Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Tijdlijn van de Lage Landen (van 1500 tot 1600): verschil tussen versies
(+) |
(→1569) |
||
(8 tussenliggende versies door 3 gebruikers niet weergegeven) | |||
Regel 1: | Regel 1: | ||
{{ | {{TOC Tijdlijn van de Lage Landen}} | ||
{| width=100% | {| width=100% | ||
|style="background-color:red; width:3px;"| | |style="background-color:red; width:3px;"| | ||
Regel 41: | Regel 8: | ||
===~1500=== | ===~1500=== | ||
* De eerste helft van de 16e eeuw is voor de [[Zuidelijke Nederlanden]] een periode van enorme groei. Een van de troeven van de Nederlanden is hun buitengewoon gunstige geografische ligging, waardoor ze tegelijkertijd als schakel, verkeersknooppunt en eindbestemming dienst doen voor de handel tussen de landen van de Baltische en Middellandse Zee. De [[Lage Landen]] scoren hoog op het vlak van handel, industrie en landbouw, en zijn door verschuiving van de wereldhandel van de Middellandse Zee naar de Atlantische Zeeruimte het nieuwe centrum van de wereldeconomie. Brabant en Vlaanderen zijn hierbij de toonaangevende regio’s. | * De eerste helft van de 16e eeuw is voor de [[Zuidelijke Nederlanden]] een periode van enorme groei. Een van de troeven van de Nederlanden is hun buitengewoon gunstige geografische ligging, waardoor ze tegelijkertijd als schakel, verkeersknooppunt en eindbestemming dienst doen voor de handel tussen de landen van de Baltische en Middellandse Zee. De [[Lage Landen]] scoren hoog op het vlak van handel, industrie en landbouw, en zijn door verschuiving van de wereldhandel van de Middellandse Zee naar de Atlantische Zeeruimte het nieuwe centrum van de wereldeconomie. Brabant en Vlaanderen zijn hierbij de toonaangevende regio’s. | ||
* De oudste [[Vlaamse wandtapijten]] dateren uit de 13e eeuw. De belangrijkste productiecentra waren toen [[Doornik]] en [[Arras]]. Deze twee centra kregen in de 15e eeuw heel wat opdrachten van de Hertogen van Bourgondië. (In de veertiende eeuw werden ook al wandtapijten gemaakt in [[Brugge]], [[Oudenaarde]], [[Geraardsbergen]], [[Edingen]] en [[Gent]]). In de 16e eeuw worden [[Brussel (stad)|Brussel]], [[Mechelen (stad)|Mechelen]] en [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] belangrijk. Antwerpen gaat zorgen voor de verspreiding over de rest van Europa. [[Vlaanderen]] is daarmee het centrum van de Europese wandtapijtenproductie geworden. | * De oudste [[Vlaamse wandtapijten]] dateren uit de 13e eeuw. De belangrijkste productiecentra waren toen [[Doornik]] en [[Arras]]. Deze twee centra kregen in de 15e eeuw heel wat opdrachten van de Hertogen van Bourgondië. (In de veertiende eeuw werden ook al wandtapijten gemaakt in [[Brugge]], [[Oudenaarde]], [[Geraardsbergen]], [[Edingen]] en [[Gent]]). In de 16e eeuw worden [[Brussel (stad)|Brussel]], [[Mechelen (stad)|Mechelen]] en [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] belangrijk. Antwerpen gaat zorgen voor de verspreiding over de rest van Europa. [[Vlaanderen]] is daarmee het centrum van de Europese wandtapijtenproductie geworden. | ||
Regel 54: | Regel 20: | ||
===1504=== | ===1504=== | ||
* [[26 november]] - Koningin [[Isabella I van Castilië]] sterft. Haar dochter [[Johanna van Castilië|Juana]] erft de troon, die feitelijk toevalt aan de Bourgondische hertog [[Filips de Schone (Nederlanden)|Filips de Schone]]. | * [[26 november]] - Koningin [[Isabella I van Castilië]] sterft. Haar dochter [[Johanna van Castilië|Juana]] erft de troon, die feitelijk toevalt aan de Bourgondische hertog [[Filips de Schone (Nederlanden)|Filips de Schone]]. | ||
* In [[Mechelen (België)|Mechelen]] wordt opnieuw de [[Grote Raad van Mechelen]] ingesteld als hoogste rechtsorgaan voor de Habsburgse Nederlanden. Dit is een belangrijke stap in de richting van integratie van de verschillende gewesten. | * In [[Mechelen (België)|Mechelen]] wordt opnieuw de [[Grote Raad van Mechelen]] ingesteld als hoogste rechtsorgaan voor de Habsburgse Nederlanden. Dit is een belangrijke stap in de richting van integratie van de verschillende gewesten. | ||
Regel 72: | Regel 36: | ||
===1511=== | ===1511=== | ||
* [[Desiderius Erasmus|Erasmus]] publiceert [[Lof der zotheid]], dat hij opdraagt aan [[Thomas More]]. | * [[Desiderius Erasmus|Erasmus]] publiceert [[Lof der zotheid]], dat hij opdraagt aan [[Thomas More]]. | ||
Regel 80: | Regel 43: | ||
===1514=== | ===1514=== | ||
* Nadat hij van [[Maximiliaan I van het Heilige Roomse Rijk|Maximiliaan I]] in [[1507]] al [[Kirchberg an der Iller|Kirchberg]] en [[Weißenhorn]] ontvangen heeft, verkrijgt de bankier [[Jakob Fugger de Rijke]] nu de titel van [[rijksgraaf]]. Met enorme sommen geld steunt hij de verkiezing van Karel V tot keizer. | * Nadat hij van [[Maximiliaan I van het Heilige Roomse Rijk|Maximiliaan I]] in [[1507]] al [[Kirchberg an der Iller|Kirchberg]] en [[Weißenhorn]] ontvangen heeft, verkrijgt de bankier [[Jakob Fugger de Rijke]] nu de titel van [[rijksgraaf]]. Met enorme sommen geld steunt hij de verkiezing van Karel V tot keizer. | ||
* [[30 september]] - De [[Sint-Jeronimusvloed]] treft Holland en Zeeland. | * [[30 september]] - De [[Sint-Jeronimusvloed]] treft Holland en Zeeland. | ||
Regel 100: | Regel 61: | ||
===1517=== | ===1517=== | ||
* [[24 juni]] - [[Grutte Pier]] landt met een groot leger voor het [[Beleg van Medemblik (1517)|beleg van Medemblik]]. | * [[24 juni]] - [[Grutte Pier]] landt met een groot leger voor het [[Beleg van Medemblik (1517)|beleg van Medemblik]]. | ||
* [[31 oktober]] - [[Maarten Luther]], [[Augustijnen (kloosterorde)|Augustijner]] monnik, [[Theologie|moraaltheoloog]] en [[Reformatie|kerkhervormer]], spijkert zijn 95 stellingen tegen de deur van de kerk in het Duitse [[Wittenberg (stad)|Wittenberg]]. Hiermee begint de [[Reformatie]]. | * [[31 oktober]] - [[Maarten Luther]], [[Augustijnen (kloosterorde)|Augustijner]] monnik, [[Theologie|moraaltheoloog]] en [[Reformatie|kerkhervormer]], spijkert zijn 95 stellingen tegen de deur van de kerk in het Duitse [[Wittenberg (stad)|Wittenberg]]. Hiermee begint de [[Reformatie]]. | ||
Regel 110: | Regel 70: | ||
===1520=== | ===1520=== | ||
* Na 1520 is de wereldlijke rechtspraak grotendeels [[Inquisitie|inquisitoir]] geworden. De vorsten hadden professionele rechters aangesteld. | * Na 1520 is de wereldlijke rechtspraak grotendeels [[Inquisitie|inquisitoir]] geworden. De vorsten hadden professionele rechters aangesteld. | ||
* [[15 juni]] - Banbul van [[ | * [[15 juni]] - Banbul van paus [[Leo X]] tegen [[Maarten Luther|Luther]]. (Dit betekent excommunicatie, Luther behoort niet meer tot de [[Rooms-Katholieke Kerk]]). | ||
* In [[Castilië]] breekt de [[Opstand van de comunidades]] uit tegen de uit de [[Habsburgse Nederlanden|Nederlanden]] afkomstige jonge vorst [[Karel V van het Heilige Roomse Rijk|Karel]], en men roept zijn moeder [[Johanna de Waanzinnige|Juana]] uit tot koningin. Karel bezweert het oproer door te beloven zich voorgoed in Spanje te vestigen. | * In [[Castilië]] breekt de [[Opstand van de comunidades]] uit tegen de uit de [[Habsburgse Nederlanden|Nederlanden]] afkomstige jonge vorst [[Karel V van het Heilige Roomse Rijk|Karel]], en men roept zijn moeder [[Johanna de Waanzinnige|Juana]] uit tot koningin. Karel bezweert het oproer door te beloven zich voorgoed in Spanje te vestigen. | ||
* [[10 december]] - Studenten verbranden de [[paus]]elijke banbul tegen [[Maarten Luther|Luther]]. | * [[10 december]] - Studenten verbranden de [[paus]]elijke banbul tegen [[Maarten Luther|Luther]]. | ||
Regel 117: | Regel 77: | ||
===1521=== | ===1521=== | ||
* De Nederlanden raken betrokken bij de [[Deense Successieoorlogen]] als [[Christiaan II van Denemarken]] steun komt zoeken bij zijn zwager Karel V. Een jaar later wordt de [[Sont]] afgesloten voor Holland, reden waarom [[Margaretha van Oostenrijk (1480-1530)|Margaretha van Oostenrijk]] steun weigert aan Christiaan. De beperkte centrale macht van de Habsburgers blijkt als admiraal [[Adolf van Bourgondië]] Margaretha negeert en Christiaan een schip laat uitrusten. | * De Nederlanden raken betrokken bij de [[Deense Successieoorlogen]] als [[Christiaan II van Denemarken]] steun komt zoeken bij zijn zwager Karel V. Een jaar later wordt de [[Sont]] afgesloten voor Holland, reden waarom [[Margaretha van Oostenrijk (1480-1530)|Margaretha van Oostenrijk]] steun weigert aan Christiaan. De beperkte centrale macht van de Habsburgers blijkt als admiraal [[Adolf van Bourgondië]] Margaretha negeert en Christiaan een schip laat uitrusten. | ||
* [[ | * Paus [[Adrianus VI]], de enige paus uit de Lage Landen en voormalig mentor van Karel V, wordt benoemd. | ||
* [[8 mei]] - In de [[Habsburgse Nederlanden]] wordt een verbod uitgevaardigd van het uitgeven, het verkopen en het kopen van boeken van [[Maarten Luther]], en van boeken waarin kerk, paus of vorst worden beledigd. | * [[8 mei]] - In de [[Habsburgse Nederlanden]] wordt een verbod uitgevaardigd van het uitgeven, het verkopen en het kopen van boeken van [[Maarten Luther]], en van boeken waarin kerk, paus of vorst worden beledigd. | ||
* [[25 mei]] - [[Edict van Worms]]: [[Maarten Luther]], door de [[ | * [[25 mei]] - [[Edict van Worms]]: [[Maarten Luther]], door de [[Rooms-Katholieke Kerk]] in de ban gedaan, wordt tevens in de rijksban geslagen. | ||
