Brontekst bekijken van Sint-Truiden

{{Infobox gemeente België
| soort = Stad
| naam = Sint-Truiden
| altnaam = 
| kaart =
| kaartbijschrift =
| wapen = 
| vlag =
| wapenartikel = 
| vlagartikel = 
| gewest = Vlaanderen
| provincie = Limburg
| arrondissement = [[Arrondissement Hasselt|Hasselt]]
| postcode = 3800<br />3800<br />3800<br />3800<br />3800<br />3800<br />3800<br />3800<br />3800<br />3800<br />3803<br />3803<br />3803<br />3803<br />3806
| deelgemeente = Sint-Truiden<br />[[Aalst (Limburg)|Aalst]]<br />[[Brustem]]<br />[[Engelmanshoven]]<br />[[Gelinden]]<br />[[Groot-Gelmen]]<br />[[Halmaal]]<br />[[Kerkom-bij-Sint-Truiden]]<br />[[Ordingen]]<br />[[Zepperen]]<br />[[Duras (Sint-Truiden)|Duras]]<br />[[Gorsem]]<br />[[Runkelen]]<br />[[Wilderen]]<br />[[Velm]]
| burgemeester = [[Veerle Heeren]] ([[CD&V]])
| bestuur = [[CD&V]], [[Open Vlaamse Liberalen en Democraten|Open VLD]]
| partijen = [[CD&V]]<br />[[Socialistische Partij Anders|SP.A]]<br />[[Open Vlaamse Liberalen en Democraten|Open VLD]]<br />[[Nieuw-Vlaamse Alliantie|N-VA]]
| zetels = '''33'''<br />10<br />9<br />7<br />7
| netnummer = 011
| nis = 71053
| web = [http://www.sint-truiden.be/ www.sint-truiden.be]
}}

'''Sint-Truiden''' ([[Frans (hoofdbetekenis)|Frans]]: ''Saint-Trond'', [[Limburgs]]: ''Sintruin'') is een [[lijst van steden in België|stad]] en gemeente in de [[België (hoofdbetekenis)|Belgische]] provincie [[Limburg (Belgische provincie)|Limburg]]. Met haar 107 [[vierkante kilometer|km²]] is Sint-Truiden qua oppervlakte de grootste gemeente van Limburg. De gemeente telt ruim 40.000 inwoners, waarmee het de vierde stad van Limburg is. De stad is de hoofdplaats van het [[kieskanton]] en het [[gerechtelijk kanton]] [[Sint-Truiden (kanton)|Sint-Truiden]].

Een inwoner van Sint-Truiden wordt ''[[Lijst van Truienaars|Truienaar]]'' genoemd; voor een vrouwelijke inwoner wordt de benaming ''Truinoske'' gebruikt.<ref>[http://www.truineer.be/nl/search?q=truinoske Truinoske]</ref>

== Etymologie ==
De oudste woonkern was [[Zerkingen]], dat reeds in de 8e eeuw in geschriften voorkwam als: ''Sarchinium''. Na 1100 kwam de naam Sint-Truiden in zwang, naar [[Trudo|Sint-Trudo]], grondlegger van de [[Abdij van Sint-Truiden]].

== Geschiedenis ==
De vroegste geschiedenis gaat terug tot de [[Romeinse Keizerrijk|Romeinse tijd]], toen zich op de plek van het tegenwoordige Sint-Truiden, aan een kruispunt van [[heirbaan|heirbanen]], reeds een kleine bewoningskern vormde, later [[Zerkingen]] genoemd. In [[655]] stichtte [[Trudo]], waarschijnlijk een lid van een aanzienlijke [[Austrasië|Austrasische]] familie met [[allodium|leengoed]] in deze regio, op deze plek een monnikengemeenschap, die geleidelijk uitgroeide tot de [[abdij van Sint-Truiden]]. Later werd Sint-Trudo heiligverklaard, zoals veel leden van de [[Franken (volk)|Frankische]] adel. Trudo was in [[Metz]] opgeleid tot priester, wat vaak wordt aangevoerd als verklaring voor het feit dat het [[bisdom Metz]] veel invloed had in Sint-Truiden. In [[660]] bouwde Trudo een kerkje in zijn geboortestreek, ongeveer één kilometer ten noorden van Zerkingen, langs de [[Cicindria]]. Nadat er bij het graf van de heilige Trudo enkele wonderen waren gebeurd, ontwikkelde de plaats zich tot [[bedevaart]]soord. Door de vele pelgrims kwamen ook handel en dienstverlening tot bloei. De nederzetting die bij het klooster ontstond, stond te boek als ''Oppidum Sancti Trudonis''. De naam Zerkingen raakte aldus geleidelijk in onbruik en de stad ging Sint-Truiden heten.

Dat Sint-Truiden uitgroeide tot een economisch centrum, blijkt onder andere uit een [[Karolingisch]]e munt uit [[780]], met op de voorzijde [[Karel de Grote]] en op de keerzijde ''Sci Trudo'' ('Heilige Trudo'). Van de abdijgebouwen is bekend dat bisschop [[Adalbero I van Metz]], die ook abt van Sint-Truiden was, rond 950 een nieuwe, driebeukige kerk bouwde. De 11e eeuw was een bloeiperiode voor de abdij. In deze periode begon de bouw van wat waarschijnlijk de derde abdijkerk was, een grote [[Romaanse architectuur|romaanse]] kerk van 100 m lang en 27 m breed. De huidige inrichting van het Kerkveld geeft een idee van haar omvang en hoogte. Ook de stad profiteerde mee van de bloei van de abdij: rond de abdijkerk groeide Sint-Truiden uit van een bescheiden nederzetting tot een versterkte stad, die in deze periode [[stadsrechten]] kreeg. In [[1129]] werd de aarden omwalling uit [[1050]] vervangen door stenen [[stadsmuur|stadsmuren]]. Sint-Truiden ontwikkelde zich op economisch vlak tot een centrum van de [[lakenindustrie]] en exporteerde haar laken onder andere naar [[Duitsland (hoofdbetekenis)|Duitsland]], [[Engeland (hoofdbetekenis)|Engeland]] en [[Frankrijk (hoofdbetekenis)|Frankrijk]].

De [[Abdij van Sint-Truiden#Lijst van abten van Sint-Trudo|abten van Sint-Trudo]] waren in Sint-Truiden ook verantwoordelijk voor de bouw van de [[Onze-Lieve-Vrouwekerk (Sint-Truiden)|Onze-Lieve-Vrouwekerk]], de [[Sint-Gangulfuskerk (Sint-Truiden)|Sint-Gangulfuskerk]] en de [[Sint-Maartenkerk (Sint-Truiden)|Sint-Maartenkerk]], de drie [[parochiekerk]]en binnen de stadsmuren. De benoeming van [[schout]] en [[schepen]]en gaf de abt grote bestuurlijke macht. Dat veranderde toen de [[Lijst van bisschoppen van Metz|bisschop van Metz]] in 1227 zijn rechten op Sint-Truiden aan de [[Lijst van prins-bisschoppen van Luik|prins-bisschop van Luik]] afstond. Daarmee werd Sint-Truiden een van de 23 ''[[Goede Steden]]'' van het [[prinsbisdom Luik]]. Op het marktplein werd een [[perroen]] opgericht, de Luikse vrijheid symboliserend. Een kopie van de originele perroen staat nog steeds naast het stadhuis op de Grote Markt. Ook sloten de Truienaren zich aan bij de andere Luikse steden in hun strijd om medezeggenschap in het bestuur van het prinsbisdom, waarbij met name de [[Gilde (beroepsgroep)|ambachten]] een zekere invloed in het stadsbestuur wisten te bevechten. In deze periode werd een markthal gebouwd op de plaats waar thans nog het [[belfort van Sint-Truiden]] staat. [[Karel de Stoute]] veroverde de stad in [[1467]], wat het begin van een terugval betekende voor de stad. De stadswallen werden in [[1675]] ontmanteld.

De abten van Sint-Trudo behielden door de eeuwen veel invloed in de stad. De abt was medeheer van de stad, met alle invloed en gezag daaraan verbonden. De abdij werd in de 17e en 18e eeuw verder uitgebreid, waardoor een indrukwekkend complex ontstond. Toch waren er maar amper 25 monniken. De abt bezat tevens een [[Kasteel van Nieuwenhoven|kasteel in Nieuwenhoven]], terwijl de monniken hun vrije tijd konden vermeien in het iets bescheidener Speelhof. Aan het einde van de 18e eeuw kwam aan deze situatie een plotseling en radicaal einde. In augustus [[1789]] volgde Sint-Truiden de stad [[Luik (stad)|Luik]] in de [[Luikse Revolutie]]. De inval van Franse revolutionaire troepen in [[1792]] betekende het einde van de abdij. Abt en monniken vluchtten en de abdijgoederen werden aangeslagen. Een tijdelijke terugkeer van het [[Oostenrijk]]se leger veranderde daar niets aan. In [[1794]] werd Sint-Truiden aangehecht bij de [[Eerste Franse Republiek]]. Na een korte periode in het [[Verenigd Koninkrijk der Nederlanden]], kwam Sint-Truiden vanaf 1830 onder het huidige [[België (hoofdbetekenis)|Belgische]] bestuur te staan.

