Brontekst bekijken van Franciscus (paus)

{{Infobox paus
| afbeelding = Canonization 2014- The Canonization of Saint John XXIII and Saint John Paul II (14036966125).jpg
| onderschrift = Franciscus in 2014 (bij de heiligverklaring van twee van zijn voorgangers: Johannes XIII en Johannes-Paulus II)
| naam = Paus Franciscus
| echte naam = Jorge Mario Bergoglio
| geboren = 17 december 1936
| overleden =
| voorganger = [[Benedictus XVI]]
| opvolger = 
| datum = 13 maart 2013
| titelkerk = [[San Roberto Bellarmino]]
| paus = 2013–heden
| wapen = Insigne Francisci.svg
| handtekening = FirmaPapaFrancisco.svg
| tijdvak1 = 1973–1979
| functie1 = [[provinciaal]] van de [[jezuïeten|Sociëteit van Jezus]] van [[Argentinië]]
| tijdvak2 = 1980–1986
| functie2 = [[rector (geestelijke)|rector]] van het Colegio Máximo San José in [[San Miguel (Buenos Aires)|San Miguel]]
| tijdvak3 = 1992–1997
| functie3 = [[hulpbisschop]] van [[Buenos Aires (stad)|Buenos Aires]]
| tijdvak4 = 1992–1997
| functie4 = [[titulair bisschop]] van [[Auca]]
| tijdvak5 = 1998–2013
| functie5 = [[aartsbisschop]] van [[aartsbisdom Buenos Aires|Buenos Aires]]
| tijdvak6 = 1998–2013
| functie6 = [[ordinariaat (Kerk)|ordinarius]] van Argentijnse Gelovigen van de Oosterse Rite
| tijdvak7 = 2001–2013
| functie7 = [[kardinaal-priester]] van San Roberto Bellarmino
| tijdvak8 = 2005–2011
| functie8 = [[voorzitter]] van de Argentijnse [[bisschoppenconferentie]]
| tijdvak9 = 2013–heden
| functie9 = paus
}}
Paus '''Franciscus''', burgerlijke naam '''Jorge Mario Bergoglio''' ([[Buenos Aires (stad)|Buenos Aires]], [[17 december]] [[1936]]), is sinds 13 maart 2013 de [[paus]] van de [[Rooms-Katholieke Kerk]], een ambt dat inhoudt dat hij leider van deze kerk, [[bisschop]] van [[Bisdom Rome|Rome]] en [[soevereiniteit|soeverein]] vorst van [[Vaticaanstad]] is. De [[Argentinië|Argentijn]] is de eerste [[Jezuïeten|jezuïet]] die paus werd, de eerste uit [[Latijns-Amerika]] en van het [[zuidelijk halfrond]]. Paus Franciscus wordt door de Rooms-Katholieke Kerk beschouwd als de 266e paus. Hij is de opvolger van [[Benedictus XVI]], die op 28 februari 2013 aftrad.

==Levensloop==
===Jeugdjaren===
Bergoglio werd op 17 december 1936 geboren in het district Flores van Buenos Aires als oudste kind van Mario Jose Bergoglio en Regina Maria Sivori.<ref>{{es}}J. Garrido; [http://diario.latercera.com/2013/03/16/01/contenido/reportajes/25-132222-9-vida-y-trayectoria-de-bergoglio-en-seis-capitulos.shtml Vida y trayectoria de Bergoglio en seis capítulos], ''La Tercera'', 16 maart 2013</ref> Op 25 december 1936 werd hij gedoopt door de [[Salesianen van Don Bosco|Salesiaan]] Enrique Pozzoli in de [[basiliek]] María Auxiliadora van de Salesiaanse [[Parochie (kerkelijke gemeente)|parochie]] San Carlos Borromeo.<ref>{{en}}[http://www2.fiu.edu/~mirandas/bios-b.htm#Bergoglio The Cardinals of the Holy Roman Church, Biographical Dictionary (1903-2011) B], officiële website van [[Florida International University|de universiteit van Florida]]</ref> Zijn vader, afkomstig uit de plaats [[Portacomaro]] in [[Italië]], had in 1929 de oversteek naar Argentinië gemaakt. Daar was hij als boekhouder werkzaam voor de spoorwegen.<ref>{{en}}[http://www.osservatoreromano.va/portal/dt?JSPTabContainer.setSelected=JSPTabContainer%2FDetail&last=false=&path=/news/vaticano/2013/13-03-2013-Biografia-Papa.html&title=The%20new%20Pope%20%20Jorge%20Mario%20Bergoglio&locale=en The new Pope Jorge Mario Bergoglio], ''[[L'Osservatore Romano]]'', 13 maart 2013</ref> Zijn moeder Regina is in Argentinië geboren, uit Italiaanse ouders van [[Piëmont]]ees-[[Genua (provincie)|Genuese]] origine.<ref>{{es}}Santiago Dapelo; [http://www.lanacion.com.ar/1564076-el-extasis-familiar-por-el-loco-de-la-guerra El éxtasis familiar por el "loco de la guerra"], ''La Nación'', 17 maart 2013</ref> Uit het [[huwelijk]] werden, naast Jorge, nog twee zonen en twee dochters geboren van wie op het moment van de verkiezing tot paus alleen nog zijn zus Maria Elena in leven was. De paus is sinds zijn jeugd een supporter van de voetbalclub [[CA San Lorenzo de Almagro|San Lorenzo de Almagro]].<ref>{{es}}[http://www.sanlorenzo.com.ar/club/noticias/1363209780_francisco,-socio-de-san-lorenzo,-es-el-nuevo-papa Francisco, Socio de San Lorenzo, es el Nuevo Papa], San Lorenzo, 13 maart 2013</ref><ref>{{en}}[http://www.guardian.co.uk/world/2013/mar/14/pope-francis-quiet-buenos-aires Pope Francis: the quiet man of Buenos Aires known for his humble tastes], ''[[The Guardian (krant)|The Guardian]]'', 14 maart 2013</ref><ref>{{en}}[http://www.sanlorenzo.com.ar/noticia.php?codigo=45 Pope Francis is a card-carrying San Lorenzo supporter], ''San Lorenzo'', 14 maart 2013</ref>

===Werk als technicus===
Bergoglio studeerde af als chemisch technicus aan de technische middelbare school Escuela Nacional de Educación Técnica N° 27 Hipólito Yrigoyen.<ref>{{es}}[http://www.lanacion.com.ar/1562738-bergoglio-un-sacerdote-jesuita-de-carrera Jorge Bergoglio, un sacerdote jesuita de carrera], ''La Nación'', 13 maart 2013</ref> Enkele jaren werkte hij als zodanig bij de voedselafdeling van het bedrijf Hickethier-Bachmann Laboratory.<ref>{{es}}[http://contenidos2.clarin.com/edicion-electronica/20130317/index.html#/8/ Se etapa de laboratorista], ''[[Clarín (krant)|Clarín]]'', 17 maart 2013</ref>

===Voorbereiding priesterschap===
Hij studeerde voor [[priester]] aan het [[seminarie]] Inmaculada Concepción in de wijk Villa Devoto van Buenos Aires. Als seminarist was Bergoglio naar eigen zeggen "verblind" geraakt door een meisje dat hij op een bruiloftsfeest was tegengekomen. Volgens hem kon hij een week lang niet bidden, omdat hij steeds haar beeld voor ogen had. Hij kwam tot de conclusie dat hij een keuze moest maken en besloot haar te vergeten en te kiezen voor het priesterschap.<ref name="aleteia">{{en}}[https://web.archive.org/web/20130323085917/http://www.aleteia.org/en/religion/documents/in-2012-interview-cardinal-bergoglio-says-he-favors-keeping-celibacy-582001 In 2012 interview, Pope Francis (then-Cardinal Bergoglio) reveals secret of celibacy], ''aleteia'', 19 maart 2013</ref>

Op 21-jarige leeftijd werd het bovenste deel van zijn rechterlong verwijderd wegens een ernstige [[longontsteking]] en drie [[cyste]]n, kwalen die destijds door een gebrek aan [[Antibioticum|antibiotica]] niet anders te behandelen waren. Naar eigen zeggen heeft hij drie dagen tussen leven en dood gezweefd.<ref>{{es}}[http://www.lanacion.com.ar/1562994-una-deficiencia-pulmonar-no-le-impide-sostener-un-alto-ritmo-de-trabajo Una deficiencia pulmonar no le impide sostener un alto ritmo de trabajo], ''La Nación'', 14 maart 2013</ref><ref>{{it}}[http://www.ilmessaggero.it/primopiano/vaticano/papa_francesco_polmone_asportazione_vive_uno_solo/notizie/258176.shtml Papa Francesco vive con un solo polmone lo ha perso da giovane per un'infezione], Silvina Premat, ''Il Messagero'', 13 maart 2013</ref>

Op 11 maart 1958 trad hij toe tot de orde der jezuïeten. Aan het Colegio Máximo San José in [[San Miguel (Buenos Aires)|San Miguel]] behaalde hij in 1960 een graad in de [[filosofie|wijsbegeerte]]. In 1964-1965 doceerde hij [[literatuur]] en [[psychologie]] aan het Colegio de la Inmaculada de Santa Fe en in 1966 doceerde hij verscheidene vakken aan het Colegio del Salvador te Buenos Aires. Hij keerde vervolgens terug naar het Colegio Máximo San José in San Miguel, waar hij van 1967 tot 1970 [[theologie]] studeerde.

===Priesterwijding en gelofte===
Op 13 december 1969 werd Bergoglio bij de jezuïeten tot priester [[Wijding|gewijd]] door [[aartsbisschop]] [[Ramón José Castellano]]. Van 1969 tot en met 1971 studeerde hij in de [[Spanje|Spaanse]] plaats [[Alcalá de Henares]] om zich verder voor te bereiden op een leven als jezuïet. Aansluitend werkte hij in San Miguel als docent [[theologie]]. Op 22 april 1973 legde hij als jezuïet de [[kloostergeloften|eeuwige gelofte]] af van armoede, [[kuisheid]] en gehoorzaamheid.

===Provinciaal overste tijdens "vuile oorlog"===
Drie maanden daarna werd de jonge conservatieve pater Bergoglio [[provinciaal]] van de jezuïetenorde in Argentinië. Dat zou hij blijven tot 1979. Hij zag het als zijn taak de toenemend progressieve inslag bij een groeiend aantal medebroeders in te dammen. Zij moesten weer [[clergyman]] dragen (hijzelf droeg een [[toga (kledingstuk)|toga]]), hij bleef trouw aan traditionele [[devotie]]s, was tegen de politieke [[bevrijdingstheologie]] en bleef op goede voet met de [[autoriteit|autoritaire]] katholieke elite. Hij droeg goudgeborduurde [[kazuifel|kazuifels]], want - zo zei hij - "gewone mensen houden van een vleugje [[Eva Perón|Evita]] in hun [[liturgie]]".<ref name="Elie">{{en}}What Oscar Romero's Canonisation Says About Pope Francis, Paul Elie, ''[[The Atlantic]]'', november 2018</ref>

Van 1976 tot in 1981 was er in Argentinië de zogeheten [[vuile oorlog]]. Nadat op 24 maart 1976 [[president]]e [[Isabel Martínez de Perón|Isabel Perón]] was afgezet en ontvoerd, had [[Jorge Videla]] een militaire dictatuur gevestigd. Tijdens de "vuile oorlog" die nu volgde werden duizenden tegenstanders van het regime Videla vermoord, na te zijn ontvoerd. Bekend zijn de [[Dwaze Moeders]] van de [[Plaza de Mayo]], die elke week op dat plein in Buenos Aires kwamen demonstreren en informatie eisen over hun verdwenen partners, familieleden en vrienden.

De Argentijnse katholieke kerk - en met name haar bisschoppen - bevreesd voor het [[communisme]] en alles wat daarnaar rook, hield zich op de achtergrond. Op enkele bisschoppen na dan, bijvoorbeeld [[Enrique Angelelli]], die zijn profetisch geluid richting regime dan ook met de dood moest bekopen (hij werd van de weg gereden).

====Beschuldiging heulen met regime en weerlegging daarvan====
Toen Bergoglio tot paus was gekozen, verschenen in de media berichten dat hij zou hebben geheuld met het Videla-regime. Zelfs was er een foto waarop hij zogenaamd Videla de [[communie]] uitreikte, maar dit bleek trucage. Voor heulen met het regime is geen enkel bewijs naar boven gekomen. Bekende personen als [[Leonardo Boff]], [[Adolfo Perez Esquivel]] en een van de Dwaze Moeders zeiden de bewering niet te geloven of gaven aan dat ze eerder overtuigd waren van iets heel anders: dat pater Bergoglio mensen die gezocht werden had helpen ontsnappen.

====Beschuldigingen verraad aan medebroeders en weerlegging daarvan====
De Argentijnse onderzoeksjournalist [[Horacio Verbitsky]] verdedigt de bewering dat Bergoglio heulde met het regime echter in zijn boek "El Silencio". Hij zegt te steunen op het getuigenis van twee medejezuïeten van wie Bergoglio provinciale overste was: [[Francisco Jalics]] en [[Orlando Yorio]].

Zij leefden met een derde jezuïet in gemeenschap, werkten in de sloppenwijk [[Bajo Flores]] van Buenos Aires en waren - geïnspireerd door de verklaring van de in 1973 in [[Medellín (Colombia)|Medellín]] ([[Colombia]]) samengekomen Latijns-Amerikaanse bisschoppen ([[CELAM]]) - aanhangers geworden van de politieke bevrijdingstheologie, waar Bergoglio absoluut geen voorstander van was. Hij zei dat ze moesten kiezen: voor hun nieuwe gemeenschap of voor de Jezuïetenorde. Ze wilden hun nieuwe werk niet opgeven. Bergoglio nodigde hen uit naar het Jezuïetenhuis in Buenos Aires te komen. Weer weigerden ze. Bergoglio gaf hun nu een officiële waarschuwing. In mei 1976 werden beiden ontvoerd om vijf maanden later gemarteld en half naakt, maar levend, te worden gevonden.
Yorio werd geholpen het land te verlaten. In overleg met Bergoglio ging hij in Rome aan de [[Pauselijke Universiteit Gregoriana]] [[Canoniek recht|kerkelijk recht]] studeren. Teruggekeerd in Argentinië moest hij echter in 1997 - na bedreigingen - vluchten. Hij kwam in [[Montevideo (stad)|Montevideo]], de hoofdstad van [[Uruguay]], terecht. Daar is hij op 9 september 2000 aan een [[hartinfarct]] overleden.

