Brontekst bekijken van Luxemburg (stad)

{{Infobox gemeente Luxemburg
| naam= Luxemburg
| vlagafbeelding=Flag of Luxembourg (city).png
| vlagartikel=Vlag van Luxemburg (stad)
| coatofarms=[[Bestand:Blason ville lu Luxembourg-ville.svg|85px|Wapen van Luxemburg]]
| wapenartikel= Wapen van Luxemburg (stad)
| map= [[Bestand:Map Luxembourg.PNG|175px]]
| district= [[Luxemburg (district)|Luxemburg]]
| kanton= [[Luxemburg (kanton)|Luxemburg]]
| oppervlaktotaal=51,73
| deel=19,9
| populatiedatum= 1 januari 2018
| bevolking=116.328
| dichtheid= 1629
}}
[[Bestand:Luxemburg brug.jpg|{{Largethumb}}|[[Adolfsbrug]] in Luxemburg-stad]]
[[Bestand:Luxemb City Hotel de ville 01.jpg|{{Largethumb}}|Het stadhuis van Luxemburg met op de achtergrond de [[Kathedraal van Luxemburg|kathedraal]]]]
[[Bestand:Grand Ducal Palace in Luxembourg.JPG|{{Largethumb}}|Het [[Groothertogelijk Paleis]]]]
'''Luxemburg''' ([[Frans]]: ''Luxembourg'', [[Luxemburgs]]: ''Lëtzebuerg'') is de hoofdstad en grootste stad van het [[Luxemburg (land)|Groothertogdom Luxemburg]]. Het ligt in het kanton [[Kanton Luxemburg|Luxemburg]]. De rivieren [[Alzette]] en [[Pétrusse]] stromen door de stad. De naam Luxemburg is afkomstig van ''Lucilinburhuc'', dat kleine burcht betekent.

De stad is een van de rijkste steden van [[Europa (werelddeel)|Europa]]. Het is een belangrijke stad voor de internationale [[Financiële dienstverlening|financiële sector]]. Tegelijkertijd is de stad samen met [[Brussel (stad)|Brussel]], [[Frankfurt am Main]] en [[Straatsburg]] een van de belangrijkste vestigingsplaatsen van [[Europese Unie|Europese instituties]]; onder andere het [[Europese Hof van Justitie]] is er gevestigd.

Op 25 oktober 2012 verwelkomde de stad haar 100.000ste inwoner.<ref>https://web.archive.org/web/20121027065634/http://news.rtl.lu/news/national/335199.html</ref>

== Geschiedenis ==
In [[963]] bouwde graaf [[Siegfried van Luxemburg|Siegfried]] op de Bock-rots een kasteel met een eenvoudige verdedigingsmuur. Hieruit is de stad Luxemburg ontstaan. In de loop der eeuwen werden er aan de westzijde nog twee verdedigingsgordels aangelegd. Verschillende ingenieurs, onder wie [[Sébastien Le Prestre de Vauban|Vauban]], bouwden de stad uit tot één van de sterkste vestingen van Europa. Hierdoor kreeg Luxemburg de [[bijnaam]] ''Gibraltar van het Noorden''.

Tijdens het [[Congres van Londen (1867)|congres van Londen]] in [[1867]] werd Luxemburg neutraal verklaard en moesten de vestingwerken ontmanteld worden. Slechts 10% van de vesting is hierdoor bewaard gebleven, waaronder de kazematten die tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] als schuilplaats dienden.

De [[Oberstadt (Luxemburg)|oude binnenstad]] en enkele overgebleven [[Vesting (verdedigingswerk)|vestingwerken]] werden in [[1994]] op de [[Werelderfgoedlijst#Luxemburg|Werelderfgoedlijst]] geplaatst.

In 1995 en in 2007 was Luxemburg de [[Culturele hoofdstad van Europa]], een status die het in 2007 deelde met het Roemeense [[Sibiu (stad)|Sibiu]].

== Plaatsen in de gemeente ==
{{Zie ook|Zie [[Stadsdelen van Luxemburg]] voor een uitgebreid artikel over dit onderwerp}}
Het gehele gebied van de stad Luxemburg is onderverdeeld in 24 kwartieren of stadsdelen. Deze vallen over het algemeen samen met de belangrijke buurten en voorsteden van de stad Luxemburg, hoewel er een aantal (historische) districten zijn verdeeld tussen twee kwartieren.

== Ontwikkeling van het inwoneraantal ==
{| class="wikitable"
|-
| Jaar: || 1871 || 1900 || 1930 || 1970 || 2000 || 2006 || 2010 || 2011 || 2012 || 2013
|-
| Inwoneraantal: || 26.303 || 39.488 || 53.837 || 76.159 || 80.670 || 82.509 || 90.848 || 95.058 || 99.852 || 103.641
|}

In de middeleeuwen varieerde het inwoneraantal tussen de 2.000 en 5.000. Omstreeks 1800 waren het er nog niet meer dan ca. 9.000.

