Brontekst bekijken van Wilhelm Gesenius

{{Infobox persoon
| naam            = Wilhelm Gesenius
| afbeelding      = Wilhelm Gesenius.jpg
| onderschrift    = Wilhelm Gesenius, Duits hebraïcus
| volledigenaam   = Heinrich Friedrich Wilhelm Gesenius
| handtekening    = 
| pseudoniem      = 
| bijnaam         = 
| academischetitel= 
| adeltitel       = 
| religieuzetitel = 
| religieuzenaam  = 
| handtekening    = 
| geboortedatum   = [[3 februari]] [[1786]]
| geboorteplaats  = [[Nordhausen]]
| sterfdatum      = [[23 oktober]] [[1842]]
| sterfplaats     = [[Halle (Saale)]]
| doodsoorzaak    = 
| nationaliteit   = Duits
| beroep          = hoogleraar, hebraïcus
| bekendvan       = Hebreeuws woordenboek en grammatica
| algemeennaam1   = 
| algemeen1       = 
| algemeennaam2   = 
| algemeen2       = 
| tijdvak1        = 
| functie1        = 
| partners        = 
| kinderen        = 
| religie         = luthers
}}
'''Wilhelm Gesenius''' (voluit '''Heinrich Friedrich Wilhelm Gesenius'''; [[Nordhausen]], [[3 februari]] [[1786]] – [[Halle (Saale)]], [[23 oktober]] [[1842]]) was een Duits luthers oriëntalist, [[hebraïcus]] en tekstcriticus van de Hebreeuwse Bijbel.

==Leven==
Heinrich Friedrich Wilhelm werd geboren in Nordhausen als zoon van de arts Wilhelm Gesenius. Na het vroege overlijden van zijn vader, werd hij opgevoed door de toenmalige rector van het gymnasium, de filoloog Christian Ludwig Lenz (1760–1833). Hij studeerde vanaf 1803 theologie in Helmstedt, werd leraar in Heiligenstadt in 1809. Het jaar daarop werd hij benoemd tot assistent professor (buitengewoon hoogleraar) in de theologie te Halle (Saale), en in 1811 tot (gewoon) hoogleraar.

In 1827 werd hij uitgenodigd om [[Johann Gottfried Eichhorn]] op te volgen aan de Universiteit van Göttingen, maar ging niet in op de uitnodiging. In de plaats daarvan werd hij raadslid van het Consistorie. Ook een uitnodiging naar [[Breslau]] en [[Oxford]] wees hij af, maar bleef tot zijn overlijden in Halle. Hij oefende er een grote invloed uit op de studie van de Hebreeuwse taal, en zette de [[exegese|exegetische]] studie van de [[Hebreeuwse Bijbel]] op een puur taalkundig fundament.

==Werken en invloed==
Hij was de grondlegger van de vergelijkende methode in de studie van het [[Hebreeuws]], [[Aramees]] en oude Semitische talen.

Zijn bekendste werken zijn ''Hebräische [[grammatica|Grammatik]]'' en ''Hebräisches und aramäisches Handwörterbuch über das [[Hebreeuwse Bijbel|Alte Testament]]''. De eertse uitgave verscheen in twee delen in 1810–1812. Een verkorte uitgave verscheen in 1814, en werd het standaard Hebreeuws-Aramese woordenboek, niet alleen in het Duits, maar ook in het Engels via de uitgaven van [[Edward Robinson|Robinson]], [[Samuel Prideaux Tregelles|Tregelles]] en de ''Oxford improved edition'' van [[Francis Brown|Brown]], [[Samuel Rolles Driver|Driver]] en [[Charles Augustus Briggs|Briggs]].

Hij was de eerste die ook de [[Samaritaanse Pentateuch]] onderzocht om deze te gebruiken bij de [[tekstkritiek van de Hebreeuwse Bijbel]]. In zijn in 1815 uitgegeven studie<ref>{{cite book|last = Gesenius|first = Wilhelm |title = De Pentateuchi Samaritani origine, indole et auctoritate commentatio philologico-critica |publisher = Halae |url = http://archive.org/details/depentateuchisa00gesegoog |year = 1815}}</ref> beschreef hij dat de [[Septuaginta]] en de [[Samaritaanse Pentateuch]] een gemeenschappelijke bron hebben, maar dat de [[masoretische tekst]] van betere kwaliteit is.

Door de invloed van zijn werken werd de schrijfwijze [[JHWH|Jahweh]] de consensusweergave van het [[Tetragrammaton]]. Een reden waarom hij de uitspraak Jahweh veronderstelde, was omdat hij stelde dat de Hebreeuwse naam van God en de naam Jovis of [[Jupiter]] dezelfde oorsprong hadden.<ref>[https://www.nehemiaswall.com/wp-content/uploads/prayer-to-jupiter-Gesenius-Hebrew-and-Chaldee-Lexicon-Tregelles-translation-1857-page-337-575px.jpg Pagina uit Gesenius’ Woordenboek, vertaald door Tregelles].<br>[[Samuel Prideaux Tregelles|Tregelles]], die het woordenboek naar het Engels vertaalde, voegde tussen vierkante haakjes kritische bemerkingen toe op deze zienswijzen.</ref>

==Bibliografie (selectie)==
* ''Versuch über die [[Maltees|maltesische]] Sprache'', 1810.
* ''Hebräisches Elementarbuch'', 1813/1814/1824.
* ''Geschichte der hebräischen Sprache'', 1815.
* ''Ausführliches grammatisch-kritisches Lehrgebäude der hebräischen Sprache. Mit Vergleichung der verwandten Dialekte'', 1817.
* ''Paläolographische Studien über phönizische und punische Schrift'', 1835.

==Verwijzingen==
{{reflist}}
==Weblinks==
* {{JewEn|6636|Gesenius, Heinrich Friedrich Wilhelm}}
* {{EB1911|Gesenius, Heinrich Friedrich Wilhelm}}
* {{Aut|Gustav Moritz Redslob}}, [[Wikisource:de:ADB:Gesenius,_Wilhelm|''Gesenius, Wilhelm'']] in: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 9. Duncker & Humblot, Leipzig 1879, p. 89–93.
* {{Aut|Hans-Jürgen Zobel}}, [http://daten.digitale-sammlungen.de/0001/bsb00016322/images/index.html?seite=354 ''Gesenius, Wilhelm'']. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 6. Duncker & Humblot, Berlin 1964, p. 340
{{authority control|TYPE=p |VIAF=51807594 |LCCN=n/85/088619 |ISNI= 0000 0001 2132 896X |GND=119096552 |SUDOC=067059538 |Wikidata=Q61525}}
{{DEFAULTSORT:Gesenius, Wilhelm}}
[[Categorie: Duits hoogleraar]]
[[Categorie: Duits lexicograaf]]
[[Categorie: Duits taalkundige]]
[[Categorie: Duits theoloog]]
[[Categorie: Hebraïcus]]
[[Categorie: Luthers persoon]]
[[Categorie: Geboren in 1786]]
[[Categorie: Overleden in 1842]]
[[Categorie: Geboren op 3 februari]]
[[Categorie: Overleden op 23 oktober]]
[[Categorie: Geboren in Nordhausen]]
[[Categorie: Overleden in Halle (Saale)]]
{{groei}}