Brontekst bekijken van Spaans

{{Infobox taal
| Naam in Nederlands = Spaans
| Naam in taal = idioma español, castellano
| gesproken = [[Spanje]], grote delen van [[Latijns-Amerika]], verder o.a. in de [[Verenigde Staten]] (voornamelijk in het zuiden), [[Equatoriaal-Guinea]], [[Filipijnen]], [[Westelijke Sahara]]
| sprekers = 406 miljoen moedertaal, 600 miljoen totaal
| rang = 2 (als moedertaal)
| taalfamilie = [[Indo-Europese talen|Indo-Europees]]
* [[Italische talen|Italisch]]
** [[Romaanse talen|Romaans]]
*** [[Italo-Westelijke talen|Italo-Westelijk]]
**** [[Iberisch-Romaanse talen|Iberisch-Romaans]]
***** [[Gallo-Iberische talen|Gallo-Iberisch]]
****** '''Spaans'''
| dialecten =
* [[Andalusisch]]
* [[Colombiaans-Spaans]]
* [[Extremeens]]
* [[Mexicaans-Spaans]]
* [[Murciaans]]
* [[Rioplatensisch-Spaans]]
* [[Lijst van dialecten van de wereld - S#Spaans|etc.]]
| creolen =
* [[Chavacano]]
* [[Papiaments]]
* [[Yanito]]
* [[Spaanse creoolse talen|etc.]]
| alfabet = [[Latijns alfabet|Latijns]]
| officieelin = {{ES}}<br /> {{AR}}<br /> {{BO}}<br /> {{CL}}<br /> {{CO}}<br /> {{CR}}<br /> {{CU}}<br /> {{DO}}<br /> {{EC}}<br /> {{SV}}<br /> {{GQ}}<br /> {{GT}}<br /> {{HN}}<br /> {{MX}}<br /> {{NI}}<br /> {{PA}}<br /> {{PY}}<br /> {{PE}}<br /> {{VE}}<br /> {{UY}}.<br /> Ook in:<br /> {{PR}} (VS)<br /> {{Vlag Afrikaanse Unie}} <br /> {{EU}} <br /> {{UZAN}} <br /> {{UN}}
| organisatie = [[Asociación de Academias de la Lengua Española]] ([[Real Academia Española]])
| 639-1 = es
| 639-2 = spa
| 639-3 = spa
| portaal2 = Spaans
}}
'''Spaans''' (''español'') of '''Castiliaans''' (Spaans: ''castellano'') is een [[Romaanse talen|Romaanse taal]] en, in termen van [[moedertaal]]sprekers, na het [[Mandarijn (taal)|Mandarijn]] de meest gesproken taal ter wereld.<ref>{{en}} Lewis, M. Paul, Gary F. Simons & Charles D. Fennig (eds.). 2013. [http://www.ethnologue.com/statistics/size Ethnologue: Languages of the World] (17e editie), Dallas, Texas: SIL International. Geraadpleegd 14 april 2014.</ref><ref>{{sv}} [https://web.archive.org/web/20121111051518/http://www.ne.se/spr%C3%A5k/v%C3%A4rldens-100-st%C3%B6rsta-spr%C3%A5k-2010 Världens 100 största språk 2010], ''Nationalencyklopedin'', 2010. Geraadpleegd 14 april 2014.</ref> Voor 406 miljoen mensen is Spaans de moedertaal, terwijl nog eens 180 miljoen Spaans als tweede taal spreken.

De historische oorsprong van de taal ligt in [[Spanje]], maar de meeste moedertaalsprekers zijn tegenwoordig in [[Latijns-Amerika]] te vinden. In Spanje zelf worden naast de regionale varianten van het Spaans ook nog andere Romaanse talen gesproken: [[Galicisch]], [[Catalaans]], [[Asturisch|Astur-Leonees]], [[Aragonees]] en [[Aranees]]. Het [[Baskisch]], dat wordt gesproken in een klein deel van noordelijk Spanje, is geen Romaanse en zelfs geen Indo-Europese taal.

