Brontekst bekijken van België

{{Zie artikel|Zie [[België ₯]] voor andere betekenissen van België }}{{Zie Locatio}} 
<!--
|{{Infobox land plus
| naaminlandstaal = Koninkrijk België<br />''Royaume de Belgique''<br />''Königreich Belgien''
| vlag            = [[Bestand:Flag of Belgium.svg|125px]]
| wapen           = [[Bestand:Greater Coat of Arms of Belgium.svg|110px]]
| vlagartikel     = Vlag van België
| wapenartikel    = Wapen van België
| motto           = "[[Eendracht maakt macht]]" ''<ref>België deelt deze wapenspreuk met [[Bulgarije]] en [[Haïti]].</ref>''<br />"L'union fait la force"<br />"Einigkeit macht stark"
| locatiekaart    = EU-Belgium.svg
| talen           = [[Nederlands]], [[Frans]] en [[Duits]]<ref>{{nl}}[http://www.senate.be/doc/const_nl.html Belgische Grondwet], art. 4.</ref>
| hoofdstad       = [[Brussel (stad)|Brussel]]
| religie         = [[Rooms-katholieke Kerk|rooms-katholiek]] (57%), 6 andere erkende religies (6%), niet-godsdienstig (37%)<ref>[http://www.kuleuven.be/icrid/religies/religies_overzicht.htm#erkend {{Aut|S. Van den Branden}}, Wereldreligies (in België), kuleuven.be (2007).]</ref><ref>[http://theo.kuleuven.be/page/icrid_religies/#andere Faculteit Godgeleerdheid - Wereldreligies (in België)<!-- Referentietitels --><!--]</ref>
| regeringsvorm   = [[Constitutionele monarchie]]
| staatshoofd     = [[Albert II van België|Koning Albert II]]
| regeringsleider  = [[Yves Leterme]] (ontslagnemend)
| pctwater        = 6,2
| munteenheid     = euro | valutacode = EUR
| tijdzone        = [[UTC+1|+1]] (zomer [[UTC+2|+2]])
| volkslied       = [[Brabançonne (volkslied)|Brabançonne]]
| feestdag        = 21 juli <small>([[Nationale feestdag van België]])</small>
| tld             = be
| landcode        = BEL
| tel             = +32
| Ontstaan        = '''1830''' ([[Belgische Revolutie]])
| Voor1           = Verenigd Koninkrijk der Nederlanden
| Vlag_Voor1      = Flag of the Netherlands.svg
| CIAkaart        = Be-map-nl.png
| portaal         = België
| a-z             = België
}}
|}-->
'''België''', officieel '''Koninkrijk België''' ([[Frans]]: ''Royaume de Belgique'', [[Duits]]: ''Königreich Belgien''), is een [[West-Europa|West-Europese]] [[staat]] begrensd door de [[Noordzee]] in het westen, [[Nederland]] in het noorden, [[Duitsland]] in het oosten, [[Luxemburg (land)|Luxemburg]] in het zuidoosten en [[Frankrijk]] in het zuiden.

De naam "''Belgae''" of "''Belgica''" werd voor het eerst vermeld door [[Julius Caesar]]. Hij bedoelde met Belgica echter een gebied in Noord-Frankrijk, België, en Zuid-Nederland tot aan de Rijn. Bovendien kreeg het latere België na de val van het Romeinse Rijk een totaal andere bevolkingssamenstelling dan in Caesars tijd. België werd pas in [[1830]] een onafhankelijk land na afscheiding van het [[Verenigd Koninkrijk der Nederlanden]].

België telt 10.414.336 (2009) inwoners en bezit een hoge [[bevolkingsdichtheid]] van 341,1/km² (2009). Zestig procent van de Belgen is Nederlandstalig, veertig procent is Franstalig, 74.000 Belgen spreken Duits als moedertaal.

Het federale België bestaat uit drie gemeenschappen: de [[Vlaamse Gemeenschap]], de [[Franse Gemeenschap]] en de [[Duitstalige Gemeenschap]]. België is verdeeld in drie gewesten: het [[Vlaams Gewest]] met Nederlandstaligen, het [[Wallonië|Waals Gewest]] met Franstaligen en Duitstaligen en het tweetalige [[Brussels Hoofdstedelijk Gewest]], waar het Nederlands en het Frans wettelijk gelijkwaardig zijn. De hoofdstad van België is [[Brussel (stad)|Brussel]]. De stad is tegelijk ook de hoofdstad van Vlaanderen en van de Franse Gemeenschap en het bestuurlijk centrum van de [[Europese Unie]].

De belangrijkste economische activiteit in België bestond vroeger vooral uit zware industrie rond de steenkoolmijnen in Wallonië, maar is inmiddels verlegd naar industrie rond de havens in Vlaanderen en diensten in Brussel.

== Geschiedenis ==
{{Zijbalk geschiedenis België}}
{{Zie hoofdartikel|Geschiedenis van België|Jaartallentabel België}}
België werd in de prehistorie bevolkt door verschillende Keltische en Germaanse stammen, waaronder de [[Menapii]], de [[Morini (stam)|Morinen]], de [[Nerviërs]] en de [[Eburonen]] onder [[Ambiorix (persoon)|Ambiorix]]. In de Romeinse tijd werden de Keltische stammen in het gebied tussen Noordzee, Rijn, Seine en Marne (Zuid-Nederland, België, Noord-Frankrijk en delen van West-Duitsland) samen aangeduid met het woord [[Belgen|Belgae]]. Hun woongebied [[Gallia Belgica]] maakte deel uit van het [[Romeinse Rijk]] en viel uiteen in een aantal feodale staten tijdens de [[Middeleeuwen]].

Het grote [[Frankische Rijk]] na [[Karel de Grote]] werd verdeeld tussen Frankrijk en het Duitse Rijk. De [[Schelde (rivier)|Schelde]] gold als grens tussen de beide rijken. Een gebied waarin het huidige België lag, kwam uiteindelijk in handen van de [[Habsburg]]ers in de [[15e eeuw]] (zie [[Habsburgse Nederlanden]]) en werd in [[1795]] overgenomen door de [[Fransen]]. Van de 16e eeuw tot 1830 waren de Zuidelijke Nederlanden dikwijls de plaats waarop de Europese mogendheden hun oorlogen uitvochten. Het gebied werd daarom soms 'het [[slagveld]] van Europa' genoemd. Na de nederlaag van [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]] te [[Slag bij Waterloo|Waterloo]] in [[1815]] ging het land op in het [[Verenigd Koninkrijk der Nederlanden]], een grotere [[bufferstaat]] tegen het onrustige en revolutionaire [[Frankrijk]]. Met de [[Belgische Revolutie]] van [[1830]] scheidde België zich af en werd een onafhankelijke, [[constitutionele monarchie]]. De wapenspreuk van België luidt ''[[Eendracht maakt macht]]''. Deze eendracht sloeg in 1830 op de vereniging van de negen provinciën. De negen provinciewapens zijn dan ook vertegenwoordigd in het [[Wapen (heraldiek)|wapenschild]] van het land. Op 18 oktober 1908 verwierf België [[Belgisch-Kongo|Belgisch Congo]] als kolonie. Daarvoor was [[Kongo-Vrijstaat|Kongo Vrijstaat]] het persoonlijk bezit van koning [[Leopold II van België|Leopold II]] geweest.

België werd in de [[Eerste Wereldoorlog]] bijna helemaal bezet door [[Duitsland]]. Enkel een klein gebied achter de [[IJzer (rivier)|IJzer]] in West-Vlaanderen, waar koning [[Albert I van België|Albert]] zijn troepen aanvoerde, bleef onder geallieerde controle. Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] capituleerde koning [[Leopold III van België|Leopold]] na de [[Achttiendaagse veldtocht]] en werd heel het land bezet. In september 1944 werd het grootste deel van België door de geallieerden bevrijd.
Na deze oorlog leidde de capitulatie door koning [[Leopold III van België|Leopold III]] tot de [[koningskwestie]], waarbij zijn broer [[Karel van België|Prins Karel]] als regent fungeerde tot Leopold III in [[1951]] de macht overdroeg aan zijn zoon [[Boudewijn I van België|Boudewijn]], die toen 21 was. Op [[9 augustus]] [[1993]] werd Boudewijns broer [[Albert II van België|Albert II]] [[Belgische monarchie|koning der Belgen]]. Op 21 juli 2013 deed Albert II vrijwillig afstand van de troon, hetgeen een unicum was in de geschiedenis van de Belgische monarchie. Zodoende werd zijn zoon [[Filip van België|Filip]] de zevende koning der Belgen.

=== Etymologie ===
De eerste vermelding van "Belgae" komt uit de ''[[Commentarii de bello Gallico]]'' van [[Julius Caesar|Gaius Julius Caesar]]: ''horum omnium fortissimi sunt Belgae'': van al de Galliërs zijn de Belgen de dappersten.<ref>{{en}} [http://www.his.com/~wigtil/bellgall.htm Liber Primus] C. Iulii Caesaris Commentarii De Bello Gallico - Gaius Julius Caesar's Memoirs on the War in Gaul</ref>

De naam "Belgae" is mogelijk afkomstig van het voor-Keltisch woord ''belo'', wat "helder" betekent<ref>{{de}} [http://dnghu.org/indoeuropean/indogermanisch_etymologie.htm A Grammar of Modern Indo-European] Indo-European Language Association</ref>, en is verwant aan het Engelse woord ''bale'' ("baal", zoals in "''bale-fire''"), het Angelsaksische ''bael'', het Litouwse ''baltas'', wat "wit" of "schijnend/glanzend" (Cf. Baltische Zee) betekent, en het Slavische ''belo''/''bilo''/''bjelo''/…, wat "wit" betekent, zoals ''Belarus'' ("Wit-Rusland"), en de stadsnamen van ''Beograd'', ''Biograd'', ''Bjelovar'', enz., die allemaal "witte stad" betekenen. Ook de Gallische godennamen ''Belenos'' ("De Heldere") en ''Belisama'' (waarschijnlijk van dezelfde godheid; oorspronkelijk van ''belo-nos'' = "onze schijnende") komen mogelijk van dezelfde bron.

Een andere voorgestelde etymologie van de naam Belga(e): ''bel'' is een Indo-Europees woord voor "rond", "opgeblazen object", zoals in "balg" in de figuurlijke zin: cirkel, leger, alliantie, enzovoort. De affix ''-ga'' is het Gallisch voor "man", "krijger". ''Bel-gae'' zou dan betekenen: "mannen van de alliantie". De oorsprong van het woord zou dan Gallisch zijn. Deze betekenis zou dan passen bij de omschrijving van ''Caesar''. Een andere uitleg van dezelfde woordstam zou volgens Pokorny zijn zoals in "gebelgd" en "verbolgen", dus een verwijzing naar de lichtgeraaktheid van de oude Belgen die om de geringste aanleiding met elkaar oorlog voerden.<ref>{{nl}} [http://users.pandora.be/antroposofie/vanaf40/bijlage1-53.htm Enkele bedenkingen bij De Brug-nr. 51] Luc Vandecasteele e.a. - De Brug Bijlage 1 (53)</ref><ref>{{nl}} [http://lambda.radiotequila.be/toponymie.htm Topomymie] Lambda Education: De educatieve website voor de Nederlandse Taal</ref>

Een andere voorgestelde etymologie van de naam Belga(e) is afkomstig van Bulgaar en van [[Wolga|Volga]]. Volga was de benaming voor ''rivier'' door de stammen die langs de Volga woonden en er zijn aanwijzingen voor volksverhuizingen van de Volga naar Bulgarije en van de Volga naar België. Het zou in dat geval betekenen "land van rivieren".<ref>{{nl}} [http://users.pandora.be/michel.vanhalme/hermes29.htm België: Geschiedenis van de oude naam van een jong land] Jacques Pauwels m.m.v. Roger Buysse - Hermes in uitbreiding (6 juli 2006)</ref>

== Aardrijkskunde ==
{{Zie ook|Zie ook het hoofdartikel [[Geografie van België]] en de [[lijst van rivieren in België]].}}

=== Fysische geografie ===
Het gebied van België bestaat uit twee delen: [[laagland]], dat behoort tot de [[kust]]vlakte van de [[Noordzee]] in het noorden; en het [[plateau (geografie)|plateau]] van de [[Ardennen]] in het zuiden. Deze tweedeling heeft een [[geologie|geologische]] oorsprong. In de Ardennen liggen harde [[gesteente]]n van hoge ouderdom ([[Paleozoïcum]]) aan het [[aardoppervlak|oppervlak]], waarin rivieren zich diep hebben ingesneden. In Vlaanderen bestaat de ondiepe [[ondergrond]] net als in [[Nederland]] en grote delen van Noord-Duitsland uit [[consolidatie (gesteente)|ongeconsolideerde]] [[sedimentair gesteente|sedimentaire gesteenten]] uit het [[Tertiair]] en [[Kwartair]]. In Vlaanderen was de bodem op vele plaatsen vroeger moerassig, maar hij is door de mens tot [[vloeiweide|wateringen]] gedraineerd.

