Wereldenergievoorziening

Wereldenergievoorziening bestaat uit het wereldwijd winnen en gebruiksklaar maken van brand- en splijtstoffen, het opwekken van elektriciteit, en het energietransport.

De mensheid heeft altijd al brandstof gebruikt, zie het artikel Vuur. Ook wind en water hebben al duizenden jaren een rol gespeeld, zie Windmolen, Zeilschip en Waterkracht. Ongeveer twee eeuwen geleden is met het delven van bruin- en steenkool, zie Mijnbouw, veel meer brandstof beschikbaar gekomen zodat de industrialisatie kon beginnen.

Hier wordt verder de huidige energievoorziening beschreven.

Energieproductie

Wereldwijd wordt primaire energie gewonnen uit fossiele, nucleaire en duurzame bronnen. Primair betekent: direct gewonnen uit natuurlijke bronnen, niet geraffineerd of geconverteerd.

De energiebronnen worden meestal ingedeeld in:

• Fossiel: steen- en bruinkool, aardolie en aardgas
• Nucleair: uranium
• Duurzaam: onder andere waterkracht, biomassa, wind- en zonne-energie

In de tabel staan de 16 landen die 72% produceren van het totaal van alle meer dan 190 landen. De 16 met de 28 landen van de EU produceren 78%. De hoeveelheden zijn uitgedrukt in miljoen ton olie equivalent per jaar (Mtoe/a, 1 Mtoe = 11.63 terawattuur). De data zijn van 2012.

Primaire energie bepaling:

• Fossiel: gebaseeerd op netto calorische waarde.
• Nucleair: warmte geproduceerd door kernreacties, 3 maal de elektrische energie, gebaseeerd op 33% rendement van kerncentrales. Deze productie wordt toegerekend aan het land waar de kerncentrales staan, vaak niet het land waar het uraniumerts gedolven is.
• Duurzaam: biomassa gebaseeerd op netto calorische waarde. Elektriciteit geproduceerd met waterkracht, windturbines en zonnepanelen. Geothermische warmte die in centrales gebruikt wordt, 10 maal de opgewekte elekticiteit, gebaseerd op 10% rendement.

Energieproductie per land

	Totaal Mtoe/a	Fossiel	Nucleair	Duurzaam
WERELD	13.460	82%	5%	13%
China	2.525	86%	1%	13%
Verenigde Staten	1.806	80%	12%	8%
Rusland	1.332	95%	3%	2%
Europa	align="right"| 799	47%	29%	24%
Saoedi-Arabië	625	100%	0%	0%
India	545	62%	2%	36%
Indonesië	440	83%	0%	17%
Canada	420	83%	6%	11%
Iran	303	99%	0%	1%
Nigeria	272	60%	0%	40%
Brazilië	252	64%	34%	2%
Qatar	220	100%	0%	0%
Mexico	219	91%	1%	8%
Noorwegen	200	93%	0%	7%
Venezuela	200	96%	0%	4%
Verenigde Arabische Emiraten	194	100%	0%	0%
Koeweit	173	100%	0%	0%

Van de totale energieproductie is 52% aardolie en aardgas. Koeweit, Noorwegen and Qatar exporteren meer dan 80% van hun olie en gas, Saoedi-Arabië en de Arabische Emiraten meer dan 70%.

Tussen productie en eindgebruik

Tussen productie en eindgebruik zijn vele processen nodig. Zie

• Aardolieraffinage
• Cokesfabriek
• Uraniumverrijking
• Biobrandstof

en in dit artikel, de paragraaf Opwekking onder Elektriciteitsgebruik.

Voor het energietransport zie

• Tanker
• Gasunie
• Elektriciteitsnet

Eindgebruik

Dit is de energie die wereldwijd afgeleverd wordt aan eindgebruikers. Het bestaat uit brandstof (76%), elektriciteit (20%) en warmte verkregen uit warmtedistributie (4%). De tabel bevat brandstof en elektriciteit hoeveelheden en hoeveel daarvan duurzaam is. Een korte warmtetabel staat apart.

Het eindgebruik is ongeveer 60% van de primaire energieproductie. Ca 30% is al gebruikt bij olie winnen, verschepen en raffineren, kolen delven en transporteren, elektriciteit opwekken enz, vóór het de eindgebruikers bereikt, en 10% voor niet-energetische producten zoals smeermiddelen, asphalt en petrochemicaliën.

