Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Sterkwater
Sterkwater is een verouderde term voor meerdere chemische stoffen (oplossingen), gebruikt bij verschillende behandelingen of bewerkingen, zoals het conserveren van organismen door deze ondergedompeld in een vloeistof (het sterke water) te bewaren, of voor bijvoorbeeld ets- of graveerdoeleinden.
Voor de diverse doeleinden betreft het de volgende chemische verbindingen :
- Salpeterzuur, een oxozuur en corrosieve stof.
- Een waterige oplossing van ethylalcohol (ethanol) van ca. 70%.
- Een oplossing van het gas formaldehyde in water, formaline genaamd.
Deze methoden van behandeling hebben voor- en nadelen.
Salpeterzuur is behalve een sterk zuur ook nog een sterke oxidator en is in staat om ook de edelere metalen als zilver en koper op te lossen, bij toevoeging aan geconcentreerd zoutzuur wordt de resterende oplossing „aqua regia” (koningswater) genoemd, met het mengsel kan men goud oplossen. Het grote nadeel is dat salpeterzuur zeer corrosief is, waardoor het met zuurbestendige handschoenen en gezichtsmasker gebruikt moet worden.
Alcohol is door de accijns nogal prijzig; enigszins met water aangelengde spiritus is een goedkoop alternatief maar moet dan wel eerst van de storende blauwe kleur worden ontdaan, b.v. door behandeling met actieve kool. Verder is het weinig giftig maar wel brandbaar en vluchtig en zal, als de pot niet hermetisch gesloten is, langzaam verdampen.
Formaline (bijvoorbeeld 5%) is kleurloos maar giftig en bij inademing sterk prikkelend; in formaline bewaarde preparaten worden door het looiend effect van formaline zeer hard. Formaline gaat met zuurstof reacties aan die op den duur leiden tot vorming van mierenzuur; daarom is het verstandig bij preparaten op formaline een klein stukje marmer aan het preparaat toe te voegen om gevormde zuren te binden. Ook kunnen gebufferde oplossingen worden gebruikt waarbij wordt gemikt op een pH van ca. 7,3.
Ook de kleuren gaan bij veel preparaten op sterk water onherroepelijk en meestal vrij snel achteruit.
Niettemin zijn vrijwel alle zoölogische en anatomische collecties van niet-microscopische diersoorten opgebouwd uit exemplaren op sterk water. Het belangrijkste alternatief, drogen, leidt tot sterke vervorming; opzetten bewaart alleen de uiterlijke verschijningsvorm en is erg bewerkelijk en afhankelijk van de deskundigheid van de preparateur. Een relatief nieuwe, maar bewerkelijke techniek is plastinatie.