In de 19e en 20e eeuw bloeide de stad weer op dankzij de [[fruitteelt]] in de regio. Op [[9 augustus]] [[1914]], aan het begin van de Duitse invasie in België, werden 20 Truiense burgers geëxecuteerd en verscheidene huizen platgebrand. Ook tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] werden verschillende huizen verwoest. In deze oorlog gebruikten de Duitsers de luchtmachtbasis van Sint-Truiden als uitvalsbasis. De bouw van de wijk Nieuw Sint-Truiden, net buiten het stadscentrum, zorgde voor huisvesting voor de groeiende bevolking van de stad.

Op [[9 december]] [[1975]] werd Sint-Truiden getroffen door een grootschalige brand, waarbij een groot deel van de abdijgebouwen, waaronder diverse schoolgebouwen, de infirmerie, de seminariekerk en de torenspits werden verwoest. In [[1971]] werd [[Halmaal]] door de gemeente Sint-Truiden ingelijfd. Na de herindeling van [[1977]] behoren ook [[Aalst (Limburg)|Aalst]], [[Brustem]], [[Duras (Sint-Truiden)|Duras]], [[Engelmanshoven]], [[Gelinden]], [[Gorsem]], [[Groot-Gelmen]], [[Ordingen]], [[Runkelen]], [[Velm]], [[Wilderen]], [[Zepperen]] en [[Kerkom-bij-Sint-Truiden]] tot Sint-Truiden, waarmee de gemeente thans de grootste van Limburg is.

== Geografie ==
=== Ligging ===
Sint-Truiden ligt in [[Haspengouw]], een [[lijst van Belgische streken|landstreek]] die zich uitspreidt over de Belgische provincies [[Limburg (Belgische provincie)|Limburg]], [[Luik (provincie)|Luik]], [[Namen (provincie)|Namen]], [[Vlaams-Brabant]] en [[Waals-Brabant]]. Deze regio wordt gekenmerkt door een glooiend landschap van zeer vruchtbare gronden die gebruikt worden voor [[landbouw]] en [[veeteelt]]. Sint-Truiden ligt in het noordelijke deel van Haspengouw, in het vochtige deel van de streek, met rijke leemgrond, die zeer geschikt is voor [[fruitteelt]]. Het licht golvend reliëf loopt op tot een maximale hoogte van 52 m. Er lopen geen grote waterwegen door de stad. De [[Cicindria]]beek loopt ondertunneld door het centrum van Sint-Truiden. De stad ligt 18&nbsp;km ten zuidwesten van de provinciehoofdstad [[Hasselt (België)|Hasselt]].

=== Klimaat ===
Het klimaat in de streek rond Sint-Truiden is een gematigd maritiem klimaat. Het regent ongeveer het hele jaar, met een licht afgetekend neerslagmaximum in de winter, veroorzaakt door de vele depressies die dan door België trekken, en ook een neerslagmaximum in de zomer door de toch vaak voorkomende zomeronweders. Op een heel jaar tijd valt er gemiddeld 852,4&nbsp;mm neerslag in Sint-Truiden, terwijl de maandelijkse uitersten kunnen lopen van om en bij de 50&nbsp;mm tot meer dan 80&nbsp;mm.

De temperaturen zijn ook zeer gematigd met een gemiddelde waarde van tegen de 10 graden. De zomers zijn wel warm te noemen, door het microklimaat van de nabijgelegen droge zandstreek, de [[Kempen (streek)|Kempen]]. 

=== Kernen ===
De [[fusiegemeente]] bestaat naast de stadskern nog uit 14 [[deelgemeente (België)|deelgemeentes]]: [[Aalst (Limburg)|Aalst]], [[Brustem]], [[Duras (Sint-Truiden)|Duras]], [[Engelmanshoven]], [[Gelinden]], [[Gorsem]], [[Groot-Gelmen]], [[Halmaal]], [[Kerkom-bij-Sint-Truiden]], [[Ordingen]], [[Runkelen]], [[Velm]], [[Wilderen]] en [[Zepperen]].
Ook het gehucht [[Kortenbos]] maakt sinds [[1977]], toen het werd afgescheiden van [[Nieuwerkerken (Limburg)|Kozen]], deel uit van de stad Sint-Truiden. In Sint-Truiden zelf liggen verder nog de gehuchten [[Bevingen]] en [[Melveren]] die nog niet met de stadskern vergroeid zijn. Wél met de stadskern vergroeid zijn [[Schurhoven]], [[Guvelingen]] en [[Zerkingen]].

{| class="wikitable"
|- align="center"
! # !! Naam !! Oppervlakte (km²) !! Bevolking (2011)
|- align="center"
|I || align="left" | Sint-Truiden || 37,47 || 22.954
|- align="center"
|II || align="left" | [[Halmaal]] || 1,75 || 368
|- align="center"
|III || align="left" | [[Wilderen]] || 2,49 || 1.285
|- align="center"
|IV || align="left" | [[Duras (Sint-Truiden)|Duras]] || 2,89 || 436
|- align="center"
|V || align="left" | [[Gorsem]] || 2,30 || 393
|- align="center"
|VI || align="left" | [[Runkelen]] || 1,86 || 419
|- align="center"
|VII || align="left" | [[Zepperen]] || 11,17 || 3.463
|- align="center"
|VIII || align="left" | [[Ordingen]] || 1,78 || 913
|- align="center"
|IX || align="left" | [[Brustem]] || 9,00 || 2.591
|- align="center"
|X || align="left" | [[Groot-Gelmen]] || 4,92 || 592
|- align="center"
|XI || align="left" | [[Engelmanshoven]] || 3,65 || 421
|- align="center"
|XII || align="left" | [[Gelinden]] || 7,98 || 1.435
|- align="center"
|XIII || align="left" | [[Aalst (Limburg)|Aalst]] || 4,12 || 724
|- align="center"
|XIV || align="left" | [[Kerkom-bij-Sint-Truiden]] || 5,04 || 589
|- align="center"
|XV || align="left" | [[Velm]] || 10,45 || 2.234
|}
<small>Bron:[http://limburg.be/webfiles/limburg/loketdienst/cijfers/cijferkorf_demografie/gemeenten/11b_c_sinttruiden.pdf www.limburg.be]</small>

== Politiek ==
=== Structuur ===
De stad Sint-Truiden ligt in het [[kieskanton]] [[Kanton Sint-Truiden|Sint-Truiden]] en het [[provinciedistrict]] [[provinciedistrict Sint-Truiden|Sint-Truiden]], het [[kiesarrondissement]] [[Kieskring Limburg|Hasselt-Tongeren-Maaseik]] (identiek aan de [[kieskring]] [[Kieskring Limburg|Limburg]]).

{| class="wikitable" style="font-size:74%; text-align:center;"
!colspan="2" | Sint-Truiden ||[[Supranationalisme|Supranationaal]] || colspan="2" | [[staat|Nationaal]] || [[Gemeenschap (België)|Gemeenschap]] || [[Gewesten van België|Gewest]] || [[Provincies van België|Provincie]] || [[Arrondissement]] || [[Provinciedistrict]] || [[Kieskanton|Kanton]] || [[Belgische gemeente|Gemeente]] 
|-
! rowspan="3" ! style="font-size:75%;" | Administratief!!Niveau
| {{EU}} ||colspan="2" | {{BE}} || colspan="2" | {{BE-vlag|Vlaanderen}} || {{BE-vlag|Limburg}} || colspan="3" | [[Arrondissement Hasselt|Hasselt]] || '''Sint-Truiden'''
|-
! Bestuur
|''[[Europese Commissie]]''||colspan="2" | ''[[Belgische regering]]''|| colspan="2" | ''[[Vlaamse regering]]''|| colspan="4" | ''[[Deputatie (provinciebestuur)|Deputatie]]'' ||''[[College van burgemeester en schepenen|Gemeentebestuur]]''
|-
! Raad
|''[[Europees Parlement]]''||''[[Kamer van Volksvertegenwoordigers|Kamer van<br/>Volksvertegenwoordigers]]''|| colspan="3" | ''[[Vlaams Parlement]]'' || colspan="4" | ''[[Provincieraad]]'' || ''[[Gemeenteraad]]''
|-
!colspan="2"|[[Kiesomschrijving]]
|[[Vlaamse Gemeenschap|Nederlands Kiescollege]]||colspan="5"|[[Kieskring Limburg]]||[[Kieskring Limburg|Hasselt-Tongeren-Maaseik]]|| [[Provinciedistrict Sint-Truiden|Sint-Truiden]]|| [[kanton Sint-Truiden|Sint-Truiden]]||'''Sint-Truiden'''
|-
!colspan="2"|[[Verkiezingen in België|Verkiezing]]
| ''[[Europese Parlementsverkiezingen|Europese]]''||colspan="2" | ''[[Belgische federale verkiezingen|Federale]]''|| colspan="2" | ''[[Vlaamse verkiezingen|Vlaamse]]''|| colspan="4" | ''[[provincieraadsverkiezingen|Provincieraads-]]'' || ''[[gemeenteraadsverkiezingen|Gemeenteraads-]]''
|}