Brandstof:

• Fossiel: aardgas, brandstof geproduceerd uit aardolie (LPG, benzine, kerosine, diesel, stookolie), uit kolen (anthraciet, cokes)
• Duurzaam: biobrandstof en brandstof geproduceerd uit afval, voor zover commercieel.

Eindgebruik per land

Het totale gebruik van de 40 vermelde landen is ongeveer 90% van het gebruik van alle meer dan 190 landen. De brandstof hoeveelheden zijn uitgedrukt in miljoen ton olie equivalent per jaar (Mtoe/a) gebaseeerd op netto calorische waarde. Voor elektriciteit is 1 Mtoe = 11.63 TWh. De data zijn van 2012.

	Brandstof Mtoe/a	waarvan duurzaam	Elektriciteit Mtoe/a	waarvan duurzaam	Inwoners miljoen
WERELD	6.260	18%	1.630	21%	7.040
Verenigde Staten	1.000	7%	321	13%	314
Canada	138	7%	43,2	59%	34,9
Mexico	89,6	8%	19,8	23%	117
Brazilië	167	34%	40,6	82%	199
Argentinië	44,2	5%	10,3	41%	41,1
Venezuela	42,8	2%	7,6	65%	30,0
Duitsland	144	10%	45,2	25%	81,9
Frankrijk	103	12%	37,3	16%	65,4
Verenigd Koninkrijk	92,1	5%	27,3	13%	63,7
Italië	85,8	7%	25,5	32%	60,9
Spanje	57,9	11%	20,7	31%	46,2
Oekraïne	43,3	2%	11,9	8%	45,6
Polen	45,4	13%	10,5	10%	38,5
Nederland	35,3	3%	9,2	14%	16,8
België	26,7	1%	7,0	14%	11,1
Zweden	15,7	40%	10,9	60%	9,5
Oostenrijk	18,2	23%	5,4	77%	8,4
Rusland	206	1%	63,7	21%	144
Iran	129	0%	17,1	5%	76,4
Turkije	62,4	9%	16,6	27%	74,9
Saoedi-Arabië	59,2	0%	19,8	0%	28,3
Verenigde Arabische Emiraten	41,8	0%	7,5	0%	9,2
China	1.140	19%	355	20%	1.360
India	401	43%	74,7	16%	1.240
Japan	191	1%	79,4	12%	128
Indonesië	134	40%	15,1	11%	247
Zuid-Korea	76,6	4%	41,4	2%	50,0
Thailand	59,0	26%	13,9	8%	67,7
Pakistan	62,3	47%	6,6	29%	179
Vietnam	41,8	34%	9,4	40%	88,8
Taiwan	26,9	1%	19,1	5%	23,4
Oezbekistan	27,6	0%	3,7	21%	29,8
Maleisië	28,4	1%	10,4	16%	29,2
Kazachstan	28,3	0%	6,0	12%	16,8
Australië	56,6	8%	18,0	9%	23,1
Nigeria	113	88%	2,2	23%	169
Zuid-Afrika	49,4	22%	17,0	2%	52,3
Egypte	36,8	4%	12,1	12%	80,7
Algerije	24,7	0%	3,5	1%	38,5

Warmte

	Warmte (Mtoe/a)
WERELD	287
Rusland	124
China	71
Duitsland	10
Polen	6
Verenigde Staten	6
Zweden	5
Zuid-Korea	5

Warmte die niet met brandstof of elektrisch opgewekt wordt door gebruikers maar aan hen geleverd wordt als warm water, wordt apart behandeld in de energie statistiek. Maar deze statistiek is niet compleet. Alleen China en Rusland rapporteren grote hoeveelheden. India, Indonesië, Iran, Pakistan, Egypte, Nigeria, Brazilië and Mexico staan als nul in de statistiek. Dat is onwaarschijnlijk.

Eindgebruik per inwoner

Het eindgebruik gedeeld door het inwonertal geeft het gebruik per inwoner van een land. In de meeste geïndustrialiseerde landen ligt dat tussen 1,7 en 3,4 toe/a (20 tot 40 megawattuur per jaar). In de Verenigde Staten en de Arabische Emiraten is dit veel hoger, in China en ontwikkelingslanden veel lager. Gemiddeld in de wereld is het ongeveer 10 MWh/a brandstof plus 3 MWh/a elektriciteit.