* [[Juli]] - In [[Gent]] vindt een openbare boekverbranding plaats van Lutherse geschriften. | * [[Juli]] - In [[Gent]] vindt een openbare boekverbranding plaats van Lutherse geschriften. | ||
* Ook in [[Utrecht (stad)|Utrecht]] worden Lutherse geschriften verbrand. | * Ook in [[Utrecht (stad)|Utrecht]] worden Lutherse geschriften verbrand. | ||
Regel 137: | Regel 96: | ||
===1524=== | ===1524=== | ||
* Zowel Oost-Friesland als Bremen gaan tot het [[Nederlandse Hervormde Kerk|hervormde]] [[Religie|geloof]] over. Deze ontwikkeling bij de buren baart het hof van [[Keizer Karel V|Karel V]] grote zorg, omdat het het instromen van ketterse geschriften des te gemakkelijker maakt. | * Zowel Oost-Friesland als Bremen gaan tot het [[Nederlandse Hervormde Kerk|hervormde]] [[Religie|geloof]] over. Deze ontwikkeling bij de buren baart het hof van [[Keizer Karel V|Karel V]] grote zorg, omdat het het instromen van ketterse geschriften des te gemakkelijker maakt. | ||
* Friesland erkent Karel V als landsheer. | * Friesland erkent Karel V als landsheer. | ||
Regel 147: | Regel 105: | ||
===1526=== | ===1526=== | ||
* De [[Antwerpen (stad)|Antwerpse]] boekdrukker [[Jacob van Liesvelt]] verzorgt de eerste uitgave van zijn [[ | * De [[Antwerpen (stad)|Antwerpse]] boekdrukker [[Jacob van Liesvelt]] verzorgt de eerste uitgave van zijn [[Liesveltbijbel]] op basis van de Lutherse vertaling van het Nieuwe Testament; het Oude Testament is nog geheel op de [[Vulgaat]] gebaseerd. | ||
===1527=== | ===1527=== | ||
Regel 161: | Regel 119: | ||
===1529=== | ===1529=== | ||
* Met de [[Damesvrede van Kamerijk]] dwingt [[Keizer Karel V]] de [[Frankrijk|Franse]] koning [[Frans I van Frankrijk|Frans I]] formeel afstand te doen van [[Vlaanderen]] en [[Graafschap Artesië|Artesië]] en wordt hij zelf formeel leenheer van die gebieden (in de praktijk was hij het al). De heren worden vertegenwoordigd door twee gezaghebbende dames, [[Margaretha van Oostenrijk (1480-1530)|Margaretha van Oostenrijk]] (de tante van Karel V) en [[Louise van Savoye (1476-1531)|Louise van Savoye]] (de moeder van Frans I). | * Met de [[Damesvrede van Kamerijk]] dwingt [[Keizer Karel V]] de [[Frankrijk|Franse]] koning [[Frans I van Frankrijk|Frans I]] formeel afstand te doen van [[Vlaanderen]] en [[Graafschap Artesië|Artesië]] en wordt hij zelf formeel leenheer van die gebieden (in de praktijk was hij het al). De heren worden vertegenwoordigd door twee gezaghebbende dames, [[Margaretha van Oostenrijk (1480-1530)|Margaretha van Oostenrijk]] (de tante van Karel V) en [[Louise van Savoye (1476-1531)|Louise van Savoye]] (de moeder van Frans I). | ||
===1530=== | ===1530=== | ||
* [[24 februari]] - [[Keizer Karel V]] wordt te [[Bologna (stad)|Bologna]], op zijn verjaardag, tot keizer gekroond door paus [[Clemens VII]]. Dit is de laatste keizerskroning ooit uitgevoerd door een paus. | |||
* [[24 februari]] - [[Keizer Karel V]] wordt te [[Bologna (stad)|Bologna]], op zijn verjaardag, tot keizer gekroond door [[ | |||
* Karel V is een jaar lang in de [[Habsburgse Nederlanden]] en wil er het bestuur van centraliseren. | * Karel V is een jaar lang in de [[Habsburgse Nederlanden]] en wil er het bestuur van centraliseren. | ||
* [[5 juni]] - De [[Kanselier (historisch)|grootkanselier]] van de Nederlanden, [[Mercurino di Gattinara|kardinaal Gattinara]], overlijdt en wordt niet vervangen. Zijn taken worden feitelijk overgenomen door de grootzegelbewaarder. | * [[5 juni]] - De [[Kanselier (historisch)|grootkanselier]] van de Nederlanden, [[Mercurino di Gattinara|kardinaal Gattinara]], overlijdt en wordt niet vervangen. Zijn taken worden feitelijk overgenomen door de grootzegelbewaarder. | ||
Regel 174: | Regel 130: | ||
===1531=== | ===1531=== | ||
* [[14 maart]] - Aankomst van [[Maria van Hongarije (1505-1558)|Maria van Hongarije]] in de [[Lage Landen (staatkunde)|Nederlanden]] - zij zal [[Margaretha van Oostenrijk (1480-1530)|Margaretha van Oostenrijk]] opvolgen als landvoogdes. | * [[14 maart]] - Aankomst van [[Maria van Hongarije (1505-1558)|Maria van Hongarije]] in de [[Lage Landen (staatkunde)|Nederlanden]] - zij zal [[Margaretha van Oostenrijk (1480-1530)|Margaretha van Oostenrijk]] opvolgen als landvoogdes. | ||
* [[1 oktober]] - [[Karel V van het Heilige Roomse Rijk|Karel V]] voert bij zijn bezoek aan de [[Habsburgse Nederlanden|Nederlanden]] een aantal hervormingen door. Daarbij stelt hij de [[Collaterale Raden]] te [[Brussel (stad)|Brussel]] in. Deze bestaan uit: de [[Raad van State (historisch)|Raad van State]], de [[Geheime Raad]] en de [[Raad van Financiën]]. Tot het jaar [[1788]] zijn dit de 3 voornaamste bestuursorganen van de Nederlanden. | * [[1 oktober]] - [[Karel V van het Heilige Roomse Rijk|Karel V]] voert bij zijn bezoek aan de [[Habsburgse Nederlanden|Nederlanden]] een aantal hervormingen door. Daarbij stelt hij de [[Collaterale Raden]] te [[Brussel (stad)|Brussel]] in. Deze bestaan uit: de [[Raad van State (historisch)|Raad van State]], de [[Geheime Raad]] en de [[Raad van Financiën]]. Tot het jaar [[1788]] zijn dit de 3 voornaamste bestuursorganen van de Nederlanden. | ||
Regel 201: | Regel 156: | ||
===1540=== | ===1540=== | ||
* De [[Gentse Opstand (1540)|Gentse Opstand]] is tot een hoogtepunt gekomen als de Grote Raad het [[Kalfsvelverdrag]] uit 1515 verscheurt. | * De [[Gentse Opstand (1540)|Gentse Opstand]] is tot een hoogtepunt gekomen als de Grote Raad het [[Kalfsvelverdrag]] uit 1515 verscheurt. | ||
* [[Januari]] - Karel V is met toelating voor vrije doorgang van Frans I, die op betere betrekkingen hoopt, met een klein leger vanuit Spanje door Frankrijk noordwaarts getrokken naar [[Valenciennes]] waar hij eerst zijn zuster Maria samen met een delegatie uit [[Gent]] ontmoet. | * [[Januari]] - Karel V is met toelating voor vrije doorgang van Frans I, die op betere betrekkingen hoopt, met een klein leger vanuit Spanje door Frankrijk noordwaarts getrokken naar [[Valenciennes]] waar hij eerst zijn zuster Maria samen met een delegatie uit [[Gent]] ontmoet. | ||
Regel 209: | Regel 162: | ||
===1543=== | ===1543=== | ||
* [[7 september]] - het [[Tractaat van Venlo]] bezegelt het einde van de [[Gelderse Oorlogen]] en de overdracht van het hertogdom [[Hertogdom Gelre|Gelre]] aan de Habsburgse landsheer [[Keizer Karel V|Karel V]]. | * [[7 september]] - het [[Tractaat van Venlo]] bezegelt het einde van de [[Gelderse Oorlogen]] en de overdracht van het hertogdom [[Hertogdom Gelre|Gelre]] aan de Habsburgse landsheer [[Keizer Karel V|Karel V]]. | ||
* Het kloostercomplex van de [[Augustinessen]] in [[Helmond]] wordt verwoest door een gecontroleerde brand die moet verhinderen dat, wanneer [[Maarten van Rossum]] binnenvalt, de hele stad in vlammen opgaat. De zusters trekken naar het klooster [[De Annenborch]] bij [[Rosmalen (plaats)|Rosmalen]]. | * Het kloostercomplex van de [[Augustinessen]] in [[Helmond]] wordt verwoest door een gecontroleerde brand die moet verhinderen dat, wanneer [[Maarten van Rossum]] binnenvalt, de hele stad in vlammen opgaat. De zusters trekken naar het klooster [[De Annenborch]] bij [[Rosmalen (plaats)|Rosmalen]]. | ||
Regel 248: | Regel 200: | ||
===1555=== | ===1555=== | ||
* De [[Godsdienstvrede van Augsburg]] beëindigt de 40 jaar van religieuze twisten met protestantse Duitse vorsten met als hoogtepunt de [[Schmalkaldische Oorlog]]. De vrede gaat uit van het principe ''[[cuius regio, eius religio]]'' (''van wie het land is, is ook de godsdienst''). Dit houdt in dat iedere [[rijksvorst]] beslist welke godsdienst in zijn gebied opgelegd wordt. Hoewel de Lage Landen katholiek blijven en de vrede niet direct te maken heeft met de Nederlanden, wordt wel duidelijk dat het mogelijk is af te wijken van de leer van de [[Rooms-Katholieke Kerk]]. | |||
* De [[Godsdienstvrede van Augsburg]] beëindigt de 40 jaar van religieuze twisten met protestantse Duitse vorsten met als hoogtepunt de [[Schmalkaldische Oorlog]]. De vrede gaat uit van het principe ''[[cuius regio, eius religio]]'' (''van wie het land is, is ook de godsdienst''). Dit houdt in dat iedere [[rijksvorst]] beslist welke godsdienst in zijn gebied opgelegd wordt. Hoewel de Lage Landen katholiek blijven en de vrede niet direct te maken heeft met de Nederlanden, wordt wel duidelijk dat het mogelijk is af te wijken van | |||
* Karel V doet afstand van de regering over de Lage Landen ten gunste van zijn zoon [[Filips II van Spanje]] die [[Heer der Nederlanden]] wordt. Karel blijft zelf nog koning van Spanje en Rooms Keizer. | * Karel V doet afstand van de regering over de Lage Landen ten gunste van zijn zoon [[Filips II van Spanje]] die [[Heer der Nederlanden]] wordt. Karel blijft zelf nog koning van Spanje en Rooms Keizer. | ||
* [[Christoffel Plantijn]] sticht in [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] een uitgeverij. | * [[Christoffel Plantijn]] sticht in [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] een uitgeverij. | ||
Regel 255: | Regel 206: | ||
===1556=== | ===1556=== | ||