De rivieren [[stroomgebied van de Maas|Maas]], [[stroomgebied van de Schelde|Schelde]] en [[stroomgebied van de IJzer|IJzer]] hebben een groot deel van hun [[stroomgebied]] in België liggen. In het uiterste oosten van het land ligt in de provincies Luik en Luxemburg ook een gebied dat toebehoort aan het stroomgebied van de [[Rijn]] (via de [[Moezel (rivier)|Moezel]]), in het zuiden van de provincie Henegouwen een klein gebied dat tot het stroomgebied van de [[Seine]] behoort (via de [[Oise (rivier)|Oise]]).

België heeft een [[Belgische Kust|kustlijn]] van 66&nbsp;km.
{{Clearleft}}

=== Statistieken ===
België is met 349 inwoners per vierkante kilometer één van de dichtstbevolkte landen in Europa. Dit gaat nog meer op voor Vlaanderen, dat 60 procent van de bevolking bevat op 40 procent van de oppervlakte. De totale landoppervlakte bedraagt 30.528 km², waarmee België een kwart kleiner is dan [[Nederland]] en iets groter dan [[Lesotho]] en [[Armenië]]. Volgens het [[Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen]] beslaat het Belgisch territorium 33.990&nbsp;km², maar daarin tellen de Belgische [[territoriale wateren]] tot 12 [[zeemijl]]en in de Noordzee mee.

België grenst aan [[Frankrijk]], [[Luxemburg (land)|Luxemburg]], [[Duitsland]], [[Nederland]] en de [[Noordzee]] en bezit zo een staatsgrens van 1445,5 kilometer.

Het hoogste punt is het [[Signaal van Botrange]] op 694 [[meter]] en het hoogstgelegen dorp is [[Rocherath]] (een deelgemeente van [[Büllingen]]) op 655 meter.

Het geografisch middelpunt vormt [[Nil-Saint-Vincent-Saint-Martin|Nil-Saint-Vincent]].

=== Natuur ===
21,4 procent van het oppervlak van het land is bedekt met bos, hoofdzakelijk in Wallonië. In Vlaanderen bevinden zich buiten de steden en industriegebieden vooral landbouwzones met daarnaast nog bossen vooral in de [[Kempen (streek)|Kempen]] (ten oosten van de stad Antwerpen en Noord-Limburg). Belangrijke bossen in Brabant zijn het [[Hallerbos]], het [[Zoniënwoud]] bij Brussel en het [[Meerdaalwoud, Heverleebos en Egenhovenbos|Heverleebos]] en het [[Meerdaalwoud, Heverleebos en Egenhovenbos|Meerdaalwoud]] bij Leuven. De totale bosoppervlakte in Vlaanderen bedraagt 146.381 [[hectare]] en er ligt 22.135 hectaren park beheerd door gemeenten en steden.

In de Ardennen is de natuur uitgestrekt, omdat de bevolkingsdichtheid er lager ligt dan in Vlaanderen. Een derde van de oppervlakte van Wallonië is bebost en dat oppervlak wordt ook alsmaar groter. Een groot deel van dat bos bestaat echter uit [[Pinus|dennenbossen]] die weinig natuurwaarde bezitten.

Een van de meest ongerepte stukjes natuur van België zijn de [[Hoge Venen]]. Door het strenge klimaat, de vele neerslag en de strenge, lange winters komen daar zeldzame plantensoorten voor, die ook typisch zijn voor bergstreken of voor Noord-Europa. De bijzondere flora in de Hoge Venen is echter bedreigd door de opwarming van het klimaat.

=== Klimaat ===
België heeft een [[Zeeklimaat|gematigd zeeklimaat]]. De gemiddelde temperatuur in België is 11,2&nbsp;°C, maar er zijn verschillen op te tekenen per regio. Die temperatuur komt, doordat de warme [[Golfstroom]] in de [[Atlantische Oceaan]] ook de [[Noordzee]] verwarmt. Daardoor wordt het in de [[winter]] gemiddeld niet kouder dan 5&nbsp;°C. De laagste temperatuur wordt laat in de winter bereikt, omdat dan het water is afgekoeld. Verder heeft het weer een sterk wisselvallig karakter.

== Bevolking ==
{{Zie hoofdartikel|Bevolking van België}}

=== Talen ===
Officiële talen in België zijn:
* [[Nederlands]] (ca. 60 procent van de bevolking)
* [[Frans]] (ca. 40 procent van de bevolking)
* [[Duits]] 74.000 sprekers in het uiterste oosten van het land<ref>{{de}} [http://www.dglive.be/DesktopDefault.aspx/tabid-84/186_read-448/ Geographie und Lage der DG in Belgien] DG live!</ref>.

Het [[Nederlands]] is de bestuurstaal in het [[Vlaams Gewest]] en staat op gelijke voet met het [[Frans]] in het [[Brussels Hoofdstedelijk Gewest]]. De hoofdstad Brussel is dus officieel tweetalig, maar in werkelijkheid meertalig. De grote meerderheid van de Brusselaars kiest in zijn contacten met de overheid voor het Frans.<ref>{{nl}} {{cite web |url=http://www.brusselsstudies.be/PDF/NL_51_BruS13NL.pdf |title=Taalgebruik in Brussel en de plaats van het Nederlands - Enkele recente bevindingen |author=Rudi Janssens |date=7 janvier 2008 |work=Brussels Studies, n°13 |accessdate=2009-08-20 |format=pdf}}</ref> Het [[Frans]] is de officiële taal in [[Wallonië]] en [[Duits]] is de taal van de overheid in de [[Duitstalige Gemeenschap|Duitstalige gemeenschap]], de oostelijke grensgemeenten met [[Duitsland]] in de [[Luik (provincie)|provincie Luik]].

De tussen Nederland en de overwegend Franstalige provincie [[Luik (provincie)|Luik]] ingeklemde gemeente [[Voeren]] (in het Frans: Fourons) is een Nederlandstalige [[enclave]]. Het is een deel van Vlaanderen, met [[faciliteitengemeente|taalfaciliteiten]] voor de Franstalige minderheid. De stad [[Komen-Waasten]] (Frans: Comines-Warneton), gelegen tussen [[Frankrijk]] en de Vlaamse provincie [[West-Vlaanderen]], is sinds [[1963]] officieel een deel van Wallonië en dus Franstalig, met taalfaciliteiten voor de Nederlandstalige minderheid.

De [[taalgrens]] in België komt ruwweg overeen met de [[Via Belgica]], de Romeinse [[Heerweg|heirbaan]] tussen [[Keulen]] en [[Bavay]], die sinds de [[4e eeuw|4de eeuw]] als culturele grens fungeerde, en loopt ruwweg ten zuiden van het [[Brussels Hoofdstedelijk Gewest]]. De [[verfransing van Brussel]], dat iets ten noorden van deze taalgrens ligt, is vooral het gevolg van grote inwijking na de [[Industrialisatie|industrialisering]] vanaf de [[19e eeuw|19de eeuw]]. Daarbij komt de eeuwenlange rol van Brussel als bestuurscentrum, met een Franstalige bovenlaag. Dat resulteerde in de verfransing van de oorspronkelijk grotendeels Nederlandstalige stad.

In de 19de en de eerste helft van de 20ste eeuw was het bestuur van België (onder andere wegens het [[Censuskiesrecht|cijnskiesstelsel]]) vrijwel volledig Franstalig, de [[Bovenklasse|toplaag]] kende nauwelijks of geen Nederlands. De eerste [[Taalwetgeving in België|taalwetten]], die bepaalde rechten voor Nederlandstaligen garandeerden, werden aangenomen in [[1873]]. Hiermee waren de landstalen nog niet gelijkwaardig. Zo zorgde de onderwijswet van [[1876]] er voor dat het middelbaar onderwijs in [[Vlaanderen]] tweetalig werd, maar niet in [[Wallonië]].

Een eerste belangrijk keerpunt was de [[Eerste Wereldoorlog]], waar de Vlaamse frontsoldaten met Franstalige officieren rechten opeisten onder de leuze "Hier ons bloed, wanneer ons recht?". Ook de na deze oorlog opgetrokken [[IJzertoren]] met het opschrift [[AVV-VVK]] (''Alles voor Vlaanderen - Vlaanderen voor Kristus'') drukt een Vlaamse bewustwording uit. Dit gelijkwaardig stellen gebeurde pas met de taalwet van [[1932]], toen het middelbaar onderwijs eentalig werd: Nederlands in Vlaanderen, en Frans in Wallonië.

De reële toepassing van de gelijke rechten voor taalgroepen in overheid, onderwijs en rechtspraak verliep echter traag, soms onwillig en vaak slechts na aandringen en actievoeren. Dit is mee de katalysator geweest voor een centrifugale beweging in het [[eenheidsstaat|unitaire]] België. Die werd bij de oprichting van het [[Centrum Harmel]] (genoemd naar politicus [[Pierre Harmel]]) in [[1948]] voor het eerste officieus erkend.

In [[1963]] werd de [[taalgrens]] wettelijk vastgelegd. Dit bepaalde dat het Frans of het Nederlands de bestuurstaal werd van gemeenten en provincies. Enkele gemeenten langs de taalgrens veranderden daarom van provincie en kregen soms ook ''faciliteiten'' voor Franstalige, Nederlandstalige of Duitstalige inwoners.

Een snelle wending ontstond door ''[[Leuven Vlaams]]'' in [[1968]]. Acties van - onder meer - studenten dwongen de katholieke bisschoppen om de [[Katholieke Universiteit Leuven]] te splitsen. In 1970 werd een nieuwe Franstalige [[Université catholique de Louvain|Université Catholique de Louvain]] opgericht, bekend als [[Louvain-la-Neuve]] te [[Ottignies]], ten zuiden van de taalgrens. De prestigieuze universitaire bibliotheek werd verdeeld.

* Gebarentalen: [[Vlaamse Gebarentaal]] (VGT, ca. 6000 [[moedertaal]]gebruikers), Frans-Belgische Gebarentaal (LSFB, ca. 5000 [[moedertaal]]gebruikers).

Daarnaast worden er in België sterk van elkaar verschillende [[dialect]]en en [[streektaal|streektalen]] gesproken:
* In Vlaanderen spreekt men verschillende taalvormen die als [[variëteit (taalkunde)|variëteiten]] van de Nederlandse taal worden beschouwd, zoals het [[West-Vlaams]], [[Oost-Vlaams]], [[Brabants]], [[Limburgs]] en [[Kempen (streek)|Kempens]], inclusief typische stadstalen zoals het [[Gents]], [[Antwerps]], [[Brugs]] of [[Leuvens]]. Enkele van deze dialecten worden volgens sommige instanties ook als aparte taal gezien, zoals het Limburgs en West-Vlaams.<ref>[http://taalunieversum.org/taalunie/erkenning_van_het_limburgs/ Erkenning van het Limburgs]</ref><ref name="Languages of Netherlands">[http://www.ethnologue.com/show_map.asp?name=NL&seq=10 {{en}} Languages of Netherlands]</ref> Dialecten hebben in Vlaanderen echter geen officiële status.