== Benaming ==
[[Bestand:Castellano-Español.png|left|thumb|{{Legenda|red|De meerderheid zegt castellano}}{{Legenda|blue|De meerderheid zegt español}}]]
In het Spaans zelf bestaan er twee benamingen voor de taal die elkaars synoniemen zijn: ''español'' (Spaans) en ''castellano'' (Castiliaans). De tweede benaming gaat terug op het feit dat het Spaans gedurende de [[Middeleeuwen]] de taal was van het [[Koninkrijk Castilië]]. Tegenwoordig wordt de benaming ''español'' het meest gebruikt, in de eerste plaats in Latijns-Amerika, maar ook in Spanje. Deze benaming heeft volgens officiële instanties ook de voorkeur.<ref name="RAE castellano">{{es}} Real Academia Española, [http://lema.rae.es/dpd/?key=espa%C3%B1ol Diccionario de dudas, Español]</ref> In het grootste gedeelte van Zuid-Amerika en de delen van Spanje waar ook een andere taal wordt gesproken is de term ''castellano'' gebruikelijker.

Volgens de [[Real Academia Española]] heeft de term ''castellano'' de voorkeur als het gaat over de taal van het Middeleeuwse [[koninkrijk Castilië]] of over het dialect van het huidige [[Castilië]]. Het woord wordt verder gebruikt ter benaming van de nationale taal van Spanje in verhouding tot de talen die in hun respectieve regio's naast het Spaans een officiële status hebben<ref name="RAE castellano" />. In de praktijk gaat het hierbij om [[Catalonië]], [[Valencia (autonome gemeenschap)|Valencia]] en de [[Balearen]], waar (varianten van) het [[Catalaans]] wordt gesproken, het [[Baskenland]] waar [[Baskisch]] wordt gesproken, en [[Galicië (Spanje)|Galicië]] waar Galicisch wordt gesproken. Ook de [[Grondwet van Spanje|Spaanse grondwet]] van 1978 duidt de taal aan met ''castellano'' en niet met ''español''.<ref>{{es}} [https://www.boe.es/legislacion/documentos/ConstitucionCASTELLANO.pdf Spaanse grondwet van 1978], zie artikel 3, lid 1</ref>

{{Zie ook|Zie ook het artikel [[Talen in Spanje]]}}

In het Nederlands wordt de taal met ''Spaans'' aangeduid, hoewel ''Castiliaans'' ook als benaming bestaat.

== Geschiedenis ==
Het Spaans stamt af van het [[vulgair Latijn]], de taal van de [[Romeinse Rijk|Romeinen]], die het Iberische schiereiland gedurende 700 jaar bestuurden. Onder invloed van het [[Keltiberisch]], [[Baskisch]], [[Gotisch (taal)|Visigotisch]] en later ook het [[Arabisch]] heeft de taal zich uit het Latijn ontwikkeld. Opvallende verschillen zijn het wegvallen van de Latijnse [[naamval]]len, het [[lenitie|verzachten]] van medeklinkers (''vita'' werd ''vida'') en het [[diftong]]eren van korte beklemtoonde klinkers (''terra'' werd ''tierra'', ''ponte'' werd ''puente'').

Politieke verbrokkeling op het [[Iberisch Schiereiland]] en de verschillende substraten leidden tot het ontstaan van verschillende verwante talen zoals het [[Portugees]] en het [[Galicisch]], die tot op de dag van vandaag bestaan, en het [[Mozarabisch]], de aan het Spaans verwante taal die werd gesproken door de Spaanse christenen die in islamitisch gebied leefden. Het [[Catalaans]] heeft zich niet uit het Spaans ontwikkeld, maar is afzonderlijk uit het vulgair Latijn ontstaan. De eerste teksten in het Spaans dateren uit de [[9e eeuw]]. Het ''[[Cantar de mio Cid]]'', uit de [[12e eeuw]], is een van de oudste lange teksten in het Spaans.

