Vijf ziektebeelden voorkomende bij jonge mensen met dementie

Dementie. 1 op de 5 mensen krijgt te maken met een vorm ervan. Het is een bekende algemene term, gezien als een syndroom, waarbij de hersens steeds verder achteruitgaan in het gehele verstandelijke functioneren. Steeds meer zenuwcellen en verbindingen in de hersenen raken beschadigd, bij de een wat sneller als bij de ander. Het maakt het normale leven voor mensen met dit syndroom praktisch erg moeilijk, en zijn vaker erg afhankelijk van mantelzorgers of zorgdragers in het algemeen.

Dementie kan veroorzaakt worden door wel ongeveer vijftig ziektes. In dit artikel worden vijf bekende ziektes belicht, inclusief de oorzaak en symptomen.

Alzheimer

Ziekte van Alzheimer (vernoemd naar de Duitse neuroloog Alois Alzheimer) is de meest voorkomende vorm van dementie, waarin ongeveer 70% van mensen met dementie deze vorm draagt. De hersendelen en zenuwen kunnen steeds minder met elkaar communiceren, buiten het gegeven dat hersencellen verschrompelen. Hierdoor kunnen de cellen hun functie niet meer uitoefenen. Het verloop verschilt per persoon, waarbij de gemiddelde leeftijd op het moment van vaststelling ligt rond 70-80 jaar.

Oorzaak en symptomen

De oorzaak is jammer genoeg nog niet bekend. Wel is de kans om Parkinson te krijgen aanzienlijk groter wanneer een eerstegraads-familielid het heeft. Meestal begint de ziekte dan, op basis van erfelijkheid, op jonge leeftijd. Men denkt tegenwoordig dat de opeenhoping van bepaalde eiwitten in de hersenen een belangrijke rol spelen bij het afsterven van de cel. In het beginstadium merkt de patiënt er nog niet veel van, maar de problemen beginnen met het geheugen. Men vergeet alledaagse dingen, verdwaalt, of laat regelmatig eten aanbranden. Men begint de controle over het eigen leven te verliezen, en krijgt steeds meer moeite met denken, spreken en dingen doen. Langzaam wordt men, zeker aan het einde, afhankelijk van anderen. Minder weerstand en vallen zijn andere symptomen.

Diagnose en behandeling

Voor de diagnose voldoen anamnese en andere onderzoeken, zoals MRI- en PET-scans. Op een MRI-scan is bijvoorbeeld het verlies van hersencellen vast te stellen. Op het moment is het niet te genezen, er zijn wel medicijnen voor de symptoombestrijding, depressie en onrust. Soort en dosering is in deze bij iedereen anders. Het is belangrijk om in elk geval een goede conditie te houden, goede verzorging te onderhouden en te doen aan beweging.

Parkinson

De ziekte van Parkinson is een hersenziekte, waarbij bepaalde zenuwcellen in de hersenen langzaam afsterven. Door celverlies in de substantia nigra (gebied in de middenhersenen) krijgt men bewegingsstoornissen. De afstervende cellen zijn verantwoordelijk voor het produceren van de zogenaamde neurotransmitter dopamine. Deze stof is nodig om zenuwimpulsen van de ene naar de andere zenuw over te brengen. Dopamine speelt een belangrijke rol bij het goed kunnen uitvoeren en beïnvloeden van spierbewegingen. De gemiddelde leeftijd van dit ziektebeeld is op het moment 60 jaar.

Oorzaak en symptomen

De precieze oorzaak is jammer genoeg nog niet bekend. Het is nog niet helemaal duidelijk waardoor bepaalde zenuwcellen in het lichaam langzaam afsterven. Er worden daarom nog veel onderzoeken gedaan. Wat wel een mogelijke rol kan spelen is erfelijkheid, vergiftiging en veroudering. Problemen liggen vooral bij het bewegen. De patiënt krijgt problemen zoals langzaam en weinig bewegen en ook veel trillen. Men heeft moeite met het starten of veranderen van bewegingen. Ook automatische functies van het lichaam zoals obstipatie en transpiratie. Het kost allemaal veel concentratie en het kan ook zeer vermoeiend zijn.

Diagnose en behandeling

Diagnose kan niet met 100% zekerheid gesteld worden. Er wordt een vaststelling gedaan op uiterlijke verschijnselen door een neuroloog en kan een hersenscan gedaan worden. Een andere bevestiging kan zijn dat de patiënt goede reageert op het medicijn levodopa (antiparkinson).

Vasculaire dementie

Is een vorm van dementie die te maken heeft met bloedvaten. Hierdoor ontstaat een verminderde doorbloeding van de hersenen. Deze vorm van dementie komt na Alzheimer het meeste voor bij mensen (20%). De gemiddelde leeftijd bij vasculaire dementie is tussen het 65e en 75e levensjaar.

Oorzaak en symptomen

Oorzaak is dat er problemen zijn met de doorbloeding van de hersenen. Dit kan komen door meerdere kleine herseninfarcten als door kleine hersenbloedingen. En de meeste mensen hebben ook last van hart en vaatziekten, voordat deze dementie er ook bij komt. Ze kunnen namelijk al last hebben van hoge bloeddruk of hartritmestoornissen. Het begint vaak acuut en gaat met stappen steeds slechter. De ziekteverschijnselen zijn afhankelijk van welk deel van de hersenen is aangetast. In het beginstadium heeft de patiënt vaak geen problemen met het geheugen, waardoor hij of zij goed beseft dat er iets aan de hand is. Dit kan leiden tot depressieve klachten. Ook kan men verschijnselen krijgen zoals verlammingen of gevoelsverlies.

