Brontekst bekijken van Košice

{{Infobox plaats in Slowakije
| land=Slowakije
| naam=Košice
| altnaam=Kassa
| flag=
| flagdetails=
| coa=
| area=[[Košice (regio)|Košice]]
| subarea=[[Okres Košice I|Košice I]], [[Okres Košice II|II]], [[Okres Košice III|III]], [[Okres Košice IV|IV]], [[Okres Košice-okolie|okolie]]
| inwoners=240.688
| census=2011
| km2=242,77
| dichtheid=968
| hoogte=208
| postcode=040 XX
| netnummer=0 55
| kenteken=KE, KI, KS
| burgemeester=
| www=kosice.sk
| image=
| caption=
| lat_deg = 48
| lat_min = 43
| lat_dir = N
| lon_deg = 21
| lon_min = 15
| lon_dir = E
}}
'''Košice''' ([[Duits]]: ''Kaschau'', [[Hongaars]]: ''Kassa'', [[Latijn]]: ''Cassovia'') is na [[Bratislava]] de grootste stad van [[Slowakije]], met 240.688 inwoners waaronder 6.382 Hongaren (2,65%). De stad ligt in het oosten van het land in de vallei van de [[Hornád]] in het [[Košice-bekken]]. De stad wordt omringd door de bergen van de [[Čierna Hora]] in het noorden en de heuvels van de [[Volovské vrchy]] in het westen. De stad heeft een historisch centrum met de grootste kerk van Slowakije, een universiteit en verscheidene culturele instellingen.

== Geschiedenis ==
De oudste vermelding van Košice dateert van 1230. Het was toen een nederzetting met Slavische en geïmmigreerde Duitse inwoners in het Hongaarse rijk, waartoe het tot 1526 zou blijven behoren. Als een van de eerste steden in dat rijk kreeg Košice in 1248 stadsrechten.

Košice beleefde een bloeiperiode in de 14de en 15de eeuw. In 1526 kwam de stad aan de Habsburgers, waarna het een centrum werd van Hongaarse anti-Oostenrijkse opstanden. In de 19de eeuw werd de stad opnieuw Hongaars, ditmaal in het verband van de Oostenrijks-Hongaarse [[Dubbelmonarchie]]. De Slavische bevolking van de stad verwierf na de [[Eerste Wereldoorlog]] en het [[Verdrag van Trianon]] in 1920 voor het eerst het bestuur van de stad: de stad ging tot [[Tsjechoslowakije]] behoren, na in 1919 de hoofdstad te zijn geweest van de kortstondige [[Slowaakse Radenrepubliek]]. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de stad door de Hongaren bezet.
Košice was in 1900 de geboortestad van de Hongaarse schrijver [[Sándor Márai]].
In [[1924]] werd in Košice voor het eerst de Vredesmarathon gelopen. Dit maakt de jaarlijkse internationale vredesmarathon (Slowaaks: Medzinárodný maratón mieru) de oudste marathon van [[Europa (werelddeel)|Europa]].

In 2013 was Košice samen met [[Frankrijk]]s tweede stad [[Marseille]] [[culturele hoofdstad van Europa]].

=== Bevolkingssamenstelling ===
*In 1880 waren er 17% Duitstaligen, wat in 2001 teruggelopen was naar een percentage van 0,2%. In 1891 verklaarde 49,1% van de bevolking het Hongaars als moedertaal te hebben, 33,6% Slowaaks en 13,5% Duits.
*In 1910 waren op een bevolking van 44.211 inwoners de Hongaren met 33.350 (75,4%) de grootste groep. Hierop volgden de Slowaken met 6547 personen, Duitsers met 3189 personen, Polen met 453 personen, Tsjechen met 227 inwoners en de Roethenen met 210 inwoners.
*In 1930 vormden de Hongaren op een bevolking van circa 58.000 inwoners nog maar een minderheid van 17,9 procent van de bevolking.
*In 2001 waren van de 236.093 inwoners er 210.340 Slowaak (89,1%), 8.940 Hongaar (3,8%), 5.055 Roma (2,1%), 2.803 Tsjech (1,2%), 1279 Roetheen, 1077 Oekraïner en 398 Duitser.
*In 2011 waren van de 240.433 inwoners er 177.581 Slowaak (73,8%), 6.382 Hongaar (2,6%), 4.892 Roma (2,0%), 1.208 Tsjech. 45.922 inwoners gaven geen nationaliteit door (circa 20%).

