Uit de geschiedenis van Wikimedia Nederland

Oprichting vereniging en stichting

Een eerste bijeenkomst september 2005 in Utrecht werd na een oproep op wikipedia bezocht door vijftien personen waaronder Oscar van Dillen, Ronald Beelaard, Lodewijk Gelauff en Erik van den Muijzenberg. Er werd onder meer gesproken over de organisatievorm. Toen van Dillen de aanwezigen vroeg voor welke rechtsvorm men de voorkeur heeft gaf het merendeel een voorkeur voor een vereniging aan, Beelaard laat weten dat hij een stichting wil. Van Dillen, van den Muijzenberg en enkele anderen zeggen (nog) geen voorkeur te hebben.

Voor de goedkeuring om een stichting op te richten wordt verwezen naar besluiten die genomen zouden zijn tijdens een tweede bijeenkomst op zondagmiddag 20 november 2005 in het ACU politiek cultureel centrum in Utrecht. Aanwezig zijn acht personen waaronder Oscar van Dillen, Ronald Beelaard, Lodewijk Gelauff en Erik van den Muijzenberg. Van Dillen is voorzitter van de bijeenkomst, als thema noemt hij de noodzaak van de oprichting van een rechtspersoon. Beelaard wil graag een stichting met democratische invloed van de leden, van Dillen ziet als bezwaar van een vereniging dat de leden hun personalia zouden moeten vrijgeven. Van den Muijzenberg vraagt zich af waar van Dillen dit op baseert. Van Dillen geeft aan dat in de plannen van Beelaard het bestuur teveel macht naar zich toetrekt, Beelaard meent echter dat in een stichting het bestuur de eindverantwoordelijkheid heeft, volgens hem is dat niet erg omdat het bestuur nooit de gemeenschap zou schofferen, van den Muijzenberg geeft aan dat in de statuten voorzien moet worden dat een bestuur hier wel toe in staat is. De rechtsvorm, stichting versus vereniging wordt als knelpunt benoemd. Als de financieen te sprake komen beargumenteert Beelaard dat een stichting beter dan een vereniging in staat is fondsen te werven, de overige deelnemers zijn niet overtuigd. Uiteindelijk bleek alleen Beelaard voorstander van een stichting, twee deelnemers wilden een vereniging met daarnaast een stichting voor fondsenwerving, de overige deelnemers voelden meer voor een vereniging. Van Dillen stelt voor te focussen op het oprichten van een vereniging op korte termijn, en het stichtingsmodel in de ijskast te houden. Besloten wordt uiteindelijk een Vereniging Wikimedia Nederland op te richten. Het oprichten van een stichting wordt aan de vereniging overgelaten.

Bij een derde bijeenkomst in December 2005 wordt een oprichtingsbestuur samengesteld. Oscar van Dillen wordt voorzitter, Ronald Beelaard vice-voorzitter, Marjon Bakker secretaris en Menno Cöne penningmeester.

Eind januari 2006 is er een vierde bijeenkomst, van Dillen verzoekt om eerstejaars student scheikunde Lodewijk Gelauff als vice-secretaris aan het oprichtingsbestuur toe te voegen. Beelaard blijkt al contakt opgenomen te hebben met een notaris, hij laat weten dat er wellicht korting op het tarief te bedingen is wanneer Vereniging Wikimedia Nederland en Stichting Wikimedia Nederland gelijktijdig worden opgericht. Van Dillen wil de afspraken hierover in eerdere vergaderingen volgen: eerst de vereniging oprichten die op haar beurt de stichting opricht. Beelaard zamelt geld in voor de oprichtingskosten van de rechtspersoon, de kosten zullen later bij Wikimedia Foundation gedeclareerd worden. Walter van Kalken biedt zich aan als pers vertegenwoordiger, Beelaard wil dit ook, besloten wordt dat ze in onderling overleg de taken verdelen.

De laatste vergadering voor de oprichting in maart 2006 werd bezocht door twaalf deelnemers waaronder Oscar van Dillen, Ronald Beelaard en Lodewijk Gelauff. Beelaard presenteert door een notaris opgestelde definitieve statuten voor vereniging en stichting. Hij stelt dat na overleg met de notaris is gebleken dat het gebruikelijker en eenvoudiger is een stichting door natuurlijke personen op te laten richten, niet door een rechtspersoon. Volgens Beelaard konden verder torenhoge notariskosten worden voorkomen door af te zien van eerder afgesproken voordracht en benoeming van bestuursleden. De link tussen beide rechtspersonen wordt in de statuten gevormd door een bestuurslid dat op voordracht van de ALV van de vereniging benoemd wordt. Beelaards voorstel om beide organisaties gelijktijdig op te richten wordt aangenomen.

