| {{PL}} || 9 || 10 || 10 || '''29'''
|-
|rowspan="1"| 17 ||align=left| {{SE}} || 9 || 7 || 12 || '''28'''
|-
|rowspan="1"| 18 ||align=left| {{UA}} || 6 || 10 || 6 || '''22'''
|-
|rowspan="1"| 19 ||align=left| {{LT}} || 6 || 3 || 7 || '''16'''
|-
|rowspan="1"| 20 ||align=left| {{NZ}} || 4 || 3 || 3 || '''10'''
|-
|rowspan="1"| 21 ||align=left| {{SK}} || 4 || 1 || 0 || '''5'''
|-
|rowspan="1"| 22 ||align=left| {{CA}} || 3 || 4 || 8 || '''15'''
|-
|rowspan="1"| 23 ||align=left| {{SI}} || 3 || 2 || 2 || '''7'''
|-
|rowspan="1"| 24 ||align=left| {{BY}} || 3 || 1 || 1 || '''5'''
|-
|rowspan="1"| 25 ||align=left| {{LU}} || 2 || 3 || 4 || '''9'''
|-
|rowspan="1"| 26 ||align=left| {{CZ}} || 2 || 3 || 3 || '''8'''
|-
|rowspan="1"| 27 ||align=left| {{IE}} || 2 || 2 || 3 || '''7'''
|-
|rowspan="1"| 28 ||align=left| {{AT}} || 2 || 1 || 5 || '''8'''
|-
|rowspan="1"| 29 ||align=left| {{KZ}} || 2 || 0 || 2 || '''4'''
|-
|rowspan="1"| 30 ||align=left| {{PT}} || 1 || 2 || 1 || '''4'''
|-
|rowspan="1"| 31 ||align=left| {{LV}} || 1 || 1 || 0 || '''2'''
|-
|rowspan="1"| 32 ||align=left| {{CO}} || 1 || 0 || 2 || '''3'''
|-
|rowspan="1"| 33 ||align=left| {{UZ}} || 1 || 0 || 0 || '''1'''
|-
|rowspan="1"| 34 ||align=left| {{CSHH}} || 0 || 3 || 3 || '''6'''
|-
|rowspan="2"| 35 ||align=left| {{HU}} || 0 || 2 || 1 || '''3'''
|-
|align=left| {{ZA}} || 0 || 2 || 1 || '''3'''
|-
|rowspan="1"| 37 ||align=left| {{FI}} || 0 || 1 || 2 || '''3'''
|-
|rowspan="4"| 38 ||align=left| {{BR}} || 0 || 1 || 0 || '''1'''
|-
|align=left| {{ER}} || 0 || 1 || 0 || '''1'''
|-
|align=left| {{MD}} || 0 || 1 || 0 || '''1'''
|-
|align=left| {{TN}} || 0 || 1 || 0 || '''1'''
|-
|rowspan="1"| 42 ||align=left| {{EE}} || 0 || 0 || 2 || '''2'''
|-
|rowspan="4"| 43 ||align=left| {{AL}} || 0 || 0 || 1 || '''1'''
|-
|align=left| {{YUCS-1943}} || 0 || 0 || 1 || '''1'''
|-
|align=left| {{HR}} || 0 || 0 || 1 || '''1'''
|-
|align=left| {{UY}} || 0 || 0 || 1 || '''1'''
|-
! colspan="2"| Totaal || 537 || 537 || 538 || 1.612
|}