In 1920 fuseerde de gemeente Luxemburg met de randgemeenten [[Hollerich]], [[Eich (Luxemburg)|Eich]], [[Hamm (Luxemburg)|Hamm]] en [[Rollingergrund]], waardoor het inwoneraantal verdubbelde, tot ca. 45.000 inwoners.

De agglomeratie bevat ook aangrenzende kernen als Strassen, Bertrange, Hesperange, Findel en Niederanven en Walferdange. Wanneer men deze aangrenzende kernen meetelt komt men op meer dan 160.000 inwoners voor de agglomeratie. Hoe dan ook is Luxemburg hiermee veruit de grootste stad van het land, op ruime afstand pas gevolgd door Esch-sur-Alzette met 34.000 inwoners. Wanneer men in het Groothertogdom Luxemburg over 'de stad' praat, refereert men vrijwel altijd aan Luxemburg-stad.

Wanneer men de samenstelling van de stadsbevolking beziet, valt op dat slechts 40% de Luxemburgse nationaliteit bezit. De overige 60% is buitenlander en werkt in de vele banken, dienstverlenende bedrijven of Europese instellingen. Overigens bestaat de werkende bevolking ook voor een groot deel uit forenzen uit de buurlanden, waardoor op doordeweekse dagen de Luxemburgers nog verder in de minderheid zijn. Hierdoor zijn niet het Luxemburgs, maar Frans en Duits de voertalen. Engels wordt in mindere mate geaccepteerd, gesproken en verstaan.

== Bezienswaardigheden ==
=== Kerken ===
* [[Kathedraal van Luxemburg|O.L.V. Kathedraal]] met carillon: de ene toren heeft open torenkapelletjes en onderaan kleine zijspitsen en de andere toren alleen een spits,
* De St. Michielskerk

=== Musea ===
* [[Arboretum Kirchberg]]
* [[Musée d'Art Moderne Grand-Duc Jean]]

=== Overige ===
* de [[Kazematten (Luxemburg)|kazematten van Luxemburg]], waaronder de Bockkazematten en Petruskazematten vallen.
* de [[Adolfsbrug]] (''Pont Adolphe'')
* de [[Groothertogin Charlottebrug]]
* het [[Stade Josy Barthel]], het [[stadion]] van het [[Luxemburgs voetbalelftal]]
* [[Grund (Luxemburg)|Grund]]

== Verkeer en vervoer ==
Er is een luchthaven, [[Luchthaven Luxemburg-Findel]], in Luxemburg-stad. Verder zijn er treinstations en is er busvervoer.

Vanaf Luxemburg-Findel wordt met 84 bestemmingen op een groot aantal Europese bestemmingen gevlogen, waaronder Londen (City, Heathrow, Gatwick), Dublin, Parijs, Madrid, Stockholm, Lissabon, Porto, Barcelona, Amsterdam, Geneve, Zürich, Berlijn, Hamburg, Kopenhagen, Wenen, Praag, Nice, Frankfurt, Düsseldorf, München, Milaan, Rome en Venetië. Verder zijn er een heel aantal vakantiechartervluchten naar diverse zuidelijke vakantiebestemmingen met een regio tot maximaal 5000 km. In feite is Luxemburg-Findel ook de op vier na grootste goederenluchthaven in Europa.

Het belangrijkste treinstation heet simpelweg [[Station Luxemburg (Luxemburg)|Station Luxemburg]] en heeft verbindingen met alle nationale bestemmingen. Daarnaast zijn er internationale verbindingen met Brussel, Luik, Parijs, Straatsburg, Metz, Trier, Koblenz, Keulen, het Ruhrgebied, Emden en Norddeich.

Luxemburg is het punt waar de belangrijke snelwegen van het land samenkomen en hierdoor een belangrijke schakel in het Europese wegennet. Niet slechts forenzen maar ook toeristen en vrachtvervoerders maken er gebruik van, mede om goedkoper in Luxemburg te kunnen tanken. De volgende snelwegen komen er samen:
* De [[A1 (Luxemburg)|A1]] (E44) richting Trier, die aansluit op het Duitse wegennet
* De [[A3 (Luxemburg)|A3]] (E25) richting Metz, Nancy en Bourgondië, die aansluit op het Franse wegennet
* De [[A4 (Luxemburg)|A4]] richting Esch-sur-Alzette
* De [[A6 (Luxemburg)|A6]] (E25) richting Aarlen en Brussel, die aansluit op het Belgische wegennet
* De [[A7 (Luxemburg)|A7]] (E421) richting Noord-Luxemburg 

De stad Luxemburg heeft geen volledige ringweg maar een 'hoefijzer', daar de snelwegen A6 en A1 de stad slechts aan de zuidkant omringen. Daarbij zijn er verkeerstechnisch, mede gedwongen door de geografie, een aantal flessenhalzen. De Kirchberg, waar veel mensen werken, kent slechts twee belangrijke toegangswegen. Hierdoor kampt het wegennetwerk van en rond de stad met opstoppingen en files. Op de A3 en de Franse [[A31 (Frankrijk)|A31]] loopt het regelmatig vast door het grote aantal Franse forenzen.