Vereniging Wikimedia Nederland

De Vereniging Wikimedia Nederland, ook wel afgekort VWN, is een in 2006 opgerichte Nederlandse vereniging die zich tot doel heeft gesteld het verzamelen en ontsluiten van vrije en/of vrij toegankelijke informatie in enigerlei vorm, daarbij in het bijzonder gebruikmakend van - maar niet beperkt tot - internet, om deze informatie vast te leggen te bevorderen, en de door de in Florida (Verenigde Staten van Amerika) gevestigde Wikimedia Foundation Incorporated geformuleerde doelstellingen te ondersteunen.

De vereniging doet bij het verwezenlijken van haar doelstellingen een beroep op haar leden en niet-leden. De aangesloten leden bepalen het beleid en zien toe op de correcte uitvoering ervan door het gekozen bestuur. Een van de middelen van de vereniging is het regelmatig beleggen van bijeenkomsten, die meestal ook toegankelijk zijn voor niet-leden. Leden krijgen korting. De vereniging heeft de intentie om een verenigingsblad uit te gaan geven (in de toekomst ook fysiek).

De Vereniging zet zich in om contacten te leggen met instituten die data beschikbaar zouden kunnen stellen aan (een van de) Wikimedia-projecten. Hierdoor hoopt zij bij te kunnen dragen aan het ontsluiten van informatie. Ook het ontsluiten van externe financiële middelen, hetzij donaties hetzij subsidies, behoort tot de taken van de vereniging.

Stichting Wikimedia Nederland

Stichting Wikimedia Nederland (SWN) is een in 2006 opgerichte Nederlandse stichting die zich tot doel heeft gesteld:

• het bevorderen van het verzamelen en ontsluiten van vrije en/of vrij toegankelijke informatie in enigerlei vorm, daarbij in het bijzonder gebruikmakend van - maar niet beperkt tot - internet, om deze informatie vast te leggen;
• het ondersteunen van de door de in Florida gevestigde Wikimedia Foundation Incorporated geformuleerde doelstellingen.
• het verrichten van alle verdere handelingen, die met het vorenstaande in de ruimste zin verband houden of daartoe bevorderlijk kunnen zijn. De stichting beoogt meerdere middelen aanwenden om haar doelstelling te verwezenlijken.

Stichting Wikimedia Nederland is opgericht door Ronald Beelaard en Oscar van Dillen die bij de oprichting tevens tot enige bestuurders benoemd werden. De stichting wil meerdere middelen aanwenden om haar doelstelling te verwezenlijken, het stelt een algemeen doel na te steven en kan onafhankelijk opereren zonder dat zij instemming daartoe nodig heeft van derden of aan hen verantwoording dient af te afleggen. Volgens het bestuur is de stichting opgericht ter ondersteuning van de Vereniging Wikimedia Nederland. Vanuit wikipedia en wikimediagemeenschap was in vergadering en bij peiling aangegeven geen stichting, maar een vereniging te willen oprichten.

De stichting zou zich volgens de initiatiefnemers bezig kunnen houden met het proberen te verkrijgen van een Europese subsidie. Zowel een stichting als een vereniging zijn volwaardige rechtspersonen. Bovendien kan een vereniging zich voor doelstellingen op dezelfde wijze inzetten als een stichting. Het verschil tussen een stichting en een vereniging bestaat uitsluitend uit het al dan niet beschikken over leden en de controle en invloed die deze leden uit kunnen oefenen op het beleid. De verwachting van het stichtingsbestuur is dat een stichting meer kans maakt op subsidies dan een vereniging. Ondanks dat de oprichtingskosten van de stichting bij de Wikimedia Foundation (WMF) gedeclareerd zijn is de stichting -in tegenstelling tot de vereniging- nooit als WMF chapter erkend. De stichting leidt een slapend bestaan, de statutair vastgelegde benoeming van een bestuurslid door de vereniging heeft tot op heden (2009) niet plaatsgevonden.

Onderzoek naar vereniging en stichting

Door sommigen wordt de oprichting van de stichting bekritiseerd, omdat de rechtsvorm van een stichting geen leden kent en het bestuur bijgevolg geen verantwoording aflegt aan leden. Chapters van de Wikimedia Foundation in Zwitserland, Frankrijk, Duitsland en Polen zijn georganiseerd als vereniging en niet als stichting.