=== Bestuur ===
{{Zetelverdeling
| koptekst = Zetelverdeling gemeenteraad 2013-2018
| bijschrift = zetels
| land  = BE
| float = right
| SPA|VLD|CDV|NVA|
| SPA = 9
| VLD = 7
| CDV = 10
| NVA = 7
}}

De huidige coalitie in Sint-Truiden bestaat uit [[Christen-Democratisch en Vlaams|CD&V]] en [[Open Vlaamse Liberalen en Democraten|Open VLD]]. Burgemeester is [[Veerle Heeren]].

De volgende personen maken deel uit van het bestuur:
{| class="wikitable" width="50%"
! colspan="2" | [[College van burgemeester en schepenen]]
|-
|'''[[Burgemeester]]'''
|[[Veerle Heeren]] ([[Christen-Democratisch en Vlaams|CD&V]])
|-
|'''[[Schepen]]en'''
|Pascy Monette ([[Open Vlaamse Liberalen en Democraten|Open VLD]])<br />Pascal Vossius ([[Open Vlaamse Liberalen en Democraten|Open VLD]])<br />Bert Stippelmans ([[Christen-Democratisch en Vlaams|CD&V]])<br />[[Hilde Vautmans]] ([[Open Vlaamse Liberalen en Democraten|Open VLD]])<br />Erik Carlier ([[Christen-Democratisch en Vlaams|CD&V]])<br />Roger Clerinx ([[Open Vlaamse Liberalen en Democraten|Open VLD]])<br />Carl Nijssens ([[Christen-Democratisch en Vlaams|CD&V]])<br />Raymonde Spiritus ([[Christen-Democratisch en Vlaams|CD&V]])
|}

=== Geschiedenis ===
==== Burgemeesters ====
{{Zie ook|Zie ook: [[Lijst van burgemeesters van Sint-Truiden]]}}

Historisch gezien is Sint-Truiden een christendemocratisch blok. Van 1870 tot en met 1994 werd de stad onafgebroken bestuurd door christendemocratische burgemeesters. Van 1995 tot en met 2012 was de socialist [[Ludwig Vandenhove]] burgemeester. Nochtans vormden ook bij de [[Belgische gemeente- en provincieraadsverkiezingen 1994|gemeenteraadsverkiezingen in 1994]], [[Belgische gemeente-, districts- en provincieraadsverkiezingen 2000|2000]] en [[Belgische gemeente-, districts- en provincieraadsverkiezingen 2006|2006]] de christendemocraten de grootste fractie, maar de socialistische partij slaagde er telkens in een coalitie te sluiten zonder de grootste partij. Ook in [[Belgische gemeente-, districts- en provincieraadsverkiezingen 2012|2012]] won CD&V de gemeenteraadsverkiezingen. Sedert 2 januari 2013 vormen de christendemocraten een coalitie met [[Open Vlaamse Liberalen en Democraten|Open VLD]], waardoor Ludwig Vandenhove plaats moest ruimen als burgemeester. [[Veerle Heeren]] werd aldus de eerste vrouwelijke burgemeester van Sint-Truiden.

==== Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976 ====
{| class="wikitable" style="text-align:center; style="font-size:100%;"
!  style="text-align:left;" colspan=2| Partij of kartel<ref>[http://www.ibzdgip.fgov.be/result/nl/main.html Gegevens 1976-2000]</ref><ref>[http://www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2006/lijsten.html?type=GE&nis=71053#tabevent_tab_uitslagen_GE Gegevens 2006]</ref><ref>[http://www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2012/index.html#/gemeente/71053/uitslagen Gegevens 2012]</ref>!! colspan="2"| 10-10-1976!! colspan="2"| 10-10-1982!! colspan="2"| 9-10-1988!! colspan="2"| 9-10-1994!! colspan="2"| [[Belgische lokale verkiezingen 2000|8-10-2000]]!! colspan="2"| [[Belgische lokale verkiezingen 2006|8-10-2006]]!! colspan="2"| [[Belgische lokale verkiezingen 2012|14-10-2012]]!! colspan="2"| [[Belgische lokale verkiezingen 2018|14-10-2018]]
|-
!  style="text-align:left;" colspan=2|Stemmen / Zetels!!%!!33!!%!!33!!%!!33!!%!!33!!%!!33!!%!!33!!%!!33!!%!!35
|-
|style="width: 3px" bgcolor=orange |
| style="text-align:left;"| <small>[[Christelijke Volkspartij (België)|CVP]]<span style="color:red;"><sup>1</sup></span> / [[Christen-Democratisch en Vlaams|CD&V]]-[[Nieuw-Vlaamse Alliantie|N-VA]]<span style="color:red;"><sup>2</sup></span> / [[Christen-Democratisch en Vlaams|CD&V]]<span style="color:red;"><sup>3</sup></span></small>||style="background-color:orange" |43,96<span style="color:red;"><sup>1</sup></span>||style="background-color:orange" |'''17'''||style="background-color:orange" |36,51<span style="color:red;"><sup>1</sup></span>||style="background-color:orange" |13||style="background-color:orange" |46,84<span style="color:red;"><sup>1</sup></span>||style="background-color:orange" |'''17'''||style="background-color:orange" |44,32<span style="color:red;"><sup>1</sup></span>||style="background-color:orange" |16||style="background-color:orange" |35,48<span style="color:red;"><sup>1</sup></span>||style="background-color:orange" |13||style="background-color:orange" |34,50<span style="color:red;"><sup>2</sup></span>||style="background-color:orange" |'''12'''||style="background-color:orange" |27,40<span style="color:red;"><sup>3</sup></span>||style="background-color:orange" |'''10'''||||
|-
|style="width: 3px" bgcolor=blue |
| style="text-align:left;"| <small>[[Partij voor Vrijheid en Vooruitgang|PVV]]<span style="color:red;"><sup>1</sup></span> / [[Vlaamse Liberalen en Democraten|VLD]]<span style="color:red;"><sup>2</sup></span> / [[Vlaamse Liberalen en Democraten|VLD]]-[[Vivant]]<span style="color:red;"><sup>3</sup></span> / [[Open Vlaamse Liberalen en Democraten|Open VLD]]<span style="color:red;"><sup>4</sup></span></small>||17,34<span style="color:red;"><sup>1</sup></span>||6||22,94<span style="color:red;"><sup>1</sup></span>||8||21,48<span style="color:red;"><sup>1</sup></span>||7||22,33<span style="color:red;"><sup>2</sup></span>||8||21,24<span style="color:red;"><sup>2</sup></span>||'''7'''||21,80<span style="color:red;"><sup>3</sup></span>||'''7'''||18,54<span style="color:red;"><sup>3</sup></span>||'''7'''||||
|-
|style="width: 3px" bgcolor=red |
| style="text-align:left;"| <small>[[Socialistische Partij (België)|SP]]<span style="color:red;"><sup>1</sup></span> / [[Socialistische Partij Anders|sp.a]]-[[Groen (partij)|Groen!]]<span style="color:red;"><sup>2</sup></span> / [[Socialistische Partij Anders|sp.a]]<span style="color:red;"><sup>3</sup></span></small>||24,09<span style="color:red;"><sup>1</sup></span>||8||23,44<span style="color:red;"><sup>1</sup></span>||8||25,06<span style="color:red;"><sup>1</sup></span>||8||26,52<span style="color:red;"><sup>1</sup></span>||9||31,16<span style="color:red;"><sup>1</sup></span>||'''12'''||29,30<span style="color:red;"><sup>2</sup></span>||'''10'''||25,06<span style="color:red;"><sup>3</sup></span>|| 9|| ||
|-
|style="width: 3px" bgcolor=#8B4513 |
| style="text-align:left;"| <small>[[Vlaams Blok]]<span style="color:red;"><sup>1</sup></span> / [[Vlaams Belang]]<span style="color:red;"><sup>2</sup></span></small>||-|| ||1,85<span style="color:red;"><sup>1</sup></span>||0||0,92<span style="color:red;"><sup>1</sup></span>||0||-|| ||7,04<span style="color:red;"><sup>1</sup></span>||1||14,50<span style="color:red;"><sup>2</sup></span>||4||4,09<span style="color:red;"><sup>2</sup></span>||0||||
|-
|style="width: 3px" bgcolor=green |
| style="text-align:left;"| <small>[[Agalev]]<span style="color:red;"><sup>1</sup></span> / [[Groen (partij)|Groen]]<span style="color:red;"><sup>2</sup></span></small>||-|| ||-|| ||-|| ||3,52<span style="color:red;"><sup>1</sup></span>||0||4,10<span style="color:red;"><sup>1</sup></span>||0||-|| ||3,65<span style="color:red;"><sup>2</sup></span>|| 0||||
|-
|style="width: 3px" bgcolor=yellow |
| style="text-align:left;"| <small>[[Nieuw-Vlaamse Alliantie|N-VA]]</small>||-|| ||-|| ||-|| ||-|| ||-|| ||-|| ||18,75||7||||
|-
|style="width: 3px" bgcolor=lightblue |
| style="text-align:left;"| <small>[[Vivant]]</small>||-|| ||-|| ||-|| ||-|| ||0,98||0||-|| ||-||||||
|-
|style="width: 3px" bgcolor=crimson |
| style="text-align:left;"| <small>[[Partij van de Arbeid van België|PVDA]]</small>||-|| ||-|| ||-|| ||0,37||0||-|| ||-|| ||-||||||
|-
|style="width: 3px" bgcolor=yellow |
| style="text-align:left;"| <small>[[Volksunie|VU]]</small>||-|| ||-|| ||5,71||1||-|| ||-|| ||-|| ||-||||||
|-
|style="width: 3px" bgcolor=white |
| style="text-align:left;"| <small>GBL</small>||7,09||1||15,27||4||-|| ||-|| ||-|| ||-|| ||-||||||
|-
|style="width: 3px" bgcolor=white |
| style="text-align:left;"| <small>NIEUW</small>||6,52||1||-|| ||-|| ||-|| ||-|| ||-|| ||-||||||
|-
|style="width: 3px" bgcolor=white |
| style="text-align:left;"| <small>Anderen <sup>(*)</sup></small>||1,00||0||-|| ||-|| ||2,95||0||-|| ||-||||2,51||0||||
|-
!  style="text-align:left;" colspan=2|Totaal stemmen !!colspan="2"|25.103!!colspan="2"| 26.682!!colspan="2"|27.478!!colspan="2"|28.021!!colspan="2"|28.132!!colspan="2"|29.416!!colspan="2"|29.418!!colspan="2"|
|-
!  style="text-align:left;" colspan=2|Opkomst % !!colspan="2"| !!colspan="2"| !!colspan="2"|95,54!!colspan="2"|94,71!!colspan="2"|94,28!!colspan="2"|95,35!!colspan="2"|92,90!!colspan="2"|
|-
!  style="text-align:left;" colspan=2|Blanco en ongeldig %!!colspan="2"|3,98!!colspan="2"| 3,61!!colspan="2"|4,15!!colspan="2"|4,52!!colspan="2"|3,65!!colspan="2"|3,89!!colspan="2"|4,66!!colspan="2"|
|}
<small> (*)1976: RVST (1,00%) ; 1994: STBL (2,95%) ; 2012: STVI (1,35%), Nief (0,71%) , [[Piratenpartij (België)|Piratenpartij]] (0,45%)</small>