== Fotogalerij ==
<gallery>
Bestand:Alfredo Binda 3.jpg|De Italiaan [[Alfredo Binda]] werd als eerste drie keer wereldkampioen, in 1927, 1930 en 1932.
Bestand:Elsy Jacobs 1958.jpg|De Luxemburgse [[Elsy Jacobs]] werd in 1958 de eerste wereldkampioene bij de vrouwen.
Bestand:Eddy Merckx 1968.jpg|De Belg [[Eddy Merckx]] werd eveneens drie keer wereldkampioen, in 1967, 1971 en 1974.
Bestand:Wielrenner JP Monsere.jpg|De Belg [[Jean-Pierre Monseré]] (rechts) overleed in maart 1971 als wereldkampioen.
Bestand:Joop Zoetemelk, Bestanddeelnr 930-4019.jpg|De Nederlander [[Joop Zoetemelk]] was net geen 39 jaar toen hij in 1985 de oudste wereldkampioen werd.
Bestand:Jeannie Longo, Mendrisio 2009 – Women Elite.jpg|De Franse [[Jeannie Longo]] werd vijfmaal wereldkampioene op de weg en viermaal in de tijdrit.
Bestand:Oscar FREIRE.jpg|De Spanjaard [[Óscar Freire]] behaalde in 2004 voor de derde keer de wereldtitel.
Bestand:Michael Rogers - Herbiers 2004.jpg|De Australiër [[Michael Rogers (wielrenner)|Michael Rogers]] werd drie keer op rij wereldkampioen tijdrijden.
Bestand:Fabian-Cancellara.jpg|De Zwitser [[Fabian Cancellara]] werd vier keer wereldkampioen tijdrijden.
Bestand:Marianne Vos La Flèche Wallonne Femmes 2013.jpg|De Nederlandse [[Marianne Vos]] werd in 2006, 2012 en 2013 wereldkampioene bij de vrouwen.
Bestand:Tony Martin - TdF 2013.jpg|Tony Martin werd in 2016 voor de vierde maal wereldkampioen tijdrijden.
Bestand:Peter Sagan Tour de France 2017.jpg|De Slowaak [[Peter Sagan]] werd in 2017 voor de derde keer op rij wereldkampioen.
</gallery>

== Organisatie ==
De organisatie van het WK wielrennen is een honorarium verschuldigd aan de UCI, om het wereldkampioenschap te mogen organiseren. Voor de edities van 2025, 2026 en 2027 bedraagt het honorarium [[CHF]] 8.000.000 per editie. Voor de edities van 2028, 2029 en 2030 bedraagt de fee [[CHF]] 8.500.000 per editie.<ref>{{Citeer web |url=https://docplayer.net/188259321-Bid-guide-uci-road-world-championships.html |titel=2025-2026-2027 UCI Cyclo-cross World Championships - Bid Guide |archiefurl=https://web.archive.org/web/20221010222307/https://docplayer.net/188259321-Bid-guide-uci-road-world-championships.html |archiefdatum=10 oktober 2022 |auteur= |uitgever=UCI |datum= |bezochtdatum=2022-10-10 |taal=en}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://downloads.ctfassets.net/761l7gh5x5an/2J0tZoDoUltTx7owwO3WlW/8e2c71da33eae110a8ccaa83018b7596/2022_UCI_ROAD_WCH_BID-GUIDE_2028-29-30_v4.pdf |titel=2028-2029-2030 UCI Road World Championships - Bid Guide |archiefurl=https://web.archive.org/web/20221010222206/https://downloads.ctfassets.net/761l7gh5x5an/2J0tZoDoUltTx7owwO3WlW/8e2c71da33eae110a8ccaa83018b7596/2022_UCI_ROAD_WCH_BID-GUIDE_2028-29-30_v4.pdf |archiefdatum=10 oktober 2022  |auteur= |uitgever=UCI |datum= |bezochtdatum=2022-10-10 |taal=en}}</ref>

{{Appendix|2=
{{References}}
}}
{{Navigatie wereldkampioenschappen wielrennen}}
{{Navigatie disciplines wereldkampioenschappen wielrennen}}
{{Navigatie wereldkampioenschappen wielerdisciplines}}
{{Commonscat|UCI Road World Championships}}

[[Categorie:Wereldkampioenschappen wielrennen op de weg| ]]