Sommige sprekers van "Nederlandse" dialecten bij de taalgrens, bijvoorbeeld in Brussel en in de [[Voeren|Voerstreek]], beschouwen zichzelf als "Franstalig" omdat ze naast hun dialect het Frans als (belangrijkste) [[cultuurtaal]] gebruiken. Zie verder: [[Nederlandse dialecten]], [[Regionale verschillen in het Nederlands]].
* In Wallonië wordt door een deel van de bevolking ook een taal gesproken die als afzonderlijke streektaal is erkend. Het [[Waals]] is de belangrijkste, voor deze taal is geprobeerd een genormaliseerde spelling te vormen. Ook het [[Le Chant des Wallons|Waalse volkslied]] was oorspronkelijk in het Waals. Buiten het Waals bestaan er nog enkele andere lokale en erkende streektalen, namelijk het [[Picardisch]] in het westen van Wallonië, [[Gaumais]] of [[Lotharings]] in het zuiden van [[Luxemburg (provincie)|Belgisch Luxemburg]], het [[Champenois]] en het [[Luxemburgs]] rond de Luxemburgse provinciehoofdstad [[Aarlen]]. Het Waals wordt ook wel [[Patois]] (''Plat'') genoemd.

=== Religie ===
{{Zie ook|Zie ook: [[Belgische rooms-katholieke kerkprovincie|Belgische Kerkprovincie]].}}
België is traditioneel een [[Rooms-katholieke Kerk|katholiek]] land. De vele vaak opvallende [[kerkgebouw|kerken]] en [[kathedraal|kathedralen]] getuigen daarvan. Het [[christendom]] verbreidde zich reeds vroeg in het gebied van het huidige België. In de 4e eeuw was de [[Servaas van Maastricht|H. Servatius]] werkzaam te [[Tongeren (stad)|Tongeren]]. Bloeiende kloosters zoals de [[Sint-Pietersabdij (Gent)|Sint-Pietersabdij]] en de [[Sint-Baafsabdij]] in Gent, de abijen van [[Abdij van Lobbes|Lobbes]], St-Hubert, [[Abdij van Stavelot|Stavelot]] en vele andere rezen op en droegen bij tot de economische en culturele ontwikkeling van het land. De hervorminsbeweging in de 16e eeuw die aanvankelijk een groot succes kende in de [[Zuidelijke Nederlanden]] en gepaard ging met politiek verzet tegen de absolutistische tendens van het [[Habsburg|Habsburgse huis]], werd vooral door [[Filips II van Spanje|Filips II]] gestuit. Onder de aartshertogen [[Albrecht van Oostenrijk|Albrecht]] en [[Isabella van Spanje|Isabella]] verdween de invloed van het protestantisme vrijwel volledig en werd het katholicisme vernieuwd door de besluiten van het [[Concilie van Trente]] (1545-1563), de [[Contrareformatie|Katholieke Hervorming]] en het werk van de [[jezuïeten]]. Tijdens de [[Franse Revolutie]] was het religieus verzet zeer sterk. De [[Belgische Grondwet|grondwet van 1830]] waarborgt de [[Godsdienstvrijheid|vrijheid van godsdienst]]. Ernstige spanningen tussen Kerk en Staat deden zich voor tijdens de [[schoolstrijd (België)|schoolstrijd]] van 1878-1884 en die van 1954-1958.

Het - wekelijkse - kerkbezoek in België is sinds de jaren 1960 drastisch gedaald en bedroeg anno 2008 minder dan 7%<ref>''Tragiek van een kardinaal'', [[Peter Vande Vyvere]], [[Tertio]], [[28 mei]] [[2008]]</ref>, daar waar in 1950 circa 50 % van de bevolking de [[Vijf geboden van de Heilige Kerk|zondagsplicht]] vervulde, zij het met sterk regionale verschillen: Limburg 81 %, Luxemburg 78 %, West-Vlaanderen 76 %, Namen 59 %, Oost-Vlaanderen 57 %, Antwerpen 49 %, Luik 41 %, Brabant 39 % en Henegouwen 25%. In [[Vlaanderen]] ligt het kerkbezoek hoger dan in de overige landsgedeelten: volgens cijfers van de Katholieke Kerk zelf bedroeg het kerkbezoek 12,7% in 1998 tegen 11,2% voor België<ref>[http://www.rorate.com/rorate/scripts/nws_art.php?id=42084w Vlaamse Kerk gaat na negen jaar weer koppen tellen]</ref> en volgens een studie van de [[Katholieke Universiteit Leuven]] ging 8% van de Vlamingen wekelijks naar de kerk in 2006<ref>[http://soc.kuleuven.be/pol/docs/0606-EP-Hooghe.pdf Kerkpraktijk in Vlaanderen - Auteur: Marc Hooghe]</ref>. Dit laatste rapport meldt, dat de jaarlijkse daling van de kerkpraktijk in Vlaanderen 0,5% bedraagt. Dit zou betekenen dat anno 2009 het kerkbezoek in Vlaanderen minder dan 8% bedraagt, nog steeds hoger dan het gemiddelde (onder 7%) voor België. Begrafenissen (61%) en doopplechtigheden (57%) gebeuren dikwijls in de kerk. Het aantal kerkelijke huwelijken neemt, net als de burgerlijke, snel af en bedroeg in 2006 27%.

De rest van de Belgen is of niet meer praktiserend of [[agnosticisme|agnost]], [[atheïsme|atheïst]], [[Unie Vrijzinnige Verenigingen|vrijzinnig]] (ca. 28%), [[islam|moslim]] (ca. 4%), [[protestantisme|protestants]] (ca. 1%) of [[Jodendom|joods]] (minder dan 1%){{feit||2009|07|10}}.
België onderhoudt diplomatieke contacten met het [[Heilige Stoel|Vaticaan]]. Het is bestuurlijk ingedeeld in acht [[bisdom]]men en een [[militair ordinariaat]] en vormt één [[Belgische rooms-katholieke kerkprovincie|kerkprovincie]] waarvan de [[Aartsbisdom Mechelen-Brussel|aartsbisschop van Mechelen-Brussel]], [[André Léonard]] de [[metropoliet]] is. De [[Jozef van Nazareth|Heilige Jozef]] is de [[beschermheilige]] van België.

Het [[Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs|VSKO]] is de koepel-organisatie van de [[inrichtende macht]] dat door de [[Belgische Bisschoppenconferentie|Belgische bisschoppen]] belast is met de coördinatie en de vertegenwoordiging van het [[Katholieke school|katholiek onderwijs]] in Vlaanderen. Sinds de Schoolpact-wet van [[29 mei]] [[1959]] worden de katholieke scholen ook grotendeels door de staat gesubsidieerd.

Beroemd zijn Belgische [[missionaris]]sen, zoals [[Peter van Gent]] in Mexico, [[Pater Damiaan]] bij de melaatsen in Molokai, [[Joos De Rijcke]] in Ecuador, [[Ferdinand Verbiest]] in China en nu nog [[Jeanne Devos|Jeanne De Vos]] in India. Priester [[Adolf Daens]] en kardinaal [[Jozef Cardijn]] waren katholieke geestelijken die zich voor de arbeiders-emancipatie hebben ingezet.

=== Samenstelling ===
De productiviteit van de Belgische werknemers<ref>[http://www.diplomatie.be/nl/belgium/belgiumdetail.asp?textID=49043 België - Belgische economie<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref> is een van de hoogste ter wereld. De Belgen staan er ook om bekend dat ze aanzienlijke bedragen investeren in een eigen - liefst zelfgebouwde - woning, maar aangezien de bouwgronden alsmaar schaarser worden (de bevolkingsdichtheid bedraagt 341,1/km² (2009)), beleeft de renovatiesector gouden tijden.

De gezinsgrootte in België is de laatste tijd weer licht gestegen. De vruchtbaarheidsgraad ligt op 1,79 kinderen per vrouw waardoor België minder geconfronteerd wordt met een verouderende bevolking dan andere landen in Europa.<ref>[http://statbel.fgov.be/figures/d21_nl.asp#2 Structuur van de bevolking<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref>: 15 procent is ouder dan 65 jaar. De levensverwachting ligt op 75 jaar voor de mannen en 81 jaar voor de vrouwen.

De kwaliteit van de Belgische gezondheidszorg behoort tot de beste ter wereld<ref>{{en}}[[:en:WHO's ranking of health care systems|WHO's ranking of health care systems]]</ref> en volgens een enquête vindt bijna 80 procent van de Belgen dat ze in zeer goede gezondheid verkeren{{feit||2009|12|11}}.

Wat de levensstandaard betreft zijn er ongelijkheden tussen de inwoners van de verschillende gewesten; het [[Vlaams Gewest]] is financieel gezien rijker dan [[Wallonië]] <ref>[http://lvb.net/item/590 Het verschil tussen Vlamingen en Walen in cijfers]</ref>.

De Belgische bevolking bestaat voor bijna een miljoen uit immigranten<ref>[http://ecodata.mineco.fgov.be/mdn/Vreemde_bevolking.jsp De vreemde bevolking<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref>. Een eerste grote golf inwijkelingen waren Italianen die in Wallonië en Limburg in de mijnen kwamen werken. De politicus [[Elio Di Rupo]] stamt daarvan af. Na de [[Mijnramp van Marcinelle]] in [[1956]] leverde Italië geen gastarbeiders meer en volgde een nieuwe golf Marokkanen en Turken die vanaf de jaren 1960 de tekorten op de arbeidsmarkt kwamen invullen. Bovendien woont er ook een gemeenschap uit de vroegere kolonie [[Belgisch-Kongo]] vooral in de [[Matonge]]wijk te Brussel.

=== Groei ===
België telde 10.666.866 inwoners op 1 januari 2008.<ref>[http://statbel.fgov.be/figures/d21_nl.asp#3 NIS - structuur van de bevolking]</ref> Het [[Vlaams Gewest]] telt daar een aandeel van 6,1 miljoen inwoners, het [[Wallonië|Waals Gewest]] van 3,4 miljoen en het [[Brussels Hoofdstedelijk Gewest]] van ruim 1 miljoen.<ref>[http://www.statbel.fgov.be/figures/d21_nl.asp#3 NIS - structuur van de bevolking]</ref>

In vergelijking met andere Europese landen is de Belgische bevolking traag gegroeid: 4,5 miljoen in 1850, bijna 7 miljoen in 1900, 10,2 miljoen in 2000.<ref>[http://ecodata.mineco.fgov.be/mdn/bevolking.jsp;jsessionid=wkowvkwbh1?CMDNAME=CHT13127&CMDTARGET=MdScatter433&VARIABLE=11&INDEX=4 De bevolking in België<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref> Ter vergelijking: de Nederlandse bevolking groeide van ''een derde minder'' (3 miljoen in 1850) tot meer dan ''de helft meer'' (16 miljoen in 2000).

De groei is sinds 1989 vooral te danken aan de [[sociale bevolkingsgroei]]. Het positieve migratiesaldo is goed voor 2/3 van de totale bevolkingsaanwas, tegenover 1/3 als gevolg van [[natuurlijke bevolkingsgroei]].