* [[Karel V van het Heilige Roomse Rijk|Karel V]] trekt zich terug en verdeelt zijn rijk tussen zijn zoon [[Filips II van Spanje|Filips II]] en zijn broer [[Ferdinand I van het Heilige Roomse Rijk|Ferdinand I]], waarmee het [[Habsburg]]se geslacht een Spaanse en een Oostenrijkse tak krijgt. De [[Zeventien Provinciën|Nederlanden]] worden vanaf nu de [[Spaanse Nederlanden]]. | * [[Karel V van het Heilige Roomse Rijk|Karel V]] trekt zich terug en verdeelt zijn rijk tussen zijn zoon [[Filips II van Spanje|Filips II]] en zijn broer [[Ferdinand I van het Heilige Roomse Rijk|Ferdinand I]], waarmee het [[Habsburg]]se geslacht een Spaanse en een Oostenrijkse tak krijgt. De [[Zeventien Provinciën|Nederlanden]] worden vanaf nu de [[Spaanse Nederlanden]]. | ||
* De eerst volgende tien jaar (1556-1566) heerst er relatieve rust in deze Spaanse Nederlanden. Wel laat de koning, [[Filips II van Spanje]], de [[Protestantisme|protestanten]] hard aanpakken. | * De eerst volgende tien jaar (1556-1566) heerst er relatieve rust in deze Spaanse Nederlanden. Wel laat de koning, [[Filips II van Spanje]], de [[Protestantisme|protestanten]] hard aanpakken. | ||
Regel 268: | Regel 218: | ||
===1559=== | ===1559=== | ||
* [[12 mei]] - ''[[Super Universas]]'', [[Bul (document)|bul]] waarin paus [[Paulus IV]] een nieuwe bisschoppelijke indeling van de Lage Landen beschrijft. Het bisdom Utrecht wordt verdeeld in de bisdommen Middelburg, Haarlem, Deventer, Leeuwarden, Utrecht en Groningen in het noorden, met [[Aartsbisdom Utrecht (Rooms-Katholieke Kerk)|Utrecht]] als aartsbisdom.`De eveneens nieuwe bisdommen Roermond en 's Hertogenbosch komen onder de jurisdictie van het [[Aartsbisdom Mechelen-Brussel|aartsbisdom Mechelen]]. | |||
* [[12 mei]] - ''[[Super Universas]]'', [[Bul (document)|bul]] waarin [[ | |||
* [[9 augustus]] - [[Willem van Oranje| Willem van Oranje (de Zwijger)]] wordt stadhouder van Holland en Zeeland, West Friesland en Utrecht. De Landsheer [[Filips II van Spanje|Filips II]] geeft de autoriteit over de [[Spaanse Nederlanden]] over aan zijn halfzuster [[Margaretha van Parma]], maar ook kardinaal [[Antoine Perrenot de Granvelle|Granvelle]] vergroot geleidelijk zijn macht. | * [[9 augustus]] - [[Willem van Oranje| Willem van Oranje (de Zwijger)]] wordt stadhouder van Holland en Zeeland, West Friesland en Utrecht. De Landsheer [[Filips II van Spanje|Filips II]] geeft de autoriteit over de [[Spaanse Nederlanden]] over aan zijn halfzuster [[Margaretha van Parma]], maar ook kardinaal [[Antoine Perrenot de Granvelle|Granvelle]] vergroot geleidelijk zijn macht. | ||
* [[Lamoraal van Egmont|Lamoraal graaf van Egmond]] wordt door Filips II benoemd tot stadhouder van Vlaanderen en Artois, evenals lid van de Raad van State en bevelhebber over het Spaanse krijgsvolk. | * [[Lamoraal van Egmont|Lamoraal graaf van Egmond]] wordt door Filips II benoemd tot stadhouder van Vlaanderen en Artois, evenals lid van de Raad van State en bevelhebber over het Spaanse krijgsvolk. | ||
* De [[Vrede van Cateau-Cambrésis]] beëindigt de [[Italiaanse Oorlog (1551-1559)|oorlog]] tussen Frankrijk en [[Habsburg]]. | * De [[Vrede van Cateau-Cambrésis]] beëindigt de [[Italiaanse Oorlog (1551-1559)|oorlog]] tussen Frankrijk en [[Habsburg]]. | ||
* Eerste Protestantse [[Synode]] ([[Synode van Parijs]]). | * Eerste Protestantse [[Synode]] ([[Synode van Parijs]]). | ||
Regel 278: | Regel 226: | ||
===1560=== | ===1560=== | ||
* Omdat de [[Heks (persoon)|heksen]] er na 1560 ook van beschuldigd worden meegedaan te hebben aan [[heksensabbat]]s, kunnen zij er nu door marteling toe gedwongen worden de namen van andere deelnemers aan die bijeenkomsten te noemen, wat tot een proliferatie van vervolgingen leidt. | * Omdat de [[Heks (persoon)|heksen]] er na 1560 ook van beschuldigd worden meegedaan te hebben aan [[heksensabbat]]s, kunnen zij er nu door marteling toe gedwongen worden de namen van andere deelnemers aan die bijeenkomsten te noemen, wat tot een proliferatie van vervolgingen leidt. | ||
* Vanaf 1560 maken vrouwen 80-90% van de beschuldigden uit in de [[Europese heksenvervolging|heksenvervolging]]. | * Vanaf 1560 maken vrouwen 80-90% van de beschuldigden uit in de [[Europese heksenvervolging|heksenvervolging]]. | ||
Regel 305: | Regel 252: | ||
===1565=== | ===1565=== | ||
* Door de [[Zevenjarige Oorlog (1563-1570)|Zevenjarige Oorlog]] tussen Denemarken en Zweden wordt eind april de [[Sont]] gesloten. Hoewel deze na twee maanden weer geopend wordt onder druk van Polen - die op dat moment bondgenoot van Denemarken is en de handel op Danzig verstoord ziet - zorgt de mede door speculaties gestegen graanprijs voor een hongersnood. | * Door de [[Zevenjarige Oorlog (1563-1570)|Zevenjarige Oorlog]] tussen Denemarken en Zweden wordt eind april de [[Sont]] gesloten. Hoewel deze na twee maanden weer geopend wordt onder druk van Polen - die op dat moment bondgenoot van Denemarken is en de handel op Danzig verstoord ziet - zorgt de mede door speculaties gestegen graanprijs voor een hongersnood. | ||
* [[Willem van Oranje|Willem de Zwijger]] en Graaf [[Lamoraal van Egmont]] protesteren bij [[Filips II van Spanje|Filips II]] tegen de Spaanse onverzettelijkheid op religieus gebied. Filips eist echter in zijn [[brieven uit het bos van Segovia]] strenge vervolging van de [[ketter]]s. Daarop verbindt de lagere adel zich in het [[Eedverbond der Edelen]]. | * [[Willem van Oranje|Willem de Zwijger]] en Graaf [[Lamoraal van Egmont]] protesteren bij [[Filips II van Spanje|Filips II]] tegen de Spaanse onverzettelijkheid op religieus gebied. Filips eist echter in zijn [[brieven uit het bos van Segovia]] strenge vervolging van de [[ketter]]s. Daarop verbindt de lagere adel zich in het [[Eedverbond der Edelen]]. | ||
Regel 311: | Regel 257: | ||
===1566 === | ===1566 === | ||
* Er heerst hongersnood in de Nederlanden, nadat door een strenge winter de oogsten zijn mislukt en omdat er geen graan kan worden geïmporteerd. | * Er heerst hongersnood in de Nederlanden, nadat door een strenge winter de oogsten zijn mislukt en omdat er geen graan kan worden geïmporteerd. | ||
* [[19 februari]] - De kerk van [[Baasrode]] valt ten prooi aan [[Beeldenstorm te Baasrode (1566)|beeldenstormers]], calvinistische bannelingen en vluchtelingen uit [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]]. | * [[19 februari]] - De kerk van [[Baasrode]] valt ten prooi aan [[Beeldenstorm te Baasrode (1566)|beeldenstormers]], calvinistische bannelingen en vluchtelingen uit [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]]. | ||
Regel 338: | Regel 283: | ||
===1568=== | ===1568=== | ||
* [[Heusden (vestingstad)|Heusden]] op de strategische grens tussen [[Hertogdom Brabant]], [[Graafschap Holland]] en [[Hertogdom Gelre]] aan de [[Bergsche Maas]] wordt door de [[Staats]]e hopman Waardenburg ingenomen. | * [[Heusden (vestingstad)|Heusden]] op de strategische grens tussen [[Hertogdom Brabant]], [[Graafschap Holland]] en [[Hertogdom Gelre]] aan de [[Bergsche Maas]] wordt door de [[Staats]]e hopman Waardenburg ingenomen. | ||
* [[14 februari]] - Prins [[Filips Willem van Oranje|Philips Willem]] (zoon van Willem van Oranje) studeert in Leuven, en wordt door Alva met schending van de universiteitsprivileges opgepakt en via [[Brussel (stad)|Brussel]] naar Spanje gevoerd. | * [[14 februari]] - Prins [[Filips Willem van Oranje|Philips Willem]] (zoon van Willem van Oranje) studeert in Leuven, en wordt door Alva met schending van de universiteitsprivileges opgepakt en via [[Brussel (stad)|Brussel]] naar Spanje gevoerd. | ||
Regel 356: | Regel 300: | ||
===1569=== | ===1569=== | ||
* [[Heusden (vestingstad)|Heusden]] wordt door de Spaanse troepen ingenomen en verwoest. | * [[Heusden (vestingstad)|Heusden]] wordt door de Spaanse troepen ingenomen en verwoest. | ||
* Alva voert als eenmalige belasting de [[Tiende Penning|Honderdste, Twintigste en Tiende Penning]] in. Enkel de 100e wordt geheven, en brengt ruim 3,5 miljoen gulden op. | * Alva voert als eenmalige belasting de [[Tiende Penning|Honderdste, Twintigste en Tiende Penning]] in. Enkel de 100e wordt geheven, en brengt ruim 3,5 miljoen gulden op. | ||
Regel 375: | Regel 318: | ||
===1571=== | ===1571=== | ||
* [[31 juli]] - De landvoogd [[Fernando Álvarez de Toledo|Alva]] vaardigt het decreet van de [[Tiende Penning]] uit en wil deze in verzachte vorm doorvoeren: 3,3% belastingen van de laatste verkoop van roerende goederen. De leden van de [[Raad van State (historisch)|Raad van State]] en de [[Staten-Generaal van de Nederlanden|Staten Generaal]] waarschuwen tegen de invoering ervan. Alva dient bij koning Filips II zijn ontslag in, en deze wijst de hertog van Madina-Celi als opvolger aan. Die zal pas een jaar later in de Nederlanden aankomen. | * [[31 juli]] - De landvoogd [[Fernando Álvarez de Toledo|Alva]] vaardigt het decreet van de [[Tiende Penning]] uit en wil deze in verzachte vorm doorvoeren: 3,3% belastingen van de laatste verkoop van roerende goederen. De leden van de [[Raad van State (historisch)|Raad van State]] en de [[Staten-Generaal van de Nederlanden|Staten Generaal]] waarschuwen tegen de invoering ervan. Alva dient bij koning Filips II zijn ontslag in, en deze wijst de hertog van Madina-Celi als opvolger aan. Die zal pas een jaar later in de Nederlanden aankomen. | ||
