Willem Gijsbertus van Zwet

Willem Gijsbertus van Zwet
Afbeelding gewenst
Volledige naam	Willem Gijsbertus van Zwet
Geboren	11 juni 1908, Rotterdam
Overleden	18 november 1944, Ladelund
Land	Duitsland
Jaren actief	16 juli 1940 tot 16 juni 1944
Groep	LO afd. Velp

Willem Gijsbertus van Zwet (Rotterdam, 11 juni 1908 – Ladelund, 18 november 1944) was een Nederlandse verzetsman, Leider Distributiekantoor van Distributiekring Rheden-Rozendaal.

Van Zwet groeide op in een koopmansgezin met zes kinderen. Samen met zijn ouders verhuisde hij op de leeftijd van 12 jaar van Rotterdam naar Velp bij Arnhem. Op 16 juli 1940 werd hij benoemd tot plaatsvervangend Leider van het Distributiekantoor. Op 1 maart 1941 werd hij leider van hetzelfde Distributiekantoor kring Rheden-Rozendaal te Velp. Hij trouwt op 26 augustus 1941 met Henriette Françoise Jäger in de gemeente Rheden. In 1942 wordt er een dochter geboren.

Verzet in Velp

Het verzetswerk in Velp is eind 1941 begin 1942 begonnen. In die begin periode waren er diverse, los van elkaar werkende, verzetsgroepen. Allereerst was er een O.D. (Ordedienst) groep. Deze groep hield zich vanaf het begin van 1941 zich bezig met het verzamelen van wapens. Van deze groep zijn in 1942 politieagent Gronloh en G.W. Surquin gearresteerd. Gronloh is overleden in Duitsland, G.W. Surquin is gefusilleerd.

De tweede groep had een sterk katholieke inslag, deze groep hield zich bezig met het overbrengen van gevluchte krijgsgevangenen en piloten. Van deze groep zijn pastoor Schaars, pater Kampman, drankhandelaar Timmermans en de hervormde predikant Ds. Oskamp in 1943 gearresteerd. Een gedeelte van deze groep, onder andere gemeenteontvanger Monsma, is vervolgens opgegaan in de L.O. (Landelijke Organisatie) afdeling.

De L.O. was de derde groep, deze leden waren veelal van gereformeerd geloof. Zij verzorgden Joden en andere onderduikers. Deze L.O. groep is eind 1942 begonnen met haar ondergrondse werkzaamheden.

In Velp is veel Actief Verzet gepleegd. Opvallend daarbij is dat het verzet veelal in groepsverband gebeurde. De belangrijkste groep in het plegen van Actief Verzet was de L.O. groep. Eind 1942 was deze groep met haar werkzaamheden begonnen. De spil waar het in 1942 en 1943 veel omdraaide was Dr. Oostenbrink. Onder zijn leiding vergaderde de groep enkele malen per maand. Op die vergaderingen werden nieuwe onderduikadressen uitgewisseld. Vervolgens verwees Dr. Oostenbrink onderduikers naar zo'n adres. Dr. Oostenbrink had connecties met Chris Boven. Deze L.O. man zorgde voor valse persoonsbewijzen die weer door de falsificatiecentrale aan de Loosduinseweg in Den Haag vervaardigd waren. Eind 1943 stopte Dr. Oostenbrink met het "verdeelwerk" omdat het hem te druk werd. Warner van Keulen, een beroepsmilitair die ondergedoken zat bij familie de Hartog, nam het werk van hem over. Vanaf die tijd bezocht Warner, in Velp veel beter bekend als Johan van Keulen, iedere dinsdagavond rayonvergaderingen van de L.O.. Deze vergaderingen werden steeds bij verschillende personen in huis gehouden , "waar Chris Boven dan aanwezig was om de wensen aan te horen en zo mogelijk te vervullen". Door deze "beurs" kreeg Johan van Keulen steeds meer onderduikers te verzorgen. In juli 1944 was het aantal van 20 tot 350 onderduikers opgelopen. Deze enorme toename kwam doordat Johan van Keulen de centrale figuur voor Rayon Arnhem was geworden. Zo had hij bemoeienis met onderduikers in onder andere De Steeg en Dieren. Dankzij Chris Boven beschikte L.O. Velp over 400 valse inlegvellen, waarop regelmatig distributiebescheiden werden afgegeven. De zaken waren zelfs zo goed geregeld dat verstokte rokers onder de onderduikers door middel van valse RO-3’s (dat zijn hoekjes van een kaart die overgelegd moesten worden) en van een rokerskaart konden worden voorzien.