Volgens Beelaard zal een evt overeenkomst tussen de stichting en de foundation niet meer dan een strikt zakelijke overeenkomst zijn betreffende het gebruik van auteursrechterlijk beschermde logo's e.d. Hij maakt (eind april 2006) bekend met een aantal niet nader genoemde collega bestuursleden sinds enkele maanden betrokken te zijn bij een aantal projecten die de wikipedia filosofie zouden omarmen. Daar is volgens Beelaard geld voor nodig: Geld, veel geld. Geld dat naar mijn stellige overtuiging ook te vinden is. Sterker nog: ik weet dat er geld is, om projecten te ondersteunen die informatie ontsluiting op het internet verbeteren. Dan heb je het over getallen met vele nullen. Om uit dit soort potten een graantje mee te kunnen pikken, heb je een stabiele organisatie (in de ogen van de geldschieters) nodig. Daar is de stichtingsvorm voor bedoeld. Die is nu eenmaal, binnen het Nederlandse rechtssysteem, de betere vorm om in de ogen van de geldschieter een kans te maken.

Op de eerste ALV van de vereniging wikimedia in juni 2006 wordt gesproken over de oprichting van de twee rechtspersonen, volgens van Dillen doet de stichting nu niets: mede vanwege kostenbesparing (korting bij twee rechtspersonen) zou de stichting gelijktijdig met de vereniging zijn opgericht door prive personen en niet later door de vereniging, oprichting door een vereniging zou niet gebruikelijk zijn. Besloten wordt dat een commissie de relatie tussen Stichting Wikimedia Nederland en Vereniging Wikimedia Nederland onderzoekt.

De commisie constateert dat de stichting door de inhoud van de statuten en het ontbreken van enige afspraak op ieder moment op eigen initiatief en zonder enige vorm van overleg met de vereniging en/of de Wikimedia Foundation kan besluiten actief te worden op ieder denkbaar gebied:

• Er zijn geen statutaire- of reglementaire bepalingen die vereniging en stichting Wikimedia Nederland aan elkaar binden, anders dan het recht om één stichtingsbestuurder te benoemen;
• De vereniging heeft altijd een minderheidsbelang in de stichting, waardoor de vereniging slechts kan toezien wat de stichting beslist;
• Alle macht van de stichting berust bij van Dillen en Beelaard die hun eigen opvolgers (=coöptatie) benoemen, met uitzondering van één bestuurslid door de vereniging Wikimedia Nederland aan te wijzen;
• De stichting kan door deze constructie zelfstandig de eigen statuten wijzigen waardoor deze zelfs volledig los zou kunnen komen te staan van de vereniging;
• De stichting en vereniging hebben geen verantwoording aan elkaar af te leggen over hun activiteiten en de besteding van gelden;
• Er zijn geen samenwerkingsovereenkomsten of beleidsafspraken, in welke vorm dan ook, vastgelegd.

Bestuurscrisis en afzetting Ronald Beelaard

Op de algemene ledenvergadering van vereniging Wikimedia Nederland in maart 2008 gaf de kascomissie aan dat het niet verstandig is dat Beelaard lezingen geeft, daarvoor kosten declareert en deze als penningmeester zelf goedkeurt. Opvallend bij deze lezingen is dat Beelaard vooral de stichting Wikimedia presenteert terwijl deze -volgens de vereniging- slapend is. Bij de bestuursvergadering in april 2008 werd besloten dat de vergoedingen van Beelaard in het vervolg door de voorzitter moeten worden gecontroleerd en getekend. Beelaard weigert de overige bestuursleden echter inzage in de postbankrekening. Marjon Bakker besluit in september 2008 per direkt uit het bestuur te stappen omdat ze zich niet langer kan vinden in de manier van vergaderen. De overgebleven bestuursleden besluiten om Beelaard af te zetten, Lodewijk Gelauff wordt de nieuwe penningmeester. Beelaard wil aanvankelijk een deel van de administratie waaronder de akte van oprichting en het beheer over de domeinnamen van de vereniging niet overdragen. Bemiddeling tussen de andere bestuursleden leverden geen resultaat. Beelaard stelt een vordering op de vereniging te hebben en wil de stukken pas overdragen als deze betaald is. Het gaat onder meer om kosten die gemaakt zijn voor domeinregistratie. Een deel van de domeinnamen blijkt echter niet op naam van de vereniging geregistreerd te zijn. Besloten wordt dat de vordering betaald wordt en dat Beelaard de domeinnamen overdraagt aan de vereniging.

Externe links

• http://nl.wikimedia.org/
• Stichting Wikimedia Nederland

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

• Ronald Beelaard, "Het failliet van een systeem"
• Discussie wikipedia medewerkers over oprichting vereniging en stichting
• HET BEGIN VAN IETS GROOTS verslag over een door Ronald Beelaard gehouden presentatie van nl Wikimedia projecten
• Kroeg wikipedia mei 2006 discussie archivering stichting, stichting en vereniging, opzeggen vertrouwen RonaldB, stichting wikipedia.nl
• Opzegging vetrouwen in Beelaard als moderator op wikipedia