Diagnose en behandeling

Het stellen van deze diagnose kan alleen door een huisarts of door een andere specialist, zoals een neuroloog of een geriater. Ze werken dan ook allemaal nauw samen. Verder kunnen ook anamneses en andere vragenlijsten zoals een MMSE voldoen. En als dit nog niet voldoende is kan er ook nog een bloed of lichamelijk onderzoek gedaan worden. Op het moment is dit nog niet te genezen. De verschijnselen zoals onrust en depressie zijn wel te behandelen met medicijnen of therapie. Verder gaan ze kijken of ze hart- en vaatziekten kunnen behandelen om verdere verergering te voorkomen. Dus dat ze geen vasculaire dementie krijgen.

Frontotemporale dementie

Frontotemporale dementie wordt ook weleens de ziekte van Pick genoemd. Bij deze vorm van dementie zit het verval van de hersencellen met name in het voorste front en zij gedeelte temporaal van de hersenen. In het beginstadium geen problemen met geheugen, waardoor deze dementie niet herkend wordt. Het wordt eerder gezien als een psychiatrisch beeld dan dementie. Gemiddelde leeftijd is bij deze dementie erg jong, namelijk 40-50 jaar.

Oorzaak en symptomen

Oorzaak is bij deze vorm van dementie jammer genoeg nog niet bekend. Wel kunnen erfelijke factoren een grote rol spelen. Veranderingen in iemands gedrag en persoonlijkheid staat bij deze dementie op de voorgrond. In het latere stadium zal ook het geheugen en het tijdsbesef afnemen. Men wordt afhankelijk van anderen. Andere symptomen die ook kunnen opvallen is weinig praten en ook met weinig woorden, dwangmatige dingen doen en onaangepast/ ontremd gedrag.

Diagnose en behandeling

Diagnose begint met een gesprek en een paar simpele testjes door de arts. Dit is om dem een aantal standaard vragenlijsten krijgen zoals de MMSE. Hiermee krijg je een globaal inzicht in tijdsbesef, geheugen en uitvoeren van handelingen. Ook familieleden spelen een grote rol mee in de diagnose. Zij kunnen vertellen wat hun opmerken. Deze vorm van dementie is niet te genezen. Wel kunnen bepaalde medicijnen deze ziekte vertragen of eventuele symptomen bestrijden zoals depressie en onrust. Bij iedereen kan de ziekteproces anders verlopen, daarom kan het weleens voorkomen dat iedereen een andere soort en dosering krijgt van medicijnen.

Korsakov-syndroom

Korsakov-syndroom is een neurologische aandoening. Deze veroorzaakt blijvende geheugenstoornissen en gedragsproblemen. Bij dit syndroom heeft de patiënt een ernstig gebrek aan thiamine (vitamine B). In Nederland komt het syndroom alleen voor als resultaat van alcoholisme. Korsakov kan ook vaak in combinatie ontstaan met de ziekte van Wernicke. Dit wordt dan Wernicke-Korsakov syndroom genoemd. Wernicke-syndroom is een ernstige stoornis van het centraal zenuwstelsel door lichamelijke oorzaak. De jongste persoon die hieraan overleden is was 35 jaar oud.

Oorzaak en symptomen

Oorzaak komt vooral door het jarenlang overmatig gebruik van alcohol. Het zorgt ervoor dat hersencellen afsterven waardoor hersenbeschadiging kan ontstaan. Alcoholisme gaat vaak samen met ernstig tekort aan thiamine. Maar ook het voedingspatroon van alcoholici is vaak afwijkend, waardoor ze niet genoeg thiamine binnenkrijgen. Een tekort aan deze stof leidt tot een tekort aan energie in de hersenen. Symptomen kunnen gelijk of plotseling optreden. Vaak is er geheugenverlies in het korte termijn. Dingen die kort geleden gebeurd zijn, weten ze dan niet meer. Ook gaan ze hun gaten in zinnen dan opvullen met fantasieverhalen. Ze gaan faalangst en vermijdingsgedrag vertonen en ook agressie omdat bepaalde dingen hun niet meer lukt. Ze verliezen hun interesse in hun eigen uiterlijke verzorging. Ze geven er niets meer om als ze dezelfde kleding aantrekken of raken hun spullen kwijt, zodat dat ze dit erg vinden.

Diagnose en behandeling

Er is geen CT-scan mogelijk bij het Korsakov-syndroom. Belangrijk zijn observaties van het gedrag. En er worden neurologische en neuropsychologische onderzoeken gedaan. Er is geen genezing mogelijk. Wel is het belangrijk dat de zorgvragers stoppen met drinken, zodat de hersenbeschadiging zich niet verder uitbreidt. Eventueel kunnen vitamine B-injecties of medicijnen worden gegeven. Patiënten hebben structuur en dagritme nodig en kunnen dit niet meer zelfstandig vinden.