== Bezienswaardigheden ==
{{Zie ook|Zie ook: [[Lijst van onroerend erfgoed in Sint-Truiden]]}}
Sint-Truiden telt twee sites die op de [[Werelderfgoedlijst]] van [[UNESCO]] staan: het belfort op de Grote Markt is onderdeel van de werelderfgoedsite [[belforten in België en Frankrijk]] en het [[Sint-Agnesbegijnhof]] is onderdeel van de werelderfgoedsite [[begijnhoven in Vlaanderen]].

===Stadhuis en belfort===
Het [[Belfort van Sint-Truiden]] is een historische [[belfort (toren)|belforttoren]], die oorspronkelijk deel uitmaakte van de [[lakenhal]]. Tegenwoordig is het belfort onderdeel van het [[Gemeentehuis|stadhuis]] van Sint-Truiden, dat in de 18e eeuw om de lakenhal heen gebouwd werd. Het onderste deel van het belfort dateert uit de 13e eeuw, de rest uit 1608. In 2005 werd het belfort van Sint-Truiden op de [[werelderfgoedlijst]] van de [[UNESCO]] geplaatst als onderdeel van de groepsinschrijving van 56 [[belforten in België en Frankrijk]].

De hallen uit 1366 vormen thans een deel van de benedenverdieping van het stadhuis, waarvan de gevels in 1754-55 vernieuwd werden door de Luikse architect [[Etienne Fayen]]. De 18e-eeuwse vertrekken op de verdieping zijn rijk gedecoreerd met stucwerk. De reliëfs in de vestibule van 1788 zijn gesigneerd door [[André Vivroux]] uit [[Luik (stad)|Luik]]. De allegorieën op de schoorsteenmantel van de raadzaal-trouwzaal zijn olieverfschilderingen van de Maastrichts-Luikse schilder [[Jean-Baptiste Coclers]]. Op de kroonlijst staan de wapens afgebeeld van de elf historische [[Gilde (beroepsgroep)|ambachten]] van Sint-Truiden.

=== Begijnhof ===
Het [[Sint-Agnesbegijnhof|begijnhof van Sint-Truiden]] of Begijnhof van [[Agnes (heilige)|Sint-Agnes]] is een typisch Vlaams [[begijnhof]] dat men tot het zogenoemde pleintype rekent. Het geheel van woningen en een [[infirmerie]] is gesitueerd rond een centraal gelegen kerk met voorplein, eertijds omgeven door bleekvelden, moestuinen en boomgaarden. Het werd in 1258 opgericht buiten de stadsmuren van Sint-Truiden bij de Cicindriabeek in het gehucht Schurhoven. Het betekende de aanvang van een bloeiende vrouwengemeenschap aan de rand van de stad, waar in zijn glorietijd meer dan 200 begijnen woonden. De oudste delen van de begijnhofkerk dateren uit de 13e eeuw. De meeste woonhuizen zijn 17e- of 18e-eeuws, evenals de begijnhofhoeve met monumentale toegangspoort. In de [[Franse tijd in België|Franse tijd]] werd het begijnhof onteigend en verkocht aan particulieren. De laatste [[Begijnen en begarden|begijn]] overleed in 1860. In 1928 werd de kerk voor de eredienst gesloten; in 1933 werd ze beschermd als monument en werd de kerk gerestaureerd. Een tweede grote restauratie, onder meer van de middeleeuwse muurschilderingen, vond plaats van 1975-81, waarna ze tot 1997 huisvesting bood aan het Provinciaal Museum voor Religieuze Kunst. Momenteel functioneert de kerk als tentoonstellings- en concertruimte.

=== Abdij ===
Van de [[abdij van Sint-Truiden]], gesticht in [[657]], resteren nog de [[romaanse architectuur|romaanse]] crypte en de kerktoren (beide midden 11e eeuw), het 17e-eeuwse barokportaal, het 18e-eeuwse abtskwartier met onder andere het classicistische poortgebouw (1779) en de fraai beschilderde Keizerzaal, en een aantal 19e-eeuwse gebouwen, waaronder de achthoekige Academiezaal, ontworpen door [[Louis Roelandt]]. In 1975 werd de abdijsite getroffen door een grote brand, waarbij de torenspits, de 19e-eeuwse seminariekerk, een deel van het abtskwartier, de infirmerie en een groot deel van de schoolgebouwen in vlammen opgingen. De abdijsite van Sint-Trudo onderging de laatste jaren een grondige renovatie. De crypte, de abdijtoren, de Keizerzaal en de Academiezaal zijn thans toegankelijk voor het publiek. De toren, met 196 traptreden en vijf platforms, biedt uitzicht over de stad en de streek.

