Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Composietenfamilie

Uit Wikisage
(Doorverwezen vanaf Samengesteldbloemige)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
rel=nofollow

De composietenfamilie (Compositae of Asteraceae: beide botanische namen zijn toegestaan), ook samengesteldbloemigen genoemd, is samen met de orchideeënfamilie de omvangrijkste plantenfamilie. Zij telt over de hele wereld gezien naar schatting wel 20.000 tot 25.000 soorten. In de tropen telt de familie ook bomen en lianen.

Het belangrijkste kenmerk van deze familie vormen de sterk gereduceerde bloempjes. Deze staan bijeen in zogenaamde bloemhoofdjes, die vaak voor bloemen worden aangezien. De groene blaadjes die tegen deze bloemhoofdjes aanliggen zijn dan ook geen kelkbladen maar omwindselblaadjes.

Er worden drie typen bloempjes onderscheiden

Bloemtypen

De lintbloem

De lintbloem is een gereduceerde bloem waar bij de bloemkroon is vergroeid tot een enkel bloemblad, waarvan de oorspronkelijke vijf bladen nog te herkennen zijn aan de tandjes aan het uiteinde ervan.

Dit bloemblad vormt als het ware het lint waarnaar dit bloemtype is genoemd. De bloem is tweeslachtig. De helmhokjes zijn vergroeid tot een soort koker rond de stijl. Op de plek waar de bloemkroon is ingeplant bevindt zich vaak een rij haren of schubben. Deze wordt de pappus genoemd en is in feite de gereduceerde kelk. Wanneer het zaad rijp is, groeit deze pappus vaak uit tot het vruchtpluis.

Het vruchtbeginsel is ingeplant op de bloemhoofdjesbodem. Tussen de verschillende bloempjes kunnen zich ook nog vliesjes bevinden. Deze worden stroschubben genoemd. Voorbeelden van een composiet met enkel lintbloemen zijn de paardenbloem en de geslachten die voor een oppervlakkige toeschouwer er veel op lijken zoals Leeuwentand en Biggekruid. De stroschubben zijn een kenmerk voor het laatst genoemde geslacht.

De buisbloem

Een groot aantal composieten heeft een bloemhoofdje met een geel hart en witte krans, zoals de Gewone margriet en het madeliefje. Het gele hart van een dergelijk bloemhoofdje bestaat uit buisbloemen, waarvan de kroon vergroeid is tot een buis. De buisbloemen zijn veelzijdig symmetrisch. Er bestaan echter ook composieten waarvan het bloemhoofdje alleen bestaat uit buisbloemen, van de in Nederland inheemse flora is dat ongeveer eenderde.

De straalbloem

Bij composieten met bloemhoofdje met een geel hart en een witte krans, bestaat die witte krans uit zogenaamde straalbloemen. Deze straalbloemen lijken veel op lintbloemen, maar er is wel een aantal verschillen. De bovenste rand van de gereduceerde bloemkroon bestaat uit drie in plaats van vijf tanden en de bloem is vaak alleen vrouwelijk of soms zelfs geslachtsloos. De straalbloemen kunnen ook andere kleuren hebben dan wit. Bij klein hoefblad zijn ze geel en bij Centaurea kunnen ze rood zijn.

Vrucht

De vrucht is een nootje. Dikwijls zit aan het nootje vruchtpluis (pappus) (Paardenbloem), waardoor het door de wind makkelijk verspreid kan worden. Bij deze vruchten is de kelk vervangen door een haarkrans. Er zijn soorten waarbij het steeltje van de haarkrans zich verlengt tijdens het rijp worden van de vrucht. Maar ook komen soorten voor waarbij het vruchtpluis direct op de vrucht is ingeplant (Klein streepzaad). In de volksmond worden de vruchtjes vaak gewoon zaad genoemd.

Externe links

Taxa binnen de composietenfamilie

In Nederland komen de volgende geslachten voor:

  • Cosmos
  • Cotula
  • Crepis (geslacht Streepzaad)
  • Erigeron (geslacht Fijnstraal)
  • Eupatorium
  • Dittrichia (geslacht Klieralant)
  • Doronicum (geslacht Voorjaarszonnebloem)
  • Echinops (geslacht Kogeldistel)
  • Filago (geslacht Viltkruid)
  • Galinsoga (geslacht Knopkruid)
  • Glebionis (geslacht Ganzenbloem)
  • Gnaphalium (geslacht Droogbloem)
  • Guizotia
  • Helianthus (geslacht Zonnebloem)
  • Helichrysum
  • Hieracium (geslacht Havikskruid)
  • Hypochaeris (geslacht Biggenkruid)
  • Inula (geslacht Alant)
  • Iva
  • Jacobaea (geslacht Jacobskruiskruid)
  • Lactuca (geslacht Sla)
  • Lapsana

Niet in Nederland in het wild voorkomende voorkomende geslachten die op Wikisage behandeld worden: Acamptopappus, Anaphalis, Antennaria, Arctotis (geslacht Berenoor), Bahia.

De volgende in Nederland voorkomende soorten worden behandeld op de Wikisage:

Ook deze, niet in Nederland inheemse, planten hebben eigen pagina:

Een langere lijst van geslachten (er is uiteraard geen overeenstemming over de interne taxonomie van deze complexe familie of over het aantal genera):

interne taxonomie

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Asteraceae op Wikimedia Commons.

rel=nofollow