* [[Oktober]] - De eerste [[Synode van Emden]] (Oost-Friesland) wordt gehouden met deelname van Nederlandse, Duitse en Franse protestanten. De [[Heidelbergse Catechismus]] en de [[Nederlandse Geloofsbelijdenis]] worden erkend. Deze bijeenkomst geldt als eerste officiële vergadering van de Nederlandse Gereformeerde Kerk, de [[Nederduits Gereformeerde Kerk (later Nederlandse Hervormde Kerk)]]. | * [[Oktober]] - De eerste [[Synode van Emden]] (Oost-Friesland) wordt gehouden met deelname van Nederlandse, Duitse en Franse protestanten. De [[Heidelbergse Catechismus]] en de [[Nederlandse Geloofsbelijdenis]] worden erkend. Deze bijeenkomst geldt als eerste officiële vergadering van de Nederlandse Gereformeerde Kerk, de [[Nederduits Gereformeerde Kerk (later Nederlandse Hervormde Kerk)]]. | ||
Regel 381: | Regel 323: | ||
===1572=== | ===1572=== | ||
* [[Maart]] - De geuzenvloot moet, na dreiging door koning [[Filips II van Spanje|Filips II]], van [[Elizabeth I van Engeland]] de Engelse havens verlaten, omdat ze de relatie met [[Filips II van Spanje|Filips II]] wil verbeteren. Eén van de gevolgen is de [[Inname van Den Briel]] door de watergeuzen onder aanvoering van [[Willem II van der Marck Lumey|Lumey]] en [[Willem Bloys van Treslong|Bloys van Treslong]]. Dit wordt wel gezien als het begin van de opstand in de Nederlanden, maar voor Alva is het verlies van [[Vlissingen]] aan de geuzen op [[6 april]] schokkender. | * [[Maart]] - De geuzenvloot moet, na dreiging door koning [[Filips II van Spanje|Filips II]], van [[Elizabeth I van Engeland]] de Engelse havens verlaten, omdat ze de relatie met [[Filips II van Spanje|Filips II]] wil verbeteren. Eén van de gevolgen is de [[Inname van Den Briel]] door de watergeuzen onder aanvoering van [[Willem II van der Marck Lumey|Lumey]] en [[Willem Bloys van Treslong|Bloys van Treslong]]. Dit wordt wel gezien als het begin van de opstand in de Nederlanden, maar voor Alva is het verlies van [[Vlissingen]] aan de geuzen op [[6 april]] schokkender. | ||
* Negentien katholieke geestelijken afkomstig uit [[Gorinchem|Gorcum]] worden tegen de zin van [[Willem van Oranje|Prins Willem I van Oranje-Nassau]] door de geuzen in [[Brielle]] gemarteld en vermoord en raken bekend als de [[martelaren van Gorcum]]. Het daarop volgend [[Beleg van Middelburg (1572-1574)]] duurt tot 23 februari 1574. | * Negentien katholieke geestelijken afkomstig uit [[Gorinchem|Gorcum]] worden tegen de zin van [[Willem van Oranje|Prins Willem I van Oranje-Nassau]] door de geuzen in [[Brielle]] gemarteld en vermoord en raken bekend als de [[martelaren van Gorcum]]. Het daarop volgend [[Beleg van Middelburg (1572-1574)]] duurt tot 23 februari 1574. | ||
Regel 395: | Regel 335: | ||
* [[23 juli]] - [[Inname van Roermond]]: in [[Roermond (stad)|Roermond]] worden 23 priesters, onder wie de secretaris van de bisschop, vermoord door troepen van Willem van Oranje. Ze worden bekend als de [[Martelaren van Roermond]]. | * [[23 juli]] - [[Inname van Roermond]]: in [[Roermond (stad)|Roermond]] worden 23 priesters, onder wie de secretaris van de bisschop, vermoord door troepen van Willem van Oranje. Ze worden bekend als de [[Martelaren van Roermond]]. | ||
* [[11 augustus]] - [[Beleg van Kampen (1572)|Inname van Kampen]]: De stad [[Kampen (Overijssel)|Kampen]] wordt ingenomen door [[Willem IV van den Bergh|Willem van den Bergh]]. | * [[11 augustus]] - [[Beleg van Kampen (1572)|Inname van Kampen]]: De stad [[Kampen (Overijssel)|Kampen]] wordt ingenomen door [[Willem IV van den Bergh|Willem van den Bergh]]. | ||
* [[23 augustus|23]] - [[24 augustus]] - Tijdens de [[Bartholomeusnacht]] in Parijs, beraamd door [[Catharina de' Medici]] (''Parijse bloedbruiloft'') worden duizenden [[hugenoten]] afgeslacht. Hierna kan Willem niet langer rekenen op de steun van de Fransen en moet wegtrekken. Hij vlucht naar het noorden. Ook [[Lodewijk van Nassau]] capituleert en moet [[Bergen (België)|Bergen]] afstaan. Hij vlucht naar Duitsland. | * [[23 augustus|23]] - [[24 augustus]] - Tijdens de [[Bartholomeusnacht]] in Parijs, beraamd door [[Catharina de' Medici]] (''Parijse bloedbruiloft'') worden duizenden [[hugenoten]] afgeslacht. Hierna kan Willem niet langer rekenen op de steun van de Fransen en moet wegtrekken. Hij vlucht naar het noorden. Ook [[Lodewijk van Nassau]] capituleert en moet [[Bergen (België)|Bergen]] afstaan. Hij vlucht naar Duitsland. | ||
* [[31 augustus]] - Onder leiding van [[Bernard van Merode (1510-1591)|Bernard van Merode]] veroveren Oranje's troepen de stad [[Mechelen (stad)|Mechelen]]. | * [[31 augustus]] - Onder leiding van [[Bernard van Merode (1510-1591)|Bernard van Merode]] veroveren Oranje's troepen de stad [[Mechelen (stad)|Mechelen]]. | ||
Regel 415: | Regel 354: | ||
===1573=== | ===1573=== | ||
* Het Spaanse leger onder [[Hertog van Alva|Alva's]] zoon Don Frederik herovert bijna alle steden in [[Overijssel]] en [[Gelderland]]. | * Het Spaanse leger onder [[Hertog van Alva|Alva's]] zoon Don Frederik herovert bijna alle steden in [[Overijssel]] en [[Gelderland]]. | ||
* [[Amersfoort]] wordt door [[Spanje (personele unie)|Spaanse]] troepen ingenomen. | * [[Amersfoort]] wordt door [[Spanje (personele unie)|Spaanse]] troepen ingenomen. | ||
Regel 435: | Regel 373: | ||
===1574=== | ===1574=== | ||
* [[29 januari]] - [[Slag bij Reimerswaal]] tussen de Spaanse hoofdvloot onder Glimes en Romero en de geuzenvloot onder [[Lodewijk van Boisot]] en [[Joost de Moor]]. De Spaanse vloot wordt verslagen. | * [[29 januari]] - [[Slag bij Reimerswaal]] tussen de Spaanse hoofdvloot onder Glimes en Romero en de geuzenvloot onder [[Lodewijk van Boisot]] en [[Joost de Moor]]. De Spaanse vloot wordt verslagen. | ||
* [[8 februari]] - De Mondragon capituleert en geeft [[Middelburg (Zeeland)|Middelburg]] over aan de [[Willem van Oranje|Prins]]. | * [[8 februari]] - De Mondragon capituleert en geeft [[Middelburg (Zeeland)|Middelburg]] over aan de [[Willem van Oranje|Prins]]. | ||
Regel 453: | Regel 390: | ||
===1576=== | ===1576=== | ||
* [[5 maart]] - De Spaanse landvoogd over de Nederlanden, [[Luis de Zúñiga y Requesens|Requesens]] overlijdt onverwacht zonder een opvolger te hebben aangewezen. Door de achterstallige soldij en het ontbreken van een leider, beginnen Spaanse troepen te muiten. Zierikzee en [[Aalst (Oost-Vlaanderen)|Aalst]] worden door plunderende soldaten leeggeroofd; Mechelen en Brussel zijn bedreigd. Bij gebrek aan een opvolger neemt de [[Raad van State (historisch)|Raad van State]] het bestuur in handen. Om het eigen land tegen de plunderaars te beschermen nemen ze soldaten in dienst. | * [[5 maart]] - De Spaanse landvoogd over de Nederlanden, [[Luis de Zúñiga y Requesens|Requesens]] overlijdt onverwacht zonder een opvolger te hebben aangewezen. Door de achterstallige soldij en het ontbreken van een leider, beginnen Spaanse troepen te muiten. Zierikzee en [[Aalst (Oost-Vlaanderen)|Aalst]] worden door plunderende soldaten leeggeroofd; Mechelen en Brussel zijn bedreigd. Bij gebrek aan een opvolger neemt de [[Raad van State (historisch)|Raad van State]] het bestuur in handen. Om het eigen land tegen de plunderaars te beschermen nemen ze soldaten in dienst. | ||
* [[29 juni]] - [[Beleg van Zierikzee (1575-1576)|Val van Zierikzee]] na Spaans beleg olv. [[Cristóbal de Mondragón|Mondragón]]. | * [[29 juni]] - [[Beleg van Zierikzee (1575-1576)|Val van Zierikzee]] na Spaans beleg olv. [[Cristóbal de Mondragón|Mondragón]]. | ||
Regel 463: | Regel 398: | ||
* [[23 oktober]] - Door onvoorzichtigheid van ingekwartierde soldaten breekt in de nacht van 22 op 23 oktober in [[Haarlem]] een grote [[stadsbrand van Haarlem (1576)|stadsbrand]] uit. De brand ontstaat in een brouwerij op het Slepershoofd. Aangewakkerd door een noordoostenwind breidt het vuur zich uit in westelijke richting door de stad en worden 449 huizen verwoest. | * [[23 oktober]] - Door onvoorzichtigheid van ingekwartierde soldaten breekt in de nacht van 22 op 23 oktober in [[Haarlem]] een grote [[stadsbrand van Haarlem (1576)|stadsbrand]] uit. De brand ontstaat in een brouwerij op het Slepershoofd. Aangewakkerd door een noordoostenwind breidt het vuur zich uit in westelijke richting door de stad en worden 449 huizen verwoest. | ||
* [[3 november]] - Don [[Juan van Oostenrijk]] wordt landvoogd van de Spaanse Nederlanden. Aanvankelijk krijgt hij weinig macht toegewezen. | * [[3 november]] - Don [[Juan van Oostenrijk]] wordt landvoogd van de Spaanse Nederlanden. Aanvankelijk krijgt hij weinig macht toegewezen. | ||
* [[4 november]] - Gewelddadige plundering van [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] door muitende Spaanse troepen, die 8000 burgers vermoorden; duizenden gebouwen gaan in vlammen op tijdens deze "[[Spaanse Furie (Antwerpen)|Spaanse Furie]]". | * [[4 november]] - Gewelddadige plundering van [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] door muitende Spaanse troepen, die 8000 burgers vermoorden; duizenden gebouwen gaan in vlammen op tijdens deze "[[Spaanse Furie (Antwerpen)|Spaanse Furie]]". | ||