Jalics neemt met de volgende woorden afstand van de beschuldigingen: {{Citaat|Na mijn bevrijding heb ik Argentinië verlaten. Twee jaar daarna hadden wij de gelegenheid de gebeurtenissen met pater Bergoglio te bespreken (inmiddels aartsbisschop van Buenos Aires). Daarna hebben we samen en in het openbaar de Eucharistie gevierd en elkaar op feestelijke wijze omarmd. Ik heb me verzoend met deze gebeurtenissen en van mijn kant beschouw ik ze als afgedaan.<ref>[[Katholiek.nl]], bronnen: ''[[The New York Times]]'', ''[[Der Spiegel]]'', ''[[NRC Handelsblad]]'' en Kathweb</ref>}}

Volgens Paul Elie, onderzoeksjournalist van The Atlantic, heeft provinciaal Bergoglio SJ zijn mannen niet verraden noch in hun ontvoering berust. Maar door hen te ontslaan uit de orde had hij hen - zonder daar bij stil te staan - de bescherming afgenomen die de orde hun bood. Hij zou zich vervolgens inzetten om hen te redden. Hij was dus geen [[Óscar Romero]], die wel publiekelijk onrecht aan de kaak stelde en die hij in 2015 respectievelijk 2018 [[zaligverklaring|zalig]] en [[heiligverklaring|heilig]] zou verklaren. In een [[interview]] nadat hij tot paus was gekozen sprak hij met spijt over deze periode: "Ik was nog erg jong (36) en onervaren. Ik was autoritair en nam te snel beslissingen."<ref name="Elie" />

De vuile oorlog zou nog tot 1983 duren: 30.000 Argentijnen werden ontvoerd en/of vermoord, of "verdwenen" op een andere manier, ook 150 rooms-katholieke priesters.

====Berichten over reddingsacties====
Daarentegen stelt de Italiaanse journalist Nello Scavo dan weer in zijn boek ''Bergoglio's lijst'' (2013) dat minstens 1200 Argentijnen hun leven aan de latere paus te danken hebben doordat hij hen met valse papieren, via opvang in kerkelijke onderduikadressen en door uitzendingen naar het buitenland als quasi-priesters uit handen van het moorddadige militaire regime van de Argentijnse dictator Videla heeft weten te houden.

===Functies 1980-1986===
Van 1980 tot 1986 was Bergoglio rector in San Miguel, waarna hij zowel in [[Ierland (land)|Ierland]] als in [[Duitsland]] verblijf hield, waar hij in [[Frankfurt am Main|Frankfurt]] enkele maanden aan de [[Philosophisch-Theologische Hochschule Sankt Georgen]] verbleef en er overleg voerde over het schrijven van een [[proefschrift]], dat overigens nimmer voltooid werd. Al snel werd hij naar Argentinië teruggeroepen, waar hij bij het jezuïetencollege in [[Córdoba (Argentinië)|Córdoba]] actief werd als [[geestelijk leidsman]] en biechtvader.<ref>{{es}}[http://www.ellitoral.com/index.php/id_um/86958 Biografía de Jorge Bergoglio], ''El Litoral'', 14 maart 2013</ref>

===Bisschop===
Op 20 mei 1992 werd Bergoglio benoemd tot [[hulpbisschop]] van Buenos Aires en op 27 juni van datzelfde jaar [[titulair bisschop]] van [[Auca]] gewijd.<ref>[http://www.katholiek.org/franciscus1.php Paus Franciscus], katholiek.org</ref> Op 3 juni 1997 werd hij benoemd tot aartsbisschop-[[coadjutor]] van Buenos Aires, en op 28 februari 1998 volgde hij daar, na diens overlijden, kardinaal-aartsbisschop [[Antonio Quarracino]] op. Op 6 november van dat jaar volgde hij Quarracino tevens op als bisschop van de ''Argentijnse Gelovigen van de Oosterse Ritus'', een [[ordinariaat (Kerk)|ordinariaat]] dat direct onder de [[Heilige Stoel]] valt.

Na de [[bomaanslag op het AMIA-gebouw]], waarbij in 1994 in Buenos Aires 85 mensen - voornamelijk [[Joden]] - om het leven kwamen, was Bergoglio de eerste publieke figuur die een petitie ondertekende waarin werd opgeroepen om de aanslag te veroordelen en om gerechtigheid voor de slachtoffers.

Als priester bezocht hij regelmatig onaangekondigd de achterbuurten van Buenos Aires, de zogenaamde ''villas miserias''. Hij maakte dan een praatje met de kerkgangers en dronk een kopje thee met hen. Hij maakte er beleid van om meer priesters naar deze achterbuurten te sturen. Het aantal verdubbelde onder hem van tien naar meer dan twintig.<ref>{{en}}[http://www.theatlantic.com/international/archive/2013/03/slum-priests-pope-franciss-early-years/274201 Slum Priests: Pope Francis's Early Years], Haley Cohen, ''The Atlantic'', 20 maart 2013</ref>

Bergoglio was de enige rooms-katholieke geestelijke die [[Jerónimo Podestá]] aan zijn sterfbed bezocht. Podestá was een voormalige bisschop die uit zijn ambt was getreden om te kunnen trouwen.<ref name=Magister>{{en}}[http://chiesa.espresso.repubblica.it/articolo/1335696?eng=y Jorge Mario Bergoglio, Profession: Servant of the Servants of God], Sandro Magister, ''[[L'espresso]]'', nr. 49 (28 november - 5 december 2002)</ref> Na zijn dood was Bergoglio de enige vertegenwoordiger van de Katholieke Kerk die zich publiekelijk positief uitsprak over de bijdrage van Podestá aan de Argentijnse Rooms-Katholieke Kerk.<ref>{{es}}[http://www.jornada.unam.mx/2013/03/14/politica/004n1pol Acusado de tener vínculos con la dictadura; la derecha lo defiende], Stella Calloni, ''[[La Jornada]]'', 16 maart 2013</ref>

===Kardinaal===
[[Bestand:Conférence 18 juin 2008 par le cardinal Bergoglio -9.jpg|thumb|Kardinaal Bergoglio in 2008]]
[[Bestand:Coat of arms of Jorge Mario Bergoglio.svg|thumb|100px|Het kardinaalswapen van Jorge Mario Bergoglio]]
Op 21 februari 2001 werd hij door paus [[Johannes Paulus II]] [[kardinaal-priester]] gecreëerd, met de kerk van ''[[San Roberto Bellarmino]]'' als zijn [[titelkerk]]. Hij werd bij de [[Romeinse Curie]] onder meer lid van de [[Pauselijke Raad voor het Gezin]], de [[Congregatie voor de Instituten van Gewijd Leven en Gemeenschappen van Apostolisch Leven]], de [[Congregatie voor de Goddelijke Eredienst en de Regeling van de Sacramenten]], de [[Congregatie voor de Clerus]] en de [[Pauselijke Commissie voor Latijns-Amerika]].

In 2002 werd hij gevraagd om voorzitter te worden van de Argentijnse [[bisschoppenconferentie]], maar dat weigerde hij in eerste instantie.<ref name=Magister/> Op 9 november 2005 werd hij het dan toch. Bergoglio werd gekozen voor een termijn van drie jaar en op 11 november 2008 eenmalig herkozen.

Voorafgaand aan het [[conclaaf van 2005]] werd hij door sommigen gezien als [[papabile]].<ref>{{it}}[http://archiviostorico.corriere.it/2005/settembre/23/Bergoglio_tiro_indietro_Ratzinger_eletto_co_9_050923057.shtml Bergoglio si tirò indietro e Ratzinger fu eletto Papa], Luigi Accattoli, ''[[Corriere della Sera]]'', 23 september 2005</ref> Volgens een anoniem (niet [[authenticiteit (gegevens)|geauthenticeerd]]) dagboek, toegeschreven aan een van de kardinalen die deelnamen aan het conclaaf, dat op 23 september 2005 in het Italiaanse blad ''[[Limes (tijdschrift)|Limes]]'' [[publicatie|gepubliceerd]] werd, zou Bergoglio bij de laatste drie stemmingen de tweede plaats na kardinaal [[Benedictus XVI|Joseph Ratzinger]] hebben behaald. Bij de eerste stemronde zou hij tien, bij de tweede 35, bij de derde 40 en bij de laatste stemronde 26 stemmen gekregen hebben.<ref>{{it}}[http://vaticaninsider.lastampa.it/homepage/documenti/dettaglio-articolo/articolo/conclave-289/ Il diario segreto dell'ultimo conclave], ''[[La Stampa (krant)|La Stampa]]'', 27 juli 2011</ref>

In 2007 woonde hij in een van de [[synagoge]]s van Buenos Aires de festiviteiten bij van het [[Rosj Hasjana]], het [[jodendom|joodse]] [[nieuwjaar]]. Bergoglio vertelde de joodse gemeenschap dat hij naar de synagoge was gekomen om zijn binnenste te onderzoeken "als een [[bedevaart|pelgrim]], samen met u, mijn oudere broeders".<ref>{{en}}[https://web.archive.org/web/20130510160024/http://www.jta.org/news/article/2013/03/13/3121966/new-pope-francis-i-is-argentinian-cardinal-jorge-maria-bergoglio New pope Francis is Argentinian cardinal Jorge Maria Bergoglio], ''JTA'', 13 maart 2013</ref>

==Paus==
[[Bestand:Papa Francisco recién elegido.jpg|miniatuur|Paus Franciscus na het uitspreken van het [[Habemus papam]] op het balkon van de [[Sint-Pietersbasiliek]], kort vóór het uitspreken van de zegen [[Urbi et orbi]]]]
Paus Benedictus XVI kondigde op 11 februari 2013 onverwacht aan dat hij op 28 februari dat jaar zou aftreden. Als reden gaf de paus dat hij door zijn hoge leeftijd "geestelijk en lichamelijk'" zijn functie niet meer naar tevredenheid kon uitoefenen.

Op 13 maart 2013 werd Jorge Bergoglio, op de tweede dag van het [[conclaaf van 2013|conclaaf]], in de vijfde stemronde verkozen tot paus.<ref>[http://www.volkskrant.nl/vk/nl/12726/Verkiezing-nieuwe-paus/article/detail/3408791/2013/03/13/Kardinaal-Bergoglio-uit-Argentinie-is-nieuwe-paus.dhtml Kardinaal Bergoglio uit Argentinië is nieuwe paus], ''[[de Volkskrant]]'', 13 maart 2013</ref> Hij is de eerste niet-[[Europa (werelddeel)|Europese]] paus sinds de [[Syrië]]r [[Gregorius III]] (731-741), en de eerste van het zuidelijk halfrond. Ook is hij de eerste jezuïet die paus is geworden.
Toen [[kardinaal-protodiaken]] [[Jean-Louis Tauran]] op het balkon verscheen, sprak hij in het [[Latijn]] de volgende voorgeschreven woorden:

<blockquote>''Ik verkondig u met grote vreugde: we hebben een paus. De meest eminente en eerwaarde heer, de heer Jorge Mario, Kardinaal van de Heilige Roomse Kerk, Bergoglio, die de naam Franciscus heeft aangenomen.''</blockquote>

Zijn aantreden kenmerkte zich door soberheid, die hij tot uitdrukking brengt in zijn kleding en het gebruik van de pauselijke [[symbool|symbolen]]. Zo koos paus Franciscus ervoor om na zijn verkiezing eenvoudig in het wit gekleed op het balkon te verschijnen, waar de meeste pausen bij die gelegenheid met de rode [[mozetta]] (= een ceremoniële cape), de rijk geborduurde [[Pauselijke staatsiestola|staatsiestola]] en een [[goud|gouden]] [[kruis (christendom)|kruis]] getooid waren. De [[stola (liturgie)|stola]] droeg hij alleen tijdens het uitspreken van zijn eerste ''[[Urbi et orbi]]''. En hij gebruikte de zilveren [[pectorale]] die hij al had toen hij nog kardinaal en aartsbisschop was van Buenos Aires. De mozetta liet hij achterwege. Zijn [[vissersring]] is niet van goud, maar van verguld [[zilver]].

Nog voor hij die avond zijn eerste [[Urbi et orbi]] uitsprak, vroeg hij - wat uniek was - de op het [[Sint-Pietersplein]] verzamelde menigte voor hem te bidden, waarna hij voorover boog.

Paus Franciscus spreekt vloeiend [[Spaans]], [[Italiaans]], [[Duits]] en Latijn.<ref>{{de}}[http://www.spiegel.de/panorama/jorge-mario-bergoglio-papst-franziskus-i-a-888751.html Jorge Mario Bergoglio: Der neue Papst im Steckbrief], ''Der Spiegel'', 13 maart 2013</ref><ref>{{en}}[http://www.guardian.co.uk/world/2013/mar/13/new-pope-thirteen-key-facts Pope Francis: 13 key facts about the new pontiff], ''The Guardian'', 13 maart 2013</ref>

Franciscus stak al snel zijn hand uit naar niet-gelovigen. Zo zei hij op 24 mei 2013 dat [[Jezus Christus|Jezus]] ook stierf voor [[atheïsme|atheïsten]].<ref>[http://www.trouw.nl/tr/nl/5091/Religie/article/detail/3446623/2013/05/24/Paus-benadrukt-Jezus-redt-ook-atheisten.dhtml Paus benadrukt: Jezus redt ook atheïsten], ''[[Trouw (krant)|Trouw]]'', 24 mei 2013</ref> Op 11 september 2013 zei Franciscus zelfs een dialoog te zoeken tussen christenen en ongelovigen.

===Pausnaam===
Bergoglio noemt zich Franciscus als eerbetoon aan [[Franciscus van Assisi]], de apostel van de armen, die ook voor de stichter van de jezuïetenorde [[Ignatius van Loyola]] een groot voorbeeld is geweest.<ref>{{en}}[http://www.jesuit.org/blog/index.php/2013/03/pope-francis-is-a-jesuits-jesuit-who-knows-importance-of-sts-francis-of-assisi-and-ignatius-of-loyola-jesuit-says/ Pope Francis is 'a Jesuit’s Jesuit' who knows importance of St. Francis of Assisi and Ignatius of Loyola, jesuit says], Cindi Wooden, Jesuit, 15 maart 2013</ref>
Ter gelegenheid van zijn eerste [[Angelus (gebed)|Angelusgebed]] op 17 maart 2013 zei hij dat hij de naam had aangenomen van de [[patroonheilige]] van Italië en dat die zijn spirituele banden versterkt met het land waar zijn familie oorspronkelijk vandaan komt.<ref>{{en}}[https://web.archive.org/web/20130917174526/http://www.vis.va/vissolr/index.php?vi=all&dl=90309831-4df7-1707-3b67-5145c902e7bf&dl_t=text%2Fxml&dl_a=y&ul=1&ev=1 Angelus: "If God didn't forgive everyone, the world would not exist"], ''Vatican Information Service'', 17 maart 2013</ref>

''Franciscus'' als pausnaam werd nog niet eerder gevoerd. De laatste paus vóór Franciscus die een nieuwe pausnaam koos was [[Johannes Paulus I]] in 1978, een combinatie van al voorgekomen pausnamen. De huidige keuze is de eerste geheel nieuwe en unieke naam sinds [[Lando (paus)]] in 913.