Het eerste [[woordenboek]] werd geschreven in [[1492]], het jaar waarin [[Christoffel Columbus]] Amerika ontdekte, wat het begin van de verspreiding van het Spaans als wereldtaal betekende. (De landen die tegenwoordig Spaanstalig zijn, worden gemeenschappelijk de [[Hispanidad]] genoemd.) Sedertdien hebben de uitspraak en de woordenschat zich in de oude en de nieuwe wereld verschillend ontwikkeld. In hetzelfde jaar werden ook nog eens de [[Joden]] uit Spanje verdreven, zodat het Joodse Spaans, beter bekend als [[Ladino (Sefardische taal)|Ladino]], zich tot een derde variant ontwikkelde.

In de zeventiende eeuw onderging de taal in Spanje een aantal klankverschuivingen die grotendeels aan het [[Latijns-Amerikaans Spaans|Latijns-Amerikaanse Spaans]] en het Ladino voorbij zijn gegaan. Als gevolg van deze ontwikkeling staat het huidige Spaans van [[Hispano-Amerika]] dichter bij het Spaans in Europa van 1492 dan bij dat van nu. In [[1713]] werd de [[Real Academia Española]] opgericht, waarmee binnen Spanje de eenheid van de taal bevorderd werd. De huidige standaardtaal is grotendeels gebaseerd op het dialect uit de omgeving van [[Toledo (Spanje)|Toledo]].

In Spanje werden de andere talen in [[1714]] met de opkomst van de dynastie van het [[Huis Bourbon]] verboden. Opeenvolgende despoten hebben deze andere talen in verschillende periodes min of meer actief vervolgd, waardoor ze gaandeweg aan sprekers verloren. De laatste in die rij was de dictator [[Francisco Franco]] (zelf overigens een Galiciër), die hele anderstalige bibliotheken liet verbranden en de Guardia Civil boetes liet uitschrijven voor iedereen die een andere taal dan Spaans sprak. Sinds het herstel van de democratie in [[1975]] hebben de andere talen in Spanje opnieuw een officieel grondwettelijk statuut gekregen en is deze talen duidelijk nieuw leven ingeblazen.

== Verwantschap ==
Het Spaans behoort binnen de Romaanse taalfamilie tot de [[Ibero-Romaanse talen|Ibero-Romaanse tak]], waartoe bijvoorbeeld ook het [[Portugees]], [[Asturisch]], [[Galicisch]] en [[Ladino (Sefardische taal)|Ladino]] behoren. Deze talen worden van oudsher op het [[Iberisch Schiereiland]] gesproken en zijn onderling zo verwant dat een spreker van een van deze talen de andere talen vrij goed kan verstaan. Het [[Portugees]] en het Spaans lijken wat betreft grammatica en woordenschat sterk op elkaar. Er wordt geschat dat deze twee talen voor 89% dezelfde woordenschat hebben.

== Varianten ==
[[Bestand:Linguistic map Southwestern Europe.gif|thumb|300px]]
Het Spaans kent zowel in Spanje zelf als in Latijns-Amerika verschillende varianten die soms aanzienlijk van elkaar verschillen.

In Spanje zelf valt de noord-zuidverdeling op. Het Spaans uit Noord-Spanje wordt over het algemeen als het zuiverste beschouwd. Noord-Spanje is het enige gebied waar het verschil in uitspraak tussen de y en de ll gehandhaafd wordt, hoewel het ook daar aan het verdwijnen is. De accentverschillen tussen de verschillende regio's zijn opvallend en maken het makkelijk iemands herkomst te herkennen. Het [[Andalusisch]]e accent kenmerkt zich doordat de c (of de z) en de s beide als ''s'' uitgesproken (''[[seseo]]'') uitgesproken worden, behalve dan in [[Granada (stad)|Granada]] en omgeving waar ze juist als ''c'' (als de Engelse ''th'') klinken (''[[ceceo]]''), in het buitenland wel bekend als de 'vuile' uitspraak. Een ander typisch kenmerk voor het zuidelijke accent is het inslikken van medeklinkers (''España'' wordt vaak uitgesproken als ''Ehpaña'').