* [[8 november]] - [[Willem van Oranje]] weet direct munt te slaan uit de intussen algemene anti-Spaanse stemming in noord en zuid bij protestanten en katholieken, hetgeen leidt tot de [[Pacificatie van Gent]], op basis van een aanzienlijke mate van religieuze tolerantie. Hierdoor gaan Brabant, Vlaanderen, Holland en Zeeland nauwer samenwerken. De [[Zeventien Provinciën|zeventien gewesten]] lijken zich weer verenigd te hebben in hun verzet, alhoewel de oostelijke gewesten voorbehoud maken. | * [[8 november]] - [[Willem van Oranje]] weet direct munt te slaan uit de intussen algemene anti-Spaanse stemming in noord en zuid bij protestanten en katholieken, hetgeen leidt tot de [[Pacificatie van Gent]], op basis van een aanzienlijke mate van religieuze tolerantie. Hierdoor gaan Brabant, Vlaanderen, Holland en Zeeland nauwer samenwerken. De [[Zeventien Provinciën|zeventien gewesten]] lijken zich weer verenigd te hebben in hun verzet, alhoewel de oostelijke gewesten voorbehoud maken. | ||
Regel 471: | Regel 405: | ||
* Muiterij in [[Aalst (Oost-Vlaanderen)|Aalst]]. | * Muiterij in [[Aalst (Oost-Vlaanderen)|Aalst]]. | ||
* Na drie jaar leegstand vestigt een aantal bewoners zich weer in [[Reimerswaal (historische stad)|Reimerswaal]] maar zij slagen er niet in de stad weer tot bloei te brengen. | * Na drie jaar leegstand vestigt een aantal bewoners zich weer in [[Reimerswaal (historische stad)|Reimerswaal]] maar zij slagen er niet in de stad weer tot bloei te brengen. | ||
===1577=== | ===1577=== | ||
* [[7 januari]] - [[Unie van Brussel]]: De onderlinge vrede tussen de noordelijke en zuidelijke [[Gewest (Lage Landen)|gewesten van de Nederlanden]], ook bekend als de zg. '''''Eerste Unie''''', wordt geratificeerd door de [[Staten-Generaal van de Nederlanden|Staten-Generaal]] te [[Brussel (stad)|Brussel]]. [[Juan van Oostenrijk|Don Juan]] erkent de Pacificatie van Gent, en de opstandige gewesten erkennen hem als landvoogd, en Filips II als koning, en zullen zich sterk maken voor het behoud van het [[Rooms-Katholieke Kerk|katholieke]] geloof. De Unie van Brussel wordt echter door de gewesten [[Graafschap Holland|Holland]] en [[Graafschap Zeeland|Zeeland]] en door Filips II zelf onder protest getekend. Het zal dan ook geen haalbare Unie blijken te zijn. | |||
* [[7 januari]] - [[Unie van Brussel]]: De onderlinge vrede tussen de noordelijke en zuidelijke [[Gewest (Lage Landen)|gewesten van de Nederlanden]], ook bekend als de zg. '''''Eerste Unie''''', wordt geratificeerd door de [[Staten-Generaal van de Nederlanden|Staten-Generaal]] te [[Brussel (stad)|Brussel]]. [[Juan van Oostenrijk|Don Juan]] erkent de Pacificatie van Gent, en de opstandige gewesten erkennen hem als landvoogd, en Filips II als koning, en zullen zich sterk maken voor het behoud van het [[Rooms- | |||
* [[12 februari]] - [[Juan van Oostenrijk|Don Juan]] vaardigt het [[Eeuwig Edict (1577)|Eeuwig Edict]] uit (ook wel de "vrede van de hertog van Aarschot" genoemd). De Spaanse en Duitse troepen zullen worden teruggeroepen en de [[Staten]] zullen zelf het [[katholicisme]] handhaven. De prins van Oranje zal schadeloosstelling bekomen, en zijn zoon Filips Willem uit de Spaanse gevangenis worden vrijgelaten. Hoe langer hoe meer gewesten steunen Willem, en de macht van het huis van Oranje neemt toe. | * [[12 februari]] - [[Juan van Oostenrijk|Don Juan]] vaardigt het [[Eeuwig Edict (1577)|Eeuwig Edict]] uit (ook wel de "vrede van de hertog van Aarschot" genoemd). De Spaanse en Duitse troepen zullen worden teruggeroepen en de [[Staten]] zullen zelf het [[katholicisme]] handhaven. De prins van Oranje zal schadeloosstelling bekomen, en zijn zoon Filips Willem uit de Spaanse gevangenis worden vrijgelaten. Hoe langer hoe meer gewesten steunen Willem, en de macht van het huis van Oranje neemt toe. | ||
* [[6 april]] - [[Filips II van Spanje|Filips II]] ondertekent de [[Unie van Brussel]], het vredesverdrag van alle gewesten van de Lage Landen, na onderhandelingen tussen [[Willem van Oranje]] en aartshertog [[Matthias van het Heilige Roomse Rijk|Matthias van Oostenrijk]], die door de [[Staten-Generaal van de Nederlanden]] voor een benoeming als landvoogd is aangezocht. | * [[6 april]] - [[Filips II van Spanje|Filips II]] ondertekent de [[Unie van Brussel]], het vredesverdrag van alle gewesten van de Lage Landen, na onderhandelingen tussen [[Willem van Oranje]] en aartshertog [[Matthias van het Heilige Roomse Rijk|Matthias van Oostenrijk]], die door de [[Staten-Generaal van de Nederlanden]] voor een benoeming als landvoogd is aangezocht. | ||
Regel 490: | Regel 422: | ||
* [[31 januari]] - [[Juan van Oostenrijk|Don Juan]] behaalt een grote overwinning op de Staatse troepen in de [[Slag bij Gembloers]]. De kleinere legermacht van [[Alexander Farnese]] zaait paniek en verslaat het leger van de opstandelingen. Legeraanvoerder [[Maarten Schenk van Nydeggen|Maarten Schenk]] verlaat de [[Staatsen]] en loopt over naar het Spaanse kamp. | * [[31 januari]] - [[Juan van Oostenrijk|Don Juan]] behaalt een grote overwinning op de Staatse troepen in de [[Slag bij Gembloers]]. De kleinere legermacht van [[Alexander Farnese]] zaait paniek en verslaat het leger van de opstandelingen. Legeraanvoerder [[Maarten Schenk van Nydeggen|Maarten Schenk]] verlaat de [[Staatsen]] en loopt over naar het Spaanse kamp. | ||
* Calvinisten plunderen in Vlaanderen de kerken en richten in enkele steden calvinistische republieken in, zodat een aantal katholieken wegtrekt. | * Calvinisten plunderen in Vlaanderen de kerken en richten in enkele steden calvinistische republieken in, zodat een aantal katholieken wegtrekt. | ||
* [[26 mei]] - [[Alteratie (Amsterdam)|Alternatie van Amsterdam]]: [[Amsterdam]] gaat naar de prins over. Het | * [[26 mei]] - [[Alteratie (Amsterdam)|Alternatie van Amsterdam]]: [[Amsterdam]] gaat naar de prins over. Het katholieke stadsbestuur wordt afgezet. Protestanten nemen het over. Vrijheid van geloof wordt gewaarborgd. De roomsen worden echter algauw de stad uitgedreven. Dit voorbeeld krijgt navolging in andere noord-Nederlandse steden. | ||
* [[25 juni]] - Om de gewesten Holland en Utrecht beter te beschermen tegen plunderingen van buitenaf wordt [[George van Lalaing|Graaf van Rennenberg]] naar Overijssel gestuurd, waarna hij het [[Beleg van Kampen (1578)|Beleg van Kampen]] en [[Beleg van Deventer (1578)|Beleg van Deventer]] opzet en beide steden tot overgave dwingt. | * [[25 juni]] - Om de gewesten Holland en Utrecht beter te beschermen tegen plunderingen van buitenaf wordt [[George van Lalaing|Graaf van Rennenberg]] naar Overijssel gestuurd, waarna hij het [[Beleg van Kampen (1578)|Beleg van Kampen]] en [[Beleg van Deventer (1578)|Beleg van Deventer]] opzet en beide steden tot overgave dwingt. | ||
* [[1 augustus]] - Te [[Rijmenam]] heeft een gewapend treffen plaats tussen de Spaanse landvoogd [[Juan van Oostenrijk|Don Juan van Oostenrijk]] en de versterkte Staatse legers die zich met 17.000 manschappen hebben verschanst in de [[Dijle]]vallei aan de grens met [[Muizen (Mechelen)|Muizen]]. Alexander Farnese voert het bevel over de Spaanse troepen. De Spanjaarden delven op 2 augustus het onderspit. | * [[1 augustus]] - Te [[Rijmenam]] heeft een gewapend treffen plaats tussen de Spaanse landvoogd [[Juan van Oostenrijk|Don Juan van Oostenrijk]] en de versterkte Staatse legers die zich met 17.000 manschappen hebben verschanst in de [[Dijle]]vallei aan de grens met [[Muizen (Mechelen)|Muizen]]. Alexander Farnese voert het bevel over de Spaanse troepen. De Spanjaarden delven op 2 augustus het onderspit. | ||
Regel 502: | Regel 434: | ||
===1579=== | ===1579=== | ||
* [[Parma's negen jaren]]: Herovering van de [[Nederlanden]] door [[Alexander Farnese]]. | * [[Parma's negen jaren]]: Herovering van de [[Nederlanden]] door [[Alexander Farnese]]. | ||
* Bij de [[Nederlandse Opstand]] is het noorden voor een groot deel protestants en blijft het zuiden, gesteund door de adel en de patriciërs, voornamelijk katholiek. Toch probeert Willem religievrede te bewerkstelligen in de Nederlanden, waarbij zowel protestanten als katholieken vrij hun geloof kunnen belijden. De Staten-Generaal in Brabant proberen hun macht boven de grote rivieren te vergroten, maar slagen daar niet meer in, terwijl de noordelijke gewesten de Hollandse invloedssfeer binnendrijven. | * Bij de [[Nederlandse Opstand]] is het noorden voor een groot deel protestants en blijft het zuiden, gesteund door de adel en de patriciërs, voornamelijk katholiek. Toch probeert Willem religievrede te bewerkstelligen in de Nederlanden, waarbij zowel protestanten als katholieken vrij hun geloof kunnen belijden. De Staten-Generaal in Brabant proberen hun macht boven de grote rivieren te vergroten, maar slagen daar niet meer in, terwijl de noordelijke gewesten de Hollandse invloedssfeer binnendrijven. | ||
* [[6 januari]] - Verklaring van de [[Unie van Atrecht]] door de Waalse gewesten, waarin zij hun trouw aan de Spaanse koning en het [[Rooms- | * [[6 januari]] - Verklaring van de [[Unie van Atrecht]] door de Waalse gewesten, waarin zij hun trouw aan de Spaanse koning en het [[Rooms-Katholieke Kerk|rooms-katholicisme]] bevestigen. Samengaan van de staten van Arras en de gedeputeerden van Henegouwen - de confederatie van Arras verenigt de katholieke zuidelijke (Waalse) provincies. | ||