===Pauselijk wapen===
[[Bestand:Insigne Francisci.svg|miniatuur|Het [[wapen van paus Franciscus]]]]
Het pauselijk wapen is, net als bij voorgaande pausen, in grote lijnen identiek aan het wapen dat kardinaal Bergoglio als aartsbisschop van Buenos Aires voerde. Het schild bestaat uit een veld van azuur met daarin een gouden ster, een bloem van het [[narduskruid]] en het monogram IHS. Toegevoegd zijn de gouden en zilveren sleutel en het rode koord, die sinds de 12e eeuw vaste elementen van het pauselijk wapen zijn. Franciscus' voorganger had de [[tiara]] vervangen door een [[mijter]]; bij dit wapen is dat niet anders. Het door Benedictus toegevoegde [[pallium (liturgie)|pallium]] is door de huidige paus weggelaten. De zon met de letters [[IHS]] met een kruis en drie nagels verwijzen naar Christus' lijden en vormen het zegel van de orde van de jezuïeten. Onderaan staat een ster, die in de katholieke traditie naar Maria (''[[Sterre der Zee]]'') verwijst, en een tros bloemen van de nardus-plant, die in veel Spaanstalige landen een symbool van de [[Jozef van Nazareth|Heilige Jozef]] is.<ref>Over het [http://www.katholiek.org/franciscus1.php#wapen - Het WAPEN van paus FRANCISCUS -], katholiek.org</ref> Als eerste paus in de geschiedenis heeft Franciscus zijn bisschoppelijke wapenspreuk aan het wapen toegevoegd: ''Miserando atque eligendo'' (= ''Gekozen uit genade''). Dit is een kort fragment uit een preek van de ''eerbiedwaardige'' [[Beda]] over de apostel [[Matteüs (apostel)|Matteüs]]<ref>S. Beda Venerabilis, Homilia 21</ref><ref>{{en}}[http://www.catholicnews.com/data/stories/cns/1301207.htm Pope's episcopal motto comes from homily by English doctor of church], Carol Glatz, ''Catholic News'', 15 maart 2013</ref>

===Residentie===
Paus Franciscus heeft ervoor gekozen om niet te gaan wonen in het pauselijk appartement op de derde verdieping van het [[Apostolisch Paleis]], sinds 1903 de privéwoning van de opeenvolgende pausen. Hij geeft de voorkeur aan de [[Domus Sanctae Marthae]], het eenvoudigere gastenverblijf van de Heilige Stoel. Hij verblijft er in suite 201, waar hij eveneens bezoekers kan ontvangen. De maaltijden nuttigt hij in de gemeenschappelijke eetzaal.<ref>{{en}}[http://ncronline.org/news/vatican/pope-francis-live-vatican-guesthouse-not-papal-apartments Pope Francis to live in Vatican guesthouse, not papal apartments], ''National Catholic Reporter'', 26 maart 2013</ref> Hij blijft wel de [[audiëntie (hoorzitting)|audiëntie]]zalen op de tweede verdieping van het Apostolisch Paleis gebruiken voor de formele ontvangsten en samenkomsten. Elke zondag verschijnt hij, zoals zijn voorgangers, aan een buitenraam op de derde verdieping om het gebed uit te spreken voor de aanwezigen op het Sint-Pietersplein.<ref>{{en}} [http://www.religionnews.com/2013/03/26/pope-francis-opts-for-vatican-guesthouse-instead-of-papal-apartment/ "Pope Francis ops for Vatican guesthouse instead of spacious papal apartment"], Allessandro Speciale, ''Religion News Service'', 26 maart 2013</ref>

==Beginfase pontificaat==
===Eerste maand===
De eerste activiteiten van een nieuwe paus zijn vaak symbolisch voor zijn aanpak en de inhoudelijke richting van zijn pontificaat:
* Binnen een uur na zijn verkiezing en nog voordat hij zich aan het volk op het Sint-Pietersplein toonde en het toesprak, telefoneerde hij met zijn voorganger.<ref>{{Citeer web|titel=GRR - News - L’era dei “due papi” - Francesco telefona a Benedetto …|url=http://www.rai.it/dl/grr/notizie/ContentItem-8bea4499-555b-4f5b-a69c-bdc1f18d777e.html|datum=2 juli 2013|archiefurl=https://archive.is/20130702162309/http://www.rai.it/dl/grr/notizie/ContentItem-8bea4499-555b-4f5b-a69c-bdc1f18d777e.html|archiefdatum=2 juli 2013|taal=it|dodeurl=ja}}</ref>
* Op de eerste avond verstuurde hij boodschappen naar verscheidene kerkleiders. Aan de [[opperrabbijn]] van Rome schreef hij te hopen "bij te kunnen dragen aan de vooruitgang van de betrekkingen die sinds het [[Tweede Vaticaans Concilie]] plaatshebben in een sfeer van hernieuwde samenwerking en in dienstbaarheid aan de wereld".<ref>[http://www.rkk.nl/actualiteit/2013/detail_objectID757517_FJaar2013.html Paus stuurt boodschap aan opperrabbijn van Rome], [[Omroep RKK|RKK]], 15 maart 2013</ref>
* Op 14 maart droeg hij een mis op ter afsluiting van het conclaaf. Deze mis vond plaats in de [[Sixtijnse Kapel]], in [[concelebratie]] met de andere kardinalen-electoren.<ref name=YouTube>{{en}}[http://www.youtube.com/watch?v=iBz0BnhskY0&feature=plcp Pope Francis Holy Mass conclusion of the Conclave], [[YouTube]], 14 maart 2013</ref>
* Op 15 maart ontving hij het [[College van Kardinalen]] in audiëntie.<ref name=YouTube/>
* Op 16 maart bevestigde hij de Romeinse Curie en alle [[dicasterie]]s in hun ambt, zoals gebruikelijk met het voorbehoud ''donec aliter provideatur - tot er anders wordt over beslist''.<ref>[http://www.deredactie.be/permalink/1.1576347 Paus laat de Romeinse Curie voorlopig zoals ze is], Anke Fransen, ''[[vrtnws.be|deredactie.be]]'', 16 maart 2013</ref>
* Op 17 maart droeg hij een heilige mis op in de Sint-Annakerk, de parochiekerk van Vaticaanstad. Op het middaguur bad hij voor de eerste maal het Angelus op het Sint-Pietersplein.
* Op 18 maart ontving hij [[Cristina Fernández de Kirchner]], de [[president]]e van zijn geboorteland. Die dag stuurde hij ook een boodschap naar [[Justin Welby]], naar aanleiding van diens [[inauguratie|intronisatie]] als [[aartsbisschop van Canterbury]].
* Op 19 maart, de [[hoogfeest]]dag van de Heilige Jozef, vond zijn intronisatie plaats. De paus ontving het pallium en de [[vissersring]]: hij koos voor een vergulde zilveren ring.<ref>{{en}}[https://web.archive.org/web/20130921060114/http://www.vis.va/vissolr/index.php?vi=all&dl=33cacf2e-befb-a3fc-9902-5148793843a3&dl_t=text%2Fxml&dl_a=y&ul=1&ev=1 Pope Francis' ring], ''Vatican Information Service'', 19 maart 2013</ref> Die van paus Benedictus XVI was nog van massief goud.<ref>[http://nos.nl/artikel/486172-paus-franciscus-geinstalleerd.html Paus Franciscus geïnstalleerd], [[Nederlandse Omroep Stichting|NOS]], 19 maart 2013</ref> Hij riep op net als Jozef ''beschermers te zijn van de schepping, van Gods plan ingeschreven in de natuur, beschermers van elkaar en van het [[milieu]]''. Ook tot "tederheid" (= "Tenerezza"). De inauguratie werd gevolgd door een plechtige eucharistieviering op het Sint-Pietersplein, bijgewoond door officiële delegaties van meer dan 130 landen en volgens de persdienst van het Vaticaan door 150.000 tot 200.000 mensen.<ref>[http://www.trouw.nl/tr/nl/12664/Verkiezing-nieuwe-paus/article/detail/3411829/2013/03/19/Inhuldiging-paus-eenvoudig-en-minder-druk-dan-verwacht.dhtml Inhuldiging paus eenvoudig en minder druk dan verwacht], ''Trouw'', 19 maart 2013</ref> Opmerkelijk was de aanwezigheid van [[Bartholomeus I van Constantinopel|Bartholomeus I]], de [[Oecumenisch patriarchaat van Constantinopel|patriarch van Constantinopel]]. Het was voor het eerst sinds het [[Oosters Schisma|Grote Schisma]] in 1054 dat de ''[[primus inter pares]]'' (= ''de eerste onder de gelijken'') van de [[oosters-orthodoxe kerken]] bij de inauguratie van een paus aanwezig was.<ref>[http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20130319_00509505 Twee bijzondere gasten bij intronisatie paus], ''[[De Standaard]]'', 19 maart 2013</ref><ref group="noot">[[Nederland]] werd officieel vertegenwoordigd door prins [[Willem-Alexander der Nederlanden|Willem-Alexander]], prinses [[Máxima Zorreguieta|Máxima]] en [[minister-president]] [[Mark Rutte]].</ref><ref group="noot">Koning [[Albert II van België|Albert II]], koningin [[Paola Ruffo di Calabria|Paola]], eerste minister [[Elio Di Rupo]] en drie vicepremiers vertegenwoordigden [[België]].</ref> De gewaden van Franciscus waren opvallend sober. Na de plechtigheid ontving hij de hoofden van de verschillende delegaties. Hij telefoneerde opnieuw met zijn voorganger, om hem een gelukkige naamdag te wensen.
* Op 20 maart ontving de paus de "broederlijke delegaties", vertegenwoordigers van christelijke en andere godsdiensten.
* Op 21 maart ontving hij [[Adolfo Pérez Esquivel]], Argentijns winnaar van de [[Nobelprijs voor de Vrede]].
* Op 22 maart ontving de paus het [[corps diplomatique]] in audiëntie. Vooraf had hij een mis opgedragen die werd bijgewoond door de leden van de schoonmaakdiensten, de tuinmannen en andere personeelsleden van het Vaticaan.
* Op 23 maart bracht Franciscus een bezoek in [[Castel Gandolfo]] aan Benedictus XVI. Het historische samentreffen van een paus in functie en een paus emeritus bestond uit een gebed in de kapel van de residentie, een onderhoud van ongeveer 45 minuten en een lichte maaltijd.
* Op paaszondag, 31 maart 2013, wenste Franciscus voorafgaand aan het uitspreken van de zegen [[Urbi et orbi]] alleen in het Italiaans een zalig [[Pasen]]. Door zijn beide voorgangers werd dat nog in meer dan zestig talen gedaan. Voor het eerst in 28 jaar bedankte de paus de Nederlandse bloementelers dan ook niet in het [[Nederlands]], maar in het Italiaans voor het schenken van de tienduizenden bloemen ter versiering van het Sint-Pietersplein.<ref>[http://www.trouw.nl/tr/nl/4716/Christendom/article/detail/3418265/2013/03/31/De-paus-bedankt-nu-in-het-Italiaans-voor-de-bloemen.dhtml De paus bedankt nu in het Italiaans voor de bloemen], ''Trouw'', 31 maart 2013</ref>
* Op 13 april 2013 stelde Franciscus een [[Raad van Kardinalen|groep van acht kardinalen]] in die de opdracht kreeg hem te adviseren over de inrichting van het bestuur van de Rooms-Katholieke Kerk, en voorstellen te bestuderen om de door paus Johannes Paulus II ingestelde [[apostolische constitutie]] ''[[Pastor Bonus]]'' te herzien.

===Voetwassing van jonge vrouwen en moslims===
Op 28 maart 2013 waste en kuste Franciscus, voor zover bekend, als eerste paus op [[Witte Donderdag]] de voeten van vrouwen en [[moslim]]s.<ref>{{en}}[http://www.news.va/en/news/pope-at-casal-del-marmo-as-priest-and-bishop-i-mus Pope at Casal del Marmo: as priest and bishop, I must be at your service], ''News from the Vatican'', 29 maart 2013</ref> Hij deed dat in de [[kapel (gebouw)|kapel]] van de jeugdgevangenis Casal del Marmo in Rome. Met het wassen van de voeten van vrouwen legde Franciscus de kerkregels naast zich neer die strikt aangeven dat bij een rituele rooms-katholieke [[voetwassing]] alleen mannelijke voeten gereinigd mogen worden. Verder brak hij met de traditie om de voetwassing te laten plaatsvinden in een parochiekerk of in de Sint-Pieterskerk. Naast het wassen van de voeten van twee jonge vrouwelijke gedetineerden waste en kuste hij ook de voeten van tien jeugdige mannelijke gevangenen. Twee van de personen wiens voeten hij waste, een man en een vrouw, waren moslim. Het is de traditie dat een paus op Witte Donderdag de voeten van twaalf personen wast en kust, in navolging van Jezus Christus die dat bij zijn [[apostel|apostelen]] deed de avond voor zijn [[kruisiging]]. Vorige pausen wasten normaal gesproken de voeten van priesters, die de apostelen moesten verbeelden. Als aartsbisschop waste de paus al eerder de voeten van vrouwen. Zo waste hij die van zwangere vrouwen en ook die van pasgeboren baby's.<ref>{{es}}[http://www.26noticias.com.ar/bergoglio-realizo-el-tradicional-lavatorio-de-pies-a-ninos-recien-nacidos-y-embarazadas-130762.html Bergoglio realizó el tradicional lavatorio de pies a niños recién nacidos y embarazadas], ''26noticias.com.ar''</ref><ref>{{en}}[http://www.telegraph.co.uk/news/religion/the-pope/9960168/Pope-washes-feet-of-young-Muslim-woman-prisoner-in-unprecedented-twist-on-Maundy-Thursday.html Pope washes feet of young Muslim woman prisoner in unprecedented twist on Maundy Thursday], Harriet Alexander, ''[[The Daily Telegraph]]'', 28 maart 2013</ref> In 2001 deed hij het bij [[hiv]]- en [[aids]]patiënten en zeven jaar later bij verslaafden die aan het [[afkicken]] waren.<ref>[http://www.trouw.nl/tr/nl/4716/Christendom/article/detail/3413046/2013/03/21/Paus-nodigt-3000-armen-uit-en-wast-voeten-van-gevangenen.dhtml Paus nodigt 3000 armen uit en wast voeten van gevangenen], ''Trouw'', 28 maart 2013</ref><ref>[http://www.trouw.nl/tr/nl/4716/Christendom/article/detail/3417452/2013/03/29/Een-paus-die-kerkregels-breekt-kan-dat-wel-door-de-beugel.dhtml Een paus die kerkregels breekt, kan dat wel door de beugel?], Robin de Wever, ''Trouw'', 29 maart 2013</ref>.