Het Spaans van Latijns-Amerika verschilt qua woordenschat, uitspraak en grammatica van dat van Spanje. Het Latijns-Amerikaanse Spaans is veelal ''[[yeísmo|yeísta]]'', dat wil zeggen dat er geen verschil in uitspraak is tussen y en ll. In het grootste deel van Latijns-Amerika worden beide als ''y'' (Nederlands: ''j'') uitgesproken, terwijl ze in het [[Rioplatensisch-Spaans]] van Argentinië en Uruguay als ''sj'' worden uitgesproken. ''Llamar'' (roepen) wordt in Argentinië en Uruguay als ''sjamar'' en in de rest van Latijns-Amerika als ''jamar''. Evenmin als in Andalusië bestaat er in Latijns-Amerika verschil tussen de s en de c. Hierdoor menen sommige linguïsten dat het Spaans van Latijns-Amerika sterk is beïnvloed is door het Spaans van [[Andalusië]]. Het is echter waarschijnlijker dat deze verandering zich autonoom heeft voorgedaan: nadat Latijns-Amerika was veroverd door de Spanjaarden hebben generaties Indianen het Spaans als vreemde taal aangeleerd, waarbij het verschil tussen ll en y en tussen s en c, vervallen is. In het Spaanstalig [[Caraïben|Caribisch gebied]] en de [[Canarische Eilanden]] is de wederzijdse beïnvloeding door massale [[emigratie]] en [[remigratie]] in de [[20e eeuw]] door Canariërs duidelijk merkbaar. Het zuidelijke accent en de zuidelijke woordenschat hebben een enorme impact gehad op het [[Caraïbisch-Spaans]] dat daardoor sterke gelijkenis vertoont met het [[Canarisch-Spaans]]. Verder wordt in Andalusië, op de Canarische Eilanden en in Latijns-Amerika het woord ''vosotros'' (jullie) met bijbehorende vormen nooit gebruikt. Hiervoor gebruikt men ''ustedes'', dat daarnaast ook als meervoudsvorm van 'u' dienstdoet. In Spanje heeft ''ustedes'' uitsluitend deze formele betekenis.

Ook binnen Latijns-Amerika bestaan er veel varianten doordat de verschillende substraattalen de woordenschat beïnvloed hebben. Het [[Mexicaans-Spaans]] heeft bijvoorbeeld veel woorden uit het [[Nahuatl]] opgenomen, en het [[Andes-Spaans]] uit het [[Quechua (taal)|Quechua]]. Ook verschillende groepen immigranten hebben hun bijdrage geleverd; de opvallende uitspraak van de ll en y in Argentinië en Uruguay wordt wel toegeschreven aan de grote hoeveelheid ingeweken [[Italianen]]. In het [[Rioplatensisch-Spaans]] en in het [[Centraal-Amerikaans Spaans]], dat in de republieken van Centraal-Amerika en het zuiden van Mexico wordt gesproken, gebruikt men voor de tweede persoon enkelvoud vos in plaats van tú (dit verschijnsel wordt ''[[voseo]]'' genoemd). In andere delen van de Spaanstalige wereld wordt deze vorm als archaïsch ervaren, vergelijkbaar met het gebruik van 'gij' in het Nederlands. Verder wordt er in de gehele grensstreek met Brazilië het [[Portuñol]] gesproken, een combinatie van Spaans en Portugees met veel varianten.

[[Gabriel García Márquez]] heeft eens verklaard dat het [[Colombiaans-Spaans]] de helderste uitspraak heeft, hoewel anderen weer beweren dat het Mexicaans-Spaans helderder is. Het [[Caraïbisch-Spaans]] geldt als de slechtst verstaanbare variant, omdat de sprekers hiervan veel medeklinkers inslikken. Over het algemeen is het Latijns-Amerikaanse Spaans conservatiever dan dat van Spanje; dat geldt met name voor de vormen die in de binnenlanden worden gesproken.

De taal heeft in [[Equatoriaal-Guinea]] en andere voormalige Spaanse koloniën in Afrika vergelijkbare veranderingen ondergaan als in Latijns-Amerika, maar bezit onder invloed van het Frans en de Afrikaanse talen ook weer heel eigen kenmerken.