* [[23 januari]] - Na de verklaring van de ''[[Unie van Utrecht (1579)#Eerdere_verbonden|Nadere Unie]]'' in het noorden volgt op initiatief van [[Gent]] de [[Unie van Utrecht (1579)|Unie van Utrecht]] (doorgaand verzet tegen de Spaanse overheersing) door de noord-Nederlandse [[Calvinisme|calvinistische]] gewesten onder leiding van [[Jan VI van Nassau-Dillenburg|Jan van Nassau]] . De Unie wordt eerst door de afgevaardigden van Gelre, Holland, Zeeland, Utrecht en de Ommelanden ondertekend. Spoedig sluiten zich ook Vlaamse en Brabantse steden aan, evenals Oranje en Friesland. | * [[23 januari]] - Na de verklaring van de ''[[Unie van Utrecht (1579)#Eerdere_verbonden|Nadere Unie]]'' in het noorden volgt op initiatief van [[Gent]] de [[Unie van Utrecht (1579)|Unie van Utrecht]] (doorgaand verzet tegen de Spaanse overheersing) door de noord-Nederlandse [[Calvinisme|calvinistische]] gewesten onder leiding van [[Jan VI van Nassau-Dillenburg|Jan van Nassau]] . De Unie wordt eerst door de afgevaardigden van Gelre, Holland, Zeeland, Utrecht en de Ommelanden ondertekend. Spoedig sluiten zich ook Vlaamse en Brabantse steden aan, evenals Oranje en Friesland. | ||
* [[12 maart]] - [[1 juli]]: [[Beleg van Maastricht (1579)|Beleg van Maastricht]] door de hertog van Parma. | * [[12 maart]] - [[1 juli]]: [[Beleg van Maastricht (1579)|Beleg van Maastricht]] door de hertog van Parma. | ||
Regel 515: | Regel 445: | ||
===1580=== | ===1580=== | ||
* Bij een omstreeks [[1580]] door stadhouder [[Willem van Oranje]] georganiseerde godsdiensttelling blijkt in [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] de helft van de bevolking van de [[Rooms-Katholieke Kerk|Katholieke Kerk]] aanhanger te zijn gebleven, 33% is [[Calvinisme|calvinist]], en 17% [[Lutheranisme|lutheraan]]. | |||
* Bij een omstreeks [[1580]] door stadhouder [[Willem van Oranje]] georganiseerde godsdiensttelling blijkt in [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] de helft van de bevolking van de [[Rooms- | |||
* [[1 februari]] - De [[George van Lalaing|graaf van Rennenberg]] tekent de capitulatie van het [[Blokhuis (verdedigingswerk)|Blokhuis]]. De [[Staten van Friesland]] en de Stad Leeuwarden nemen het kasteel in bezit. | * [[1 februari]] - De [[George van Lalaing|graaf van Rennenberg]] tekent de capitulatie van het [[Blokhuis (verdedigingswerk)|Blokhuis]]. De [[Staten van Friesland]] en de Stad Leeuwarden nemen het kasteel in bezit. | ||
* [[3 maart]] - De [[George van Lalaing|graaf van Rennenberg]] loopt over naar de Spanjaarden (het [[George van Lalaing#Het Verraad van Rennenberg|verraad van Rennenberg]]). De graaf van Rennenberg, [[stadhouder]] van [[Friesland]], [[Stad en Lande|Groningen]], [[Drenthe]] en Overijssel, kiest voor het katholicisme en Filips, en krijgt, ondanks diplomatie van [[Willem van Oranje]] Groningen mee. Er begint een guerrillaoorlog. Friesland kiest definitief voor het Calvinisme. | * [[3 maart]] - De [[George van Lalaing|graaf van Rennenberg]] loopt over naar de Spanjaarden (het [[George van Lalaing#Het Verraad van Rennenberg|verraad van Rennenberg]]). De graaf van Rennenberg, [[stadhouder]] van [[Friesland]], [[Stad en Lande|Groningen]], [[Drenthe]] en Overijssel, kiest voor het katholicisme en Filips, en krijgt, ondanks diplomatie van [[Willem van Oranje]] Groningen mee. Er begint een guerrillaoorlog. Friesland kiest definitief voor het Calvinisme. | ||
Regel 537: | Regel 465: | ||
===1581=== | ===1581=== | ||
* Hertog [[Frans van Anjou]] wordt (tot 1584) de nieuwe landvoogd. Deze zoon van koning Hendrik II van Frankrijk wordt, eenmaal in Antwerpen aangekomen, uitgeroepen tot vorst en heer der Nederlanden. Aangezien hij aangesteld wordt als soeverein vorst, eist hij ook dat deze zich onafhankelijk verklaren van Filips II van Spanje. | * Hertog [[Frans van Anjou]] wordt (tot 1584) de nieuwe landvoogd. Deze zoon van koning Hendrik II van Frankrijk wordt, eenmaal in Antwerpen aangekomen, uitgeroepen tot vorst en heer der Nederlanden. Aangezien hij aangesteld wordt als soeverein vorst, eist hij ook dat deze zich onafhankelijk verklaren van Filips II van Spanje. | ||
* [[28 juni]] - De stad [[Breda]] wordt, zonder dat men erop voorbereid is, door Spaanse troepen ingenomen. | * [[28 juni]] - De stad [[Breda]] wordt, zonder dat men erop voorbereid is, door Spaanse troepen ingenomen. | ||
Regel 546: | Regel 473: | ||
* [[23 juli]] - De Spaansgezinde stadhouder [[George van Lalaing|Rennenberg]] overlijdt te Groningen op ruim 40-jarige leeftijd. | * [[23 juli]] - De Spaansgezinde stadhouder [[George van Lalaing|Rennenberg]] overlijdt te Groningen op ruim 40-jarige leeftijd. | ||
* 23 juli - [[Slag om Goor]], een mislukte aanval op [[Goor]] door de [[Staatsen]]. | * 23 juli - [[Slag om Goor]], een mislukte aanval op [[Goor]] door de [[Staatsen]]. | ||
* [[26 juli]] - [[Plakkaat van Verlatinghe]] ("''het volk is er niet voor een vorst, maar een vorst voor het volk''"). Daarin wordt [[Filips II van Spanje|Filips II]] vervallen van de troon van de [[Lage Landen (staatkunde)|Lage Landen]] verklaard, waarbij de noordelijke provinciën zich afscheiden. | * [[26 juli]] - [[Plakkaat van Verlatinghe]] ("''het volk is er niet voor een vorst, maar een vorst voor het volk''"). Daarin wordt [[Filips II van Spanje|Filips II]] vervallen van de troon van de [[Lage Landen (staatkunde)|Lage Landen]] verklaard, waarbij de noordelijke provinciën zich afscheiden. | ||
* [[29 november]] - [[Alexander Farnese|Parma]] dwingt na een langdurig beleg [[Doornik]] tot overgave, de enige Waalse stad die trouw was gebleven aan de [[Staten-Generaal van de Nederlanden]]. | * [[29 november]] - [[Alexander Farnese|Parma]] dwingt na een langdurig beleg [[Doornik]] tot overgave, de enige Waalse stad die trouw was gebleven aan de [[Staten-Generaal van de Nederlanden]]. | ||
Regel 557: | Regel 483: | ||
* Willem van Oranje slaagt erin om in Dendermonde een verdrag van verzoening tussen Anjou en de [[Staten-Generaal van de Nederlanden|Staten Generaal]] te laten afsluiten. | * Willem van Oranje slaagt erin om in Dendermonde een verdrag van verzoening tussen Anjou en de [[Staten-Generaal van de Nederlanden|Staten Generaal]] te laten afsluiten. | ||
* [[18 maart]] - Eerste aanslag op [[Willem van Oranje]] door de twintigjarige [[Jean Jaureguy]]. Willem van Oranje is gewond geraakt, maar overleeft de aanslag. | * [[18 maart]] - Eerste aanslag op [[Willem van Oranje]] door de twintigjarige [[Jean Jaureguy]]. Willem van Oranje is gewond geraakt, maar overleeft de aanslag. | ||
* De ''zilveren carolus'' komt in omloop. Deze munt zal tot [[1680]] als (eerste) eenheidsmunt voor de [[Zeventien Provinciën]] fungeren. Deze munt was de eerste met een 'kop' (van de keizer). | * De ''zilveren carolus'' komt in omloop. Deze munt zal tot [[1680]] als (eerste) eenheidsmunt voor de [[Zeventien Provinciën]] fungeren. Deze munt was de eerste met een 'kop' (van de keizer). | ||
* [[5 mei]] - [[Charlotte de Bourbon]], sinds 12 juli 1575 gehuwd met Prins [[Willem van Oranje]], overlijdt te Antwerpen op ongeveer 35-jarige leeftijd, door uitputting als gevolg van de zware verzorging van Oranje, die herstellende is van de aanslag. | * [[5 mei]] - [[Charlotte de Bourbon]], sinds 12 juli 1575 gehuwd met Prins [[Willem van Oranje]], overlijdt te Antwerpen op ongeveer 35-jarige leeftijd, door uitputting als gevolg van de zware verzorging van Oranje, die herstellende is van de aanslag. | ||
Regel 587: | Regel 512: | ||
===1585=== | ===1585=== | ||
* De belegerende troepen voor [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] sluiten met tientallen schepen de [[Schelde (rivier)|Schelde]] af, waardoor de bevoorrading van de stad onmogelijk wordt. | * De belegerende troepen voor [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] sluiten met tientallen schepen de [[Schelde (rivier)|Schelde]] af, waardoor de bevoorrading van de stad onmogelijk wordt. | ||
* [[23 juni]] - [[Slag bij Amerongen]]. Na verraad van de Graven van [[Land van den Bergh|Bergh]] worden de Staatse troepen onder aanvoering van Villers, Graaf van Meurs (stadhouder van [[Utrecht (stad)|Utrecht]]), door de Spaanse troepen onder bevel van Gouverneur Taxis van [[Zutphen]], vernietigend verslagen. | * [[23 juni]] - [[Slag bij Amerongen]]. Na verraad van de Graven van [[Land van den Bergh|Bergh]] worden de Staatse troepen onder aanvoering van Villers, Graaf van Meurs (stadhouder van [[Utrecht (stad)|Utrecht]]), door de Spaanse troepen onder bevel van Gouverneur Taxis van [[Zutphen]], vernietigend verslagen. | ||
Regel 603: | Regel 527: | ||
===1586=== | ===1586=== | ||
* [[Januari]] - Graaf [[Robert Dudley]] van Leicester laat zich, tegen de uitdrukkelijke voorschriften van koningin Elisabeth van Engeland in (zij wil een oorlog met Spanje vermijden), tot landvoogd van de Nederlanden uitroepen.. | * [[Januari]] - Graaf [[Robert Dudley]] van Leicester laat zich, tegen de uitdrukkelijke voorschriften van koningin Elisabeth van Engeland in (zij wil een oorlog met Spanje vermijden), tot landvoogd van de Nederlanden uitroepen.. | ||
* [[8 maart]]- [[Johan van Oldenbarnevelt]] wordt [[landsadvocaat]] van de [[Staten van Holland en West-Friesland|Staten van Holland]]. | * [[8 maart]]- [[Johan van Oldenbarnevelt]] wordt [[landsadvocaat]] van de [[Staten van Holland en West-Friesland|Staten van Holland]]. | ||