=== Tram ===
Tot 1964 hebben er trams in de stad gereden. De eerste fase van een nieuwe tramlijn, Luxtram, is op 10 december 2017 geopend.<ref>[http://www.luxtram.lu/ website tram]</ref> De volledige tramlijn van 16 km zal in 2021 opgeleverd worden. In aansluiting op de tram is een nieuw spoorwegstation Pfaffenthal-Kirchberg geopend waarbij het hoogteverschil met de tramlijn overbrugt wordt door nieuwe [[kabelspoorweg]].

== Politiek ==
De [[gemeenteraad]] van Luxemburg bestaat uit 27 leden (''Conseilleren''), die om de zes jaar verkozen worden volgens een proportioneel kiesstelsel.

=== Resultaten ===
{|
|align="center"|{{Zetelverdeling
| koptekst = 1999-2005
| bijschrift = zetels
| land  = LU
| float = left
| Lénk|Gréng|LSAP|CSV|DP|ADR|
| Lénk = 1
| Gréng = 2
| LSAP = 5
| CSV = 6
| CSV link = '''[[Chrëschtlech Sozial Aarbechterpartei|CSV]]'''
| DP = 11
| DP link = '''[[Demokratesch Partei|DP]]'''
| ADR = 2
}}
|{{Zetelverdeling
| koptekst = 2005-2011
| bijschrift = zetels
| land  = LU
| float = left
| Gréng|LSAP|CSV|DP|ADR|
| Gréng = 5
| Gréng link = '''[[Déi Gréng|déi gréng]]'''
| LSAP = 4
| CSV = 6
| DP = 11
| DP link = '''[[Demokratesch Partei|DP]]'''
| ADR = 1
}}
|{{Zetelverdeling
| koptekst = 2011-2017
| bijschrift = zetels
| land  = LU
| float = left
| Lénk|Gréng|LSAP|CSV|DP|ADR|
| Lénk = 2
| Gréng = 5
| Gréng link = '''[[Déi Gréng|déi gréng]]'''
| LSAP = 4
| CSV = 5
| DP = 10
| DP link = '''[[Demokratesch Partei|DP]]'''
| ADR = 1
}}
|-
|colspan="3" align="center"|<small>Bron: Ministerie van Binnenlandse Zaken / RTL.lu</small>
|}

=== Gemeentebestuur ===
Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2011 trad een coalitie van DP en déi gréng aan, met 15 zetels.<ref>{{Citeer web|url=http://www.vdl.lu/Politique+et+Administration/Coll%C3%A8ge+%C3%A9chevinal.html|titel=Collège échevinal|uitgever=''Ville de Luxembourg''|taal=fr|bezochtdatum=5 januari 2016|dodeurl=ja|archiefurl=https://web.archive.org/web/20160105231139/http://www.vdl.lu/Politique+et+Administration/Coll%C3%A8ge+%C3%A9chevinal.html|archiefdatum=5 januari 2016}}</ref> Burgemeester werd [[Xavier Bettel]] (DP). Toen deze laatste premier van Luxemburg werd, werd hij als burgemeester opgevolgd door Lydie Polfer (DP).

=== Burgemeesters van de stad Luxemburg sinds 1800 ===
* [[François Scheffer]] (1800-1802, 1816-1817, 1820-1822, 1827-1843)
* [[Jean-Baptiste Servais]] (1803-1811)
* [[Charles Baron De Tornaco]] (1811-1814)
* [[Bonaventure Dutreux-Boch]] (1814-1816)
* [[Constantin Joseph Pescatore]] (1817-1820)
* [[François Röser]] (1822-1827)
* [[Fernand Pescatore]] (1844-1848)
* [[Jean-Pierre David Heldenstein]] (1848-1850, 1855-1865)
* [[Gabriel De Marie]] (1850-1854)
* [[Théodore Eberhard]] (1865-1869)
* [[Jean Mersch-Wittenauer]] (1869-1873)
* [[Charles Simonis]] (1873-1875)
* [[Emmanuel Servais]] (1875-1890)
* [[Alexis Brasseur]] (1890-1894)
* [[Emile Mousel]] (1894-1904)
* [[Alphonse Munchen]] (1905-1914)
* [[Léandre Lacroix]] (1914-1918)
* [[Luc Housse]] (1918-1920)
* [[Gaston Diderich]] (1921-1946)
* [[Emile Hamilius]] (1946-1963)
* [[Paul Wilwertz]] (1964-1969)
* [[Colette Flesch]] (1970-1980)
* [[Camille Polfer]] (1980-1981)
* [[Lydie Wurth-Polfer]] (1982-1999)
* [[Paul Helminger]] (1999-2011)
* [[Xavier Bettel]] (2011-2013)
* [[Lydie Wurth-Polfer]] (2013-heden)