Deze groei is per gewest en provincie sterk verschillend geweest. Terwijl de bevolking van België in zijn geheel over de periode 1846-2008 toenam met een factor 2,2 was dit voor het Vlaams Gewest 2,61, voor het Waals Gewest 1,96 en voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 5,22. In het Waals Gewest is de groei vanaf 1930 tot 2008 beperkt gebleven (15%) en deze is dan nog grotendeels te wijten aan de immigratie vanuit het buitenland. In het Vlaams Gewest heeft de groei ook daarna doorgezet (47% voor dezelfde periode). De sterke groei in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest was tot de [[Tweede Wereldoorlog]] vooral het gevolg van de binnenlandse migratie, waarna de stadsvlucht die optrad in de 2e helft van de [[20e eeuw]] slechts opgevangen werd door immigratie vanuit het buitenland en het inwoneraantal ongeveer stabiel bleef. Slechts sinds 1996 groeit de bevolking er weer en nu zelfs sneller dan het nationaal gemiddelde. Dit is het gevolg van buitenlandse immigratie en een hoger geboortecijfer bij de allochtone bevolking,<ref>[http://vub.ac.be/SOCO/demo/papersonline/SD2000-7.pdf - Evolutie vruchtbaarheidsniveaus in België]</ref> want de binnenlandse migratie vertoont nog steeds een negatief saldo.
Behalve in het Brussels Gewest kennen ook de provincies Waals-Brabant en Luxemburg recent een sterker dan gemiddelde groei die vooral te wijten is aan economische migratie door de aantrekkingskracht van Brussel en [[Luxemburg (land)|Luxemburg]].

== Politiek ==
De naoorlogse politiek in België wordt beheerst door zgn. breuklijnen. Die historisch gevormde breuklijnen zijn:
* het communautaire'': dit is de nieuwe naam voor wat vroeger wel als de Vlaams-Waalse tegenstellingen of ook de vlaamse ontvoogdingsstrijd werd beschreven;
* het sociale: ook wel de klassenstrijd of de tegenstelling tussen ''het kapitaal'' en ''de werkmensen'';
* het levensbeschouwelijke: op het eerste gezicht de tegenstelling tussen klerikaal-antiklerikaal, maar verbreedt naar het vlak van ethische problemen (zoals abortus, euthanasie) en de scheiding tussen kerk en staat.
Deze breuklijnen vertalen zich deels naar politieke partijen maar lopen ook dikwijls door partijen heen.<ref name="polhistbel">Syllabus Politieke Geschiedenis van België, VUB, Guy Van Themsche</ref>
De gewijzigde staatsstructuur volgt uit die breuklijnen.

Sommigen zien in het verschil in taal ook een verschil in cultuur en traditie: Germaanse in het noorden, Romaanse in het zuiden. Dit zou zich ook uiten in politieke verschillen: de [[Christendemocratie|christendemocraten]] zijn naar verhouding sterker in (landelijk) Vlaanderen dan in (het vroeger geïndustrialiseerde) Wallonië, voor de [[Sociaaldemocratie|sociaaldemocraten]] geldt het omgekeerde. Vroeger lag het economisch zwaartepunt van het land in Wallonië met haar mijnen en zware industrie, maar sinds de [[1960-1969|jaren 60]] is de Waalse industrie verouderd en in crisis, het economisch belang van Vlaanderen groeide door zijn [[haven]]s, kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's) en de constante groei van de [[Tertiaire sector|dienstensector]].

Brussel, de federale hoofdstad, de hoofdstad van het Vlaams en Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Vlaamse Gemeenschap, zetel van de Europese Raad, Europese Parlement en Europese Commissie, en tal van andere internationale organisatie, is zonder enige twijfel de belangrijkste stad van het land, en tevens de meest controversiële stad: ze vormt de inzet van veel twisten. Brussel is historisch een Vlaamse stad en het [[Brussels Hoofdstedelijk Gewest]] ligt volledig ingesloten door het [[Vlaams Gewest|Vlaams gewest]]. Brussel is de hoofdstad van Vlaanderen maar ook van de Franstalige gemeenschap. In theorie is Brussel tweetalig, maar in de praktijk hoofdzakelijk Franstalig. Zoals elke grote stad deint Brussel verder uit naar de [[Brusselse Rand|Vlaamse Rand]], die bij het Vlaams Gewest hoort. Dat zorgt voor politieke, communautaire spanningen, die hoog op kunnen lopen.

Kenmerkend voor België was de [[wafelijzerpolitiek]] als middel om spanningen ''af te kopen'', al dan niet in [[Communautair|communautaire kwesties]]. Wafelijzerpolitiek kwam erop neer, dat voor elke overheidsinvestering op één plaats een overeenkomstige investering bij de ''concurrent'' moest staan of omgekeerd. Voorbeeld is het groots ogende [[Hellend vlak van Ronquières]] ter compensatie van de uitbreiding van de [[haven van Brugge-Zeebrugge]].

Een heet hangijzer is recentelijk de kwestie ''[[Brussel-Halle-Vilvoorde]] (B-H-V)''. Volgens het [[Grondwettelijk Hof]] is het handhaven van deze kiesomschrijving, terwijl overal elders per provincie wordt gestemd, ongrondwettelijk. Vlaamse politici willen B-H-V opsplitsen in het tweetalig [[Brussels Hoofdstedelijk Gewest]] en het Nederlandstalige Halle-Vilvoorde, dat in het kiesdistrict Vlaams-Brabant zou opgaan. Voor de Franstaligen raakt dit aan de bestaande evenwichten in de staatshuishouding, en ze eisen in ruil zaken als de uitbreiding van Brussel of meer [[Faciliteitengemeente|taalfaciliteiten]] in de [[Brusselse Rand|Vlaamse Rand]] rond de hoofdstad. Bijzonder verlammend werken daarbij de tactische blunders en het electoraal opbod in beide kampen.
Als gevolg van de federalisering aan het einde van vorige eeuw, hebben de politieke partijen een metamorfose ondergaan. De grote unitaire (nationale) partijen werden gesplitst in een Franstalige en Nederlandstalige vleugel (BSP-PSB werd sp.a en PS; CVP-PSC werd CD&V en cdH); sindsdien netwerken de politici uit de verschillende gewesten (c.q. gemeenschappen) eigenlijk vooral binnen hun taalgroep en verlopen de contacten over de taalgrens heen minder vlot, politici kennen elkaar niet zo goed meer (op het persoonlijke vlak), er ontstaat zo een soort publieke communicatie over de taalgrens heen waarbij de pers als "proxy" fungeert. Sinds de campagne voor de federale verkiezingen van 2007 zijn alle politieke commentatoren het erover eens dat deze veranderde wijze van politiek bedrijven en van netwerken tussen politici, alle constructieve onderhandelingen tussen de taalgemeenschappen ernstig heeft bemoeilijkt. Deze zienswijze wordt gedeeld door alle commentatoren ongeacht hun taalrol en ongeacht hun politiek kleur, en wordt sinds ongeveer 2007 in alle landelijke kranten, of audiovisuele media herhaald. <!--{{feit||2009|12|12}}-->

=== Staatsstructuur ===
{{Zie hoofdartikel|Overheid van België}}
Na een revolutionaire opstand heeft België zich op 4 oktober 1830 onafhankelijk gemaakt van [[Nederland]]. Een poging om opnieuw aan te sluiten bij [[Frankrijk]] mislukte, (zie [[rattachisme]]). België koos voor onafhankelijkheid met een [[Koning (titel)|koning]] aan het hoofd. België is de enige erfelijke [[constitutionele monarchie|constitutionele]] [[volksmonarchie]] ter wereld met aan het hoofd de Koning der Belgen. Dit werd, onder Engelse druk, een Duitse vorst die verwant was aan het Britse koningshuis, [[Leopold I van België|Leopold van Saksen-Coburg-Gotha]]. Zijn zoon [[Leopold II van België|Leopold II]] die de kolonie [[Belgisch-Kongo|Belgisch Congo]] schonk aan België, ''koning-ridder'' [[Albert I van België|Albert]], de in de [[koningskwestie]] omstreden [[Leopold III van België|Leopold III]], de bij de bevolking geliefde<ref>[http://www.allthingsroyal.nl/forum/index.php?showtopic=987 Koning Boudewijn I] op All Things Royal</ref> [[Boudewijn I van België|Boudewijn]], sinds 1993 diens broer, koning [[Albert II van België|Albert II]]. In 2013 werd Filip de zevende koning der Belgen. België is sinds eind 20e eeuw een [[Federalisme|federaal]] land en een [[constitutionele monarchie]] met aan het [[staatshoofd|hoofd]] een koning die ''formeel'' weinig politieke macht bezit, maar in de praktijk genoeg ervaring kan opbouwen om ''informeel'' politieke invloed uit te oefenen.

Op 7 februari 1831 was de [[Belgische Grondwet|grondwet]]<ref>http://www.dekamer.be/kvvcr/pdf_sections/publications/constitution/grondwetNL.pdf</ref> de liberaalste ter wereld.<!--{{feit||2009|12|15}}--> In de tweede helft van de [[20e eeuw]] was België verworden tot een in meerdere opzichten [[Verzuiling|verzuild]] en verdeeld land, waar politieke leiders onderling formele en informele macht konden verdelen en waar een voedingsbodem ontstond voor schandalen en schandaaltjes.

De Belgische politiek werd opgezadeld met diverse schandalen waarop niet onmiddellijk een afdoend antwoord kon worden geformuleerd: de [[Agustaschandaal|Agustazaak]], de [[Bende van Nijvel]], de ontvoering van oud-premier [[Paul Vanden Boeynants]], de [[moord op André Cools]] en de zelfmoord van [[Alain Van der Biest]]. Het systematisch falen van de orde- en rechtshandhaving werd erg duidelijk na de arrestatie van [[Marc Dutroux]] en wekte verontwaardiging in heel het land. Reorganisatie van Gerecht en Politie drongen zich op. (Zie hieronder: Politie.)

=== Defensie ===
{{Zie hoofdartikel|Defensie van België}}
Het Belgisch leger is een beroepsleger: de dienstplicht is afgeschaft. Het leger bestaat uit de Landcomponent, Luchtcomponent, Marinecomponent en de Medische component. De Marine legt zich vooral toe op mijnenvegen. De Luchtmacht bezit [[F-16 Fighting Falcon|F-16]] gevechtsvliegtuigen, transportvliegtuigen ([[C-130 Hercules|C-130]], [[Airbus]]) en [[Agusta A109]] helikopters. Het Landleger beschikt over [[Leopard 2|Leopard]] tanks. De Medische afdeling is gespecialiseerd in behandeling van brandwonden, vooral in het militair hospitaal van [[Neder-Over-Heembeek]]. De elite-eenheid zijn de [[Commando (militair)|paracommando]]'s, die een aantal keren actief waren in [[Congo-Kinshasa|Kongo]]. Het Belgisch leger is ingepast in de [[Noord-Atlantische Verdragsorganisatie|NAVO]] en heeft deelgenomen aan operaties in [[Bosnië]], [[Kosovo]], [[Libanon]] en [[Afghanistan]]. [[ParaCommando (België)|Belgische paracommando's]] werden ontwapend en vermoord tijdens hun inzet als blauwhelm in [[Rwanda]].

=== Politie ===
{{Zie hoofdartikel|Politie in België}}
Sedert de politiehervorming die in België werd doorgevoerd (wet van 7 december 1998) bestaat er nog maar één politiedienst, namelijk een "geïntegreerde politie gestructureerd op twee niveaus". Die twee niveaus bestaan uit een [[Politie in België#Federale politie|federale politie]] en een [[Politie in België#Lokale politie|lokale politie]] - die onderling communiceren via welbepaalde kanalen. De vroegere [[Politie in België|politiediensten]] (gemeentepolitie, gerechtelijke politie, rijkswacht, ...) werden alle afgeschaft. Dit was een gevolg van de zaak-[[Marc Dutroux]] van ontvoerde en vermoorde meisjes, waarbij de toen nog versnipperde politiediensten weinig efficiënt bleken.