===Zorg voor de dak- en thuislozen===
Al snel stelde Franciscus door zijn hoofd[[aalmoezenier]], de [[Polen|Poolse]] Mgr. [[Konrad Krajewski]] (sinds 2018 kardinaal), concrete daden om de nood van de dak- en thuisloze personen in Rome te verlichten. Zo kwamen er bij de [[zuilengang]] van [[Gian Lorenzo Bernini|Bernini]], die het Sint-Pietersplein omarmt, douchecabines, toiletten, een kapperservice en een door vrijwilligers bemand [[ziekenhuis|medisch centrum]].<ref>[https://www.kerknet.be/kerknet-redactie/nieuws/aalmoezenier-paus-stelt-woning-ter-beschikking-van-syrisch-gezin Aalmoezenier paus stelt woning ter beschikking van Syrisch gezin], [[kerknet.be]], 15 juni 2017</ref>

===Nieuwe kardinalen=== 
Op 22 februari 2014 hield de paus zijn eerste [[consistorie]] voor de creatie van nieuwe kardinalen.<ref>{{en}}[http://www.news.va/en/news/a-closer-look-at-the-cardinals-to-be A closer look at the cardinals to be], News from the Vatican, 13 januari 2014</ref><ref>[http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=dmf20140110_00921212 Paus Franciscus duidt op 22 februari zijn eerste kardinalen aan], ''[[Het Nieuwsblad]]'', 10 januari 2014</ref> Onder degenen die bij die gelegenheid een rode [[bonnet (hoofddeksel)|bonnet]] en de [[kardinaalsring]] ontvingen<ref>[https://www.bndestem.nl/overig/paus-franciscus-creeert-19-kardinalen-in-februari~a75fd970/, Paus Franciscus 'creëert' 19 kardinalen in februari], [[BN DeStem]], 12 januari 2014</ref> waren de [[prefect (Romeinse Curie)|prefect]] van de [[Congregatie voor de Geloofsleer]], de [[Duitsland|Duitse]] aartsbisschop [[Gerhard Ludwig Müller]] en de nieuwe [[kardinaal-staatssecretaris|staatssecretaris]], aartsbisschop [[Pietro Parolin]].<ref>{{en}}[http://vaticaninsider.lastampa.it/en/the-vatican/detail/articolo/concistoro-concistorio-consistory-francesco-francisco-francis-28788/ Francis’ first consistory], ''La Stampa'', 20 oktober 2013</ref> Bijna één jaar later, op 14 februari 2015, hield hij een tweede consistorie, waarbij 20 nieuwe kardinalen gecreëerd werden. Op 19 november 2016 volgde er een derde: toen werden 17 nieuwe kardinalen gecreëerd. Op 28 juni 2017 werden nog eens vijf nieuwe kardinalen gecreëerd en exact één jaar later (op 28 juni 2018) 14.
{{Zie ook|Zie ook [[Lijst van kardinalen gecreëerd door paus Franciscus|Consistories van paus Franciscus]].}}

===Bijzonder Jubeljaar===
Op 13 maart 2015 kondigde paus Franciscus in de Sint-Pietersbasiliek een bijzonder [[Heilig Jaar|Jubeljaar]] voor de barmhartigheid aan. Het Jaar van barmhartigheid startte formeel op 8 december 2015, [[Onbevlekte Ontvangenis van Maria|Hoogfeest van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria]], met de opening van de [[Heilige Deur]] in de Sint-Pieter, en eindigde op 20 november 2016, [[Christus Koning van het Heelal|Hoogfeest van Christus Koning]].<ref>{{it}}[http://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2015/03/13/0187/00419.html Informazioni per i mass media in occasione dell’annuncio del "Giubileo della Misericordia"], vatican.va, 13 april 2015</ref>
Feitelijk was de eerste Heilige Deur die hij opende die van de kathedraal van [[Bangui (Centraal-Afrikaanse Republiek)|Bangui]], de hoofdstad van de [[Centraal Afrikaanse Republiek]], waar hij kort tevoren op apostolisch bezoek was geweest.
Ook de Heilige Deuren van de drie overige basilieken van Rome werden geopend en voor het eerst mochten alle andere bisdommen kerken met een Heilige Deur aanwijzen. Aldus hebben zij die zich geen reis naar Rome kunnen veroorloven sindsdien een Heilige Deur "in de buurt".

==Hervorming Curie==
Al langere tijd was duidelijk dat de Romeinse Curie aan hervorming toe was. Franciscus heeft daarom vrijwel direct na zijn benoeming tot paus medewerkers benoemd om hem bij deze hervorming ten dienste te staan: de [[Raad van Kardinalen]] (ook wel C9 genoemd).
Vlak voor Kerstmis 2014 bekritiseerde hij leden van de Romeinse Curie in niet mis te verstane bewoordingen: hij somde 15 mentale kwalen op waaraan zij in hun hoedanigheid als curiemedewerkers leden, onder andere "spirituele [[ziekte van Alzheimer|alzheimer]]".<ref>[https://www.katholiek.nl/actueel/15-kwalen-waar-het-vaticaan-aan-lijdt-volgens-paus-franciscus/ 15 kwalen waar het Vaticaan aan lijdt volgens paus Franciscus], katholiek.nl, 22 december 2014</ref>.

==Financiën==
Op 24 juni 2013 besloot paus Franciscus tot de instelling van een [[pauselijke onderzoekscommissie]] met als opdracht te rapporteren over een reorganisatie van het [[Instituut voor Religieuze Werken]].<ref>{{en}}[http://en.radiovaticana.va/news/2013/06/26/pope_sets_up_pontifical_commission_to_study_ior_reform/en1-704987 Pope sets up pontifical commission to study ior reform], [[Radio Vaticaan|Radio Vaticana]], 26 juni 2013</ref> Kardinaal [[Raffaele Farina]] werd benoemd tot voorzitter van deze commissie.

==Seksueel misbruik==
Vanaf het begin van zijn pontificaat kreeg hij (net als zijn voorganger) te maken met de crisis van het seksueel misbruik van minderjarigen in de kerk, die om een afdoende en pastoraal antwoord vroeg. Paus Franciscus heeft bij verschillende gelegenheden ontmoetingen gehad met misbruikslachtoffers.<ref>[https://www.rkdocumenten.nl/rkdocs/index.php?mi=600&doc=5546&highlight=seksueel+misbruik Seksueel misbruik], RKDocumenten, 7 juli 2014</ref> Hij werd echter ook beschuldigd van al te lakse maatregelen tegenover geestelijken die misbruikgevallen hebben verzwegen.<ref>{{Citeer web|url=https://doorbraak.be/seksueel-misbruik-achtervolgt-paus-franciscus/|titel=Seksueel misbruik achtervolgt paus Franciscus|uitgever=''[[Doorbraak (tijdschrift)|Doorbraak.be]]''|datum=21 februari 2019|bezochtdatum=25 april 2019}}</ref><ref>{{Citeer web|url=http://www.standaard.be/cnt/dmf20190319_04268146|titel=Paus weigert ontslag in opspraak geraakte Franse kardinaal|uitgever=''De Standaard''|datum=19 maart 2019|bezochtdatum=25 april 2019}}</ref>

===Chili===
Tijdens zijn bezoek aan [[Chili]] in januari 2018 vroeg hij vergeving voor het kindermisbruik door priesters in de Chileense Katholieke Kerk. Vooral de zaak rond het misbruik door priester Fernando Karadima, die betrokken was bij de opleiding van priesters, bracht veel opschudding teweeg in dit vanouds katholieke land. Er stak een storm van kritiek op toen hij het opnam voor bisschop Juan Barros, die beschuldigd werd de zaak in de doofpot te hebben willen stoppen. Hij noemde deze beschuldigingen "zonder bewijs" door slachtoffers "laster".<ref>[https://www.hln.be/nieuws/buitenland/paus-franciscus-beschuldigt-slachtoffers-van-seksueel-misbruik-van-laster~a05c6d95/ Paus Franciscus beschuldigt slachtoffers van seksueel misbruik van laster], ''[[Het Laatste Nieuws]]'', 19 januari 2018</ref> Wel zond hij Mgr. [[Charles Scicluna]] als zijn speciale gezant naar Chili om de zaak te onderzoeken. 

In een brief aan de 32 Chileense bisschoppen, gedateerd 11 april 2018, gaf hij toe dat hij "ernstige fouten heeft gemaakt in de beoordeling en perceptie van een misbruikschandaal" in hun land. En verder schreef hij daarin "schaamte te voelen over uitspraken die hij (daarover) gedaan heeft". Mgr. Juan Barros noemde hij niet.<ref>[https://www.hln.be/nieuws/buitenland/paus-geeft-ernstige-fouten-toe-na-misbruikschandaal-in-chili~a1caf823/ Paus geeft ernstige fouten toe na misbruikschandaal in Chili], ''Het Laatste Nieuws'', 11 april 2018</ref>

In het weekend van 28 en 29 april 2018 had hij privéontmoetingen en samenkomsten met drie Chileense misbruikslachtoffers in zijn appartement in Domus Sanctae Marthae, waarbij hulpverleners aanwezig waren.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/04/30/paus-ontmoet-drie-slachtoffers-van-chileense-pedofiele-priester Paus ontmoet drie slachtoffers van Chileense pedofiele priester], [[Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie|VRT]], 30 april 2018</ref> Later heeft hij nog vijf Chileense priesters ontvangen die slachtoffers zijn van voornoemde Fernando Karadima. Hij vierde de eucharistieviering met hen in [[concelebratie]].

Naar aanleiding van een kritisch en lijvig (2300 bladzijden) rapport van Vaticaanse onderzoekers over misbruikzaken en pogingen deze toe te dekken werd in mei 2018 een bijeenkomst gehouden van alle Chileense bisschoppen met de paus in het Vaticaan. Zij boden bij deze gelegenheid hun ontslag aan hem aan. Vooralsnog hield hij dit op dat ogenblik in beraad. Toen hij echter in maart 2019 ontslag verleende aan de aartsbisschop van [[Santiago de Chile]], kardinaal [[Ricardo Ezzati]], werden met hem ook nog acht Chileense bisschoppen ontslagen.

===Crisisberaad===
Van 21 tot 24 februari 2019 kwam de door hem georganiseerde unieke conferentie van bisschoppen van over heel de wereld in het Vaticaan samen om over oplossingen voor deze crisis na te denken, samen te bidden en in dialoog te gaan. Hij kwam zelf met 21 voorstellen. De bisschoppen luisterden naar levensverhalen van slachtoffers. De bedoeling van de conferentie was onder andere alle bisschoppen te overtuigen dat seksueel misbruik overal kan bestaan en om oplettendheid vraagt, om slachtoffers serieus te nemen en gedragscodes op te stellen en toe te passen. 

Op 7 mei 2019 ondertekende hij - verwijzend naar deze conferentie - een document, meer bepaald het [[motu proprio]] "Vos estis lux mundi" (Latijn voor "Jullie zijn het licht van de wereld"), dat voor heel de wereldkerk aangeeft hoe te handelen bij een vermoeden van seksueel misbruik.<ref>{{en}}[http://w2.vatican.va/content/francesco/en/motu_proprio/documents/papa-francesco-motu-proprio-20190507_vos-estis-lux-mundi.html APOSTOLIC LETTER ISSUED MOTU PROPRIO BY THE SUPREME PONTIFF FRANCIS “VOS ESTIS LUX MUNDI”], vatican.va, 7 mei 2019</ref> Daarin staat dat: 1. alle priesters en religieuzen verplicht zijn mogelijk seksueel misbruik (ook het bezit van kinderporno) en/of het toedekken daarvan te melden bij hun bisschop of overste (in het geval van minderjarigen, kwetsbare personen, mensen in afhankelijkheidsrelaties, vrouwelijke religieuzen); 2. alle bisdommen waar ook ter wereld een makkelijk toegankelijk meldingssysteem in werking moeten stellen (melders kunnen zich ook direct tot Rome wenden); 3. melders en klokkenluiders begrip en bescherming moeten ondervinden; 4. wanneer het een verdachte bisschop betreft de plaatselijke metropoliet een (binnen drie maanden af te ronden) onderzoek moet instellen (tenzij Rome de zaak naar zich trekt).
Er blijven echter vragen: een bisschop blijft rechter en partij, hij hoeft geen experts in een zaak te betrekken en mogelijke slachtoffers krijgen niet automatisch resultaat van het onderzoek te horen.<ref>Paus voert strijd tegen misbruik op, Hendro Munsterman, Nederlands Dagblad, 10 mei 2019, voorpagina</ref>

==Bisschoppensynodes==
Paus Franciscus heeft verschillende synodale vergaderingen van bisschoppen uit heel de wereld "in Rome" bijeengeroepen:
* In oktober 2014 over huwelijk en gezin. Deze kreeg het jaar daarna een vervolg:
* In oktober 2015 over huwelijk en gezin. Zijn conclusie volgde in de [[apostolische exhortatie]] ''[[Amoris laetitia]]''.
* In oktober 2018 over de hulp die de kerk de jongeren kan en moet bieden bij het onderscheiden van hun roeping. Hij hield met afgevaardigde jongeren een voorbereidende bijeenkomst vooraf. Zij schreven een boodschap gericht aan de synodevaders.