Regel 636: | Regel 559: | ||
* In het afgescheiden noorden wordt de [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden]] (ook wel 'De Verenigde Provinciën', [[Latijn]]: ''Belgica Foederata'') uitgeroepen. Nederland is als natie geboren. [[Johan van Oldenbarnevelt]] heeft hier op de achtergrond toe bijgedragen door de buitenlandse invloeden in de Nederlandse politiek geleidelijk aan terug te brengen. | * In het afgescheiden noorden wordt de [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden]] (ook wel 'De Verenigde Provinciën', [[Latijn]]: ''Belgica Foederata'') uitgeroepen. Nederland is als natie geboren. [[Johan van Oldenbarnevelt]] heeft hier op de achtergrond toe bijgedragen door de buitenlandse invloeden in de Nederlandse politiek geleidelijk aan terug te brengen. | ||
* [[Zuidelijke Nederlanden|Het zuiden]] komt onder het bestuur van aartshertogen [[Albrecht van Oostenrijk|Albrecht]] en [[Isabella van Spanje|Isabella]]. In het noorden zoekt men niet verder naar een landsheer en met de ''Justificatie of Deductie'' van [[François Vranck]], de pensionaris van Gouda, wordt bepaald dat de [[soevereiniteit]] bij de [[Staten-Generaal van de Nederlanden|Staten-Generaal]] ligt. Daarmee is zonder formeel besluit de [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden]] een feit. Het is een nieuw fenomeen dat een land bestuurd wordt zonder vorst. | * [[Zuidelijke Nederlanden|Het zuiden]] komt onder het bestuur van aartshertogen [[Albrecht van Oostenrijk|Albrecht]] en [[Isabella van Spanje|Isabella]]. In het noorden zoekt men niet verder naar een landsheer en met de ''Justificatie of Deductie'' van [[François Vranck]], de pensionaris van Gouda, wordt bepaald dat de [[soevereiniteit]] bij de [[Staten-Generaal van de Nederlanden|Staten-Generaal]] ligt. Daarmee is zonder formeel besluit de [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden]] een feit. Het is een nieuw fenomeen dat een land bestuurd wordt zonder vorst. | ||
* [[Juli]]-[[augustus (maand)|augustus]] - In [[Duinkerke]] heeft Alexander Farnese 40.000 soldaten verzameld om Engeland te veroveren. Hij wacht op de Armada om ze te verschepen. | * [[Juli]]-[[augustus (maand)|augustus]] - In [[Duinkerke]] heeft Alexander Farnese 40.000 soldaten verzameld om Engeland te veroveren. Hij wacht op de Armada om ze te verschepen. | ||
* De [[Spaanse Armada]] wordt verslagen door een Engelse vloot onder admiraal [[Francis Drake]], terwijl Hollandse [[Geuzen (Tachtigjarige Oorlog)|watergeuzen]] de [[Alexander Farnese|hertog van Parma]] verhinderden zich vanuit Vlaanderen bij de Armada aan te sluiten. | * De [[Spaanse Armada]] wordt verslagen door een Engelse vloot onder admiraal [[Francis Drake]], terwijl Hollandse [[Geuzen (Tachtigjarige Oorlog)|watergeuzen]] de [[Alexander Farnese|hertog van Parma]] verhinderden zich vanuit Vlaanderen bij de Armada aan te sluiten. | ||
Regel 649: | Regel 571: | ||
===1590=== | ===1590=== | ||
Deze prent lijkt slechts [[Salomo]]'s [[Salomonsoordeel|oordeel]] voor te stellen, maar is een [[Allegorie (beeldende kunst)|allegorische]] aanklacht tegen de [[inquisitie]]. [[Filips II van Spanje|Filips II]] is afgebeeld als de ''Crudelis princeps'', de wrede vorst, die omgeven wordt door slechte raadgevers (die de inquisitie voorstellen, ''Dr. Gladius'' (zwaard), ''Dr. Laqueus'' (touw), ''Dr. Aqua'' (it dilutes) en ''Dr. Ignis'' (vuur)) en een ware moeder, ''Vera Ecclesia'', en een valse moeder, ''Falsa Ecclesia''. Het dode kind op de trap stelt ''[[Barabbas]]'' voor.]] | Deze prent lijkt slechts [[Salomo]]'s [[Salomonsoordeel|oordeel]] voor te stellen, maar is een [[Allegorie (beeldende kunst)|allegorische]] aanklacht tegen de [[inquisitie]]. [[Filips II van Spanje|Filips II]] is afgebeeld als de ''Crudelis princeps'', de wrede vorst, die omgeven wordt door slechte raadgevers (die de inquisitie voorstellen, ''Dr. Gladius'' (zwaard), ''Dr. Laqueus'' (touw), ''Dr. Aqua'' (it dilutes) en ''Dr. Ignis'' (vuur)) en een ware moeder, ''Vera Ecclesia'', en een valse moeder, ''Falsa Ecclesia''. Het dode kind op de trap stelt ''[[Barabbas]]'' voor.]] | ||
* [[4 maart]] - De verovering van [[Breda]] door [[Maurits van Oranje|Maurits van Nassau]] met behulp van het [[turfschip van Breda]] van Adriaan van Bergen, waarin 68 jonge mannen onder leiding van commandant Charles Héraugière zich hebben verscholen. | * [[4 maart]] - De verovering van [[Breda]] door [[Maurits van Oranje|Maurits van Nassau]] met behulp van het [[turfschip van Breda]] van Adriaan van Bergen, waarin 68 jonge mannen onder leiding van commandant Charles Héraugière zich hebben verscholen. | ||
Regel 657: | Regel 578: | ||
===1591=== | ===1591=== | ||
* Filips II laat de [[Alexander Farnese|hertog van Parma]] voort tegen [[Hendrik IV van Frankrijk]] optrekken, waardoor de Lage Landen worden ontzien. | * Filips II laat de [[Alexander Farnese|hertog van Parma]] voort tegen [[Hendrik IV van Frankrijk]] optrekken, waardoor de Lage Landen worden ontzien. | ||
* Maurits begint aan [[Maurits' veldtocht van 1591|zijn eerste veldtocht]], waarbij hij vele successen oogst, mede doordat de hertog van Parma met zijn hoofdleger in Frankrijk is. Maurits verovert de steden [[Beleg van Zutphen (1591)|Zutphen]] (30 mei), [[Beleg van Deventer (1591)|Deventer]] (10 juni), [[Delfzijl]] (2 juli), [[Beleg van Hulst (1591)|Hulst]] (24 september) en [[Beleg van Nijmegen (1591)|Nijmegen]] (21 oktober). De prins wordt benoemd tot [[stadhouder]] van [[Hertogdom Gelre|Gelre]]. | * Maurits begint aan [[Maurits' veldtocht van 1591|zijn eerste veldtocht]], waarbij hij vele successen oogst, mede doordat de hertog van Parma met zijn hoofdleger in Frankrijk is. Maurits verovert de steden [[Beleg van Zutphen (1591)|Zutphen]] (30 mei), [[Beleg van Deventer (1591)|Deventer]] (10 juni), [[Delfzijl]] (2 juli), [[Beleg van Hulst (1591)|Hulst]] (24 september) en [[Beleg van Nijmegen (1591)|Nijmegen]] (21 oktober). De prins wordt benoemd tot [[stadhouder]] van [[Hertogdom Gelre|Gelre]]. | ||
Regel 685: | Regel 605: | ||
* Als militair adviseur van [[Maurits van Oranje|prins Maurits]] schrijft [[Simon Stevin]] ''De Stercktenbouwing'', waarin hij militaire versterkingen opnieuw ontwerpt om aangepast te zijn aan de projectielbanen van de nieuwe [[vuurwapen]]s in plaats van de oude [[kruisboog]]. | * Als militair adviseur van [[Maurits van Oranje|prins Maurits]] schrijft [[Simon Stevin]] ''De Stercktenbouwing'', waarin hij militaire versterkingen opnieuw ontwerpt om aangepast te zijn aan de projectielbanen van de nieuwe [[vuurwapen]]s in plaats van de oude [[kruisboog]]. | ||
* Op basis van een vage passage in ''[[Naturalis historia]]'' van [[Plinius de Oudere|Plinius]] meent men dat er ook een [[Noordoostelijke Doorvaart]] bestaat. Op 3 juni zeilen twee vaartuigen van [[Texel]] uit, met [[Jan Huygen van Linschoten]], zeevaarder en reisbeschrijver, ter verkenning van de noordelijke zeeweg naar China en Indië. | * Op basis van een vage passage in ''[[Naturalis historia]]'' van [[Plinius de Oudere|Plinius]] meent men dat er ook een [[Noordoostelijke Doorvaart]] bestaat. Op 3 juni zeilen twee vaartuigen van [[Texel]] uit, met [[Jan Huygen van Linschoten]], zeevaarder en reisbeschrijver, ter verkenning van de noordelijke zeeweg naar China en Indië. | ||
* [[22 juli]] - Groningen wordt veroverd door [[Maurits van Oranje]] en [[Willem Lodewijk van Nassau-Dillenburg|Lodewijk Willem van Nassau]], die tevens als stadhouder wordt aangesteld, en bij de Unie van de Republiek aangesloten door het Traktaat bekend als de [[Reductie van Groningen]]. De stad Groningen wordt samengevoegd met [[de Ommelanden]]. Alle katholieke kerken worden gesloten. De reductie vormt de feitelijke [[alteratie (Nederlandse opstand)|alteratie]] van stad en Ommelanden, vergelijkbaar met de [[alteratie (Amsterdam)|alteratie van Amsterdam]]; op de overgang naar het nieuwe [[Protestantisme|protestantse]] bewind volgt [[onteigening]] van alle bezittingen van de [[Rooms- | * [[22 juli]] - Groningen wordt veroverd door [[Maurits van Oranje]] en [[Willem Lodewijk van Nassau-Dillenburg|Lodewijk Willem van Nassau]], die tevens als stadhouder wordt aangesteld, en bij de Unie van de Republiek aangesloten door het Traktaat bekend als de [[Reductie van Groningen]]. De stad Groningen wordt samengevoegd met [[de Ommelanden]]. Alle katholieke kerken worden gesloten. De reductie vormt de feitelijke [[alteratie (Nederlandse opstand)|alteratie]] van stad en Ommelanden, vergelijkbaar met de [[alteratie (Amsterdam)|alteratie van Amsterdam]]; op de overgang naar het nieuwe [[Protestantisme|protestantse]] bewind volgt [[onteigening]] van alle bezittingen van de [[Rooms-Katholieke Kerk|rooms-katholieken]]. Het stadsbestuur wordt van katholieken "gezuiverd" en de katholieke eredienst officieel verboden. Na de capitulatie vertrekken alle [[monnik]]en en [[priester]]s, van wie velen al vanuit de Ommelanden naar de stad gevlucht waren, tezamen met de overlevenden van het bezettingsleger naar de [[Zuidelijke Nederlanden]]. | ||