=== Federalisering ===
Het Belgische federalisme is voor niet-ingewijden ingewikkeld en onoverzichtelijk, omdat het [[eenheidsstaat|unitaire]] kenmerken vertoont (gewesten zijn -nog steeds- grotendeels financieel afhankelijk van de federale fiscus) en tegelijk [[confederatie|confederalistische]] trekken heeft (politici moeten zich -steeds meer- tot een uitsluitend Vlaams of Franstalig kiespubliek richten).
Langzamerhand groeide de opinie dat de tweeledige maatschappelijke structuur van België geen unitaire politieke structuur meer verdraagt. België werd daarom steeds verder [[decentralisatie|gedecentraliseerd]] in een vijftal [[staatshervorming (België)|staatshervormingen]] (1970, 1980, 1988-89, 1993 en 2001-2003), om officieel in [[1993]] een echte [[Federalisme|bondsstaat]] te worden, met het zogenaamde [[bipolair federalisme]] als [[staatsvorm]].

Dit federalisme, met als ''architect'' [[Wilfried Martens]], ''loodgieter'' [[Jean-Luc Dehaene]], ''federalist'' [[Hugo Schiltz]], ''regionalist'' [[Guy Spitaels]] en de ''controversele'' politicus [[Jean Gol]] kenmerkt zich door verschillende overheidslagen, elk met eigen verkozen volksvertegenwoordiging en regering:
;'''Federaal''': De federale overheid is bevoegd voor defensie, buitenlandse zaken, economische en monetaire unie, pensioenen, ziekteverzekering... heeft het federaal parlement als wetgevende macht en de federale regering als uitvoerende macht.
;'''Drie Gewesten''': [[Vlaams Gewest]] (olijfgroen), [[Wallonië|Waals Gewest]] (rood), [[Brussels Hoofdstedelijk Gewest]] (blauw). De gewesten zijn bevoegd voor aan het grondgebied gerelateerde materies: ruimtelijke ordening, milieu, landbouw, huisvesting, energie, werkgelegenheid, openbare werken en vervoer, economie en buitenlandse handel, toezicht op gemeenten en provincies en ontwikkelingssamenwerking. Elk gewest heeft een parlement als wetgevende macht en een regering als uitvoerende macht.
;'''Drie gemeenschappen''': [[Vlaamse Gemeenschap|Nederlandstalig]] (olijfgroen), [[Franse Gemeenschap|Franstalig]] (rood), [[Duitstalige Gemeenschap|Duitstalig]] (blauw). De gemeenschappen gaan over ''persoonsgebonden materies'': culturele aangelegenheden, sport, onderwijs, onderzoek, gezondheid, welzijn en taalgebruik. Elke gemeenschap heeft een gemeenschapsraad als wetgevende macht en een gemeenschapsregering als uitvoerende macht.

De [[Vlaamse Gemeenschap|Vlaamse gemeenschap]] en het [[Vlaams Gewest|Vlaams gewest]] hebben een gemeenschappelijk parlement en regering, beide met zetel te [[Brussel (stad)|Brussel]]. De Brusselse leden van het [[Vlaams Parlement|Vlaamse parlement]] mogen echter niet meestemmen over Vlaamse gewestaangelegenheden.

In Franstalig België ligt het ingewikkelder: het Waals Gewest, de Franstalige Gemeenschap (Wallonië met Franstalig Brussel). De Franstaligen beslisten om hun afzonderlijke bestuursorganen nl. het [[Wallonië|Waals gewest]] (zetel te [[Namen (stad)|Namen]]) en de [[Franse Gemeenschap]] (zetel te [[Brussel (stad)|Brussel]]) gescheiden te houden.

De Duitstalige Gemeenschap heeft haar eigen [[Parlement van de Duitstalige Gemeenschap|parlement]] en deelregering (zetel [[Eupen]]).

Het meest gecompliceerd: in het Brussels Hoofdstedelijk gewest is het Brusselse parlement en deelregering (zetel [[Brussel (stad)|Brussel]]) bevoegd voor gewestmateries, en zijn de Nederlandstalige en Franstalige gemeenschappen elk bevoegd voor de eigen gemeenschapsmateries, via de [[Vlaamse gemeenschapscommissie|Vlaamse]], respectievelijk Franstalige gemeenschapscommissies en hun uitvoerende organen (colleges). Voor zaken die beide gemeenschappen aangaan, is in Brussel de gemeenschappelijke gemeenschapscommissie (en college) bevoegd.

Gewesten en gemeenschappen kunnen [[Decreet|decreten]] of (in het Brussels Hoofdstedelijk gewest) [[ordonnantie]]s uitvaardigen die kracht van wet hebben in het eigen gewest of de eigen gemeenschap. Een bijzonder rechtscollege, het [[Grondwettelijk Hof]], waakt erover dat de wetgeving van de federale regering, de gemeenschappen en gewesten de bevoegdheidsverdeling tussen deze verschillende entiteiten eerbiedigt. Het Grondwettelijk Hof kan wetsbepalingen vernietigen die deze bevoegdheidsverdeling schenden.

Het pijnpunt vormen de financiën. Nu gebeurt er langs het federaal niveau door sociale zekerheid, investeringen, spoorwegen enz. een netto transfer van geld van noord naar zuid. Bij overheveling van meer bevoegdheden naar de gemeenschappen/gewesten en ook de financiering ervan zou de solidariteit tussen noord en zuid in het gedrang komen.

De hoofdstad van [[Vlaanderen]] is [[Brussel (stad)|Brussel]], de hoofdstad van [[Wallonië]] is [[Namen (stad)|Namen]]. Brussel is ook de hoofdstad van Franstalige Gemeenschap. De hoofdstad van de Duitstalige gemeenschap is [[Eupen]].

=== Parlementen ===
De zes parlementen bestaan in totaal uit zeven wetgevende vergaderingen en tellen samen 537 verschillende leden:
# [[Federaal Parlement van België]] ([[Kamer van Volksvertegenwoordigers|Kamer]] 150 leden en [[Senaat (België)|Senaat]] 74 leden)
# [[Vlaams Parlement]] (124 leden, fusie van 2 wetgevende vergaderingen namelijk: Vlaams Gewest en Vlaamse Gemeenschap)
# [[Waals Parlement]] (75 leden)
# [[Brussels Hoofdstedelijk Parlement]] (89 leden)
# [[Franse Gemeenschap|Parlement van de Franse Gemeenschap]] (Parlement de la Communauté française de Belgique) (94 leden, namelijk de 75 leden van het Waals Parlement en 19 van de 72 Franstalige leden van het Brussels Hoofdstedelijk Parlement)
# [[Duitstalige Gemeenschap|Raad van de Duitstalige gemeenschap]] (25 leden)

=== Regeringen ===
{{Zie hoofdartikel|Lijst van Belgische nationale regeringen}}

De zes regeringen tellen samen 48 ministers en 10 staatssecretarissen:
# [[Belgische regering|Federale regering]] (15 ministers en 7 staatssecretarissen)
# [[Vlaamse regering]] (9 ministers)
# [[Waalse regering]] (8 ministers)
# [[Brusselse Hoofdstedelijke Regering]] (5 ministers en 3 staatssecretarissen)
# Regering van de [[Franse Gemeenschap]] (7 ministers)
# Regering van de [[Duitstalige Gemeenschap]] (4 ministers)

Enkele ministers van de Waalse regering zijn ook minister in de Franse Gemeenschapsregering. Een voorbeeld is [[Rudy Demotte]]: hij is Minister-President van de Waalse regering en de Franse Gemeenschapsregering. Daarnaast is [[Evelyne Huytebroeck]] minister in de Brusselse regering en de Franse Gemeenschapsregering. Er zijn dus geen 49 verschillende personen minister.

=== Provincies ===
{{Zie hoofdartikel|Provincies van België}}
Het [[Vlaams Gewest]] (Vlaanderen) is ingedeeld in 5 provincies:
# [[Antwerpen (provincie)|Antwerpen]] (hoofdstad [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]])
# [[Limburg (België)|Limburg]] (hoofdstad [[Hasselt (België)|Hasselt]])
# [[Oost-Vlaanderen]] (hoofdstad [[Gent]])
# [[Vlaams-Brabant]] (hoofdstad [[Leuven]])
# [[West-Vlaanderen]] (hoofdstad [[Brugge]])

Ook het [[Wallonië|Waals Gewest]] (Wallonië) telt 5 provincies:
# [[Waals-Brabant]] (hoofdstad [[Waver (België)|Waver]])
# [[Henegouwen]] (met als hoofdstad [[Bergen (België)|Bergen]])
# [[Luik (provincie)|Luik]] (hoofdstad [[Luik (stad)|Luik]])
# [[Luxemburg (provincie)|Luxemburg]] (hoofdstad [[Aarlen]])
# [[Namen (provincie)|Namen]] (hoofdstad [[Namen (stad)|Namen]])

Het [[Brussels Hoofdstedelijk Gewest]] behoort tot geen enkele provincie.

De provincies bestaan weer uit diverse [[arrondissement]]en.
Aan het hoofd van elke provincie staat een [[gouverneur]]. De provinciale besturen hebben evenwel weinig gewicht. Hun bestaan wordt soms in vraag gesteld. Een van de taken van de provinciegouverneur is het coördineren van de hulpverlening bij rampen van grote omvang (bijvoorbeeld chemische ongelukken in de havens). Ook het besturen van belangrijke milieuzaken zoals kernenergie behoort tot zijn taken.

Elke Belgische gemeente heeft een [[gemeenteraad]] als wetgevende macht en een [[College van burgemeester en schepenen]] als uitvoerende macht, met als hoofd de [[burgemeester]].

=== Politieke partijen en bewegingen ===
{{Zie hoofdartikel|Lijst van Belgische politieke partijen}}
Als gevolg van de steeds sterker wordende tegenstellingen tussen Vlamingen en Franstaligen zijn de unitaire partijen in de jaren zestig en zeventig, dus nog voor België een federale staat werd, één voor één uit elkaar gevallen in aparte Vlaamse en Franstalige partijen: christendemocraten ([[Christen-Democratisch en Vlaams|CD&V]]; [[Centre démocrate humaniste|cdH]]), socialisten ([[Socialistische Partij Anders|sp.a]]; [[Parti Socialiste (België)|PS]]), liberalen ([[Open Vlaamse Liberalen en Democraten|Open Vld]]; [[Mouvement Réformateur|MR]]) en groenen ([[Groen!]]; [[Ecolo]]). België is daardoor een federaal land zonder federale politieke partijen, een unicum in de wereld en volgens een groeiend aantal mensen ook een risico voor het voortbestaan van het land.

In België zijn er nationalistische of taalpartijen. Uit het [[Vlaams-nationalisme]] zijn na het [[Egmontpact]] in [[1977]] en het uiteenvallen van de [[Volksunie]] in [[2001]] de partijen [[Vlaams Blok]], [[Nieuw-Vlaamse Alliantie|N-VA]] en [[Sociaal-Liberale Partij|Spirit]] voortgekomen.

Toen de vzw's die de organisatie en de financiën van Vlaams Blok beheerden, veroordeeld werden voor [[racisme]], is de partij omgedoopt tot [[Vlaams Belang]]. Het Vlaams Belang geldt als uiterst rechts, net als de nieuwe partij [[Lijst Dedecker]] van Jean-Marie Dedecker, die in [[2006]] uit de VLD was gezet. Vlaams Belang en N-VA streven de [[onafhankelijkheid (staatkunde)|onafhankelijkheid]] van Vlaanderen na en worden daarom [[separatisme|separatistisch]] genoemd.

De voornaamste Franstalige taalpartij is het [[Fédéralistes démocrates francophones|FDF]] dat opkomt voor de belangen van de Franstalige Brusselaars. Het [[Fédéralistes démocrates francophones|FDF]] is sedert [[2015]] omgedoopt tot [[DéFI]].