===Grote Markt===
In het centrum van Sint-Truiden bevindt zich de Grote Markt die tegenwoordig dienstdoet als locatie voor grote evenementen en betaalparking.<ref>[http://www.sint-truiden.be/verkeer-en-mobiliteit-parkeren.html Het meest recente parkeerplan van Sint-Truiden]{{dode link|datum=september 2017 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> In het verleden werd, in het bijzonder door lokale politici, soms beweerd dat dit plein het op één na grootste marktplein van België is, na [[Grote Markt (Sint-Niklaas)|dat van]] [[Sint-Niklaas]].<ref>[http://www.ludwigvandenhove.be/nieuws/grote-markt-sint-truiden-autovrij Grote Markt Sint-Truiden autovrij?]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20160125201102/http://sint-truiden.cdenv.be/nieuws/kinderen-knallen-grootste-openluchtkinderfestival-van-vlaanderen-0 Kinderen knallen grootste openluchtkinderfestival van Vlaanderen op gang]</ref> In november 2014 ontstond hierover controverse nadat dit feit aan bod kwam in het televisieprogramma [[Vlaanderen Vakantieland]]. Ook de steden [[Ieper]] en [[Tienen]] bleken immers te beweren dat het tweede grootste marktplein zich op hun grondgebied zou bevinden.<ref>[http://www.hbvl.be/cnt/dmf20141106_01361587/de-tweede-grootste-markt-van-belgie-niet-in-sint-truiden ‘De tweede grootste markt van België? Niet in Sint-Truiden’]</ref> Na onderzoek werd duidelijk dat noch Sint-Truiden, noch de andere twee steden rechtmatig aanspraak konden maken op deze titel. Uit de opmetingen bleek dat de tweede grootste Grote Markt zich in [[Sint-Lievens-Houtem]] bevindt, en dat Sint-Truiden slechts beschikt over de vijfde grootste markt van België.<ref>[http://www.hln.be/regio/nieuws-uit-sint-lievens-houtem/-tweede-grootste-markt-weten-we-al-lang-a2114285/ "Tweede grootste markt? Weten we al lang!"]</ref>

=== Kerken ===
*Romaans:
** Restanten van de abdijkerk. 
** De [[Sint-Gangulfuskerk (Sint-Truiden)|Sint-Gangulfuskerk]] in het centrum van de stad
** De [[Sint-Pieterskerk (Sint-Truiden)|Sint-Pieterskerk]] in de wijk [[Zerkingen]]
** Het [[Heilig-Kruiskerk (Guvelingen)|kerkje van Guvelingen]], in de wijk [[Guvelingen]]
** De Sint-Eucheriuskapel, te [[Brustem]].
*Gotisch
** De [[Onze-Lieve-Vrouwekerk (Sint-Truiden)|Onze-Lieve-Vrouwekerk]] met haar hoge, [[neogotiek|neogotische]] toren, staat op de Grote Markt. Voordat deze kerk gebouwd werd, stond hier een andere kerk, door abt Adelardus II in de 12e eeuw gebouwd. De kerk heeft een schatkamer met uniek religieus erfgoed.
** De [[Sint-Genovevakerk (Zepperen)|Sint-Genovevakerk]], te [[Zepperen]]
*Barok
**De [[Minderbroederskerk (Sint-Truiden)|Minderbroederskerk]]
**De [[Kapucijnenklooster (Sint-Truiden)|Kapucijnenkerk]]
**De [[Sint-Jacobskerk (Schurhoven)|Sint-Jacobskerk]] in de wijk [[Schurhoven]]
**De [[Sint-Augustinuskapel (Sint-Truiden)|Sint-Augustinuskapel]]
**Ook de [[Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Kortenbos]], enkele kilometers ten noordoosten van de stad gelegen, is een belangrijk voorbeeld van [[barokarchitectuur in de Zuidelijke Nederlanden]].
*Overig
**De grotendeels [[Neoromaanse architectuur|neoromaanse]] [[Sint-Maartenkerk (Sint-Truiden)|Sint-Maartenkerk]] heeft een [[Vroegrenaissance|vroegrenaissancistische]] toren.
**De [[Sint-Augustinuskerk (Sint-Truiden)|Sint-Augustinuskerk]] in de wijk [[Nieuw-Sint-Truiden]] is een voorbeeld van moderne gotiek.

=== Kloosters en abdijen ===
*[[Abdij van Sint-Truiden]]
*[[Minderbroederskerk (Sint-Truiden)|Minderbroedersklooster]]
*[[Kapucijnenklooster (Sint-Truiden)|Kapucijnenklooster]]
*[[Clarissenklooster (Sint-Truiden)|Clarissenklooster]]
*[[Cellenbroedersklooster (Sint-Truiden)|Cellenbroedersklooster]]
*[[Ursulinenklooster (Sint-Truiden)|Ursulinenklooster]]

=== Musea ===
* In de [[Abdij van Sint-Truiden#Crypte|crypte van de abdijkerk]] bevindt zich een kleine expositie van bouwfragmenten, die bij opgravingen op het abdijterrein zijn gevonden (onder andere enkele zeer fraaie romaanse bouwsculpturen).
* De [[Onze-Lieve-Vrouwekerk (Sint-Truiden)#Schatkamer|schatkamer van de Onze-Lieve-Vrouwekerk]] bezit een uitgebreide collectie religieuze beelden en schilderijen, [[reliekschrijn]]en, reliekhouders, liturgische voorwerpen en gewaden en andere voorwerpen met betrekking tot de geschiedenis van de kerk en de abdij van Sint-Truiden.
* Het [[Minderbroederskerk (Sint-Truiden)#Museum Vlaamse Minderbroeders|Museum Vlaamse Minderbroeders]] (voorheen: Museum De Mindere) beheert het religieus erfgoed van de Vlaamse [[franciscanen|minderbroeders]]. In de museumcollectie bevinden zich beelden, schilderijen, grafisch werk, boeken, zilveren siervoorwerpen en religieuze voorwerpen met betrekking tot het kloosterleven van de Minderbroeders. Het museum geeft tevens informatie over de stichter van de orde, [[Franciscus van Assisi]]. Het museum is gevestigd in een deel van het Truiense minderbroedersklooster, dat echter deels nog bewoond wordt door paters. De Minderbroederkerk (1731-35) heeft een fraai [[Barokarchitectuur|barokinterieur]]. In de tuin bevinden zich resten van de oude stadsomwalling.
* Het [[Sint-Agnesbegijnhof#Festraetsmuseum|Festraetsmuseum]] is gevestigd in een pand in het Begijnhof. [[Kamiel Festraets]] bouwde van 1937-42 aan een uniek [[astronomisch uurwerk]], dat 4 ton weegt, 6 m hoog is, 4 m lang, 2,5 m breed, en meer dan 20.000 onderdelen bevat. Aan het einde van zijn leven werd het astronomisch compensatieuurwerk aangekocht door de stad Sint-Truiden. In het museum bevinden zich eveneens een door Festraets gebouwd [[planetarium]] en een simulator van eb- en vloedbewegingen.

=== Kastelen in de gemeente Sint-Truiden ===
* Het [[kasteel van Nieuwenhoven]] was sinds eind 13e eeuw het zomerverblijf van de abten van Sint-Trudo. In de 18e eeuw verbleven ze er zelfs permanent. In de loop der eeuwen werd het kasteel herhaaldelijk verbouwd en vergroot. De huidige hoeve dateert uit de 17e eeuw. Rondom het kasteel ligt het bos van Nieuwenhoven, van oudsher Galgenbos genoemd. Het landschap heeft nog de structuur van een 19e-eeuwse Engelse landschapstuin. In het 160 hectare grote gebied bevindt zich een bezoekerscentrum en een [[Romanogotiek|romanogotische]] kerk, thans museum en tentoonstellingsruimte, met muurschilderingen uit de late 13e tot begin 17e eeuw, en het oudste homogeen bewaarde orgel van België. Zie verder: [[Provinciaal Domein Nieuwenhoven]].
* Het [[Speelhof (Sint-Truiden)|Speelhof]], te [[Schurhoven]], was een ander buitenverblijf van de abdij, eveneens gelegen in een boomrijke omgeving. Hiervan resteren een 18e-eeuws poortgebouw, het herenhuis uit dezelfde periode en enkele dienstgebouwen.
* Het [[kasteel van Ordingen]] in de deelgemeente Ordingen werd al in [[1040]] vermeld als bezit van de heren van Ordingen. In de 17e eeuw werd het verbouwd tot waterburcht voor de ridders van de [[Duitse Orde]]. Het kasteel werd in 1879 ingrijpend verbouwd en uitgebreid in [[neorenaissance]]stijl. Onlangs werd het 19e-eeuwse kasteelgedeelte, dat na een bombardement in 1940 deels heropgebouwd werd, ingericht als hotel-restaurant. Het commandeurshuis in [[Maaslandse renaissance]]stijl fungeert als centrum voor dagtoerisme; het poorthuis is verbouwd tot woning voor de eigenaar. De omringende gronden werden in de jaren 1960 grotendeels verkaveld voor de bouw van eengezinswoningen.
* De [[Commanderij van Bernissem]] was al veel eerder in bezit van de ridders van de Duitse Orde, al vanaf de 13e eeuw. Nadat het eens imposante complex in de 19e eeuw tot suikerfabriek was verbouwd, resteren thans slechts de 18e-eeuwse commanderijhoeve, een wachthuis uit 1736 en een tot woonhuis verbouwde kapel.
* Het [[kasteel Duras|kasteel van Duras]] is een typisch voorbeeld van een [[neoclassicistische architectuur|neoclassicistisch]] kasteel, gebouwd tussen 1787 en 1789. Het ligt te midden van een kasteelpark en is te bereiken via een imposante platanendreef. In het kasteelpark staat één van de grootste [[mammoetboom|mammoetbomen]] van Limburg. Het kasteelpark is onderdeel van een groot domein van ruim 100 ha met onder andere een watermolen en een landbouwbedrijf, omringd door bossen, weilanden, akkers en hoogstamboomgaarden. Het kasteel is slechts enige malen per jaar door het publiek te bezichtigen.

