Weltschmerz

Weltschmerz, letterlijk wereldpijn, is een uit de Duitse taal afkomstig woord dat voor het eerst als zodanig werd gebruikt door de Duitse schrijver Jean Paul. Het verwoordt het gevoel van diepe droefheid en als pijnlijk ervaren melancholie ten gevolge van hun verdriet, ontstaan door de onvolmaaktheid van de wereld. Een persoon met weltschmerz heeft het gevoel dat de fysieke realiteit nooit de verlangens van de geest kan bevredigen.

Het gaat vaak met pessimisme, vervreemding en escapisme gepaard en kan een psychisch probleem worden (zoals bij Hikikomori, een fenomeen waarbij Japanse jongeren zich sociaal volledig terugtrekken). De moderne betekenis moet ook vergeleken worden met het concept van anomie, een soort van vervreemding waarover Émile Durkheim schreef in zijn sociologische verhandeling Le suicide.

Weltschmerz in de kunst

Deze pessimistische wereldvisie was wijdverspreid onder verschillende romantische auteurs, zoals Lord Byron, Giacomo Leopardi, François René de Chateaubriand, Alfred de Musset, Nikolaus Lenau, Joseph von Eichendorff, Clemens Brentano en Heinrich Heine en in Nederland bijvoorbeeld Piet Paaltjens. In de popmuziek spelen pseudo-weltschmerz en in het bijzonder zwarte romantiek een belangrijke rol in de zogenaamde Gothic subcultuur. Zo zijn de songteksten van de Britse dichteres en avant-gardistische muzikante Anne Clark doordrenkt van weltschmerz (ze heeft zelfs een liedje met die titel).

Spelling

Weltschmerz is een ook in andere talen veelgebruikt leenwoord. Omdat het een van oorsprong Duits begrip is, wordt het dikwijls met een hoofdletter geschreven (de Duitse grammatica schrijft voor dat alle zelfstandige naamwoorden met een hoofdletter geschreven worden). In het Nederlands wordt het echter met een kleine letter geschreven.

Zie ook

• Spleen