Tegenwoordig zijn de Slowaken de overgrote meerderheid en herbergt de stad nog slechts een kleine Hongaarse minderheid (< 4%). Het aantal resterende Duitstaligen is nog geringer.

=== Hongaarse gemeenschap ===
Hoewel de Hongaarse gemeenschap bijna is gedecimeerd na 1920 is er zelfs heden ten dage nog Hongaars leven. Er is bijvoorbeeld nog een Hongaarse Gereformeerde Kerk. De stad huisvest het Thália Theater dat jaarlijks 70 Hongaarstalige voorstellingen vertoont en een eigen theatergezelschap heeft dat zowel in Slowakije als in Hongarije op tournee gaat. Ook heeft Kosice/Kassa Hongaars onderwijs, het Sándor Márai Gymnasium waaraan ook een basisschool is verbonden. Verder verschijnt het Hongaarstalige maandblad Kassai Figyelő in de stad. De Hongaarstalige dagbladen die in Kosice/Kassa verschenen staakten hun activiteiten in 1945.

== Stadsdelen ==
Košice bestaat uit vier districten, die zijn ingedeeld in (in totaal) 22 wijken. De dorpen rondom de stad behoren tot het district [[Okres Košice-okolie|Košice-okolie]] ''(omgeving)''.

{| class="wikitable"
! District
! Wijken
|-
| [[Okres Košice I|Košice I]]
| [[Džungľa]], [[Kavečany]], [[Košice-Sever]] ''(noord)'', [[Sídlisko Ťahanovce]], [[Staré Mesto (Košice)|Staré mesto]] ''(oude stad)'', [[Ťahanovce]]
|-
| [[Okres Košice II|Košice II]]
| [[Lorinčík]], [[Luník IX]], [[Myslava]], [[Pereš]], [[Poľov]], [[Sídlisko KVP]], [[Šaca]], [[Košice-Západ]] ''(west)''
|-
| [[Okres Košice III|Košice III]]
| [[Dargovských hrdinov|Sídlisko dargovských hrdinov]], [[Košická Nová Ves]]
|-
| [[Okres Košice IV|Košice IV]]
| [[Košice-Barca]], [[Košice-Juh]] ''(zuid)'', [[Krásna]], [[Nad jazerom]], [[Šebastovce]], [[Vyšné Opátske]]
|}

== Sport ==
De [[marathon van Košice]] wordt al sinds 1924 georganiseerd en is daarmee de oudste moderne marathon van Europa, en de op één na oudste ter wereld. De ''Medzinárodný maratón mieru'' (internationale vredesmarathon), zoals deze marathon voluit heet, wordt jaarlijks gelopen op de eerste zondag van oktober.

IJshockeyclub [[HC Košice]] is een van de succesvolste Slowaakse ijshockeyclubs. De club komt uit in de hoogste Slowaakse ijshockeycompetitie, de [[Extraliga (Slowakije)|Extraliga]], en werd drie keer kampioen van Slowakije, in 1995, 1996 en 1999. Thuisbasis is sinds [[2006]] de [[Steel Aréna]], met een capaciteit van 8.343 toeschouwers. Dit stadion werd in 2011 gebruikt voor wedstrijden van het [[Wereldkampioenschap ijshockey mannen 2011|WK ijshockey]].

Voetbalclub [[MFK Košice]] speelt in de [[Corgoň Liga]], de hoogste Slowaakse voetbalcompetitie. De club werd onder de naam 1. FC Košice twee keer kampioen van Slowakije, in 1997 en 1998. [[Lokomotiva Košice]] is een andere voetbalclub uit Košice.

== Verkeer en vervoer ==
Langs de noordoostkant van Košice loopt de [[Europese weg 50|E50]]. De [[autosnelweg]] [[D1 (Slowakije)|D1]] (Slowaaks: ''diaľnica D1'') richting [[Prešov]] en een [[autoweg]] richting [[Michalovce]] en [[Oezjhorod (stad)|Oezjhorod]] ([[Oekraïne]]) maken deel uit van deze Europese oost-westverbinding. Komend vanuit het noorden maakt deze weg bij Košice een knik naar het oosten.