== Uitspraak en spelling ==
[[Bestand:BobBurmanLOC.jpg|thumb|Ook vreemde woorden worden veelal fonetisch geschreven, chauffeur wordt ''chófer'']]
De [[uitspraak (taal)|uitspraak]] en spelling zijn, in vergelijking met die van veel andere talen, vrij eenvoudig. De spelling is vrijwel [[Fonetisch alfabet|fonetisch]]: er is voor het grootste deel een een-op-eenrelatie tussen het schrift en de uitspraak.

Wie de basisregels van de spelling en uitspraak leert, kan na enige oefening iedere tekst probleemloos uitspreken. Wel zijn er natuurlijk verschillende [[dialect]]en en [[streektaal|streektalen]] met een eigen uitspraak.

=== Opsomming van letters ===
{| class="wikitable"
!Spaans
!Klinkt als
!Voorbeeld
|-
|a
|tussen a en aa; er bestaat géén onderscheid tussen [[open lettergreep|open en gesloten lettergrepen]].
|abrir (openen)<br />falda (rok)
|-
|b, v
|begin van woord: als b; midden van woord: iets zachter
|Barcelona<br />abuelo (opa)
|-
|c
|voor e of i: als de [[Engels]]e th (s in Latijns-Amerika)<br />overige gevallen: k
|cerveza (bier)<br />casa (huis)
|-
|cc
|als x of ks
|acción (actie)
|-
|ch
|als de Engelse ch als in "''ch''eckpoint" (tsj)
|hecho (gemaakt, gedaan)
|-
|d
|tussen klinkers als th in 'this' (Engels)
meestal stom aan het eind van een woord
|ciudad (stad)
|-
|e
|tussen e en ee, zonder onderscheid tussen open en gesloten lettergrepen
|pero (maar)<br />perito (deskundige, technicus)<br />perro (hond)<br />perrito (hondje)
|-
|f
|f
|feliz (gelukkig)<br />alfabeto (alfabet)
|-
|g
|als de [[Engels]]e, [[Duits]]e of [[Frans]]e g: "girl", "gut", "garçon"<br />voor i of e als Nederlandse g<br />onder meer tussen klinkers schuurklank uitgesproken met achterkant van tong
|ganar (winnen; verdienen (geld))<br />gente (mensen), Gijón<br />amigo (vriend)
|-
|gu
|in de combinaties gue en gui als de Engelse of Franse g: "girl", "garçon", de u wordt in deze combinaties dus niet uitgesproken
|guerra (oorlog)
|-
|gü
|gw (g als in garçon, w als in het Engels "watch"). Komt alleen voor in de combinaties güe en güi, om een uitzondering te maken op de regel hierboven.
|desagüe (afwatering)
|-
|h
|wordt niet uitgesproken
|hotel, prohibido (verboden)
|-
|hu
|w (als in Washington)
|huevo (ei)
|-
|i<br />ie
|ie<br />ie-e (1 lettergreep)
|ilimitado (onbegrensd)<br />fiebre (koorts)
|-
|j
|als Nederlandse g
|trabajo (werk), reloj (klok)
|-
|k
|komt bijna niet voor, behalve in "kilo": k
|kilogramo (kilogram)<br />kilómetro (kilometer)
|-
|ll
|in Noord-Spanje: [[palataal|palatale]] l, in Zuid-Spanje en het grootste deel van Latijns-Amerika: j, in [[Argentinië]] en [[Uruguay]]: zj of sj
|calle (straat)
|-
|m
|m
|margarita (madeliefje)<br />calamar (inktvis)
|-
|n
|n
|novia (bruid)<br />sandía (watermeloen)
|-
|ñ
|nj
|mañana (morgen)
|-
|o
|tussen òh, ô, en oo: tussen o in hok, hond en groot
|barco (boot)<br />mayor (ouder; grootste)
|-
|p
|p
|para (naar)<br />aprender (leren)
|-
|qu
|k. Na de q wordt altijd een u geschreven, die nooit wordt uitgesproken. Daarna komt altijd een e of i.
|Quito<br />por qué (waarom)<br />porque (omdat)
|-
|r
|kort uitgesproken met de tongpunt tegen de tanden, aan het begin van een woord langer
|caro (duur)
|-
|rr
|langer uitgesproken r, regionaal in Mexico ook zj
|perro (hond)
|-
|s
|erg scherpe s
|serio (ernstig)<br />fresa (aardbei)
|-
|t
|t, tong drukt tegen achterkant van tanden
|tarde (middag)<br />parte (deel)
|-
|u
|oe<br>niet uitgesproken in de combinaties gue, gui en qu
|uno (één)<br />agua (water)
|-
|ü
|oe, komt alleen voor in güe en güi, omdat een u zonder trema in die posities niet uitgesproken wordt
|vergüenza (schaamte)
|-
|v
|zie b
|
|-
|x
|gs, in [[Mexico (land)|Mexico]] vaak g of s, in [[Cuba (land)|Cuba]] vaak als ks
|México (buiten Mexico ook geschreven als Méjico), conexión (verbinding)
|-
|y
|vaak als i, maar tussen twee klinkers als j. In [[Cuba (land)|Cuba]] vaak als dj
|estoy leyendo (ik ben aan het lezen)
|-
|z
|als de Engelse th in 'think' (s in Latijns-Amerika)
|zapatero (schoenmaker)<br />marzo (maart)
|}