Na de verhoging van de [[kiesdrempel]] in [[2000]] kwam de trend om versnippering tegen te gaan door vorming van [[Kartel (politiek)|kartels]]. Zo ontstond sp.a-Spirit (Spirit werd later [[Sociaal-Liberale Partij|SLP]] en verbrak het kartel in 2008), VLD-Vivant (Vivant is intussen opgegaan in de [[Open Vlaamse Liberalen en Democraten|Open VLD]]), CD&V-N-VA (het ''Vlaams kartel'', inmiddels uiteengevallen). Groen! weigerde in [[2004]] om met sp.a mee in het kartel te stappen. Lijst Dedecker wilde geen gesprek meer met het Vlaams Belang en anderen over de vorming van een rechts front, een [[Forza Flandria]].

Een bijkomende verwikkeling vormt de [[Symmetrie|asymmetrie]] tussen Vlaanderen en Wallonië. Wallonië heeft een langere industriële geschiedenis, waardoor de socialistische PS er traditioneel sterk staat, sterker dan de Vlaamse socialisten van de sp.a. Vlaanderen kent een traditie van landbouw en katholicisme, waardoor de CD&V veel sterker is dan Franstalige zusterpartij cdH.

=== Europa ===
Binnen België groeien de tegenstellingen langs de taalgrens. Eerder hebben Belgische politici nochtans wezenlijk bijgedragen aan de Europese eenwording. In [[1921]] ging België samenwerken met [[Luxemburg (land)|Luxemburg]] in de [[Belgisch-Luxemburgse Economische Unie]] en vanaf [[1944]] met Nederland en het Groothertogdom in de [[Benelux]]. Vooral [[Paul-Henri Spaak|Paul Henri Spaak]] heeft bijgedragen tot de [[Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal|EGKS]], wat later de [[Europese Economische Gemeenschap|EEG]] en de [[Europese Unie|EU]] werd. Brussel huisvest het [[Europees Parlement]] en de [[Europese Commissie]] in het [[Berlaymontgebouw]]. Zo ook herbergt België te [[Evere]] het hoofdkwartier van de [[Noord-Atlantische Verdragsorganisatie|NAVO]] en te [[Casteau]] de [[Supreme Headquarters Allied Powers Europe]].

Verschillende Belgen vervullen een belangrijke functie binnen de Europese instituten. [[Herman Van Rompuy]] is de allereerste Permanente [[voorzitter van de Europese Raad]] of President van de [[Europese Raad]] (van regeringsleiders en staatshoofden) en [[Karel De Gucht|Karel de Gucht]] EU-Commissaris voor Handel (vanaf 2010), [[Wilfried Martens]] Voorzitter van de [[Europese Volkspartij]], Annemie Neyts Voorzitter van de Europese Liberalen [[Partij van Europese Liberalen en Democraten|ELDR]], [[Guy Verhofstadt]] Fractieleider van de Liberalen in het Europees parlement
en [[Isabelle Durant]] ondervoorzitter van het Europees Parlement.

== Economie ==
{{Zie hoofdartikel|Economie van België}}
De economie van België is gebaseerd op diensten, vervoer en handel. Het belang van de industrie neemt steeds meer af. De [[mijnbouw]] is sinds de laatste mijn sloot in [[1991]], stopgezet. De productie van [[Staal (metaal)|staal]], chemische producten en [[cement]] waren traditioneel geconcentreerd in de valleien van [[Samber]] en [[Maas]], in de [[Borinage]] rond [[Bergen (België)|Bergen]], [[Charleroi]], [[Namen (stad)|Namen]] en [[Luik (stad)|Luik]] en in het [[Kempens Bekken|Kempens Steenkolenbekken]]. Luik en Charleroi zijn nog steeds staalcentra, maar de nieuwere metaalbedrijven zijn vooral ingeplant rond de havensteden [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]], [[Gent]] en [[Brugge]]. De chemische producten omvatten [[kunstmest|meststoffen]], [[kleurstof]]fen, [[geneesmiddel]]en en [[Plastic|plastieken]]; de petrochemische industrie is geconcentreerd dichtbij de [[olieraffinaderij]]en van Antwerpen.

De textielproductie, die in de [[Middeleeuwen]] begon, omvat [[katoen]], [[linnen]], [[wol]] en [[kunstvezel]]s; tapijten en dekens zijn belangrijke vervaardigde producten. Gent, [[Kortrijk]], [[Doornik]] en [[Verviers]] zijn allen textielcentra; [[Mechelen (stad)|Mechelen]], Brugge en [[Brussel (stad)|Brussel]] zijn beroemd vanwege hun [[kant (textiel)|kant]]. Andere industrieën omvatten [[diamant]]slijperij (Antwerpen is een belangrijk diamantcentrum), [[cement]] en [[glas]]productie, en de verwerking van [[leer (stof)|leer]] en [[hout]]. Meer dan 55 procent van de elektriciteit van België wordt opgewekt uit [[kernenergie]].

De Belgische industrie hangt af van de [[invoer (handel)|invoer]] voor zijn grondstoffen. Het meeste ijzer kwam uit het bassin van [[Lotharingen (Frankrijk)|Lotharingen]] in [[Frankrijk]], terwijl de non-ferro metaalproducten van uit de koloniën ingevoerde grondstoffen worden gemaakt, waaronder [[zink (element)|zink]], [[koper (element)|koper]], [[lood (element)|lood]] en [[tin (element)|tin]].

De [[uitvoer (handel)]] omvat [[IJzer (element)|ijzer]] en staal, vervoersapparatuur, [[tractor]]en, [[diamant]]en en [[aardolie]]producten. De industriële centra zijn met elkaar en met de belangrijkste [[haven]]s, [[Haven van Antwerpen|Antwerpen]], [[Haven van Brugge-Zeebrugge|Brugge-Zeebrugge]] en [[Haven van Gent|Gent]], verbonden door de rivieren de [[Maas]] en de [[Schelde (rivier)|Schelde]] en hun zijrivieren, door een netwerk van kanalen (in het bijzonder [[Albertkanaal]], het [[kanaal Gent-Terneuzen]] en het [[Boudewijnkanaal]]), en door een uitgebreid spoorwegsysteem.

België heeft veel vruchtbare en goed bewaterde grond, hoewel de landbouw een steeds kleiner percentage arbeidskrachten vertegenwoordigt. De belangrijkste gewassen zijn [[Mais|maïs]], [[tarwe]], [[haver]], [[Rogge (graan)|rogge]], [[gerst]], [[suikerbiet]]en, [[aardappel]]s en [[vlas]]. [[Rund]]vee en [[Varken (tam)|Varkens]] evenals de [[zuivel]]productie (vooral in Vlaanderen) zijn ook belangrijk. Het verwerkte voedsel omvat [[tafelsuiker|suiker]] vooral te [[Tienen]], [[kaas]] en andere zuivelproducten; [[bier]] onder meer te [[Leuven]] en andere dranken worden ook vervaardigd.

Belangrijker dan landbouw is wellicht intensieve [[tuinbouw]] en [[fruitteelt]], ook voor export, zowel in serres, ooit begonnen in het glazen dorp [[Hoeilaart]], als in volle grond: [[Witlof]], [[Spruitkool|Spruiten]], [[Asperge]]s, [[Sla]], [[Tomaat]], [[Aardbei]]en en dies meer. Zo spreekt men in het Engels van "''Brussels sprouts''" en van "''Belgian endives''" en kent men in het Duits "''Brüsseler''". De veilingen van [[Sint-Katelijne-Waver]] en van [[Hoogstraten]] zijn internationaal bekend. Ook hier speelt het wegennet een belangrijke rol om de geveilde waren snel naar de verbruikers te vervoeren.

De munteenheid is sinds 1 januari 2002 de gemeenschappelijke Europese munt [[euro]] (EUR) het enige wettelijke betaalmiddel. Voordien was dit de Belgische frank (BEF). Deze was reeds sinds 1 januari 1999 gekoppeld aan de gemeenschappelijke Europese munt. (1 euro = 40.3399 BEF) Van 1926 tot 1946 is er ook als munt de Belga geweest, die een waarde had van vijf BEF. Deze benaming was niet populair en werd in 1946 afgeschaft.

=== Verkeer ===
{{Zie hoofdartikel|Vervoer in België}}
België is een internationaal knooppunt voor goederen- en personenvervoer, met een uitgebreid wegennet van [[autosnelweg]]en en [[expresweg]]en. Het [[spoorweg]]ennet wordt geëxploiteerd door de [[Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen]] (NMBS). De eerste trein op het Europese vasteland reed in 1835 van Mechelen naar Brussel. De belangrijkste andere maatschappijen voor [[openbaar vervoer]] zijn de Vlaamse [[Vlaamse Vervoermaatschappij "De Lijn"|De Lijn]], de Brusselse [[Maatschappij voor het Intercommunaal Vervoer te Brussel|MIVB]] en de Waalse [[Société Régionale Wallonne du Transport|TEC]]. Die drie netten sluiten nauwelijks op elkaar aan, zodat versnippering ook hier de efficiëntie niet ten goede komt.

De [[haven van Antwerpen]] is op Rotterdam na de grootste van Europa. Er bevindt zich onder meer het tweede grootste petrochemisch complex ter wereld, na dat in [[Houston]]. Ook de [[haven van Brugge-Zeebrugge]] en de [[haven van Gent]] zijn belangrijke goederenhavens. Zeebrugge geldt als 's lands grootste passagiershaven, Europa's belangrijkste [[Roll-on-roll-offschip|roro]]- en [[aardgas]]haven en 's werelds belangrijkste [[auto]]haven. Daarnaast heeft ook de [[haven van Oostende]] een aanzienlijk betekenis als rorohaven. Zeebrugge is de belangrijkste Belgische [[visserij|vissershaven]], gevolgd door Oostende en Nieuwpoort. Brussel en Luik hebben belangrijke [[Haven|binnenhavens]].

Er zijn civiele [[vliegveld|luchthavens]] bij Brussel ([[Brussels Airport|Zaventem]]), Charleroi ([[Brussels South Charleroi Airport|Gosselies]]), Antwerpen ([[Internationale Luchthaven Antwerpen|Deurne]]), Luik ([[Liège Airport|Bierset]]) en [[Internationale Luchthaven Oostende-Brugge|Oostende]].

=== Media ===
{{Zie ook|Zie ook: [[Communicatie in België]] en de [[lijst van televisiekanalen in België]].}}

De Nederlandstalige en Franstalige openbare omroepen zijn gevestigd te Brussel in hetzelfde complex aan de Reyerslaan. Voor de Nederlandstaligen is dat de [[Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie|VRT]]: Vlaamse Radio en Televisie. Voor de Franstaligen is dat de [[Radio-Télévision belge de la Communauté française|RTBF]]: Radio Télévision Belge Francophone. (Bemerk de verwijzing naar België in de Franstalige benaming en de afwezigheid ervan in de Vlaamse benaming.) Daarnaast zijn er commerciële TV-stations als [[vtm]], [[VT4]], [[2BE]] aan Vlaamse kant en [[RTL Group|RTL]] aan Franstalige kant. De openbare omroepen zenden elk verschillende radioprogramma's uit en krijgen steeds meer concurrentie van privé-zenders. Daarnaast zijn er erkende vrije radio's. De regeling daarvan gebeurt per taalgemeenschap, wat rond Brussel voor problemen zorgt omdat sommige FM-programma's van de ene taalgroep die van de andere taalgroep met een groter vermogen verdringen.
Er bestaan tientallen kranten en tijdschriften in de drie talen. Er zijn tien Vlaamse kranten waarvan die met de grootste oplage die van het [[Het Laatste Nieuws]] is. Er verschijnen 18 Franstalige kranten, waarvan het Brusselse [[Le Soir]] de bekendste is. Voor de Duitstalige gemeenschap is er [[Grenz-Echo]].