Košice heeft een eigen openbaar vervoer bedrijf ''Dopravný podnik mesta Košice'' (Vervoersonderneming Stad Košice, DPMK) dat lijnbussen, twee trolleybuslijnen en een tramnetwerk van 15 lijnen in bedrijf heeft.

Ten zuiden van Košice, bij de wijk Barca, ligt [[Luchthaven Košice]]. Deze luchthaven werd in combinatie met die van [[Bratislava]] begin [[2006]] na een lange en open uitschrijving aan het consortium TwoOne verkocht. Op [[15 augustus]] 2006 heeft de Slowaakse mededingingsautoriteit hiervoor akkoord gegeven.

== Partnersteden ==
{|
| valign="top" |
* {{HU-VLAG}} [[Boedapest]] (Hongarije)
* {{TR-VLAG}} [[Bursa (stad)|Bursa]] (Turkije)
* {{DE-VLAG}} [[Cottbus]] (Duitsland)
* {{HU-VLAG}} [[Miskolc]] (Hongarije)
* {{US-VLAG}} [[Mobile (Alabama)|Mobile, Alabama]] (Verenigde Staten)
* {{RS-VLAG}} [[Niš]] (Servië)
* {{UA-VLAG}} [[Oezjhorod (stad)|Oezjhorod]] (Oekraïne)
| valign="top" |
* {{CZ-VLAG}} [[Ostrava]] (Tsjechië)
* {{BG-VLAG}} [[Plovdiv (stad)|Plovdiv]] (Bulgarije)
* {{FI-VLAG}} [[Raahe]] (Finland)
* {{PL-VLAG}} [[Rzeszów]] (Polen)
* {{RU-VLAG}} [[Sint-Petersburg]] (Rusland), sinds 1995
* {{IT-VLAG}} [[Verona (stad)|Verona]] (Italië)
* {{DE-VLAG}} [[Wuppertal]] (Duitsland)
|}

== Geboren in Košice ==
* [[Anton Sztáray de Nagy-Mihaly]] (1740-1808), Hongaars legerleider
* [[Leopold Horowitz]] (1838-1917), Hongaars schilder
* [[Charles Roberts]] (1867-1957), Hongaars-Amerikaans componist
* [[Béla Illés]], (1895-1974), Hongaars schrijver
* [[Ferenc Szálasi]] (1897-1946), Hongaars antisemitisch en fascistisch politicus
* [[Sándor Márai]] (1900-1989), Hongaars schrijver
* [[Imre Németh]] (1917-1989), Hongaars kogelslingeraar en olympisch kampioen
* [[Péter Bacsó]] (1928-2009), Hongaars filmregisseur
* [[Waldemar Matuška]] (1932-2009), Tsjechoslowaaks zanger
* [[Rudolf Schuster]] (1934), president van Slowakije (1999-2004) en burgemeester
* [[Egon Steuer]] (1935), basketbalspeler
* [[Andrej Kvašňák]] (1936-2007), voetballer
* [[Imrich Lyócsa]] (1963), boogschutter
* [[Peter Dzúrik]] (1968-2010), voetballer en voetbalcoach
* [[Vladimír Janočko]] (1976), voetballer
* [[Maroš Kováč]] (1977), wielrenner
* [[Karol Kisel]] (1977), voetballer
* [[Kamil Čontofalský]] (1978), voetballer
* [[Ján Kozák (1980)|Ján Kozák]] (1980), voetballer
* [[Martina Hingis]] (1980), Zwitsers tennisster
* [[Radoslav Zabavník]] (1980), voetballer
* [[Jacqueline Belenyesiová]] (1985), kunstschaatsster
* [[Renata Karabova]] (1987), inline-skater
* [[Max Jason Mai]] (1988), zanger
* [[Milan Lalkovič]] (1992), voetballer
* [[Jana Čepelová]] (1993), tennisster
* [[Filip Lesniak]] (1996), voetballer

{{Commonscat|Košice}}
{{authority control|TYPE=p|Wikidata=Q25409}} 
{{Navigatie grootste steden Slowakije}}
{{Coor title dms|48|43|13|N|21|15|21|E|type:city(234969)_region:SK}}

{{DEFAULTSORT:Kosice}}
[[Categorie:Košice| ]]
[[Categorie:Gemeente in Košice (regio)]]