=== De letters e en i ===
Uit het bovenstaande blijkt dat sommige letters verschillend worden uitgesproken voor een e of i. De volgende tabel toont een samenvatting.
{| class="wikitable"
!Spelling!!uitspraak voor e of i||uitspraak in andere posities
|-
|j||g||g
|-
|g||g||als g in ''goal''
|-
|gu||als g in ''goal''||als g in ''goal'' + oe
|-
|gü||als g in ''goal'' + oe||komt niet voor
|-
|c||als Engelse stemloze th||k
|-
|qu||k||komt niet voor
|-
|cc||kth als Engelse stemloze th||kth
|}
[[Bestand:Eñe on keyboard - blue.jpg|thumb|De [[ñ]] (''eñe'') is een typisch Spaanse letter]]

=== Het alfabet ===
Het alfabet heeft 27 letters, namelijk de gebruikelijke 26 letters plus [[Ñ]]. De letters K en W komen in inheemse woorden niet voor.

De Ñ geldt als aparte letter en komt in alfabetische volgorde na de N. Andere letters met [[diakriet]]en zijn Á É Í Ó Ú en Ü, deze gelden niet als aparte letters en hebben geen eigen plaats in de alfabetische volgorde.

De lettercombinaties CH en LL, werden voorheen als aparte letters beschouwd, die in de alfabetische sortering na C respectievelijk de L kwamen (dus een woord met ll- kwam na de woorden met bijvoorbeeld lu-). Beide zijn door de [[Real Academia Española]] officieel uit het alfabet geschrapt, woorden met deze lettercombinaties worden dus nu letter voor letter gesorteerd.

=== Letters met dezelfde uitspraak ===
Er zijn enkele paren van letters die op dezelfde manier worden uitgesproken, maar meestal is er wel een aanwijzing welke letter men moet gebruiken.

*Er is geen verschil in uitspraak tussen de y (i griega) en de i (i latina). De y komt voor in de volgende posities:
**In het enkele woord ''y''.
**Aan het begin van een woord, gevolgd door een klinker.
**Aan het einde van een woord, voorafgegaan door een klinker.
**Tussen twee klinkers.
*Er is geen verschil in uitspraak tussen c (voor e of i) en z. Een z wordt vrijwel nooit gevolgd door e of i (uitzonderingen zijn bijvoorbeeld ''zeta'', de naam van de letter z, en ''nazismo'').
*Er is geen verschil in uitspraak tussen c (voor een a, o of u) en qu. Qu wordt altijd gevolgd door e of i.

Er zijn eigenlijk maar drie gevallen waarin een woord met een bepaalde uitspraak op twee manieren kan worden geschreven:
* De b en de v klinken gelijk. Staan ze niet aan het begin van een woord, dan is de v iets zachter, bijna een w, maar dat verschil is bijna niet te horen.
* Er is ook geen verschil tussen een j en een g gevolgd door e of i.
* De h wordt niet uitgesproken en vaak om historische redenen geschreven in woorden als ''helado'' (ijsje) en ''hierro'' (ijzer). Een woord begint nooit met ue-, maar kan wel met hue- beginnen.

