Valse herinneringen

Valse herinneringen zijn herinneringsvervalsingen, ze worden ook wel pseudo-herinneringen genoemd. Het zijn herinneringen aan gebeurtenissen die nooit hebben plaatsgevonden of onjuiste herinneringen aan een gebeurtenis die wel heeft plaatsgevonden.

Externe oorzaken

Er zijn externe en interne factoren betrokken bij het aanmaken van valse herinneringen. De valse herinneringen worden gevormd in het reconstructieve geheugen. Hierin worden herinneringen opgehaald; de elementen die ontbreken in dit geheugen vult de persoon zelf in. Bij het aanmaken van valse herinneringen die worden beïnvloed door de omgeving is er sprake van externe factoren.

Het misinformation effect is hier een voorbeeld van. Dit effect kan leiden tot valse herinneringen, die worden gevormd doordat er suggestieve vragen gesteld worden en door misinformatie.

Een andere techniek is de lost in mall techniek. Met deze techniek is aangetoond dat mensen nieuwe herinneringen kunnen aanmaken over gebeurtenissen die nooit hebben plaatsgevonden. Bij deze techniek krijgen mensen een aantal gebeurtenissen te lezen uit hun jeugd. Er wordt hun verteld dat deze gebeurtenissen door familieleden zijn op geschreven. In werkelijkheid is één gebeurtenis verzonnen. Dit is bijvoorbeeld de gebeurtenis dat ze op vijfjarige leeftijd zijn verdwaald in het winkelcentrum. Toch wordt deze verzonnen gebeurtenis door proefpersonen als waar aangenomen, sommigen vertelden zelfs allerlei details over deze gebeurtenis (Loftus, 1997).

Interne oorzaken

Naast de externe oorzaken zijn er ook interne oorzaken voor valse herinneringen. Een interne factor is dat men moeite heeft met onderscheid maken tussen dromen, levendige fantasieën en de realiteit. Door fantasie en werkelijkheid door elkaar te halen ontstaan valse herinneringen.

Inbeelding kan ook leiden tot valse herinneringen. Hierbij gaat het om simpele acties zoals het opgooien van een munt maar ook om ongewone simpele acties. Het inbeelden van een gebeurtenis zorgt ervoor dat de proefpersoon denkt dat hij of zij deze gebeurtenis werkelijk heeft meegemaakt. Het inbeelden heeft een sterk effect, omdat men daardoor bekend wordt met een bepaalde actie of gebeurtenis. Doordat deze actie of gebeurtenis zo bekend aanvoelt lijkt het alsof het echt is gebeurd. Dit kan leiden tot valse herinneringen (Thomas, Loftus, 2002).

Een andere verklaring voor valse herinneringen is source monitoring. Om de oorsprong van een herinnering te achterhalen gaan mensen op zoek naar de bron of oorsprong van deze herinnering en naar details. Wanneer zij details van een gebeurtenis vinden, nemen zij aan dat de herinnering waar is. Dit werkt ook andersom: als mensen een gebeurtenis wel echt hebben meegemaakt maar zich er geen details van kunnen herinneren, bestempelen ze deze herinnering onterecht als „valse herinnering” (Johnson, 1997).

Gevolgen

Valse herinneringen kunnen grote gevolgen hebben, bijvoorbeeld wanneer een persoon bij een therapeut komt en deze constateert de symptomen van seksueel misbruik. Als de therapeut dit aan de patiënt vertelt, en zegt dat hij of zij zich de gebeurtenis in moet beelden om erachter te komen wie de misbruiker was, kan iemand ten onrechte beschuldigd worden (Loftus, 2003).

Bij ooggetuigen spelen valse herinneringen ook een rol. Een gebeurtenis wordt door de mens niet gezien zoals wanneer het gefilmd wordt. Mensen geven hun eigen interpretatie aan een gebeurtenis en kunnen zich niet alles herinneren. Details worden „verzonnen” of verdraaid doordat mensen de ontbrekende elementen zelf invullen. Hierdoor geeft ieder mens zijn eigen weergave van de gebeurtenis. Dit kan leiden tot het beschuldigen van de verkeerde persoon. Een politieverhoor kan ook invloed hebben op herinneringen. Een getuige zal andere antwoorden geven op objectieve vragen dan op subjectieve vragen. Wanneer in een politieverhoor subjectieve vragen worden gesteld beïnvloedt dit de getuige, waardoor iemand ten onrechte beschuldigd kan worden (Loftus, 2003).

Literatuur

• Ackermann, M., Molen, H. van der., Osseweijer, E., & Schmidt, H., Zelf leren schrijven. Amsterdam, Nederland: Boom, 2007.
• Brainerd, C. J., Ceci, S. J., Holliday, R.E., & Reyna, V.F., Understanding developmental reversals in false memory: Reply to Ghetti (2008) and Howe (2008). Psychological bulletin, 2008. 134 (5), p. 773-777.
• Eerland, A. Voorspellers van pseudo-herinneringen door imaginatie bij jong volwassenen. (publicatiejaar niet bekend).
• Johnson, M, K. Source monitoring and memory distorion, 1997.
• Loftus, E, F., Creating false memories. Scientific American, 1997. 277 (3), p. 70-75.
• Loftus, E., Our changeble memories: legal and practical implications. Science and society, 2003. nr. 4. p. 231-234.
• Thomas, A., Loftus, E., Creating bizarre false memories through imagination. Memory and cognition, 2002. 30 (3), p. 423-431.

  Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)