Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
’t Peerd van Ome Loeks
’t Peerd van Ome Loeks (Het paard van oom Lucas) is de naam van een beeld en een volksliedje in de Nederlandse stad Groningen.
Lied
Het lied over het peerd van ome Loeks wordt gezongen op de melodie van O du lieber Augustin uit Wenen. Dezelfde melodie wordt in het Nederlands ook gebruikt voor het Sinterklaasliedje Daar wordt aan de deur geklopt.
Een versie van de tekst luidt:
- ’t Peerd van Ome Loeks is dood, Loeks is dood, Loeks is dood,
- ’t Peerd van Ome Loeks is dood, hailemaol dood.
- Guster nog goud gezond,
- Sluid e mit steert in ’t rond
- ’t Peerd van Ome Loeks is dood, hailemaol dood.
- Haar e moar meer te vreten kreeg’n,
- Din was e nog wel in ’t leven bleven.
- ’t Peerd van Ome Loeks is dood,
- Haarstikke dood.
De historische Ome Loeks
Er zijn verschillende theorieën over wie Ome Loeks was op wie het liedje gebaseerd was.
Loeks Kuiter
Over een zekere Loeks Kuiter uit Kiel-Windeweer wordt verteld, dat hij zijn paard zo weinig te eten gaf, dat het stierf. Een theologiestudent schreef dan het bovenstaande liedje.[1]
Lucas Broekmans
Lucas Broekmans, geboren in 1870, was een ongehuwde vrachtrijdersknecht, die in het begin van de 20e eeuw aan de Jacobijnerstraat in Groningen woonde. Hij was erg gehecht aan zijn paard, „Graaf”, waarmee hij voor het vrachtrijdersbedrijf J. Kuipersz. aan het Boterdiep werkte. Het paard stierf, waarschijnlijk rond 1910. Zijn vrienden uit het stamcafé zetten toen een advertentie in de krant: ’t Peerd van Ome Loeks is dood![2]
Er zouden nog andere verhalen zijn die suggereren dat Lucas Broekmans de echte Ome Loeks zou kunnen zijn.
Lucas van Hemmen
Lucas van Hemmen (1876-1955), de eigenaar van herberg en paardenstalling „De Slingerij” (aan de A-weg in Groningen), groeide op in de paardenwereld en werd jockey. Een van zijn laatste paarden was een zwarte hengst, een renpaard met de naam „Appelon”. Toen het paard op een dag één van Lucas’ vrienden beet, stak Lucas het met een stalvork in de neus om de vriend te bevrijden. De kleine wonde werd geïnfecteerd, het paard kreeg er een „krampkoliek” van en stierf drie dagen later. Lucas van Hemmen zei dat hij Ome Loeks was. Men zou hem reeds Ome Loeks hebben genoemd toen hij 25 jaar was.[2]
Evangelist Lucas
Volgens een theorie was Ome Loeks een spotnaam die de Drentse boeren gaven aan de evangelieschrijver Lucas. De stier wordt als symbool voor Lucas gebruikt. De boeren noemden de stier grapjassend ’t peerd van Ome Loeks.[3]
Beeld
In augustus 1959 werd een beeld van Ome Loeks en zijn paard aan het hoofdstation geplaatst. Het werd gemaakt door Jan de Baat uit Amsterdam. [2] Wethouder mevrouw Aarsen-Janssen verklaarde tijdens een raadsvergadering dat het beeld zonder feestelijke onthulling werd geplaatst „omdat het college dat als ongepast beschouwde, waar het dier blijkens het befaamde lied op zo tragische wijze aan zijn eind gekomen is”.[4] Sommige Groningers dachten dat het beeld ’s nachts geplaatst was (in de nacht van 21 op 22 augustus).[5]
Voordien was er al een ander beeld dat de naam Peerd van Ome Loeks kreeg. In 1951 werd aan de Radesingel bij de Sint-Jozefkerk een beeld geplaatst met de naam Veulen, gemaakt door Wladimir de Vries. Het werd in de volksmond Peerd van Ome Loeks genoemd. De Vries was niet blij dat men zijn beeld van een springlevend veulen associeerde met een dood paard. Later begon men het Lutje Loeks (kleine Loeks) te noemen.[6]
Uitreiking
In 2017 werd voor het eerst een Peerd van Ome Loeks uitgereikt aan behulpzame Groningersn.[7]De genomineerden waren Frans Egberink en Theo Smit wegens hun jaarlijkse zwerfvuilopruimactie.
Literatuur
- Banga, Frans E., ’t Peerd van Ome Loeks is ’dood’: het ware verhaal en andere verhalen uit het Groninger verleden, Banga Book, Groningen, 1997.
- Visser, Ab, ’t Peerd van Ome Loeks, Amsterdam, 1970.
Bronnen
- (nl) Groningers en het Peerd van Ome Loeks op deverhalenvangroningen.nl
- (nl) ’t Peerd van Ome Loeks is dood op smulweb.nl
- (de) T’ Peerd van Ome Loeks op kooikerhondje.ch
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Peerd van Ome Loeks op Wikimedia Commons.
Verwijzingen
- º (de) t’ Peerd van Ome Loeks op kooikerhondje.ch
- ↑ 2,0 2,1 2,2 (nl) ’t Peerd van Ome Loeks is dood op smulweb.nl
- º Belcampo, De ideale dahlia op Google Books, p. 40
- º (nl) Groningers en het Peerd van Ome Loeks op deverhalenvangroningen.nl
- º nazatendevries.nl
- º http://vanderkrogt.net/standbeelden/object.php?record=GR07ae
- º http://www.dvhn.nl/groningen/Stadjers-geëerd-met-een-peerd-van-Ome-Loeks-22125734.html