== Sport ==
In 1952 werden in Luxemburg de [[Wereldkampioenschappen wielrennen 1952|wereldkampioenschappen wielrennen]] georganiseerd. [[Heinz Müller]] won er de wegwedstrijd voor beroepsrenners.

== Geboren ==
<!-- RANGSCHIKKING NAAR GEBOORTEJAAR -->
* [[Laurent Menager]] (1835-1902), componist, muziekpedagoog, dirigent en organist
* [[Michel Théato]] (1878-1919), atleet
* [[Robert Schuman]] (1886-1963), Frans politicus (o.a. premier en grondlegger [[Europese Unie]])
* [[Gaston Thorn]] (1928-2007), advocaat en politicus, premier van Luxemburg (1974-1979) en voorzitter van de [[Europese Commissie]] (1981-1985)
* [[Pierre Nimax sr.]] (1930), componist, muziekpedagoog, dirigent en pianist
* [[Spitz Kohn]] (1933-2012), voetballer en voetbaltrainer
* [[Josy Simon]] (1933), snelwandelaar en parlementslid
* [[Robert Goebbels]] (1944), politicus
* [[Nico Braun]] (1950), voetballer
* [[Lucien Didier]] (1950), wielrenner
* [[Paul Philipp]] (1950 [1]), voetballer, voetbalcoach en voetbalbestuurder
* [[Claude Lenners]] (1956), componist
* [[Fonsy Grethen]] (1960), biljarter
* [[Robert Langers]] (1960), voetballer
* [[Jean-Paul Girres]] (1961), voetballer
* [[Théo Malget]] (1961), voetballer
* [[Pierre Nimax]] (1961), componist, organist en muziekpedagoog
* [[Bertrand Gachot]] (1962), Belgisch Formule 1-coureur
* [[Thomas Wolf]] (1963), voetballer
* [[Guy Hellers]] (1964), voetballer en voetbalcoach
* [[Ingrid de Caluwé]] (1967), Nederlands politica
* [[Jeff Saibene]] (1968), voetballer
* [[Luc Wilmes]] (1968), voetbalscheidsrechter
* [[Luc Holtz]] (1969), voetballer en voetbalcoach
* [[Jeff Strasser]] (1974), voetballer
* [[Stéphane Gillet]] (1977), voetballer
* [[Christian Poos]] (1977), wielrenner
* [[Kim Kirchen]] (1978), wielrenner
* [[Fränk Schleck]] (1980), wielrenner
* [[Ben Federspiel]] (1981), voetballer
* [[Marc Oberweis]] (1982), voetballer
* [[Liz May]] (1983), triatlete
* [[Andy Schleck]] (1985), wielrenner
* [[Tom Schnell]] (1985), voetballer
* [[Nick Clesen]] (1986), wielrenner
* [[Aurélien Joachim]] (1986), voetballer
* [[David Turpel]] (1992), voetballer
* [[Chris Philipps]] (1994), voetballer

== Zie ook ==
* [[Lijst van beschermd erfgoed in de gemeente Luxemburg]]
* [[kazematten (Luxemburg)]]

== Externe links ==
{{Commonsklein|Luxembourg City|Luxemburg (stad)}}
* [http://www.luxembourg-city.lu/ Website van de gemeente]
* [http://home.zonnet.nl/d.van.duijvenbode/geschlu.htm Geschiedenis van Luxemburg per regeerperiode]

{{Appendix|2=
* [http://www.statec.public.lu/ Luxemburgs Bureau voor de Statistiek]
{{References}}
}}
{{Navigatie kanton Luxemburg}}
{{Navigatie hoofdsteden Europa}}
{{Coor title dms|49|36|41|N|6|7|51|E|type:city(82268)_region:LU}}
{{Woordenboek|Luxemburg}}

[[Categorie:Hoofdstad in Europa]]
[[Categorie:Luxemburg (stad)| ]]
[[Categorie:Plaats in Luxemburg (land)]]