==Beleid bedevaartplaatsen==
===Medjugorje===
Op de terugvlucht naar Rome vanuit [[Portugal]] in mei 2017 uitte de paus tegenover journalisten zijn persoonlijke twijfels over de authenticiteit van beweerde Mariaverschijningen in [[Medjugorje]] in [[Bosnië en Herzegovina]]. Hij maakte - op basis van een rapport van de theologencommissie (gepubliceerd in 2014) die zijn voorganger in 2010 had ingesteld - een onderscheid tussen de eerste zeven verschijningen aan zes tieners (vanaf 24 juni 1981), die volgens hem verder onderzoek verdienen, en die van daarna. Hij toonde moeite te hebben met het aantal boodschappen dat Maria wordt toegedicht. ''Ik geef de voorkeur aan de Madonna als moeder, onze moeder, en geen vrouw die aan het hoofd staat van een kantoor dat dagelijks op een bepaald tijdstip een boodschap verstuurt. Dat is niet de moeder van Jezus'', zei hij bij deze gelegenheid. Hij benadrukte wel dat dit zijn persoonlijke mening was.<ref>[https://www.kerknet.be/kerknet-redactie/nieuws/paus-wantrouwt-mariaverschijningen-medjugorje Paus wantrouwt Mariaverschijningen Medjugorje], kerknet.be, 15 mei 2017</ref> In 2018 benoemde hij de Poolse aartsbisschop [[Henryk Hoser]], emeritus-aartsbisschop van [[Warschau]]-[[Praga (Warschau)|Praga]], tot [[apostolisch visitator]].

Los van het onderzoek naar de echtheid ervan stond hij in mei 2019 toe dat sindsdien ook officiële kerkelijke bedevaarten daarheen georganiseerd mogen worden. Tot dan toe was pelgrimeren naar Medjugorje altijd een privé-aangelegenheid.<ref>Paus staat bedevaarten naar Medjugorje toe, Hendro Munsterman, Nederlands Dagblad, 14 mei 2019</ref> Verantwoordelijken voor deze bedevaarten moeten er echter voor zorgen dat de pelgrims niet in de waan komen te verkeren dat de H. Stoel de verschijningen met deze maatregel heeft erkend.

===Lourdes===
Paus Franciscus benoemde in 2019 de hulpbisschop van [[Rijsel]], Mgr. [[Antoine Hérouard]], tot zijn persoonlijke (tijdelijke) gezant voor het Maria-bedevaartsoord van [[Lourdes]] om er de pastorale zorg voor de miljoenen pelgrims die jaarlijks het bedevaartsoord bezoeken, te helpen verbeteren en versterken. De paus wil dat in alle Maria-bedevaartsoorden in de wereld – groot of klein – gebed en christelijke getuigenis onvoorwaardelijk voorop blijven staan.
Het wereldberoemde Lourdes in de Franse [[Pyreneeën]] dreigde meer en meer een zakelijke onderneming te worden, ten koste van de [[spiritualiteit]] en devotie.<ref>[https://www.deroerom.nl/pagina/5420/pastorale_zorg_voor_lourdes-pelg Pastorale zorg voor Lourdes-pelgrims moet beter], De Roerom, 8 juni 2019</ref> Economisch gesproken was het oord, door toedoen van een nieuwe directeur (eerder manager bij Renault), na tien jaar weer winstgevend geworden.

==Interreligieuze dialoog==
===Islam===
Net als zijn directe voorgangers voert ook paus Franciscus een dialoog met de [[islam]], dit wil zeggen met vertegenwoordigers van belangrijke centra daarvan, zowel [[soennisme|soennitisch]] als [[sjiisme|sjiitisch]]. Hij sprak bijvoorbeeld enkele malen met de rector (= [[sheik|sheikh]]) van de soennitische [[Al-Azhar-universiteit]]. De rector, Ahamad al-Tayyib, en de paus ondertekenden op 4 februari 2019 de zogenaamde "Verklaring van [[Abu Dhabi (stad)|Abu Dhabi]]".<ref>[https://www.deroerom.nl/pagina/5131/de_historische_handtekening_van De historische handtekening van vredesprofeet paus Franciscus], De Roerom, 1 maart 2019</ref> Deze unieke islamitisch-katholieke religieuze verklaring nodigt uit tot het aangaan van dialoog tussen alle gelovigen, wijst [[terrorisme]] sterk af en roept onder andere op de rechten van vrouwen, gezinnen, kinderen en bejaarden te erkennen en erkenning te doen vinden.<ref>{{en}}[http://w2.vatican.va/content/francesco/en/travels/2019/outside/documents/papa-francesco_20190204_documento-fratellanza-umana.html On Human Fraternity]</ref>

==Betrekkingen met staten==
===China===
In 2018 sloot de Heilige Stoel een "voorlopig akkoord" met de [[Volksrepubliek China]]. Onderdeel daarvan vormde het door Rome erkennen van zeven "staatsbisschoppen".<ref>[https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/paus-doet-concessie-in-vete-met-beijing-erkent-zeven-chinese-staatsbisschoppen~bba31aad/ Paus doet concessie in vete met Beijing: erkent zeven Chinese staatsbisschoppen], ''de Volkskrant'', 22 september 2018</ref> Enkele Romegetrouwe bisschoppen van de "ondergrondse kerk" moesten hun zetel opgeven.

====Tibet====
Tegen half december 2014 weigerde Franciscus de [[dalai lama]] te ontvangen, die om een audiëntie had gevraagd. Een woordvoerder van het Vaticaan gaf als reden op de fragiele relatie van de Heilige Stoel met de Volksrepubliek China. Deze neemt het regeringen die de dalai lama ontvangen kwalijk.<ref>[https://www.ad.nl/buitenland/paus-weigert-prive-ontmoeting-met-dalai-lama~ac403b3e/ Paus weigert privé-ontmoeting met dalai lama], ''[[Algemeen Dagblad]]'', 12 december 2014</ref>

===Israël===
Met de staat [[Israël]] had de Heilige Stoel op 30 december 1993 een basisakkoord gesloten. Er bleven echter zaken die ook anno 2019 nog steeds niet geregeld zijn, waardoor het akkoord niet helemaal werkt volgens het Vaticaan. Dan gaat het over eigendomsrechten (kerken en kloosters) en belastingen. Beide landen hebben onderhandelingsteams die geregeld besprekingen met elkaar voeren. De ene keer in Rome, dan weer in [[Jeruzalem]].<ref>[https://www.rd.nl/kerk-religie/rome-en-isra%C3%ABl-vieren-nog-geen-feest-1.200209 Rome en israël vieren nog geen feest], E. Kieckens, ''[[Reformatorisch Dagblad]]'', 30 december 2003</ref>

Paus Franciscus bezocht Israël en [[Palestina (staat)|Palestina]] in 2014 (Het Vaticaan erkent ook de staat Palestina en sloot er een verdrag mee). Hij legde met in Israël wonende katholieke kinderen een krans op het graf van [[Theodor Herzl]] in Jeruzalem. In [[Bethlehem]] bezocht hij de [[Afscheidingsmuur]] en bad hij kort. Dit bracht [[Benjamin Netanyahu]] ertoe even later hun auto stil te laten houden en de paus een monument voor Israëlische slachtoffers van terreur te tonen. De paus nodigde zowel Netanyahu als [[Mahmoed Abbas]] uit om naar zijn huis in het Vaticaan te komen om na te denken over en te bidden voor vrede tussen hun volken. Dit gebeurde.

De tot nu toe laatste Latijnse [[patriarch]] van Jeruzalem was [[Fouad Twal]] (21 juni 2008 - 24 juni 2016). Na diens terugtreden is de zetel tot op heden (2019) vacant gebleven; er is een [[apostolisch administrator]], de Italiaanse Mgr. Pizzaballa, die de zaken waarneemt.

==Opvattingen==
===God===
"God is een klank van stilte ... De stijl van God is niet die van het spektakel: God is werkzaam in de nederigheid, in de stilte, in de kleine dingen, de simpele dingen."<ref>Paus Franciscus, Hoe mooi zou het zijn, zijn mooiste citaten; samengesteld door Tom Zwaenepoel, [[Lannoo (uitgeverij)|Lannoo nv]], [[Tielt]], België. {{ISBN|978-94-014-4640-4}}</ref>

===Jezus Christus belijden===
Zowel in zijn eerste [[homilie]] als paus als in zijn eerste toespraak tot de kardinalen sprak Franciscus over het wandelen in de aanwezigheid van Jezus Christus en benadrukte hij de opdracht van de Kerk om hem te verkondigen. In de audiëntie met de kardinalen zei hij: "Aangezet door het Jaar van het Geloof zullen we allen samen, herders en gelovigen, een poging doen om gelovig te reageren op de eeuwige [[missie (Katholieke Kerk)|missie]]: Jezus Christus naar de mensheid te leiden, en de mensheid naar een ontmoeting met Jezus Christus: de Weg, de Waarheid en het Leven werkelijk aanwezig in de Kerk en, tegelijkertijd, in elke persoon. Deze ontmoeting maakt ons nieuwe mensen in het mysterie van de Genade, en zet ons hart aan tot de christelijke vreugde die voor degenen die Hem in hun leven verwelkomen het honderdvoudige is wat Christus ons geeft."<ref>[http://incaelo.wordpress.com/translations/eerste-toespraak-tot-de-kardinalen/ Eerste toespraak tot de kardinalen], ''In Caelo'', 15 maart 2013</ref>

In zijn homilie benadrukte hij dat "als we Jezus Christus niet belijden, er dingen misgaan. We worden wellicht een liefdadigheidsorganisatie, maar niet de Kerk, de bruid van de Heer." Verder verkondigde hij dat "Wanneer we Jezus Christus niet belijden, we de wereldsheid van de duivel belijden ... wanneer we Christus belijden zonder het kruis, zijn we geen leerlingen van de Heer, dan zijn we werelds."<ref>{{en}}[http://www.vatican.va/holy_father/francesco/homilies/2013/documents/papa-francesco_20130314_omelia-cardinali_en.html "Missa Pro Ecclesia" With The Cardinal Electors: Homily Of The Holy Father Pope Francis], vatican.va, 14 maart 2013</ref>

Het thema van het afwijzen van "geestelijke wereldsheid" is zelfs voor hij paus werd omschreven als [[leidmotief]] van zijn verkondiging.<ref>{{en}}[http://www.catholicculture.org/commentary/otn.cfm?id=975 The early signs are clear. Pope Francis is a reformer.], ''Catholic Culture'', 15 maart 2013</ref> Vanuit zijn visie op wereldsheid als het "centreren op het zelf", noemde hij dit het "grootste gevaar voor de Kerk, voor ons, die de Kerk zijn."<ref>{{en}}[http://www.catholicculture.org/news/headlines/index.cfm?storyid=17308 The future Pope Francis on apostolic courage and the danger of 'spiritual worldliness'], ''Catholic Culture'', 14 maart 2013</ref>

===Maria, die de knopen ontwart===
Paus Franciscus heeft, sinds zijn studietijd in Duitsland, een bijzondere verering voor ''[[Maria, die de knopen ontwart]]''. Hij nam [[ansichtkaart]]en van dit [[genadebeeld]], dat zich in het [[Beieren|Beierse]] [[Augsburg (stad)|Augsburg]] bevindt, mee terug naar Argentinië.<ref>{{de}}[http://www.welt.de/politik/deutschland/article114452124/Bergoglio-studierte-einst-in-Frankfurt-am-Main.html Bergoglio studierte einst in Frankfurt am Main], Hannelore Crolly, [[Die Welt]], 14 maart 2013</ref> Sindsdien worden kopieën van het wonderdadige schilderij in verscheidene Argentijnse kerken vereerd. Ook als paus bleef hij regelmatig verwijzen naar deze [[volksdevotie]].<ref>[http://www.rorate.com/vnieuws/index.php/74889-paus-ontvangt-19-gevangen-en-hun-begeleiders-op-bedevaart-naar-rome Paus ontvangt 19 gevangenen en hun begeleiders op bedevaart naar Rome], Rorate, 20 februari 2014</ref>

===Sociale leer===
Franciscus staat bekend als een verdediger van de armen. "We leven in het meest ongelijke deel van de wereld, dat het meest is gegroeid, maar dat de ellende het minst heeft verminderd", zei Bergoglio tegen Latijns-Amerikaanse bisschoppen in 2007. "De onrechtvaardige verdeling van goederen duurt voort, wat een situatie veroorzaakt van sociale zonde die uitschreeuwt naar de hemel, en die de mogelijkheden van een voller leven limiteert voor zovelen van onze broeders."<ref name="ncronline">{{en}}[http://ncronline.org/blogs/ncr-today/papabile-day-men-who-could-be-pope-13 Profile: New pope, Jesuit Bergoglio, was runner-up in 2005 conclave], ''National Catholic Register Online'', 13 maart 2013</ref> Vaticaankenner Gerard O'Connell vertelde over hem: "Dit is een man die naar de krottendorpen gaat en met de mensen kookt."<ref>{{en}}[http://www.ctvnews.ca/world/new-pope-chosen-argentine-jorge-mario-bergoglio-who-becomes-pope-francis-i-1.1193437 New pope chosen: Argentine Jorge Mario Bergoglio who becomes Pope Francis], ''CTV News'', 13 maart 2013</ref>

Als aartsbisschop verkoos hij te wonen in een eenvoudig appartement boven het wonen in het bisschoppelijk paleis. Hij weigerde een chauffeur met limousine en gaf er de voorkeur aan de bus te nemen naar zijn werk. Ook kookte hij zijn eigen maaltijden.<ref name="ncronline" />

===Zwakkeren in de samenleving===
In 2007 veroordeelde Bergoglio dat wat hij "de culturele tolerantie van kindermishandeling" noemde en het "wegwerpen van de ouderen". Hij liet sterk zijn afkeur blijken over de mishandeling van kinderen, dat hij "demografisch terrorisme" noemde, en beweende hun uitbuiting. Ook het verwaarlozen, en als waardeloos beschouwen, van ouderen om hun hoge leeftijd keurde hij af.<ref>{{Citeer nieuws|url=http://www.lifesitenews.com/news/archive//ldn/2007/oct/07100509|titel=Cardinal Archbishop of Buenos Aires Rages Against Abortion "Death Sentence"|taal=en|newspaper=LifeSiteNews|datum=5 oktober 2007|bezochtdatum=13 maart 2013|achternaam=Hoffman|voornaam=Matthew Cullinan}}</ref>

===Moraliteit als antwoord op de genade van God===
Bergoglio beziet [[moraal|moraliteit]] in het verband van een ontmoeting met Christus. Deze ontmoeting wordt volgens hem "veroorzaakt" door barmhartigheid, en "het bevoorrechte brandpunt van de ontmoeting is de liefkozing die de barmhartigheid van Jezus Christus over mijn zonde vormt".