=== Toerisme ===
{{Zie ook|Zie ook het hoofdartikel [[Toerisme in België]] en [[Werelderfgoedlijst#België|Belgische monumenten op de Werelderfgoedlijst]].}}

De kunststeden [[Brugge]], [[Gent]], [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]], [[Mechelen (stad)|Mechelen]] en [[Brussel (stad)|Brussel]] trekken toeristen voor hun historische gebouwen, [[Begijnhoven in Vlaanderen|begijnhoven]], architectuur en musea onder meer het [[Plantin-Moretusmuseum]] als [[werelderfgoed]]. Vooral de [[Jugendstil|Art nouveau]] van onder meer [[Victor Horta|Horta]] is uniek. Typische trekpleisters voor toeristen te Brussel zijn het [[atomium]] overgebleven van [[Expo 58]] en [[Manneken Pis van Brussel|Manneke Pis]]. Japanse toeristen bezoeken dikwijls Brugge, Antwerpen en... [[Hoboken (Antwerpen)|Hoboken]], vanwege het in Japan populaire boek [[Een hond van Vlaanderen]]. De kust trekt badgasten voor het strand, de zee en fietstochten. In [[Limburg (Belgische provincie)|Limburg]] werd in [[2006]] het eerste Vlaamse [[Nationaal park|Nationaal Park]] geopend, door steeds meer toeristen ontdekt als fiets- en wandelgebied. Het [[fietsroutenetwerk]] is een concept dat hier is ontstaan na de mijnsluitingen. De Ardennen lokken toeristen voor wandeltochten, rotsbeklimmen en afdalingen van bergstromen met kajaks en in de winter langlaufen. Ook de [[Scheepsliften op het Centrumkanaal|scheepsliften bij La Louvière]] zijn werelderfgoed, net als de [[Citadel van Namen]] en de neolithische [[vuursteen]]mijnen van [[Spiennes]]. Bekende Belgische folklore, zoals de [[Gilles (carnaval)|Gilles]] van [[Binche]], het [[Ros Beiaard]] van [[Dendermonde]], de [[Heilig-Bloedprocessie]] van Brugge of de [[Ommegang]] van reuzen te Antwerpen, trekt ook veel toeristen. [[Kuuroord|Spa]] is in het Engels synoniem voor kuuroord.

== Cultuur ==
=== Beeldende Kunst ===
{{Zie ook|Zie ook: [[Lijst van musea in België]].}}

België kent een rijke traditie van schilderkunst. Dit begon met de [[Vlaamse Primitieven]] waaronder [[Jan van Eyck|Jan Van Eyck]] en [[Hans Memling]]. Dit kwam tot bloei met [[Quinten Matsijs]], [[Pieter Bruegel de Oude]], [[Peter Paul Rubens]], [[Jacob Jordaens]] en [[Anthony van Dyck|Antoon Van Dijck]]. Later volgden [[Constant Permeke]], [[René Magritte]], [[Paul Delvaux]] en [[James Ensor]].

Een mengvorm van het picturale en tekst zijn stripverhalen, met wereldberoemde striptekenaars als [[Hergé]] van ''[[Kuifje (stripfiguur)|Kuifje]]'', [[Edgar P. Jacobs]] van ''[[Blake en Mortimer]]'', [[Willy Vandersteen]] van ''[[Suske en Wiske]]'', [[Marc Sleen]] van ''[[Nero (strip)|Nero]]'', [[Jozef van Hove|Pom]] van ''[[Piet Pienter en Bert Bibber]]'', [[Jef Nys]] van ''[[Jommeke (stripreeks)|Jommeke]]'', [[Peyo]] van ''[[De Smurfen (stripreeks)|de Smurfen]]'' en [[André Franquin|Franquin]] van ''[[Guust Flater]]''.


=== Literatuur, Woordkunst, Toneel en Film ===
Op vlak van literatuur telde België één Nobelprijswinnaar: [[Maurice Maeterlinck]]. Langs Franstalige kant zijn auteurs als [[Georges Simenon]] van commissaris Maigret en [[Amélie Nothomb]] het meest bekend. [[Hendrik Conscience]], [[Ernest Claes]] en [[Felix Timmermans]] begonnen te schrijven in het Nederlands. [[Willem Elsschot]], [[Gerard Walschap]], [[Louis Paul Boon]] brachten dit tot verdere ontwikkeling. [[Johan Daisne]] en [[Hubert Lampo]] lanceerden het magisch realisme. [[Hugo Claus]] en [[Jef Geeraerts]] brachten literatuur met meer vaart. Hedendaagse schrijvers zijn [[Pieter Aspe]], [[Herman Brusselmans]],[[Kristien Hemmerechts]] en [[Anne Provoost]]. Beroemde dichters waren [[Guido Gezelle]], [[Albrecht Rodenbach]], [[Paul Snoek]] en [[Herman de Coninck]].
Acteurs (toneel en film) als [[Jean-Claude Van Damme]] en [[Jan Decleir]], filmregisseurs als [[Robbe De Hert]] en filmcomponisten als [[Dirk Brossé]] zijn internationaal bekend. 


=== Muziek, Opera en Ballet - Mode  ===
{{Zie ook|Zie ook [[Lijst van Belgische componisten]]}}

De Belgische muziekgeschiedenis is zo mogelijk nog rijker dan de Beeldende kunstgeschiedenis. Talrijke [[Lijst van Belgische componisten|componisten]] komen naar voor en leveren stof voor toekomende onderzoeks- en verspreidingsprojecten.  [[Adolphe Sax]] vond de [[saxofoon]] uit. 
Leidinggevende hedendaagse klassieke componisten zijn onder andere [[Claude Ledoux]] ([[Forum des Compositeurs]]), [[André Posman]] en [[Marc Matthys]] ([[Componistenarchipel Vlaanderen]]) en [[Carl Verbraeken]] ([[Unie van Belgische Componisten]]). De eigentijdse Belgische klassieke muziekorganisaties [[Osmose]] ([[Danielle Baas]]), [[Peter Benoit-Fonds]] ([[Peter Benoit]]-prijswinnaar [[Frits Celis]]) en [[Belgian Music Days]] ([[Pieter Schuermans]]) zorgen voor een nationale en internationale doorstroming naar het publiek.

Bekende artiesten in de lichte muziek zijn [[Toots Thielemans]], [[Jacques Brel]], [[Axelle Red]], [[Dani Klein]] en [[Arno (zanger)|Arno Hintjens]]. [[Sandra Kim]] won het [[Eurovisiesongfestival]] in [[1986]]. Het land telt een wijdvertakt net van conservatoria en [[Lijst van scholen voor Muziek, Woord en Dans|muziekscholen]].

De bekendste opera is [[Koninklijke Muntschouwburg|De Munt]] te Brussel, waar de Belgische revolutie begon na de opvoering van de ''[[De Stomme van Portici|Stomme van Portici]]'' van de Fransman [[Esprit Auber]]. Te [[Luik]] is er de [[Opéra wallon]] ([[Eugène Ysaÿe]]) en in [[Antwerpen]] werd 
de [[Koninklijke Vlaamse Opera]] in [[1893]] gesticht door [[Edward Keurvels]]. Als vader van de Nederlandstalige operakunst geldt [[Jan Blockx]].
Bekende ballet-choreografen zijn [[Lea Daan]], [[Anne Teresa De Keersmaeker]] en [[Jeanne Brabants]]. Bekende mode-ontwerpers zijn [[Dries Van Noten]], [[Dirk Bikkembergs]] en [[Walter Van Beirendonck]].

=== Onderwijs en wetenschap ===
{{Zie ook|Zie ook: [[Lijst van hogeronderwijsinstellingen in België]].}}

Het [[onderwijs]] behoort sedert 1980 tot de bevoegdheid van de gemeenschappen. Op enkele uitzonderingen na zijn er dus geen "Belgische" scholen meer, maar wel Nederlandstalige, Franstalige, of Duitstalige. Het onderwijs is ingedeeld in [[onderwijsnet]]ten:
* ''officieel onderwijs'', georganiseerd door de burgerlijke overheid (gemeenschappen, de provincies en de gemeenten) en
* ''vrij onderwijs'', georganiseerd door particuliere organisaties, maar wel erkend en gesubsidieerd door de staat. Het [[Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs|katholieke net]] is daarbij het grootst.

De grootste universiteit is de [[Katholieke Universiteit Leuven]]. Ze bestaat sinds [[1425]] en is daarmee de oudste van de Nederlanden. Daarnaast bestaan er Nederlandstalige universiteiten te Gent, Brussel, Antwerpen, Kortrijk en Hasselt, waar met Maastricht aan een transnationale universiteit wordt gewerkt. De Franstalige universiteiten liggen in Louvain-la-Neuve, Luik, Brussel, Bergen en Namen. De universiteiten van Leuven en Louvain-la-Neuve zijn katholiek en ook te Brussel bestaat er een [[Katholieke Universiteit Brussel]] naast twee [[Unie Vrijzinnige Verenigingen|vrijzinnige]] universiteiten: de Nederlandstalige [[Vrije Universiteit Brussel]] en de Franstalige [[Université Libre de Bruxelles]]. Het onderwijslandschap is door opdeling in taal, levensbeschouwing en organisatie dus meer versnipperd dan in andere landen. In Antwerpen werden in 2003 een katholieke, stedelijke en rijksinstelling samengevoegd tot één instelling: [[Universiteit Antwerpen]].

Bekende wetenschappers zijn Nobelprijswinnaar in 1977 [[Ilya Prigogine]] met zijn bijdragen tot de [[thermodynamica]] en [[Georges Lemaître]] die de [[Oerknal|Big Bang]] beschreef. Op vlak van geneeskunde leverde België de volgende Nobelprijswinnaars: in [[1974]] [[Albert Claude]] en [[Christian de Duve|Christian De Duve]], in [[1938]] [[Corneille Heymans]] en in [[1919]] [[Jules Bordet]]. De traditie loopt terug tot [[Andreas Vesalius]], [[Rembert Dodoens]] en [[Jan Palfijn]]. De farmacoloog [[Paul Janssen (farmacoloog)|Paul Janssen]] en [[Peter Piot]] die aids bestrijdt, sluiten ook bij die traditie aan. [[Dirk Frimout]] en [[Frank De Winne]] zijn de Belgische astronauten.

=== Sport ===
{{Zie ook|Zie ook: [[Voetbal in België]].}}

Voetbal is bij jongeren de meest beoefende sport. Al in het begin van de 20e eeuw groeiden [[voetbal]] en [[Wielersport|wielrennen]] uit tot de populairste sporten met uitgebreide verslaggeving door [[massamedia|pers]]. Exponent daarvan is [[Eddy Merckx]], één van de beste wielrenner aller tijden. Voordien waren er kampioenen als [[Rik Van Steenbergen]] en [[Rik Van Looy]]. Tijdgenoten waren [[Patrick Sercu]], [[Herman Van Springel]], [[Walter Godefroot]], [[Roger De Vlaeminck]], [[Lucien Van Impe]] en [[Freddy Maertens]]. Nadien kwamen wielerkampioenen [[Johan Museeuw]], [[Peter Van Petegem]] en [[Tom Boonen]].

Populair is [[veldrijden]] met meervoudige wereldkampioenen als [[Eric De Vlaeminck]], [[Roland Liboton]], [[Sven Nys]], [[Bart Wellens]] en [[Erwin Vervecken]]. Zo ook is België traditioneel sterk in [[motorcross]] met wereldkampioenen als [[Joël Robert]], [[Roger De Coster]], [[André Malherbe]], [[Gaston Rahier]], [[Eric Geboers]], [[Sylvain Geboers]], [[Harry Everts]], [[Joël Smets]] en [[Stefan Everts]].

België kent ook een traditie van atletiek, vooral afstandslopers als olympisch kampioen [[Gaston Roelants]], [[Karel Lismont]], [[Miel Puttemans]] en [[Ivo Van Damme]]. Dit zet zich door in [[triatlon]] met onder meer [[Marc Herremans]], die na een zwaar ongeval nu als rolstoelatleet triatlon beoefent, [[Rutger Beke]] en [[Luc Van Lierde]], die tweemaal de [[Ironman (triatlon)|Iron Man]] won.