Johan van Keulen werd geholpen door Marius A. Brandts-Buys, sociaal werkster Mej. Jeronimus, Dr. Oostenbrink, Monsma, gereformeerd predikant Ds. K. Hart en manufacturier Pieter Zuidgeest. Het contact met het distributiekantoor liep via Monsma en F. Kunst, directeur Sociale Zaken. Deze beide heren kregen van Willem Gijsbertus van Zwet ca. 250 bonkaarten.

Als gevolg van gepraat kreeg de S.D. lucht van de zaak. Op 16 juni 1944 werd Willem van Zwet gearresteerd. Zijn opvolger op het distributiekantoor, Dhr. Levering, ging er gewoon mee verder de L.O. te voorzien van de nodige distributiepapieren omdat anders de sterke daling van bonkaarten in de gaten zou lopen. Eén maand later sloeg de S.D. opnieuw toe in de L.O. gelederen. Op 15 juli 1944 kreeg Johan van Keulen een tip dat de S.D. hem wilde arresteren. Hij verliet ogenblikkelijk zijn onderduikadres. Toen hij 's avonds terug wilde keren op dat onderduikadres, zag hij dat de vitrage dicht zat. Dat was het afgesproken teken wanneer het te onveilig was om terug te keren. Van Keulen kwam dus niet opdagen en daarom nam de S.D. zijn "pleegvader" Aart J. de Hartog mee omdat hij onderdak verleend had aan een "terrorist". Bij deze arrestatie bleek dat de S.D. volkomen op de hoogte was van, van Keulens schuil- en legale naam. De dag daarop werden de L.O. medewerkers Hendrik de Lange, die ook werkzaam was op het distributiekantoor, F. Kunst en Pieter Zuidgeest gearresteerd. Van al deze gearresteerden is alleen F. Kunst na de oorlog teruggekeerd. Van Keulen verdween uit Velp en kreeg een onderduikadres in Arnhem. Het L.O. werk werd voortgezet door" Dick" M. Pouwels, een bankbediende uit Velp.

Opgepakt 16 juni 1944

Evert Hekkers was één van Van Zwet’s vertrouwelingen, die de bonkaarten “rondbracht” maar hij had zelf ook verscheidene adressen. En juist dat moest een loslippige dame in een Velpse winkel eens even vertellen. Mevrouw Levering, echtgenote van Van Zwet’s plaatsvervanger, sloeg onmiddellijk alarm. Van Zwet bleef nu ‘s nachts niet meer thuis maar ging wel overdag naar kantoor. Bovendien had hij enkele NSB-ers als ambtenaren moeten accepteren en we weten dus niet precies hoe hij verraden werd maar twee dagen later, op 16 juni 1944, stormde de S.D. het gebouw binnen: “Herr von Zwet” moesten ze hebben. Mies de Vries schrok verschrikkelijk maar zei koelbloedig: “Is er niet, maar ik zal voor U informeren” -Ze rende naar boven, gooide de deur van Van Zwet’s kamer open en riep goed hard: “Meneer Jansen, weet U soms waar meneer van Zwet is?” Maar meteen stonden er al twee S.D.-ers achter haar: “Bitte Fraülein, wir wissen genau wie Herr von Zwet aussieht”. Beiden werden toen gearresteerd, in Arnhem “verhoord”, en geplaatst in Het Huis van Bewaring in Arnhem. Daar verbleef hij tot 8 augustus, en werd hij vervolgens naar concentratiekamp Vught gebracht.