Op deze wijze, vertelt hij, ontstaat een nieuwe moraliteit, een overeenstemming met barmhartigheid. Hij beschouwt deze moraliteit als een "revolutie". Het is voor hem geen "titaneninspanning van de wil", maar "simpelweg een antwoord" op een "verrassende, onvoorzienbare en "onrechtvaardige barmhartigheid". Het is "niet een nooit vallen, maar een altijd weer opstaan".<ref>{{en}}[http://www.catholicculture.org/news/headlines/index.cfm?storyid=17312 The future Pope Francis: additional interviews and writings], ''Catholic World News'', 14 maart 2013</ref>

Volgens zijn [[biografie]], getiteld ''De Jezuïet'', veranderde zijn leven toen hij op zeventienjarige leeftijd, tijdens een dag van studentenvieringen, met biechten begon. "Iets vreemds overkwam mij. (...) Het was een verrassing, de verbijstering over een ontmoeting. (...) Dit is de religieuze ervaring: de verbijstering over het ontmoeten van iemand die op jou gewacht heeft. (...) God is degene die ons eerst zoekt."<ref>{{es}}[https://web.archive.org/web/20130318045918/http://viewonline.fromdoppler.com/pfie/eqaehB/c/a/a Diez anécdotas del Papa Francisco antes de ser Papa], Sergio Rubín en Francesca Ambrogetti, ''Vergara editor'', p. 45-47, 18 maart 2013</ref>

===Kerk===
De kerk is, volgens Franciscus, als een veldhospitaal na een slag. Geestelijken moeten wonden helen, zich niet verliezen in het handhaven van regels. Controleren of preken wel orthodox zijn, oordelen over vrouwen die in benarde omstandigheden voor abortus kiezen, het bruusk afwijzen van [[homoseksualiteit|homo's]]; dat moet niet de hoofdtaak zijn. De kerk moet vooral ieder de liefde van God voorhouden. ''De biechtstoel is geen folterkamer, maar een ruimte voor barmhartigheid.''<ref>Interview met pater Antonio Spadaro sj</ref>

===Klerikalisme===
Al verschillende keren, bijvoorbeeld tijdens zijn openingstoespraak van de "Jongerensynode" in oktober 2018, bekritiseerde hij het [[klerikalisme]]: ''Klerikalisme komt voort uit een elitaire en exclusieve visie op roeping, die de wijding begrijpt als een machtiging eerder dan als een vrije en edelmoedige dienst. Daardoor denken we te behoren tot een groep die alle wijsheid in pacht heeft en die niet hoeft te luisteren of te leren. We moeten ervoor zorgen dat dit niet meer gebeurt. Luisteren en stereotypen achterwege laten vormen het beste tegengif.''

===Celibaat===
In het boek 'Sobre el Cielo y la Tierra' (= 'Over de Hemel en de Aarde') uit 2012 geeft dan nog kardinaal Bergoglio aan niet uit te sluiten dat voor rooms-katholieke priesters het [[celibaat]], dat negenhonderd jaar na de dood van [[Jezus Christus|Christus]] werd ingesteld, wordt opgeheven, maar alleen culturele redenen zouden daarvoor volgens hem aanleiding kunnen geven. Hij gelooft niet dat het celibaat wordt opgeheven om het priestertekort op te lossen. Hij verwijst in het boek ook naar andere christelijke kerken, waar priesters getrouwd mogen zijn, maar bisschoppen niet.<ref name="aleteia" /> In een interview in 2014 zei Franciscus in antwoord op de vraag of het celibaat in de Rooms-Katholieke Kerk een groeiend probleem wordt: "Het probleem bestaat zeker, maar is niet zo omvangrijk. Er is tijd nodig, maar er zijn oplossingen, en we zullen die vinden."<ref>{{it}}[http://www.repubblica.it/cultura/2014/07/13/news/il_papa_come_ges_user_il_bastone_contro_i_preti_pedofili-91416624/ Interview met paus Franciscus], ''[[La Repubblica]]'', 13 juli 2014</ref>

===Vrouwelijke priesters en diakens?===
Tijdens zijn eerste persconferentie na zijn verkiezing tot paus, op 29 juli 2013, zei hij dat tijdens zijn pontificaat vrouwen niet toegelaten zullen worden tot het priesterschap: "De kerk heeft gesproken en zegt nee. Die deur is gesloten." Ook zei hij op 15 december 2013 dat er geen vrouwelijke kardinalen komen. Hij zei wel graag te zien dat vrouwen vaker leidinggevende rollen innemen in de zielzorg en in kerkbesturen.<ref name="volkskrant.nl">[http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2664/Nieuws/article/detail/3483550/2013/07/29/Paus-zal-homoseksuele-priesters-niet-veroordelen.dhtml Paus zal homoseksuele priesters niet veroordelen], ''de Volkskrant'', 29 juli 2013</ref>

De paus heeft daarom in 2016 - op vraag van de Internationale Unie van vrouwelijke religieuzen - een commissie van theologen (bestaande uit zes mannen en zes vrouwen) onder leiding van het hoofd van de Congregatie voor de Geloofsleer, kardinaal [[Luis Ladaria Ferrer]] - aan het werk gezet om te bestuderen of het theologisch mogelijk is vrouwen te wijden tot permanent [[diaken]].<ref>[https://www.demorgen.be/nieuws/historisch-paus-bekijkt-rol-vrouwelijke-diakens-in-kerk~b9edf3e2/ Historisch: Paus bekijkt rol vrouwelijke diakens in Kerk], ''[[De Morgen]]'', 2 augustus 2016</ref> Allereerst moest deze onderzoeken of er [[sacrament|sacramenteel]] gewijde vrouwelijke diakens hebben bestaan in de vroegste kerkgeschiedenis. Begin mei 2019 liet de paus weten dat hem uit het rapport van de commissie is gebleken dat deze niet tot een eensluidend standpunt is kunnen komen over die vraag. Verdere studie is volgens hem dan ook nodig voor een definitief ja of nee.<ref>"Paus: commissie verdeeld over vrouwelijke diakens", Hendro Munsterman, ''[[Nederlands Dagblad]]'', 9 mei 2019, blz. 7</ref>

===Homoseksualiteit===
[[Bestand:Bergoglio Kirchner 2.jpg|miniatuur|Toenmalig kardinaal Bergoglio in 2010 met de Argentijnse presidente Kirchner]]
Als kardinaal steunde Bergoglio de kerkelijke leer over homoseksualiteit, met inbegrip van de leer dat mannen en vrouwen met diepgewortelde homoseksuele neigingen moeten worden aanvaard met respect, mededogen en gevoeligheid en dat elke vorm van onrechtvaardige [[discriminatie]] jegens hen moet worden vermeden. Hij is echter sterk gekant tegen de wetgeving die in 2010 door de Argentijnse regering is aanvaard over het [[homohuwelijk|huwelijk tussen mensen van hetzelfde geslacht]]. Hij noemde het "een echte en ernstige [[antropologie|antropologische]] terugval".<ref>{{en}}[http://www.time.com/time/nation/article/0,8599,2004702,00.html "The Vatican and Women: Casting the First Stone"], Tim Padgett, ''[[Time (tijdschrift)|Time]]'', 19 juli 2010</ref> In een brief aan de kloosters van Buenos Aires schreef hij: "Laten we niet naïef zijn, dit is niet slechts een politieke strijd, het is een poging Gods plan te vernietigen. Het is niet slechts een wet (een eenvoudig instrument), maar een poging van de vader van de leugen, die tracht de kinderen van God te verwarren en misleiden."<ref name="ncregister">{{en}}[http://www.ncregister.com/blog/edward-pentin/cardinal_bergoglio_hits_out_at_same-sex_marriage "Cardinal Bergoglio Hits Out at Same-Sex Marriage"], ''National Catholic Register'', 8 juli 2010</ref>

Over adoptie door homoseksuele paren schreef hij: "Op het spel staan de identiteit en het voortbestaan van het gezin: vader, moeder en kinderen. Op het spel staan de levens van vele kinderen die bij voorbaat worden gediscrimineerd, en aan wie de menselijke ontwikkeling, gegeven door een vader en een moeder, en gewenst door God, wordt ontzegd."<ref name="ncregister" />

Als paus zei hij tegen journalisten op de terugweg van de [[Wereldjongerendagen]] in juli 2013 in [[Rio de Janeiro (stad)|Rio de Janeiro]]: ''dat wanneer een homoseksuele persoon van goede wil en op zoek naar God is in zijn of haar leven, ik niet de persoon ben om over hem of haar te oordelen''.<ref>[http://www.rtlnieuws.nl/nieuws/buitenland/interview-paus-de-meest-opvallende-uitspraken Interview paus; meest opvallende uitspraken], [[RTL Nieuws]], 20 september 2013</ref> Hij [[referentie|refereerde]] aan de leer van de Rooms-Katholieke Kerk die verbiedt homo's te discrimineren en [[marginalisatie|marginaliseren]].<ref name="volkskrant.nl" /> De Nederlandse belangenvereniging voor homo's en [[biseksualiteit|biseksuelen]] [[COC Nederland]] noemde de uitspraken een stap in de goede richting.<ref>[http://www.coc.nl/geloof-cultuur/milde-uitspraken-paus-stap-in-goede-richting Milde uitspraken paus stap in goede richting], COC, 29 juli 2013</ref>

===Gendertheorie===
De lessen die in Frankrijk worden gegeven over 'gendertheorie' zijn volgens Franciscus een vorm van ideologische kolonisatie. De kerkvader stelt dat het niet normaal is dat kinderen wordt geleerd dat ze van geslacht kunnen veranderen.<ref>[https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/paus-noemt-gendertheorie-vorm-van-ideologische-kolonisatie~bcbadf3f/ Paus noemt 'gendertheorie' vorm van ideologische kolonisatie], ''de Volkskrant'', 3 oktober 2016</ref>

===Huwelijk en gezin===
Op 14 september 2014, de dag van het feest van de [[Kruisverheffing]], verbond paus Franciscus in de Sint-Pietersbasiliek twintig stellen in de echt. Onder hen waren een man wiens huwelijk was [[Nietigverklaring van een kerkelijk huwelijk|nietig verklaard]], een vrouw die al een kind had en verscheidene paren die al ongehuwd samenleefden. Paus Franciscus onderstreepte bij deze gelegenheid dat het huwelijk "het echte leven" betreft en "niet een of andere televisieshow". Volgens de paus "moet de Kerk een vergevingsgezinde Kerk zijn".<ref>'Paus trouwt gescheiden man, moeder en samenwonenden', ''NRC Handelsblad'', 15 september 2014</ref>

Op 19 maart 2016 bracht paus Franciscus onder de titel ''Amoris laetitia'' (= ''De vreugde van de liefde'') een post-synodaal apostolisch geschrift uit dat was gewijd aan de pastorale zorg aan gezinnen.<ref>{{en}}[http://w2.vatican.va/content/dam/francesco/pdf/apost_exhortations/documents/papa-francesco_esortazione-ap_20160319_amoris-laetitia_en.pdf POST-SYNODAL APOSTOLIC EXHORTATION AMORIS LÆTITIA OF THE HOLY FATHER FRANCIS TO BISHOPS, PRIESTS AND DEACONS CONSECRATED PERSONS CHRISTIAN MARRIED COUPLES AND ALL THE LAY FAITHFUL ON LOVE IN THE FAMILY], vatican.va, 19 maart 2016</ref> Het volgde op de [[bisschoppensynode]]n over het gezin die gehouden waren in 2014 en 2015. Het geschrift behandelt een groot aantal onderwerpen gerelateerd aan het huwelijk in de Katholieke Kerk en het gezinsleven, alsook de hedendaagse uitdagingen waarmee gezinnen in de hele wereld te maken hebben. Het moedigt pastores en leken aan gezinnen met bijzondere noden te begeleiden en van zorg te voorzien. ''Amoris laetitia'' omvat ook een uitgebreide reflectie over de betekenis van de liefde in de dagelijkse werkelijkheid van het gezin. [[Controverse]] ontstond over de vraag of wat in het document gesteld wordt<ref>Hoofdstuk 8, Normen en onderscheiding, 304-308; voetnoot 351 laat de mogelijkheid open dat iemand die wil groeien in een leven van genade en liefde (en wil, maar nog niet kan, leven in overeenstemming met de Wet van God) daartoe de hulp van de sacramenten (Biecht en Eucharistie) wordt geboden. Volgens de paus in Evangelii Gaudium, nr. 47 is "de communie" niet een beloning voor de volmaakten, maar een krachtig (geestelijk) medicijn en voedsel voor de zwakken.</ref> wijziging heeft gebracht met betrekking tot de toegang tot het sacrament van de [[eucharistie]] van mensen die in "irreguliere situaties" leven, bijvoorbeeld gescheiden mensen die een nieuw burgerlijk huwelijk zijn aangegaan. Vele nationale bisschoppenconferenties en bisschoppen hebben dit deel van ''Amoris laetitia'' uitgewerkt in richtlijnen voor de pastorale zorg aan mensen in 'ongewone' situaties. In Nederland gebeurde dat niet: kardinaal [[Wim Eijk]] maakte na de bisschoppensynode over huwelijk en gezin in 2015 bekend dat de Kerk het standpunt dient te handhaven dat hertrouwde gescheidenen de communie wordt onthouden.

===Migranten===
Het lot van [[menselijke migratie|migranten]] gaat paus Franciscus zeer ter harte. Dat bleek al aan het begin van zijn pontificaat door zijn bezoek aan het Italiaanse eiland [[Lampedusa]] begin juli 2013.<ref>{{en}}[http://w2.vatican.va/content/francesco/en/homilies/2013/documents/papa-francesco_20130708_omelia-lampedusa.html VISIT TO LAMPEDUSA HOMILY OF HOLY FATHER FRANCIS], vatican.va, 8 juli 2013</ref> In 2019 toonde hij zich in een toespraak tot leden van de [[Pauselijke Academie voor Sociale Wetenschappen]] in Rome ter gelegenheid van een congres over het thema natie, staat en nationale staat bezorgd over de heropleving van agressieve gevoelens jegens vreemdelingen en met name [[immigratie|immigranten]]: ''De wijze waarop een land migranten verwelkomt, openbaart zijn visie op menselijke waardigheid en zijn relatie met de mensheid.''<ref>Paus spreekt zorg uit over nationalisme, Hendro Munsterman, ''Nederlands Dagblad'', 3 mei 2019, blz. 8</ref>

===Milieuvraagstuk===
Dit gaat de paus zeer ter harte: hij wijdde er een [[encycliek]] aan, [[Laudato Si']] (van 24 mei 2015), waarin hij onder meer een oproep deed aan gelovigen en alle mensen de ernst van dit vraagstuk niet te ontkennen en er een serieus antwoord op te geven. Ook bepaalde hij dat de Rooms-Katholieke Kerk zich voortaan aan het begin van het kerkelijk jaar op 1 september bij de [[Grieks-Orthodoxe Kerk]] aansluit wanneer deze de dag van de schepping viert. Hun [[oecumene|oecumenisch]] [[Oecumenisch patriarchaat van Constantinopel|Patriarch van Constantinopel]] Bartolomaios zet zich ook zeer sterk in voor het milieu.<ref>Laudato Si', inleiding, nrs. 7-9</ref>
Op een woensdagaudiëntie in het voorjaar van 2019 was de 16-jarige [[Zweden|Zweedse]] [[milieuactivisme|milieuactiviste]] [[Greta Thunberg]], bekend van de [[schoolstaking voor het klimaat]], aanwezig op het Sint-Pietersplein. Zij dankte de paus voor zijn inzet inzake [[klimaatverandering]] en de paus moedigde haar aan door te gaan met de hare.