=== Overige bezienswaardigheden===
* De [[perroen]] op de Grote Markt is het symbool van Luikse vrijheid. In Sint-Truiden moesten de Luikse prins-bisschoppen het bestuur delen met de abten van Sint-Trudo.
* Op het abdijplein bevindt zich een meridiaanlijn die, samen met de zuil met daarop het beeld van Sint-Trudo, een [[zonnewijzer|middagzonnewijzer]] vormt. Een gedenkplaat verwijst naar Truienaar [[Barthélémy de Theux de Meylandt]], die als minister van Binnenlandse Zaken in [[1836]] verordende dat meridiaanlijnen moesten worden aangelegd opdat burgers hun uurwerk konden gelijkstellen op 12 uur Brusselse tijd.
* In Sint-Truiden staan nog enkele monumentale [[refugiehuis|refugiehuizen]], onder andere van de [[abdij van Herkenrode]] (Schepen Dejonghstraat), de [[abdij van Averbode]] (Naamsestraat) en het [[Dominicanenklooster (Maastricht)|Dominikanenklooster van Maastricht]] (Houtmarkt).
* In het centrum bevinden zich diverse andere historische panden, onder andere enkele 17e-eeuwse burgerhuizen met [[gevelsteen|gevelstenen]], een gildehuis uit 1720, en een groot aantal herenhuizen uit de 18e en 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw.
* Van de bezienswaardigheden in de dorpen rondom Sint-Truiden kunnen genoemd worden: de eerder genoemde romaanse Sint-Eucheriuskapel en de burchtruïne van [[Brustem]], enkele typisch Limburgse [[carréboerderij]]en in Brustem, [[Velm]], [[Wilderen]], [[Gelinden]] en [[Duras (België)|Duras]], de Sint-Genovevakerk (met romaanse toren), het Bogaardenklooster en de [[Ouwerxhoeve|rentmeesterswoning]] van het [[Kapittel van Sint-Servaas|Sint-Servaaskapittel]] in [[Zepperen]].
* Verder is te vermelden de [[Kapel De Waterhond]] in de Breendonkstraat nr 39, die dienstdeed als kapel van het voormalige [[seminarie]] aan de Diesterstraat. 

== Cultuur ==
=== Dialect ===
In Sint-Truiden wordt het ''plat Sintruins'' gesproken als [[stadsdialect]]. Dit dialect kwam in 2011 vaak in de pers naar aanleiding van het uitbrengen van de internationaal gelauwerde film ''[[Rundskop]]''. Hoofdrolspeler [[Matthias Schoenaerts]] kreeg voor deze rol de hulp van een Truiense dialectcoach, Roger Vanbrabant. Rundskop werd de Belgische inzending bij de [[Academy Awards|Oscars]]. De film werd genomineerd voor beste niet-Engelstalige film en behoorde zo tot de beste vijf films van 2011.

De verzamelnaam voor alle dialecten die worden gesproken in de wijde omgeving van Sint-Truiden, wordt het [[Truierlands]] genoemd.

=== Uitgaansleven ===
Het Truiense uitgaansleven concentreert zich rond de Grote Markt en het Heilig Hartplein. Hier bevinden zich een groot aantal [[horeca]]gelegenheden, vele met terrassen. De Bogaard in de Capucienessenstraat is het cultuurcentrum van Sint-Truiden. Het [[theater (gebouw)|theater]] heeft twee zalen met 418 en 110 stoelen. Eind 2013 is aan de Naamse Vest filmtheater Cameo heropengegaan, nadat Sint-Truiden het 25 jaar zonder [[bioscoop]] heeft moeten doen.

=== Evenementen ===
* Carnaval (maandag voor Aswoensdag)
* Haspengouwdag (paasmaandag)
* Bloesemfeesten (in april)
* Joy Joy: grootste kinderfestival in openlucht van [[Vlaanderen]] (laatste weekend van juni)
* Midweekfeesten: concerten op het Heilig Hartplein (elke woensdag in de zomer)
* Zomerkermis (eind augustus)
* Oogstfeesten (in september)
* Internationale militaire taptoe: tweejaarlijks internationaal evenement (volgende editie: 2020)
* Sint-Trudofeesten: zevenjaarlijks festival waarin de stichter van de stad geëerd wordt (volgende editie: 2019)

== Religie ==
De stichter van de abdij van Sint-Truiden, [[Trudo|Sint-Trudo]], werd na zijn dood heiligverklaard, waardoor Sint-Truiden uitgroeide tot [[christelijke bedevaart|bedevaartsoord]]. De abdij speelde een belangrijke rol in de evangelisering van het Maasland. Momenteel telt het [[dekenaat]] Sint-Truiden 36 [[parochie (Kerk)|parochies]], waarvan er 20 op het grondgebied van de gemeente Sint-Truiden liggen:

{| border="0" width="100%"
|- valign="top"
| width="33%" |
* [[Onze-Lieve-Vrouw Bezoekingkerk (Wilderen)]]
* [[Onze-Lieve-Vrouw-Onbevlekt-Ontvangenkerk (Aalst)]]
* [[Onze-Lieve-Vrouw-Tenhemelopnemingskerk (Gorsem)]]
* [[Salvator Mundikerk (Melveren)]]
* [[Onze-Lieve-Vrouwekerk (Sint-Truiden)]]
* [[Salvator Mundikerk (Melveren)]]
* [[Sint-Andreaskerk (Runkelen)]]
| width="33%" |
* [[Sint-Augustinuskerk (Sint-Truiden)]]
* [[Sint-Gangulfuskerk (Sint-Truiden)]]
* [[Sint-Genovevakerk (Zepperen)]]
* [[Sint-Harlindis en Relindiskerk (Ordingen)]]
* [[Sint-Jacobskerk (Schurhoven)]]
* [[Sint-Jan Baptistkerk (Engelmanshoven)]]
* [[Sint-Lambertuskerk (Bevingen)]]
| width="33%" |
* [[Sint-Maartenkerk (Sint-Truiden)]]
* [[Sint-Martinuskerk (Groot-Gelmen)]]
* [[Sint-Martinuskerk (Kerkom-bij-Sint-Truiden)]]
* [[Sint-Martinuskerk (Velm)]]
* [[Sint-Pieterskerk (Sint-Truiden)]]
* [[Sint-Petrus en Pauluskerk (Halmaal)]]
|}
De [[Onze-Lieve-Vrouwekerk (Sint-Truiden)|Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartkerk]] op de Grote Markt is een van de beeldbepalende gebouwen in het centrum van de stad en is tevens de hoofd[[parochiekerk]] van Sint-Truiden. Op het grondgebied van de gemeente bevindt zich tevens de [[Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Kortenbos]], een belangrijke bedevaartkerk. [[Théodore Alexis Joseph de Montpellier|Monseigneur de Montpellier]], bisschop van Luik, riep op 13 mei [[1873]] Onze-Lieve-Vrouw van Kortenbos uit tot patrones van Limburg. De plechtige kroning werd op 11 augustus [[1897]] door [[paus Leo XIII]] goedgekeurd en uitgevoerd op 1 mei [[1898]]. Op 24 februari [[1936]] verleende [[paus Pius XI]] aan de bedevaartskerk van Kortenbos de titel van ''[[basilica minor]]''.

Net zoals in andere Belgische steden nam het aantal actieve kerkgangers in Sint-Truiden sinds het [[Tweede Vaticaans Concilie]] af, waardoor verschillende parochies in moeilijkheden kwamen. Verschillende kerken raakten in onbruik. Zo werd de begijnhofkerk gesloten, waarna ze werd gerestaureerd. Sindsdien fungeert ze als culturele ruimte voor grote tentoonstellingen.

