Ridderbepantsering

Zowel voor toernooien als in tijden van oorlogen moesten de ridders goed bepantserd zijn om een gevecht aan te kunnen. Deze ridderbepantsering evolueerde door de jaren heen. Hieronder volgt een samenvatting van de verschillende onderdelen en de veranderingen die ze doormaakten.

Maliën

Een heel belangrijk onderdeel van hun outfit was de maliënkolder. Dit waren in elkaar geweven metalen ringetjes die zo een geheel vormden. De meeste maliënkolders vielen lang uit en sommige kwamen zelfs tot de knieën van de ridders. Om het geheel nog veiliger te maken, werd er in de late 11de eeuw een maliënkap toegevoegd waarbij ook hoofd en nek beschermd werden. Om de benen te beschermen werden er ‘coussen’ gebruikt. Dit waren pijpen die de benen vanaf de dijen gingen beschermen.

Plaatharnassen

Aangezien de wapens steeds evolueerden naar beter en sterker materiaal, moest de beschermende kledij dringend aangepast worden. Die evolutie kwam er onder de vorm van plaatharnassen. Die harnassen zorgden ervoor dat zowel hoofd en romp als armen en benen bedekt en beschermd werden. In de beginjaren werd hiervoor gehard leer gebruikt, maar in de loop van de 14de eeuw werd staal als materiaal meer en meer gebruikt. De verschillende onderdelen konden los van elkaar bewegen wat resulteerde in meer bewegingsvrijheid. In de 15de eeuw werd de maliënkraag die gebruikt werd voor de bescherming van de hals, keel en schouders ook vervangen door een stalen versie. Voortaan bestond de hele outfit uit staal.

Helmen

In de 11de eeuw werden vooral neusbanden gedragen die het gezicht moesten beschermen. Dit werd lange tijd als algemeen gebruikt beschouwd in Europa, maar door de opkomst van onder andere de kruisboog, moest de bescherming van het gezicht aangepast worden. Zo werd de ringkraag of maliënkap geïntroduceerd. Een volgende stap was de pothelm. Bij deze helm werd het hele hoofd beschermd en was er enkel een kijkgleuf vooraan. Na verloop van tijd werd deze helm enkel nog gebruikt voor het steekspel tijdens tornooien. In de 14de eeuw ontstond de bassinet. Deze helm was tamelijk licht en sloot nauw aan. Een andere naam voor deze helm was de honden- of varkenskop omdat er een langgerekte voorkant was zoals de snoet van beide dieren. Hier was er ook een kijkgleuf en waren er ventilatiegaten voorzien.

Schilden

Uiteraard vormden de schilden ook een belangrijk onderdeel van de bepantsering van de ridder. Hier kan je heel wat verschillende soorten aantreffen. In de 11de eeuw gebruikten de Normandische ridders vooral het lange, vliegervormige schild. Hierdoor werd hun volledige lichaam bedekt. Het gebruikte materiaal hiervoor was hout, afgewisseld met bepaalde stukken uit hard leer. Deze schilden werden voornamelijk gebruikt door de cavalerie. Het voetvolk maakte eerder gebruik van grote, rechthoekige schilden. Die werden ook wel talevarten genoemd.

Tijdens de 14de eeuw werden de schilden kleiner. Zij kregen de vorm van de onderkant van een strijkijzer. Een ander schild dat zijn intrede deed, was het standschild. Dit werd meestal gebruikt door kruisboogschieters. Een iemand ging het schild vasthouden en een andere hanteerde dan de kruisboog. Het schild was zo groot en breed dat beide heren erdoor beschermd werden. Daarnaast was er ook sprake van een vuistschild of beukelaar. Dit werd meestal gebruikt door boogschutters en kon gebruikt worden als stootwapen.

Tegen de 15de eeuw werden schilden nog zelden gebruikt. Ze werden wel een vaste waarde bij toernooien.

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties Barnes, Ian Dr. (2014) Kerkdriel: Librero