===Maffia===
Paus Franciscus riep tijdens het Angelusgebed op 26 mei 2013 de leden van de [[maffia]] op om berouw te tonen. Hij toonde zich bewogen door het lijden van ''vrouwen, mannen en kinderen die door de vele vormen van de georganiseerde misdaad worden uitgebuit''. Hij herinnerde aan paus Johannes Paulus II, die in mei 1993 in de stad [[Agrigento (stad)|Agrigento]] op [[Sicilië]] de maffiosi opriep tot inkeer te komen, ''want op een dag worden jullie met het oordeel van God geconfronteerd''. Een dag eerder waren tienduizenden gelovigen op Sicilië aanwezig bij de zaligverklaring van de priester [[Pino Puglisi]]. Die werd in 1993 vermoord vóór de kerk in de wijk Brancaccio in de Siciliaanse hoofdstad [[Palermo (stad)|Palermo]], waar hij tegen de maffia streed. Vooral zijn jongerenwerk was hen een doorn in het oog.<ref>[https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/priesters-worstelen-met-maffiosi~b99c4bb2/ Priesters worstelen met maffiosi], Sarah Venema, ''de Volkskrant'', 23 juni 2014</ref>

In 2014 richtte Franciscus zich bij zijn bezoek aan [[Calabrië]] tot leden van de maffiaorganisatie [['Ndrangheta]] en zei dat zij "scommunicati" waren (= buiten de katholieke gemeenschap stonden), als ze zich niet zouden bekeren (technisch gesproken geen formele [[excommunicatie]]). Calabrië is het centrum van genoemde criminele organisatie.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2014/06/24/waarom_de_paus_nietopkantegendemaffia-miekestrynckx-1-2010049/ Waarom de paus niet op kan tegen de maffia], Mieke Strynckx, VRT, 24 juni 2014</ref>

Op 15 september 2018 bezocht Franciscus Palermo om er het 25-jarig jubileum te vieren van Puglisi's [[martelaar]]schap. Hij bad bij zijn graf in de kathedraal en zei in zijn preek tot de menigte en tot hen die de eed van eer van de maffia hebben afgelegd dat de echte nederlaag in het leven is alleen maar voor zichzelf en eigen gewin te leven; dat God alle geweld afwijst en elke broeder of zuster bemint. ''Men kan niet in God geloven én een maffioso zijn! Maffiosi leven niet als christenen omdat zij met hun leven de Naam van God-Liefde lasteren. We hebben mannen en vrouwen van liefde nodig, geen mannen en vrouwen van eer! ... De maffioso zegt: jij weet niet wie ik ben. De christen zegt: ik heb jou nodig. ... Als de maffia dreigt: daar ga je voor betalen, dan zegt de christen: Heer, help mij lief te hebben. Broers en zussen van de maffia, ik zeg jullie te veranderen. Hou op met aan julliezelf te denken en aan jullie geld. Een lijkwade heeft geen zakken, je kunt niets meenemen. Als je je niet bekeert tot de ware God van Jezus Christus, gaat jullie leven verloren en dat zal jullie grootste nederlaag zijn.''<ref>{{en}}[http://w2.vatican.va/content/francesco/en/events/event.dir.html/content/vaticanevents/en/2018/9/15/visitapastoralepalermo.html Pastoral visit of the Holy Father to the dioceses of Piazza Armerina and Palermo for the 25th anniversary of the death of Blessed Pino Puglisi], vatican.va, 15 september 2018</ref>

===Doodstraf===
Op 21 februari 2016 riep paus Franciscus tijdens het Angelus op het Sint-Pietersplein op tot een wereldwijde afschaffing van de [[doodstraf]]. Verwijzend naar het gebod "gij zult niet doden" zei de paus dat zelfs criminelen het onschendbare recht op leven hebben.<ref>[http://nos.nl/artikel/2088260-paus-franciscus-schaf-wereldwijd-de-doodstraf-af.html Paus Franciscus: schaf wereldwijd de doodstraf af], NOS, 21 februari 2016</ref>

Tot paus Franciscus sloot de Rooms-Katholieke Kerk niet uit dat toevlucht werd genomen tot de doodstraf als de identiteit en de verantwoordelijkheid van de schuldige voldoende konden worden vastgesteld en als dat de enige mogelijke weg is om mensenlevens effectief te beschermen tegen onrechtmatige aanvallers. Als echter onbloedige middelen volstonden om de veiligheid van personen te verdedigen en te beschermen tegen de aanvaller, moest de overheid zich volgens de Katholieke Kerk beperken tot deze middelen, omdat zij beter beantwoordden aan de concrete omstandigheden van het algemeen welzijn en ze meer in overeenstemming waren met de waardigheid van de menselijke persoon.<ref>[[Catechismus van de Katholieke Kerk]], paragraaf 2267</ref>

De Kerk oordeelde tevens dat gezien de mogelijkheden die de overheid thans ter beschikking heeft, de gevallen waarin het absoluut noodzakelijk is de schuldige te doden zeer zeldzaam geworden zijn of praktisch niet meer voorkomen.<ref>[[Evangelium Vitae]], Paus Johannes Paulus II, 1995</ref>

Paus Franciscus oordeelt nu dat elke doodstraf indruist tegen de menselijke waardigheid die elke mens van God, zijn schepper, krijgt (bij zijn of haar [[conceptie]]). Het genoemde artikel in de Catechismus van de Katholieke Kerk is dan ook in deze zin gewijzigd. Bovendien staat er dat de katholieke kerk alles in het werk zal stellen om deze straf overal waar deze nog bestaat te doen afschaffen. Franciscus uitte zich tevens kritisch over levenslange gevangenisstraf. Deze mag geen verkapte doodstraf zijn, zoals hij op 11 mei 2018 bepaalde in een audiëntie met de prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer.<ref>[https://www.rkdocumenten.nl/rkdocs/index.php?mi=600&doc=7016&highlight=Rescriptum+Audientia RESCRIPTUM "EX AUDIENTIA SS.MI" - NIEUWE REDACTIE VAN NR 2267 VAN DE CATECHISMUS VAN DE KATHOLIEKE KERK OVER DE DOODSTRAF], RKDocumenten, 2 augustus 2018</ref><ref>[https://www.kn.nl/nieuws/wereldkerk/paus-pleit-opnieuw-voor-afschaffing-doodstraf/ Paus pleit opnieuw voor afschaffing doodstraf], ''[[Katholiek Nieuwsblad]]'', 17 december 2018</ref>

===Geweldloosheid===
In zijn boodschap ter gelegenheid van de 50e Wereldvredesdag op 1 januari 2017, ''Geweldloosheid, een stijl van vredespolitiek'' (''Nonviolence, a Style of Politics for Peace''),<ref>[https://www.rkdocumenten.nl/rkdocs/index.php?mi=600&doc=6421 GEWELDLOOSHEID - EEN STIJL VAN VREDESPOLITIEK 50e Wereldvredesdag - 2017], RKDocumenten, 8 december 2016</ref> hield paus Franciscus een warm pleidooi voor geweldloosheid. Bouwend op de leer van zijn voorgangers riep hij zijn toehoorders/lezers op om "van actieve geweldloosheid onze levenswijze te maken". 

Als voorbeelden van geweldloze leiders noemde hij [[Mahatma Gandhi]], [[Martin Luther King]], [[Moeder Teresa]], [[Abdul Ghaffar Khan]] en [[Leymah Gbowee]]. Hij noemde zijn voorganger paus Johannes Paulus II en citeerde diens woorden toen hij refereerde aan de geweldloze politieke omwentelingen waar hij getuige van was geweest.

===Transsubstantiatie en glutenvrije hosties===
Op 8 juli 2017 publiceerde de Congregatie voor de Goddelijke Eredienst en de Regeling van de Sacramenten op verzoek van paus Franciscus een [[circulaire]] gericht aan de bisschoppen om hen te herinneren aan de voorschriften die gelden voor de eucharistieviering. Die hebben met name betrekking op het brood en de wijn die bij de [[consecratie]] worden benut voor de omzetting in het Lichaam en Bloed van Christus, oftewel de [[transsubstantiatie]].<ref name="glutenvrij">{{en}}[http://en.radiovaticana.va/news/2017/07/08/letter_to_bishops_on_the_bread_and_wine_for_the_eucharist/1323886 Letter to bishops on the bread and wine for the eucharist], Radio Vaticana, 7 juli 2017</ref>

[[Gluten]]vrij brood is bij de eucharistieviering niet toegestaan. [[Hostie]]s moeten worden gemaakt van [[desem|ongedesemd]] brood en uit zuiver tarwemeel bestaan. [[Genetische modificatie|Genetisch gemodificeerde]] ingrediënten zijn wel toegestaan.<ref name="glutenvrij" /> Hosties die geen gluten bevatten zijn voor de kerk "ongeldige materie".<ref>Vergelijk ook de met instructie over de eucharistieviering van paus Johannes Paulus II: [https://web.archive.org/web/20070927184751/http://www.katholieknederland.nl/documents/docs/kndoc_redemtion.pdf Redemptionis Sacramentum], [[Katholiek Nederland]], hoofdstuk III, De juiste viering van de heilige mis, nr. 48</ref>

De circulaire bracht onrust teweeg bij mensen met [[coeliakie]], een stofwisselingsziekte veroorzaakt door een glutenintolerantie. Er staat in dat kerkgangers met deze ziekte een hostie mogen eten met minder gluten, maar geheel glutenvrije hosties zijn niet toegestaan. Voor sommige patiënten kan echter een beperkte hoeveelheid gluten al nadelige gevolgen hebben. Praktische consequentie van de maatregel is dat deze patiënten niet ter communie onder de vorm van de hostie kunnen gaan en dus geen deel kunnen hebben aan de eucharistie. Wel kunnen ze de eucharistie ontvangen onder de vorm van de geconsacreerde wijn.

Wereldwijd stuitte de maatregel van de paus op onbegrip.<ref>{{en}}[http://www.avclub.com/article/pope-francis-doesnt-care-about-your-celiac-disease-257857 Pope Francis does not care about celiac disease], ''Newswire'', 10 juli 2017</ref> De daarmee gepaard gaande opvatting dat brood alleen met gluten kan worden getransformeerd in het Lichaam van Christus wordt als zeer pijnlijk gezien voor trouwe gelovigen die niet tegen gluten kunnen.<ref>{{en}}[http://www.patheos.com/blogs/friendlyatheist/2017/07/10/vatican-says-all-powerful-god-cant-transform-into-gluten-free-crackers/ Vatican says all powerful God cannot transform into gluten free crackers], ''Patheos'', 10 juli 2017</ref>

==Encyclieken==
Paus Franciscus publiceerde op 29 juni 2013, [[Hoogfeest van de Heilige Petrus en Paulus]], de encycliek ''[[Lumen Fidei]]'' (= ''Licht van het Geloof''), die voor een groot deel al geschreven was door zijn voorganger, paus Benedictus XVI. 

Daarna zette hij zich aan het schrijven van een encycliek over een integrale [[ecologie]], Laudato Si' (= 'Wees geprezen' - ''Over de zorg voor het gemeenschappelijk huis''), die op 18 juni 2015 werd gepubliceerd.<ref>[https://www.kro-ncrv.nl/katholiek/nieuws/eco-encycliek-paus-franciscus-af Eco-encycliek paus Franciscus af], [[KRO-NCRV]], 19 juni 2015</ref><ref>[http://www.ipsnews.be/artikel/klimaatencycliek-franciscus-komt-er-deze-zomer Klimaatencycliek Franciscus komt er deze zomer], [[Inter Press Service|ipsnews]], 27 april 2015</ref>

==Buitenlandse reizen==
===2013===
* {{BR}}: van 22 tot en met 29 juli bracht de paus een bezoek aan de Wereldjongerendagen in [[Rio de Janeiro (stad)|Rio de Janeiro]].

===2014===
* {{JO}}, {{IL}} en {{PS}}: van 24 tot en met 26 mei bracht de paus een bezoek aan het Midden-Oosten.<ref>[http://nos.nl/artikel/593767-paus-gaat-naar-middenoosten.html Paus gaat naar Midden-Oosten], NOS, 5 januari 2014</ref> Zijn bezoek aan de hoge muur die Israël in [[Bethlehem (paus)|Bethlehem]] (Palestina) heeft neergezet was een stop die in het programma niet was voorzien. De paus nodigde de [[Israël|Israëlische]] [[president]] [[Shimon Peres|Peres]] en de [[Palestina (staat)|Palestijnse]] president [[Mahmoud Abbas|Abbas]] uit om samen met hem in Rome te komen bidden voor vrede.
* {{KR}}: van 14 tot en met 18 augustus bezocht hij Zuid-Korea.<ref>{{en}}[http://www.news.va/en/news/pope-francis-to-visit-south-korea Pope Francis to visit South Korea], News from the Vatican, </ref>
* {{AL}}: op 21 september deed de paus een elfurige uitstap naar Albanië.
* {{EU}}/{{FR}}: op 25 november bezocht Franciscus het [[Europees Parlement]] in [[Straatsburg]].
* {{TR}}: van 28 tot 30 november bezocht paus Franciscus Turkije. Hij bracht onder meer een bezoek aan [[Ankara]], waar hij een krans legde voor [[Mustafa Kemal Atatürk|Atatürk]], de grondlegger van het huidige Turkije. In [[Istanboel]] bezocht hij de [[Hagia Sophia]] en de [[Sultan Ahmetmoskee|Blauwe Moskee]].