De grootste religieuze groepering na de christenen, wordt gevormd door de [[sikhs]]. In België leven rond de 3000 à 4000 sikhs.<ref>[http://www.sikhs.be/ Sikhs in België]</ref> De grootste concentratie sikhs van België bevindt zich in Sint-Truiden. Zij vonden in de jaren 1980 de weg naar Zuid-Limburg om er aan de slag te gaan in de fruitteelt. In Halmaal werd het eerste gebedshuis voor sikhs in België gebouwd, een [[gurdwara]]. Vanaf [[1993]] komen de sikhs hier samen om te bidden, te vieren en elkaar te ontmoeten. Hier wordt er elke zondag gezongen uit de [[Goeroe Granth Sahib]], waarna iedereen kan aanzitten aan de gemeenschappelijke maaltijd.

De [[Marokko|Marokkaanse]] gemeenschap in Sint-Truiden beschikt over een eigen [[islam]]itisch gebedshuis.

== Economie ==

=== Fruitteelt===
Wat economische activiteiten betreft, staan Sint-Truiden en omgeving erom bekend dat de [[fruitteelt]] er een belangrijke plaats inneemt. Sint-Truiden is de hoofdstad van de fruitstreek. Het succes van de fruitsector is in de eerste plaats het gevolg van de vruchtbare ligging. Sint-Truiden is van oudsher het handels- en dienstencentrum van een streek die zijn welvaart te danken heeft aan de teelt en verkoop van fruit. Nergens in de provincie Limburg is het belang van de primaire sector (de landbouw) zo groot als in Sint-Truiden, nergens is de welvaart zo direct hiervan afhankelijk. Terwijl de landbouw in heel Limburg zorgt voor 4,3 % van de tewerkstelling, is dat in Sint-Truiden 10,7 %. Ten behoeve van de fruitteelt zijn in de omgeving van de stad verscheidene fruitveilingen opgericht: veiling Haspengouw werd opgericht in [[1939]]; de Belgische Fruitveiling zag het daglicht in [[1952]], destijds onder de naam Fruitcentrale.

=== Industrie ===
De noodzaak om naast de fruitteelt ook industriële bedrijven aan te trekken, is een verschijnsel van de laatste decennia. Terwijl in Midden-Limburg met zijn onvruchtbare en zanderige bodem de eerste industriële bedrijven, met de steenkoolontginning op kop, in de jaren 20 ontstaan, dateert de behoefte aan industrie als alternatief voor de fruitteelt pas vanaf de jaren 50. In de jaren 60 wordt het industrieterrein Schurhoven ontwikkeld. Tenneco Automotive en Ridge Tool zijn enkele van de eerste bedrijven die zich in Sint-Truiden vestigden. Met de komst van Volvo Car Sint-Truiden en HMZ in de jaren 70, krijgt de industriële ontwikkeling in de fruithoofdstad een nieuwe impuls. De ontwikkeling van het industrieterrein Schurhoven heeft niet verhinderd dat het aandeel van de industriële tewerkstelling in de totale tewerkstelling klein is gebleven. In heel Limburg wordt 27 % van de tewerkstelling gecreëerd door industriële bedrijven, in Sint-Truiden is dat slechts 22 %. Momenteel zijn de drie grootste bedrijven in Sint-Truiden Tenneco Automotive (1314 werknemers), VCST(1030) en Betonac (308).

=== Dienstverlening===
Het aandeel van de tewerkstelling in de dienstverlenende sector is dan weer wel hoog, met 63 % zelfs iets hoger dan het Limburgse gemiddelde van 61 %. Sint-Truiden is onbetwistbaar het bestuurlijke en administratieve centrum van Zuidwest-Limburg. Handel, horeca en dienstverlening zijn goed uitgebouwd in Sint-Truiden. Het centrum met winkels en horecazaken wordt druk bezocht. Maar ook in de dienstensector loert de fruitteelt om de hoek. De fruitteelt trekt immers heel wat toeleveringsactiviteiten aan, zoals sorteer- en verpakkingsstations, boomkwekerijen, financiële en administratieve dienstverleners en transporteurs. Hieruit vloeit voor dat de Truiense economie vooral gedragen wordt door KMO's. Maar liefst 97 % van het totale aandeel bedrijven bestaat uit KMO's. Samen wordt daar ook 45 % van de beroepsbevolking tewerkgesteld.

=== Winkelen ===
Sint-Truiden geldt als een belangrijke winkelstad in de regio en heeft een uitgebreid winkelaanbod. Vooral het gebied rondom de Grote Markt wordt gedomineerd door winkels en horeca. De belangrijkste winkelstraat is de Luikerstraat. Deze straat staat tevens op de laatste editie van het Belgische [[Monopoly]]spelbord, weliswaar als goedkoopste straat. Naast de Luikerstraat biedt de Stapelstraat het grootste winkelaanbod, en, in iets mindere mate, de Diesterstraat. De stad telt één overdekt winkelcentrum, in de Cicindriawijk.

=== Markten ===
De marktactiviteiten op de Grote Markt gaan eeuwen terug. De zaterdagmarkt wordt al sinds [[1451]] georganiseerd . Op en rond de Grote Markt worden ook nu nog markten gehouden:
* Wekelijkse markt: op de Grote Markt, Groenmarkt, Trudoplein en Minderbroedersplein, elke zaterdag van 07.30 uur tot 13.00 uur
* Antiek- en rommelmarkt: op de Veemarkt, elke zondag van 06.00 uur tot 12.00 uur.
* Avondmarkt: op de Grote Markt, elke laatste dag van de jaarlijkse braderie van 14.00 uur tot 22.00 uur
* Kerstmarkt: op de Groenmarkt, elke dag in december van 15.00 uur tot 22.00 uur

== Mobiliteit ==
=== Wegverkeer ===
Sint-Truiden wordt niet ontsloten door autosnelwegen. Toch is de stad vlot bereikbaar. Sint-Truiden ligt immers in het midden van de [[A2 (België)|A2]] [[Brussel (stad)|Brussel]]-[[Aken (stad)|Aken]], de [[E313]] [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]]-[[Hasselt (België)|Hasselt]]-[[Luik (stad)|Luik]] en de [[Europese weg 40|E40]] [[Brussel (stad)|Brussel]]-[[Luik (stad)|Luik]]. De belangrijkste ontsluiting wordt gevormd door de gewestweg naar [[Tienen]] en [[Luik (stad)|Luik]], de [[N3 (België)|N3]] genaamd, en de [[N80 (België)|N80]], de expresweg naar [[Hasselt (België)|Hasselt]]. Verscheidene bedrijven klagen over de gebrekkige bereikbaarheid van de E40. De bouw van zo'n autosnelweg werd verhinderd omdat men geen grond wou opofferen.

=== Spoorverkeer ===
Het [[Station Sint-Truiden|station van Sint-Truiden]] ligt langs [[spoorlijn 21]], die [[Landen (Vlaams-Brabant)|Landen]] met [[Hasselt (België)|Hasselt]] verbindt. Vanuit Sint-Truiden is er een rechtstreekse verbinding met [[Genk]], [[Hasselt (België)|Hasselt]], [[Leuven]], [[Brussel (stad)|Brussel]], [[Gent]], [[Brugge]] en [[Blankenberge]]. Het station werd geopend op [[6 oktober]] [[1839]]. Het huidige station dateert uit de jaren 70. Het verving een vroeger stationsgebouw dat gebouwd werd in [[1882]] en dat afgebroken werd in [[1975]]. In [[1988]] werd het station gesloten voor goederenvervoer. In [[2005]] werd het station vernieuwd, samen met het stationsplein en de rest van de stationsomgeving. Er kwamen extra fietsenstallingen en het comfort voor de treinreizigers werd verhoogd.

Voorheen deed het station ook dienst als halte van [[spoorlijn 23]], die [[Drieslinter]] met [[Tongeren (stad)|Tongeren]] verbond. Deze spoorlijn werd ook wel de fruitspoorlijn genoemd, omdat over de lijn voornamelijk fruit werd vervoerd naar de diverse stroopfabrieken die gelegen waren in de buurt van de stations. Deze spoorlijn werd echter in [[1988]] definitief gesloten. Behalve een spoorwegknooppunt was Sint-Truiden ook belangrijk knooppunt voor de buurtspoorwegen. Zo waren er 5 buurtspoorweglijnen richting het huidige [[Vlaams-Brabant|Vlaams-]] en [[Waals-Brabant]], en naar [[Luik (provincie)|Luik]].

