Vincenz Prießnitz

Vincenz Prießnitz, internationaal vaker geschreven als Vincent Priessnitz (af en toe ook als Vincenz Prisnitz of Vincenz Prißnitz, (Gräfenberg bij Freiwaldau (Oostenrijks Silezië, nu in Tscjechië), 4 oktober 1799 – Gräfenberg, 28 november 1851) was een Duitse landbouwer en autodidactische natuurgenezer. Hij wordt beschouwd als een van de vernieuwers van de koudwaterkuur in Oostenrijk en Duitsland.

Leven

Vincenz Prießnitz werd geboren als de jongste van zes kinderen in het landbouwersgezin van Franz Prießnitz (1753-1836) en zijn vrouw Theresia Kappel (1759-1825) in Freiwaldau-Stadt. Omdat Vincenz’ vader blind werd en zijn oudste broer jong stierf, moest Prießnitz na korte tijd de school verlaten om op de boerderij van zijn ouders mee te werken. Hij kon slechts in beperkte mate lezen en schrijven, dus was hij functioneel analfabeet. Op 17-jarige leeftijd brak Prießnitz twee ribben toen het paard dat de kar trok op, schrok, en hij daardoor van de kar viel en onder de wielen terechtkwam. Hij bevestigde de gewonde ribben met een in koud water gedompelde wikkel en bond er verschillende nauwsluitende doeken overheen. Dit was de geboorte van de Prießnitz-wikkel. De ribben genazen, en al snel had de jonge Prießnitz tot in de wijde omgeving de reputatie een waterarts (Wasserdoktor) te zijn.

In 1828 trouwde Prießnitz met Sophie, een dochter van de burgemeester van Böhmischdorf bij Freiwaldau. Met haar had hij een zoon en zes dochters.

In 1826 begonnen de eerste patiënten van buiten Gräfenberg naar Prießnitz te komen. Hij richtte een badhuis op waar hij met water behandelde. In 1829 werd hij door verschillende artsen aangeklaagd wegens ’Kurpfuscherei’ zoals dat in het Duits heette: het uitoefenen van de geneeskunde zonder toelating (of ’kwakzalverij’). Het proces eindigde met een vrijspraak voor Prießnitz, omdat hij helemaal niet met medicijnen behandelde, maar alleen met water. In 1830 kreeg hij de officiële toestemming van de Oostenrijkse regering om een koudwatersanatorium op te richten en uit te baten. In het badhuis werd een waterbekken geïnstalleerd met een diameter van tien meter, waarin de patiënten ook konden zwemmen. Er stond ook een fontein in. Reeds in 1832 kreeg het sanatorium er een tweede gebouw bij, met 18 kamers en een zaal. In totaal kon het sanatorium ongeveer 100 patiënten tegelijk huisvesten. Tot zijn dood behandelde de waterarts ongeveer 36.000 patiënten.

Ondanks de successen met de waterkuur werd Prießnitz in 1848 getroffen door een beroerte. Vervolgens zou hij geleden hebben aan ’leverkrimping en waterzucht’, symptomen die wijzen in de richting van lever- en nierfalen. Hij overleed op 52-jarige leeftijd op 28 november 1851 in Gräfenberg. Het fortuin dat hij achterliet werd geschat op een indrukwekkende 10 miljoen gulden.

Omdat zijn zoon ten tijde van zijn overlijden nog een kind was, werd het watersanatorium verder geleid door een schoonzoon, Johann Ripper (1830-1912), die getrouwd was met de dochter Maria Anna Prießnitz. Vanaf 1853 had de arts Josef Schindler (1814-1890) de medische leiding.

Het kuuroord dat hij in Bad Gräfenberg stichtte, bestaat vandaag de dag nog steeds. De plaats heet nu Lázně Jeseník, in Tsjechië.

Werken

Prießnitz ontwikkelde geen nieuwe medische theorie, maar maakte met zijn waterkuren en luchtbaden de hydrotherapie populair. Hij schreef inwendige ziekten toe aan ’slechte sappen’ die uit het lichaam moesten worden gehaald. Hij gebruikte koud water en koude kompressen voor verschillende ziekten, maar schreef ook lichaamsbeweging en dieet (water, melk en koud ongekruid voedsel) voor. Hij vertrouwde ook op verharding, bij voorkeur door het nemen van ijskoude douches, waarbij water van enkele meters hoogte op de patiënten wordt gegoten. Verdere behandelingselementen waren drinkkuren, klysma's, baden en zweetkuren.

Hij publiceerde niets, maar in 1847 dicteerde hij aan zijn dochter Hedwig het Vinzenz Prießnitz’sche Familien Wasserbuch, dat nog steeds wordt bewaard in het Instituut voor de Geschiedenis van de Geneeskunde van de Universiteit van Wenen.

Sinds 1960 reikt de Deutsche Heilpraktikerschaft een Prießnitz-Medaille uit.

Erkenningen

In 1846 kreeg Prießnitz de grote gouden medaille van verdienste in de naam van de Oostenrijkse keizer voor zijn prestaties. In het Jeseník Stadspark en in het Türkenschanzpark in Wenen herinneren vandaag nog aan hem. In Leipzig, in de huidige volkstuiniersvereniging Priessnitz-Morgenröte e. V., staat ook een gedenkteken voor hem. In 1909 werd de Prießnitzgasse in Wenen-Floridsdorf (21e arrondissement) naar hem vernoemd.

Weetje

De familienaam Prießnitz had een invloed op de Poolse taal. Het Poolse woord voor douche is prysznic, afgeleid van Prießnitz, en herinnert aan zijn waterkuur.

Verwijzingen/noten

 

artikelkiem