[[Biljart]] wordt veel beoefend. België domineerde de sport met [[driebanden|driebandpionier]] [[René Vingerhoedt]], [[Raymond Ceulemans]] die 35 keer wereldkampioen werd en [[Ludo Dielis]] die 9 maal wereldkampioen werd en meer recent als wereldkampioen de naamgenoot [[Eddy Merckx (biljarter)|Eddy Merckx]] van de wielrenner. België kende succes in [[judo]] met [[Robert Van de Walle]], [[Ingrid Berghmans]], [[Ulla Werbrouck]] die olympisch goud won en [[Gella Vandecaveye]]. In damestennis domineerden de Vlaamse [[Kim Clijsters]] en de Waalse [[Justine Henin]].

Hoogspringster [[Tia Hellebaut]] won goud op de olympische spelen te Beijing. De Belgische sportarts [[Jacques Rogge]] is voorzitter van het [[Internationaal Olympisch Comité]]. België heeft de 7e [[Olympische Zomerspelen 1920]] georganiseerd te Antwerpen.

=== Eten en drinken ===
{{Zie ook|Zie ook: [[Belgische keuken]], [[lijst van Belgische gerechten]] en [[lijst van Belgische bieren]].}}
De Belgische eetcultuur ontwikkelde zich in de [[Bourgondisch (levenshouding)|Bourgondische]] levenshouding. Het schilderij ''De Boerenbruiloft'' van [[Pieter Bruegel de Oude]] beeldt dit uit. In het buitenland is de [[friet]]en vooral miskend als een Belgische uitvinding (men noemt het vaak "''french fries''". Streekgerechten die het tot de internationale keuken hebben geschopt zijn Wildgerechten zoals Marcassin (everzwijn), Biche (hert), en terrinnes, Mechelse koekoek of Mechelse Kapoenen, Konijn met pruimen, Mosselen, maar ook Gentse [[waterzooi]] en zijn visvariant Ostendaise dragen bij aan de reputatie van de Belgische keuken<ref>Uderzo & Goscinny, Asterix en de Belgen, 1979</ref>. Maar recentelijk is het koken met bier dat de Belgische keuken voortstuwt op de internationale scene, de enorme culinaire rijkdom van streekbieren{{feit||2009|12|12}} en diverse brouwwijzen bieden een rijk palet smaakmaker aan inventieve koks{{feit||2009|12|12}}. Andere typische Belgische gerechten zijn [[Stoofkarbonade|stoofvlees]], [[paling in 't groen]], [[hutsepot]] en [[bloedworst]] met appelmoes, alsook de enorme variëteit aan charcuterie, koude vleeswaren.

De Belgische keuken is een burgerlijke variant op de [[Franse keuken]]. In 2007 waren er twee restaurants met drie [[Michelinster]]ren, tien met twee sterren en 89 met één ster.

België heeft meer dan 365 verschillende bieren. Met [[Anheuser-Busch InBev|InBev]] is de grootste brouwerijgroep ter wereld<ref>[http://www.inbev.com/ InBev]</ref> Belgisch.

België is bekend om zijn [[chocolade]], met name [[praline]] ("Belgische bonbons"). Jean Neuhaus vervaardigde in 1912 de eerste praline en zijn merk [[Neuhaus (chocolade)|Neuhaus]] bestaat nu nog naast onder meer [[Leonidas (chocolade)|Leonidas]] en [[Lady Godiva|Godiva]]. In het begin van de XXe eeuw was er vanuit [[Belgisch-Kongo|Belgisch Kongo]] kwalitatief goede aanvoer van [[Cacaoboom|cacao]] en de verwerkingsnijverheid kon zich technisch verfijnen. Het grootste deel (meer dan 90%{{feit||2009|12|11}}) van de in België geproduceerde chocolade bestaat uit kwaliteitschocolade met cacaoboter zonder toevoeging van andere (plantaardige of dierlijke) vetten. Naast de eerder genoemde chocolatiers, zijn er ook een heleboel artisanale chocolatiers die zeer hoogstaande producten afleveren{{feit||2009|12|11}}, sommige doen enkel chocolade producten (poppetjes en pralines) andere hebben een beperkter productie die zij integreren in de rest van hun aanbod, als bakker-patissier, als restaurateur e.d.m.

== Milieu ==
Het leefmilieu in België staat onder druk door de hoge bevolkingsdichtheid. Het land is met zijn autosnelwegen een draaischijf  (transport langs het water, over de wegen en een druk luchtverkeer). [[Lintdorp|Lintbebouwing]] is een erfenis van de gewoonte in het verleden om in Vlaanderen huizen langs alle steenwegen te bouwen in plaats van de dorpskernen uit te breiden. Er is [[suburbanisatie]] en  door de aanleg van expresswegen raakten natuurgebieden meer en meer versnipperd.

=== Waterkwaliteit ===
Vooral in Antwerpen en Brussel laat de waterkwaliteit<ref>[http://www.vmm.be/water/cijfers-en-databanken Cijfers en databanken] Vlaamse Milieumaatschappij</ref> in de rivieren te wensen over. Toch is er vooruitgang. De kwaliteit van het [[Zenne]]water<ref>[http://www.gs-esf.be/Zennekrant_7/Zenne7_T1_NL.htm ''Hoe schoon is de Zenne nu?''] Zennekrant nr. 6, juni 2006</ref> ten zuiden van Brussel is sinds 2000 aanzienlijk verbeterd (bron: natuurbeschermingsorganisatie Natuurpunt) sinds twee<ref>http://www.scaldit.org/uploads/146Presentatie_A._Lefebvre_NL.pdf</ref> [[rioolwaterzuiveringsinstallatie]]s,<ref>[http://www.aquafin.be/nl/indexb.php?n=8&e=28&s=150 Waterzuivering - Aquafin]</ref> Brussel-Noord en Brussel-Zuid, werden geactiveerd nadat België wegens het ontbreken ervan door Europa in gebreke werd gesteld. Voordien was de Zenne in en rond Brussel verworden tot een overwelfde riool en stroomde het afvalwater van de stad Brussel ongezuiverd naar Vlaanderen via de [[Rupel]] en de [[Schelde (rivier)|Schelde]]. De Zenne is de enige rivier die door drie gewesten stroomt en een deel van de problematiek vindt daar zijn oorzaak. Alhoewel de [[Leie (rivier)|Leie]] in de jaren 1990 nog sterk vervuild was en nauwelijks vis bevatte, is er nu een positieve kentering waar te nemen. In 2007 kon op alle plaatsen langs de Leie weer vis gevangen worden. Het water in Limburg is na de aanpak van de waterzuivering vaak van goede kwaliteit, maar in Wallonië is de waterkwaliteit van de Maas nog steeds een heikel punt. Sporadisch komt er industriële vervuiling voor, waardoor de drinkwatervoorziening van Antwerpen langs het [[Albertkanaal]] in het gedrang komt.

=== Luchtkwaliteit ===
De lucht rond Kortrijk-[[Roeselare]], Antwerpen, Brussel, Brugge-Zeebrugge, Luik, Charleroi en de Gentse kanaalzone is even verontreinigd als in het Ruhrgebied in Duitsland. Het massale autoverkeer en de landbouw zorgen voor te hoge concentraties fijn stof en ozon in de lucht, vooral bij warm weer in de zomer en bij inversie in de winter. Rond Antwerpen bevindt zich een van de grootste concentraties van petrochemische industrie ter wereld. Ten noorden van Gent, vooral door de staalindustrie, bevat de lucht een grote hoeveelheid kankerverwekkende stoffen en fijn stof. In de rest van België, vooral in Wallonië (behalve dan de gebieden rond Luik en Charleroi, waar staalindustrie en cementovens ingeplant zijn), is het beter gesteld met de lucht doordat daar grotendeels bossen en landbouwvelden liggen. Het huishoudelijk afval van het Brussels gewest werd jarenlang verbrand in de [[afvalverbrandingsinstallatie]] van [[Neder-Over-Heembeek]] volgens minder strenge normen dan geldig in Vlaanderen ([[VLAREM]]), hoewel de rookgassen bij de overheersende wind naar het Vlaams gewest dreven. Ook dit is pas na tussenkomst van Europa verbeterd.

=== Bodemverontreiniging ===
Op meerdere plaatsen is de bodem verontreinigd door de industrie (''blackpoints''). Maar ondanks deze vervuiling is dit één van de betere punten in België op gebied van het milieu. Het is minder goed gesteld in andere landen in Europa zoals Nederland (vanwege industrie en bemesting){{feit||2009|12|11}}. Vooral in West-Vlaanderen ligt het [[nitraat]]gehalte van het grondwater hoog door intensieve [[Varken (tam)|varkensteelt]] voor export. De verschillende [[mest]]actieplannen bleven in praktijk deels dode letter. Rond [[Overpelt]] is er een historische grondvervuiling met zware metalen als [[cadmium]] vanwege de vroegere activiteiten van [[non-ferro]] industrie van [[Union Minière]]. Zo ook in [[Hoboken (Antwerpen)|Hoboken]] ten zuiden van Antwerpen: vervuiling met [[Lood (element)|lood]]. Te [[Kapelle-op-den-Bos]] bestaat ook historische vervuiling<ref>[http://www.knack.be/cmp/11/655/46459/asbest-vervolg-article.html ''Ze wisten het maar al te goed''] op Knack.be]</ref> met [[asbest]] van [[Etex Group|Eternit]]. Rond [[Genk]] is er vervuiling met onder meer [[nikkel]] van [[ArcelorMittal]].Te [[Mol (België)|Mol]] bestaat radioactieve vervuiling van luchtgekoelde experimentele kernreactors en bij [[Dessel]]<ref>[http://www.milieurapport.be/default.aspx?PageID=86&ChapID=2669&NodeID=2683 MIRA-T – Milieurapport Vlaanderen MIRA]</ref> bestaat vervuiling van opslag van lekkende vaten radioactief afval. Rond [[Tessenderlo]] is er vervuiling door lozingen van [[Tessenderlo Chemie]] in de [[Nete]].

=== Geluidshinder ===
Met de drukke menselijke activiteit vormt ook lawaai een pijnpunt. Een typisch voorbeeld vormt [[Brussels Airport]] te [[Zaventem (gemeente)|Zaventem]]. De Vlaamse, Brusselse en Waalse instanties leggen verschillende geluidsnormen op, om de hinder van vooral nachtvluchten van vooral [[DHL]] naar de andere gewesten te verplaatsen.

== Zie ook ==
* [[:categorie:België|Artikels over België]]
* [[Belgen]]
* [[Belgisch-Nederlandse betrekkingen]]
* [[Prinses Elisabethbasis|Belgische wetenschappelijke basis op Antarctica]]
* [[De Grootste Belg]]
* [[Geschiedenis van België]]
* [[Lijst van Belgische steden (naar inwonertal)|lijst van grote Belgische steden]]
* [[lijst van steden in België]]
* [[lijst van Belgische gemeenten]]
* [[Zoet water in de Benelux]]

== Externe links ==
{{wikt klein|België}}

* [http://www.belgium.be Federale portaalsite]
* [http://www.monarchie.be/nl Officiële website van de Belgische Monarchie]
{{Commons|Atlas of Belgium}}
{{Commons|Belgium}} <!--{{Wikiatlas|Belgium}}-->
{{Bronnen/noten/referenties|1=
{{reflist|2}}
}}
{{Navigatie statistische informatie België}}
{{Navigatie bestuurlijke arrondissementen België}}
{{Navigatie Europese Unie}}
{{Navigatie landen Europa}}
{{Coördinaten|50_32_0_N_4_46_0_E_type:country_region:BE|50° 32' NB, 4° 46' OL}}
{{authority control|TYPE=g|Wikidata=Q31}} 
[[Categorie:België| 1]]
[[Categorie:Land]]