=== Luchtverkeer ===
De stad Sint-Truiden heeft ook een vliegveld: Limburg Regional Airport ([[Internationale Burgerluchtvaartorganisatie|ICAO]]: EBST), op een gedeelte van het voormalige militaire vliegveld van [[Brustem]]. Er zijn nieuwe exploitanten aangetrokken, die in samenwerking met de Limburgse Reconversiemaatschappij met de verdere uitwerking bezig zijn. De lengte van de piste bedraagt 1199 meter (klasse II), gelegen in de richting 06-24. Vanaf februari 2009 is er ook Jet A1 en Avgas beschikbaar. De frequentie van EBST is 119.975 [[MHz]]. Tevens is er ook een vliegschool aanwezig voor de opleiding voor vliegtuigen en helikopters, Fly One.

== Sport ==
=== Topsport ===
In de [[Eerste klasse A (voetbal België)|Eerste Klasse A]] van het Belgisch voetbal speelt [[Sint-Truidense VV]]. De club speelt zijn thuiswedstrijden op [[Stayen (stadion)|Stayen]] (14.600 plaatsen). In het [[Eerste klasse A 2018-19 (voetbal België)|seizoen 2018-2019]] speelt STVV zijn 42ste seizoen in hoogste voetbalklasse. Hiermee bekleedt de club de vijftiende plek in de eeuwige ranglijst. De ploeg wist nooit nationaal kampioen te worden, maar eindigde in het seizoen [[Eerste klasse 1966-67 (voetbal België)|1966-1967]] wel op de tweede plaats. In [[1971]] en [[2003]] speelde Sint-Truiden de finale van de [[Beker van België (voetbal)|Beker van België]], maar telkens werd verloren. In [[1988]] werd wel de [[Trofee Jules Pappaert]], in [[1999]] de [[Ligabeker]]. De club heeft ook enkele individuele trofeeën te vieren gehad. In [[1968]] won [[Odilon Polleunis]] de [[Belgische Gouden Schoen|Gouden Schoen]], in [[1973]] werd [[Alfred Riedl]] topscorer, en in [[2010]] werd [[Simon Mignolet]] [[Doelman van het Jaar]]. De club speelde ook twee keer [[Europa (werelddeel)|Europees]] voetbal. In [[1999]] werd de derde ronde van de [[Intertoto Cup]] bereikt.

STVV had sinds 2008 ook een eigen vrouwenploeg. Toen sloot [[FCL Rapide Wezemaal]] zich aan bij de club. De Truiense vrouwen speelden lange tijd in Eerste Klasse en behoorden tot de top van het Belgisch vrouwenvoetbal, en ook Europees kon de ploeg mee. In 2007, net voor de aansluiting, haalde men de kwartfinales van de [[UEFA Women's Champions League|UEFA Women's Cup]], door de eerste twee groepsfases te overleven. In de kwartfinale werd verloren van [[Umeå IK]], de latere verliezende finalist. Onder de naam STVV startte de ploeg in het seizoen 2008-2009 in de hoogste vrouwenafdeling. In hun eerste jaar werden de Kanaries al onmiddellijk derde. In 2009-2010 veroverde men de eerste landstitel onder de naam Sint-Truidense VV, na een testmatch om de tegen uittredend kampioen [[Standard Luik (vrouwen)|Standard Luik]]. Dankzij de landstitel mocht de ploeg uitkomen in de [[UEFA Champions League]], waarin de ploeg verloor van [[AC Sparta Praag|Sparta Praag]]. Naast de vijf landstitels is STVV bij de vrouwen ook in het bezit van zes Bekers van België en vier Supercups. In 2015 besliste het bestuur evenwel het vrouwenvoetbalproject te beëindigen.

Sint-Truiden is ook de thuisstad van de [[Handbal Sint-Truiden|Handbal Sint-Truiden]]. De damesploeg startte in september [[1977]] in de provinciale reeksen. In het tweede seizoen behaalde de damesploeg een eerste provinciale titel. In [[1979]] nam ook de herenploeg voor het eerst deel aan de provinciale reeksen. Om ook een graantje mee te pikken van de successen van de voetbalploeg, werd de naam van Juventus Melveren veranderd in Sint-Truidense Handbalvereniging. Het damesteam kon een eerste maal een promotie naar 's lands hoogste afdeling afdwingen in [[1984]]. Toen werd het een heen en terug, maar in het daarop volgende seizoen veroverde de damesploeg opnieuw de promotie naar eredivisie, waar ze sindsdien onafgebroken spelen. Het seizoen 2005-2006 werd het gloriejaar van de club. De damesploeg werd voor het eerst kampioen van België, de herenploeg steeg naar de [[Tweede klasse (handbal)|Tweede Klasse]]. Daarna behaalde de damesploeg nog enkele tweede en derde plaatsen, maar nationaal kampioen kon Handbal Sint-Truiden, zoals de club sinds 2009 heet, lange tijd niet meer worden. In 2010 werd wel voor het eerst de [[Beker van België (handbal)|Beker van België]] in de wacht gesleept. De herenploeg werd in 2013 kampioen in Tweede Klasse, waardoor promotie afdwong naar de hoogste afdeling. De club besliste echter niet te stijgen omdat het dit financieel onhaalbaar achtte. In 2017 werd het damesteam voor de tweede keer in de geschiedenis kampioen van België, een jaar later volgde een tweede Beker van België.

=== Recreatie ===
Sint-Truiden beschikt over een recreatiezwembad met twee glijbanen met opvangbad, een stromingsbad, een verwarmd buitenbad, een ploeterbad voor kleuters en een whirlpooltuin. Het groot bad heeft een lengte van 25 m. In hetzelfde Sint-Pietercomplex is ook ruimte voor een judo-, dans- en sportzaal. Verschillende olympische sporten zijn vertegenwoordigd, namelijk atletiek, badminton, basketbal, boksen, handbal, handboogschieten, hockey, judo, mountainbike, paardrijden, schermen, schietsport, taekwondo, tafeltennis, tennis, turnen, voetbal, volleybal, wielrennen en zwemsport.

=== Fietsen en wandelen ===
Sint-Truiden is opgenomen in het [[fietsroutenetwerk]] Limburg, waarbij de fietstoerist van knooppunt naar knooppunt kan fietsen over grotere afstanden. In de omgeving van de stad zijn verscheidene fietsroutes uitgezet. Fietsers kunnen zich onder andere uitleven op de 46 kilometer lange Trudofietsroute, die de kerkdorpen met elkaar verbindt, of de Keltenroute, die het [[Kelten|Keltische]] verleden van de regio belicht. Populair zijn de fruitbloesemroutes in het voorjaar. De stad ligt tevens aan het Mountainbikenetwerk Euregio, dat loopt van [[Vlaams-Brabant]] naar [[Limburg (Nederlandse provincie)|Nederlands-Limburg]].

In Gelinden, Groot-Gelmen, Engelmanshoven en Brustem is een wandelroutenetwerk aanwezig. In navolging van de fietsroute is er ook elk jaar een Fruitbloesemroute voor wandelaars. De Fruitvalleiwandeling kan het hele jaar gedaan worden. Sint-Truiden is het middelpunt van de Haspengouwwandelroute.

== Bekende personen ==
{{Zie hoofdartikel|Lijst van Truienaars}}

=== Ereburgers ===
* 1998: [[Hilde Houben-Bertrand]], provinciegouverneur
* 2002: [[Jacques Waldeyer]], bevelhebber militaire basis Saffraanberg
* 2005: [[Koen Vanmechelen]], kunstenaar
* 2006: [[André Schotsmans]], deken
* 2008: [[Albert Soenen]], professor
* 2010: [[Frank De Winne]], astronaut
* 2011: [[Michaël R. Roskam|Michaël Roskam]], regisseur
* 2012: [[Désiré Collen]], professor
* 2018: [[Toni Coppers]], schrijver
* 2018: [[Kim Duchateau]], striptekenaar
* 2018: [[Paul-François Vranken]], wijnbouwer

== Zustersteden ==
Sint-Truiden heeft een samenwerking met:
* {{NL-VLAG}} [[Weert (stad)|Weert]], [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]] (sinds 1981)
* {{FR-VLAG}} [[Duras (Frankrijk)|Duras]], [[Frankrijk (hoofdbetekenis)|Frankrijk]] (sinds 1998)
* {{NI-VLAG}} [[Nueva Guinea]], [[Nicaragua]] (sinds 2002)

== Externe link ==
* [http://www.sint-truiden.be Website stad Sint-Truiden]

{{Appendix}}
{{Commonscat|Sint-Truiden}}
{{Navigatie gemeente Sint-Truiden}}
{{Navigatie provincie Limburg (België)}}
{{Navigatie Goede Steden}}
{{Coor title dms|50|49|0|N|5|11|0|E|type:city_scale:100000_region:BE}}

[[Categorie:Plaats in Limburg (België)]]
[[Categorie:Sint-Truiden| ]]