===2015===
* {{LK}}: van 12 tot 14 januari bezocht de paus Sri Lanka. Hier verklaarde hij de missionaris [[Joseph Vaz]] heilig en had een gebedsbijeenkomst met [[Tamils]] en [[Singalezen]].
* {{PH}}: van 15 tot 19 januari bezocht Franciscus de Filipijnen. In [[Tacloban]] droeg hij een mis op ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de [[tyfoon Haiyan]]. Zijn slotmis in het [[Rizal Park]] van [[Manilla]] op 18 januari trok naar schatting zes miljoen mensen. Deze is daarmee de best bezochte pauselijke mis ooit, beter bezocht dan de mis van paus Johannes Paulus II ter gelegenheid van de Wereldjongerendagen in hetzelfde park in 1995.<ref>{{en}}[http://newsinfo.inquirer.net/666340/all-of-us-are-gods-children-says-pope "6-7M attend Pope’s Mass at Luneta - All of us are God’s children, says Pope"], TJ Burgonio, ''Philippine Daily Inquirer'', 19 januari 2015, blz. A1 en A17</ref><ref>[http://www.nrc.nl/nieuws/2015/01/18/miljoenen-mensen-bij-mis-paus-in-manilla/ Miljoenen mensen bij mis paus in Manilla], ''NRC Handelsblad'', 18 januari 2015</ref>
* {{BA}}: op 6 juni ging de paus op apostolisch bezoek naar [[Sarajevo]]<ref>{{it}}[http://w2.vatican.va/content/francesco/it/events/event.dir.html/content/vaticanevents/it/2015/4/14/programmasarajevo.html Programma del Viaggio Apostolico del Santo Padre a Sarajevo], vatican.va, 14 april 2015</ref>
* {{EC}}: 6 tot 8 juli<ref>[https://www.rkdocumenten.nl/rkdocs/index.php?mi=600&doc=5990 ONS GELOOF IS ALTIJD REVOLUTIONAIR Tijdens de Heilige Mis in het Bicentenario-park, Quito (Ecuador)], RKDocumenten, 7 juli 2015</ref>
* {{BO}}: 8 tot 10 juli. De paus liet zijn auto stoppen op de plaats waar op 21 maart 1980 zijn Spaanse medejezuïet [[Luis Espinal Camps]], dichter, journalist en filmmaker werd vermoord. Onder de dictatuur van Luis Garcia Meza deelde deze het leven van mijnwerkers en hun families. Franciscus zei dat hij een broeder wilde gedenken, slachtoffer van hen die niet wilden dat hij zich geheel inzette voor vrijheid in Bolivia.<ref>{{en}}The Pope prays at the site of Fr. Luis Espinal's assassination, Vatican Information Service, 9 juli 2015</ref>
* {{PY}}: 10 tot 12 juli
* {{CU}}: 19 tot 22 september<ref>[http://nos.nl/video/2058805-paus-bezoekt-cuba.html Paus bezoekt Cuba], NOS, 20 september 2015</ref>
* {{US}}: 22 tot 27 september<ref>[http://nos.nl/video/2059183-obama-verwelkomt-paus-in-vs.html Obama verwelkomt paus in VS], NOS, 22 september 2015</ref>
* {{KE}}, {{UG}} en de {{CF}}: 25 tot 30 november<ref>[http://nos.nl/artikel/2071340-paus-in-kenia-voor-eerste-bezoek-aan-afrika.html Paus in Kenia voor eerste bezoek aan Afrika], NOS, 25 november 2015</ref>

===2016===
* {{CU}}: op 12 februari maakte de paus op weg naar Mexico een drie uur durende tussenstop op Cuba, waar hij op [[José Martí]] International Airport een besloten ontmoeting had met [[Kirill van Moskou]], de patriarch van de [[Russisch-Orthodoxe Kerk]]. Het was voor het eerst dat er een ontmoeting tussen een paus en een patriarch van Moskou plaatsvond. Er werd een overeenkomst gesloten.<ref>[http://nos.nl/artikel/2086370-ontmoeting-paus-en-patriarch-kan-geschiedenisboeken-in.html Ontmoeting paus en patriarch kan geschiedenisboeken in], NOS, 12 februari 2016</ref>
* {{MX}}: 12 tot 20 februari
* {{GR}}: op 16 april bracht de paus een bezoek aan het Griekse eiland Lesbos, waar hij onder meer een vluchtelingenkamp bezocht
* {{AM}}: 24 tot 26 juni
* {{PL}}: van 25 tot 31 juli nam de paus deel aan de Wereldjongerendagen in [[Krakau]]. Daar nodigde Bergoglio de jongeren uit om "wereldverbeteraars" te zijn. Hij vroeg om 1 miljoen jonge wereldverbeteraars. De Filipijnse kardinaal [[Luis Antonio Tagle]] introduceerde er ''Docat'', een boek en [[applicatie|app]] voor jongeren over de sociale leer van de kerk.
* {{GE}} en {{AZ}}: 30 september tot 2 oktober
* {{SE}}: op 31 oktober was de paus aanwezig bij de [[oecumene|oecumenische]] herdenkingsbijeenkomst in [[Lund (stad in Skåne)|Lund]] ter gelegenheid van de start van de [[Reformatie]]. De bijeenkomst was tevens het begin van een jaar van evenementen rond de herdenking van 500 jaar Reformatie.<ref>[http://www.katholieknieuwsblad.nl/nieuws/paus-naar-zweden-voor-herdenking-reformatie Paus naar Zweden voor herdenking Reformatie], ''Katholiek Nieuwsblad'', 25 januari 2016</ref>

===2017===
* {{EG}}: 28 en 29 april
* {{PT}}: 12 en 13 mei
* {{MM}} en {{BD}}: 27 november tot 4 december

===2018===
* {{CL}} en {{PE}}: 15 tot 21 januari
* {{IE}}: 25 en 26 augustus

===2019===
* {{PA}}: van 3 tot 27 januari was de paus aanwezig op de Wereldjongerendagen in [[Panama-Stad]]
* {{AE}}: 2 tot 4 februari
* {{MA}}: 30 en 31 maart

==Zalig- en heiligverklaringen (selectie)==
* Pausen Johannes XXIII (1881-1963) en Johannes Paulus II (1920-2005): beiden heilig op 27 april 2014.
* Paus Paulus VI (1897-1978): heilig op 14 oktober 2018.
* Mgr. Óscar Romero (1917-1980), de vermoorde aartsbisschop van San Salvador: zalig op 23 mei 2015 en heilig eveneens op 14 oktober 2018.

==Geschriften (selectie)==
* {{aut|Bergoglio, Jorge}} (1982) ''Meditaciones para religiosos.'' Diego de Torres, Buenos Aires
* {{aut|Bergoglio, Jorge}} (1987) ''Reflexiones espirituales sobre la vida apostólica.'' Diego de Torres, Buenos Aires
* {{aut|Bergoglio, Jorge}} (1992) ''Reflexiones in esperanza.'' Ediciones Universidad del Salvador, Buenos Aires
* Redactie: ''Diálogos entre Juan Pablo II y [[Fidel Castro]].'' Editorial de Ciencia y Cultura, Buenos Aires (1998)
* {{aut|Bergoglio, Jorge}} (2003) ''Educar. Exigencia y pasión. Desafíos para educadores cristianos.'' Editorial Claretiana, Buenos Aires
* {{aut|Bergoglio, Jorge}} (2004) ''Ponerse la patria al hombro. Memoria y camino de esperanza.'' Editorial Claretiana, Buenos Aires
* {{aut|Bergoglio, Jorge}} (2005) ''La nación por construir. Utopía, pensamiento y compromiso. VIII Jornada de Pastoral Social.'' Editorial Claretiana, Buenos Aires
* {{aut|Bergoglio, Jorge}} (2006) ''Corrupción y Pecado. Algunas reflexiones en torno al tema de la corrupción.'' Editorial Claretiana, Buenos Aires
* {{aut|Bergoglio, Jorge}} (2007) ''El verdadero poder es el servicio.'' Editorial Claretiana, Buenos Aires
* {{aut|Bergoglio, Jorge}} (2011) ''Nosotros como ciudadanos, nosotros como pueblo. Hacia un bicentenario en justicia y solidaridad 2010-2016.'' Editorial Claretiana, Buenos Aires
* {{aut|Bergoglio, Jorge en Skorka, Abraham}} (2012) [http://books.google.nl/books?id=gmlCmEW9MOYC&printsec=frontcover&dq=Sobre+el+Cielo+y+la+Tierra&hl=nl&sa=X&ei=7EJTUayWIemhigeKmICwCA&ved=0CDIQ6AEwAA ''Sobre el Cielo y la Tierra.''] Sudamericana, Buenos Aires (het boek bevat gesprekken tussen aartsbisschop Bergoglio en [[rabbijn]] Abraham Skorka, rector van het Latijns-Amerikaanse [[Rabbijn#Opleiding tot rabbijn|rabbinale seminarium]], over onder andere God, [[fundamentalisme]], atheïsme, de dood, de [[Holocaust]], homoseksualiteit en [[kapitalisme]])

==Toespraken (selectie)==
Voor een overzicht en de teksten van de (naar het [[Engels]] vertaalde) [http://www.news.va/en/source/vatican-va recente toespraken van de paus] wordt verwezen naar de website van het Vaticaan.

==Nederlandstalige boeken over paus Franciscus==
* Fens, Stijn, ''De nieuwe paus. Intriges in het Vaticaan'', Singel Uitgeverijen (Amsterdam), 2013
* Heijden, Christian van der, ''Paus Franciscus. De nederigheid aan de macht'', VBK Media (Utrecht), 2013
* Grothues, Bernard, ''Paus Franciscus I. De geschiedenis van een Argentijnse kardinaal die paus werd, verteld in dertig chronogrammen'', Grothues (Hoensbroek), 2013
* Slingerland, Monic, ''Paus Franciscus, het eerste jaar: Revolutie van tederheid'', Uitgeverij Adveniat (Baarn), 2014 {{ISBN|9789491042973}}
* Heijden, Christian van der, ''Paus Franciscus. Het tweede jaar. Geest en tegenwind'', VBK Media (Utrecht), 2015

==Trivia==
* De Argentijnse stad [[La Plata (Buenos Aires)|La Plata]] was op 26 maart 2013 de eerste die een straat naar paus Franciscus vernoemde.<ref>{{es}}[http://www.aciprensa.com/noticias/inauguraron-calle-papa-francisco-en-la-plata-12267/#.UVZXxxeQUih Inauguraron calle 'Papa Francisco' en La Plata], ''Aciprensa'', 26 maart 2013</ref>
* Het zakentijdschrift ''[[Forbes (tijdschrift)|Forbes]]'' plaatste paus Franciscus in 2018 op de zesde plaats van machtigste leiders ter wereld.<ref>{{en}} [http://www.forbes.com/profile/pope-francis/ #6 Pope Francis], ''Forbes'', 31 mei 2018</ref>
* Het blad ''[[Time (tijdschrift)|Time]]'' riep de paus in 2013 uit tot [[TIME Person of the Year|Person of the Year]].<ref>{{en}}[http://poy.time.com/person-of-the-year-2013/ Person of the Year 2013: Pope Francis], ''Time''</ref>
* Bergoglio is een liefhebber van films van de Argentijnse actrice, [[Argentijnse tango|tango]]danseres en zangeres [[Tita Merello]], het Italiaanse [[neorealisme (beweging)|neorealisme]] en de Argentijnse tango. Ook houdt hij van [[milonga]], de traditionele muziek van Argentinië en [[Uruguay]].<ref>{{es}}[http://www.aica.org/5517-bergoglio-sobre-todo-pastor-tanguero-simpatizante-de-san-lorenzo.html Bergoglio, sobre todo 'pastor', tanguero y simpatizante de San Lorenzo], ''Agencia Informativa Católica Argentina'', 13 maart 2013</ref>.
*Paus Franciscus houdt van lekker eten en koken. Roberto Alborghetti schreef het boek ''Eten met Franciscus'' met zijn favoriete recepten.<ref>[https://www.trouw.nl/religie-en-filosofie/pauselijk-eten-sober-maar-verfijnd~a9d5d48f/ Pauselijk eten: sober, maar verfijnd], Stijn Fens, ''Trouw'', 4 maart 2018</ref>

==Kritiek==
Al heel snel na zijn verkiezing tot paus werd paus Bergoglio bekritiseerd, bijvoorbeeld omdat hij bij openbare gelegenheden alleen nog maar de witte [[soutane]] draagt en gewone zwarte schoenen (en niet de rijk versierde stola, de helrode mantel en het donkerrode schoudermanteltje, de mozetta) en zelf zijn aktetas draagt bij reizen. Naar aanleiding van de apostolische exhortatie ''Amoris laetitia'' werd de kritiek echter sterker en meer inhoudelijk. Vier kardinalen schreven hem een openbare brief met hun leerstellige twijfels, hun zogenoemde "dubia" (Latijn voor "twijfel"), met betrekking tot dat document.<ref>[https://www.rkdocumenten.nl/rkdocs/index.php?mi=680&nws=3673 Vier kardinalen vragen Paus verheldering van Amoris Laetitia], RKDocumenten, 14 november 2016</ref> Hij heeft daar nooit op geantwoord. Er zijn conservatieve gelovigen, geestelijken en theologen die zich afvragen of hij niet [[ketterij|ketters]] is (of dit gewoon stellen), en bijgevolg zou moeten worden afgezet. De Amerikaanse kardinaal [[Raymond Burke]] is een groot criticus van hem.<ref>[https://www.hln.be/nieuws/buitenland/groep-conservatieve-katholieken-dreigt-met-afzetting-paus-franciscus~a2cbdabd/ Groep conservatieve katholieken dreigt met afzetting paus Franciscus], ''Het Laatste Nieuws'', 3 mei 2019</ref>

==Zie ook==
* [[Conclaaf van 2013]]
* [[Lijst van encyclieken van paus Franciscus]]
* [[Lijst van kardinalen gecreëerd door paus Franciscus]]
* [[Profetie van de pausen]]

{{Commonscat|Franciscus}}
{{Wikiquote}}
{{Appendix||2=
== Voetnoten ==
{{References|group=noot}}
== Bronvermeldingen ==
{{References||2}}
}}
{{StartOpvolging}}
{{OpvolgingCombi
| lijst = [[Paus]]<br />2013–heden
| vorige = [[Benedictus XVI]]
| volgende = n.v.t.
}}
{{EindOpvolging}}
{{Navigatie pausen}}
{{Navigatie vorsten}}
{{authority control|TYPE=p|Wikidata=Q450675}}
{{stek}}
[[Categorie:Aartsbisschop van Buenos Aires]]
[[Categorie:Argentijns jezuïet]]
[[Categorie:Argentijns kardinaal]]
[[Categorie:Paus|Franciscus]]
[[Categorie:Geboren in 1936]]