=== Klemtoon ===
De ligging van de klemtoon is bij woorden met meer dan één [[lettergreep]] afhankelijk van de eindletter van een woord.
* Eindigt een woord op een -a, -e, -i, -o, -u, -n of -s, dan ligt de klemtoon op de voorlaatste lettergreep.
* Eindigt een woord op een medeklinker, behalve -n of -s, dan ligt de klemtoon op de laatste lettergreep.

In alle gevallen waar de klemtoon afwijkt van bovenstaande regel, staat er een accentteken op de beklemtoonde klinker (bijvoorbeeld ''fármaco'' (geneesmiddel), ''Córdoba'').

Een combinatie van twee klinkers is een [[diftong|tweeklank]] als een van deze klinkers een ''i'', ''u'' of ''y'' is. Voor de bepaling van de klemtoon geldt de tweeklank als (deel van) een enkele lettergreep.
Andere combinaties van twee klinkers, zoals ''ao'' in Bilbao, vormen geen tweeklank.

Valt de klemtoon op de tweeklank iu of ui, dan heeft de laatste van die twee klinkers de klemtoon. De genoemde tweeklanken klinken dus ongeveer als joe en het Franse oui.
Valt de klemtoon op een andere tweeklank, dan komt de klemtoon niet op i, u of y.

Soms is een accentteken nodig om een tweeklank te scheiden. Schrijft men ''dia'', dan is dat een woord van één lettergreep, ongeveer met de uitspraak ''dja''. De combinatie ''ia'' vormt immers een tweeklank. Door een accentteken op de ''i'' te zetten, dus ''día'', geeft men aan dat de klemtoon op de ''i'' ligt: uitspraak ''dieja''. De tweeklank is nu geen tweeklank meer, het woord heeft twee lettergrepen en de klemtoon ligt op de voorlaatste lettergreep. Het accentteken blijft echter nodig.

Een accentteken wordt soms ook gebruikt om [[homoniem]]en van elkaar te onderscheiden, bijvoorbeeld ''como'' (ik eet) en ''¿Cómo?'' (wat?).

Alle vraagwoorden hebben een accent. Bijvoorbeeld:
{| class="wikitable"
|Wat denk jij ervan?||¿Qué tú crees?||qué = wat ([[vragend voornaamwoord]])
|-
|Denk je dat je grappig bent?||¿Crees que eres divertido?||que = dat ([[voegwoord]])
|-
|Waar zijn we?||¿Dónde estamos?||dónde = waar ([[vragend voornaamwoord]])
|-
|De stad waar we zijn||La ciudad donde estamos||donde = waar ([[voegwoord]])
|}

=== Dubbele medeklinkers ===
In het algemeen zijn er geen dubbele medeklinkers, bijvoorbeeld ''oficina'', ''interesante''. Uitzonderingen zijn:
* ''ll'' en ''rr'', die anders klinken dan ''l'' en ''r''
* ''cc'' in woorden als ''accidente'' en ''acción''
* ''nn'', alleen in samengestelde woorden opgebouwd uit een voorvoegsel dat eindigt op -n en een woord dat begint met n- zoals in ''connotación''.

De dubbele ''r'' klinkt wat langer dan een enkele ''r''. Aan het begin van een woord wordt ''r'' geschreven en ''rr'' uitgesproken. Het gevolg is soms dat een ''r'' verdubbeld wordt als een woord een voorvoegsel krijgt. Bijvoorbeeld: ''pre'' + ''romano'' = ''prerromano'' (''voor-romeins'') en ''portorriqueño'' (''Puerto Ricaans'', ''uit Puerto Rico'').

== Geografische spreiding ==
[[Bestand:Map-Hispano.png|thumb|300px|Landen en gebieden waar Spaans een officiële taal is]]

Spaans is een [[officiële taal]] in de volgende landen ([[Nota bene]]: Niet alle per land aangegeven inwoners hebben het Spaans als [[moedertaal]]):
# [[Mexico (land)|Mexico]]: 114,8 miljoen (2011)
# [[Colombia]]: 46,9 miljoen (2011)
# [[Spanje]]: 46,3 miljoen (2011)
# [[Argentinië]]: 40,8 miljoen (2011)
# [[Peru]]: 29,4 miljoen (2011)
# [[Venezuela]]: 29,3 miljoen (2011)
# [[Chili]]: 17,3 miljoen (2011)
# [[Guatemala]]: 14,8 miljoen (2011)
# [[Ecuador]]: 14,7 miljoen (2011)
# [[Cuba (land)|Cuba]]: 11,3 miljoen (2011)
# [[Bolivia]]: 10,1 miljoen (2011)
# [[Dominicaanse Republiek]]: 10,1 miljoen (2011)
# [[Honduras]]: 7,8 miljoen (2011)
# [[Paraguay]]: 6,6 miljoen (2011)
# [[El Salvador]]: 6,2 miljoen (2011)
# [[Nicaragua]]: 5,9 miljoen (2011)
# [[Costa Rica]]: 4,7 miljoen (2011)
# [[Puerto Rico]] (afhankelijk gebied van de Verenigde Staten): 3,7 miljoen (2011)
# [[Uruguay]]: 3,4 miljoen (2011)
# [[Panama (land)|Panama]]: 3,6 miljoen (2011)
# [[Equatoriaal-Guinea]] (enige Afrikaanse land dat Spaanstalig is): 0,7 miljoen (2011)
Van bovengenoemde landen zijn de meeste eentalig, met alleen Spaans als officiële taal. Uitzonderingen hierop zijn Bolivia (met [[Quechua (taal)|Quechua]] en [[Aymara (taal)|Aymara]] die eveneens officieel zijn), Equatoriaal-Guinea (Frans), Paraguay ([[Guaraní (taal)|Guaraní]]), Peru (Quechua en Aymara) en Spanje zelf ([[Catalaans]], [[Galicisch]], [[Baskisch]], [[Aragonees]], [[Asturisch]] en [[Aranees]]). In andere landen bestaan soms omvangrijke gemeenschappen die andere talen dan het Spaans als moeder- of omgangstaal gebruiken (voorbeelden: verscheidene Indianentalen in Mexico en het Guaraní en Quechua in Argentinië).

In de [[Verenigde Staten]] heeft het Spaans ongeveer 40 miljoen sprekers. Het grootste deel van deze sprekers is immigrant, maar er is ook een deel dat afstamt van de Spaans-Mexicaanse bevolking die in het zuidwesten van de Verenigde Staten leefde toen dit door de Amerikanen werd veroverd. In [[Puerto Rico]] is het Spaans als officiële taal erkend en de grondwet van [[New Mexico]] vermeldt dat de staat tweetalig is door het gebruik van Engels en Spaans. Verder wordt het Spaans gesproken door aanzienlijke gemeenschappen in [[Brazilië]], [[Belize (land)|Belize]], [[Guyana]], de [[Filipijnen]], [[Marokko]], de [[Westelijke Sahara]] en de [[Nederlandse Antillen]]. In geen van voornoemde landen en gebieden is het Spaans officieel. Ook in het aan Spanje grenzende [[Andorra (hoofdbetekenis)|Andorra]] en [[Gibraltar]] is het Spaans niet erkend. Daar zijn respectievelijk Catalaans en Engels de officiële talen.

== Zie ook ==
{{Zusterproject klein
| commons     = 
| commonscat  = Spanish language
| wikiatlas   = 
| wikispecies = 
| wiktionary  = Spaans
| wikibooks   = Spaans
| wikisource  = 
| wikiquote   = 
| wikinews    = 
| wikinewscat = 
| wikivoyage  = Taalgids Spaans
}}
* [[Hispanofonie]]
* [[Lijst van landen waar Spaans een officiële taal is]]
* [[Iberische en Ibero-Amerikaanse achternamen]]
* [[Talen in Spanje]]

{{Appendix}}
{{InterWiki|code=es}}
{{Navigatie Italische en Romaanse talen}}

[[Categorie:Spaans| ]]