* Gezanten van de [[Zuidelijke Nederlanden]], Hartius en Coomans, worden naar Holland gestuurd om na te gaan of de opstandige gewesten bij de Nederlanden kunnen worden gevoegd op basis van de [[Pacificatie van Gent]]. | * Gezanten van de [[Zuidelijke Nederlanden]], Hartius en Coomans, worden naar Holland gestuurd om na te gaan of de opstandige gewesten bij de Nederlanden kunnen worden gevoegd op basis van de [[Pacificatie van Gent]]. | ||
* Wegens geldgebrek zien de Staten Generaal zich gedwongen een deel van het leger af te danken. Gevolg is dat voor Maurits van Oranje de gouden tijd achter de rug is. | * Wegens geldgebrek zien de Staten Generaal zich gedwongen een deel van het leger af te danken. Gevolg is dat voor Maurits van Oranje de gouden tijd achter de rug is. | ||
Regel 694: | Regel 614: | ||
===1595=== | ===1595=== | ||
* [[20 februari]] - Aartshertog [[Ernst van Oostenrijk (1553-1595)|Ernst van Oostenrijk]] overlijdt. Graaf [[Pedro Henriquez de Acevedo]] van Fuentes neemt, als gevolg van een geheime opdracht van koning [[Filips II van Spanje]], het ambt van landvoogd van de Zuidelijke Nederlanden waar. | * [[20 februari]] - Aartshertog [[Ernst van Oostenrijk (1553-1595)|Ernst van Oostenrijk]] overlijdt. Graaf [[Pedro Henriquez de Acevedo]] van Fuentes neemt, als gevolg van een geheime opdracht van koning [[Filips II van Spanje]], het ambt van landvoogd van de Zuidelijke Nederlanden waar. | ||
* [[2 april]] - De eerste expeditie van de [[Compagnie van Verre]] onder leiding van [[Frederik de Houtman]] en De Keyzer vertrekt met het ''[[Duyfken]]'' naar Oost-Indië. Ze komen een jaar later aan in Bantam, op [[26 juni]] en voelen de concurrentie van de Portugezen. | * [[2 april]] - De eerste expeditie van de [[Compagnie van Verre]] onder leiding van [[Frederik de Houtman]] en De Keyzer vertrekt met het ''[[Duyfken]]'' naar Oost-Indië. Ze komen een jaar later aan in Bantam, op [[26 juni]] en voelen de concurrentie van de Portugezen. | ||
Regel 733: | Regel 652: | ||
* [[5 november]] - [[Albrecht van Oostenrijk|Albrecht]] en [[Isabella van Spanje|Isabella]] doen hun Blijde Intrede in [[Mechelen (stad)|Mechelen]]. | * [[5 november]] - [[Albrecht van Oostenrijk|Albrecht]] en [[Isabella van Spanje|Isabella]] doen hun Blijde Intrede in [[Mechelen (stad)|Mechelen]]. | ||
* In Amsterdam wordt de "Kamer van Assurantie" opgericht ter [[verzekering]] van de risico's met name van de zeevaart. | * In Amsterdam wordt de "Kamer van Assurantie" opgericht ter [[verzekering]] van de risico's met name van de zeevaart. | ||
===1599=== | ===1599=== | ||
Regel 780: | Regel 696: | ||
{{References|2}}</div> | {{References|2}}</div> | ||
}} | }} | ||
{{Navigatie Tijdlijn van de Lage Landen}} | |||
[[Categorie:Geschiedenis van de Lage Landen]] | [[Categorie:Geschiedenis van de Lage Landen]] |
Huidige versie van 31 jul 2018 om 19:13
De tijdlijn van de geschiedenis der Lage Landen geeft een chronologie van feiten, gebeurtenissen en randevenementen die hebben bijgedragen tot de ontwikkelingen in de Lage Landen. Deze vormen een wisselend historisch en staatkundig conglomeraat van gewesten gelegen in het lager gebied rond de grote rivieren van Noordwest-Europa die in de Noordzee en het Nauw van Kales uitmonden. Reeds in de bronstijd en de ijzertijd (van het 3e tot het 1e millennium v.Chr.) zou het "Noordwestblok" zich cultureel hebben onderscheiden in deze gebieden. Daarna vormen zich variërende eenheden onder resp. Keltisch-Germaanse, en Romeinse invloeden. Vervolgens evolueren zij onder impuls van de kerstening mee in grotere imperiums met een toenemend feodale structuur. Uiteindelijk zorgt de opkomst van de steden voor toenemende rijkdom, maar ook verschuiving van de macht en versplintering. Pogingen tot centralisatie wisselen af in een evenwichtsspel met lokale tendensen tot autonomie.
Klik op een jaartal hieronder om het scrollen te beperken
→ | -2000 | → | -1000 | → | -500 | → | 0 | → | 250 | → | 500 | → | 750 | → |
→ | 1000 | → | 1100 | → | 1200 | → | 1300 | → | 1350 | → | 1400 | → | 1450 | → |
→ | 1500 | → | 1520 | → | 1550 | → | 1575 | → | ||||||
→ | 1600 | → | 1625 | → | 1650 | → | 1675 | → | ||||||
→ | 1700 | → | 1725 | → | 1750 | → | 1775 | → | ||||||
→ | 1800 | → | 1825 | → |
~1500
1502
1504
1506
1507
1509
1511
1512
1514
1515
1516
1517
1519
1520
1521
1522
1523
1524
1525
1526
1527
1528
1529
1530
1531
1532
1535
1536
1537
1538
1540
1543
1544
1545
1547
1549
1550
1554
1555
1556
1557
1558
1559
1560
1561
1562
1563
1564
1565
1566
1567
1568
1569
1570
1571
1572
1573
1574
1575
1576
1577
1578
1579
1580
| ||||||||||||||||||||
1581
1582
1583
1584
1585
1586
1587
1588
1589
1590Deze prent lijkt slechts Salomo's oordeel voor te stellen, maar is een allegorische aanklacht tegen de inquisitie. Filips II is afgebeeld als de Crudelis princeps, de wrede vorst, die omgeven wordt door slechte raadgevers (die de inquisitie voorstellen, Dr. Gladius (zwaard), Dr. Laqueus (touw), Dr. Aqua (it dilutes) en Dr. Ignis (vuur)) en een ware moeder, Vera Ecclesia, en een valse moeder, Falsa Ecclesia. Het dode kind op de trap stelt Barabbas voor.]]
1591
1592
1593
1594
1595
1596
1597
1598
1599
|
Zie verder
Voor een verder overzicht:
Tijdlijn van de geschiedenis van België en Jaartallentabel België |
Tijdlijn van de geschiedenis van Nederland |
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- Bronnen
De opzet van dit artikel is (gedeeltelijk) gebaseerd op het artikel Tijdlijn van de Nederlandse geschiedenis op de Nederlandse Wikipedia, die onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie deze pagina voor de bewerkingsgeschiedenis
- Aldhouse-Green, Miranda Jane, (1996): The Celtic Goddess as Healer in Sandra Billington (ed). The Concept of the Goddess
- Asaert, G., Bosscher, Ph.M., Bruijn, J.R., Hoboken, W.J., van et al (1976-1978): Maritieme geschiedenis der Nederlanden, De Boer Maritiem, Bussum
- Berendsen, H.J.A. (2004): De vorming van het land, Inleiding in de geologie en de geomorfologie, Koninklijke Van Gorcum, Assen, ISBN 90-232-4075-8
- Blok, D.P. (red) et al (1977-1983): Algemene Geschiedenis der Nederlanden, Fibula-Van Dishoeck, Haarlem, ISBN 9022838005
- Blokker, B., Es, G. van, Spiering, H. (1999): De vaderlandse geschiedenis in jaartallen, Uitgeverij Balans, Amsterdam, ISBN 9789050186544
- Blom, J.C.H., Lamberts, E., redactie (2006): Geschiedenis van de Nederlanden, HBuitgevers, Baarn, ISBN 90-5574-474-3
- Boone M. en Stabel P., ed. (2000): Shaping urban identity in late medieval Europe, Garant, Leuven (Studies in urban social, economic and political history of the medieval and modern Low Countries, 11).
- Houtte, J.A. van (1979): Economische en sociale geschiedenis van de Lage Landen, 800-1800, Haarlem
- Jansen, H.P.H. (1981): Geschiedenis van de Middeleeuwen, derde druk, Uitgeverij Het Spectrum, Utrecht - Antwerpen, ISBN 9027453772
- Janssen, P. e.a. (red) (1996): De gouden delta der Lage Landen. Twintig eeuwen beschaving tussen Seine en Rijn, Mercatorfonds, Antwerpen
- Kossmann, E.H. (2002): De Lage Landen 1780-1940. Twee eeuwen Nederland en België, Amsterdam/Antwerpen
- Kruta V., Frey, O.H., Raftery, B. & Szabo M. (1991): The Celts - (The Origins of Europe), Thames & Hudson Ltd., Londen ISBN 978 0500 015247
- Kurth, G. (1896) : La frontière linguistique en Belgique, Brussel, deel XLVIII der Mémoires couronnés et autres mémoires, publiées par l'Académie.
- van Driel-Murray, Carol, (2005): Those who wait at home in Ulrich Brandl, Frauen und Romisches Militar - Ten papers from a round-table session presented at a conference in Xante, Duitsland, ISBN 978-1407301983
- Mannaerts P. (ed.), (2008): Beghinae in cantu instructae – Muzikaal erfgoed uit Vlaamse begijnhoven (Middeleeuwen-eind 18de eeuw), Brepols, Thurnout
- ter Haar, Jaap (2005): Geschiedenis van de Lage Landen Ten Have, Kampen, ISBN 9025954693 online
- ter Haar, Jaap (2006): Geschiedenis van de Lage Landen Uitgeverij Kok, Kampen, ISBN 9043506427
- Nouwen, Robert (2009): Keizer Augustus en de Lage Landen Davidsfonds, Leuven, ISBN 9789058265890
- Pirenne, Henri, (1902): Geschiedenis van België, Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren, Samenwerkende Volksdrukkerij, Gent
- Roever, Jutta Paulina de (2004): Swifterbant-aardewerk : een analyse van de neolithische nederzettingen bij Swifterbant, 5e millennium voor Christus, Dissertaties - Rijksuniversiteit Groningen online
- Romein, J. en A. (1977): De lage landen bij de zee. Een geschiedenis van het Nederlandse volk, Den Haag-Antwerpen
- van Cauwelaert, Frans,Alfons De Cock, Jan Denucé, Max Rooses e.a. (1912-1913): Vlaanderen door de eeuwen heen,. 2 dln. Elsevier, Amsterdam
- De Canon van Nederland
- RoSa-factsheet Nr. 22 • feb 2003 Begijnen in de Lage Landen (online)
- Noten
- º Anthropological studies of witchcraft, magic and religion. New York: Garland
- º D. Eichberger (red.) Dames met Klasse. Margareta van York - Margareta van Oostenrijk. p. 52
- º Gent, Brugge, Ieper en het plattelandsdistrict het Brugse Vrije
- º Ch. Tilly, European Revolutions, 1492-1992. Oxford, Blackwell, 1993, (The making of Europe) pp.52-78, pp.100-03
- º J. Dambruyne, Stedelijke identiteit en politieke cultuur te Gent, p. 116
- º Karel V introduceert voor het eerst de term "Nederlanden"
- º [www.dbnl.org/tekst/molh003nieu02_01/molh003nieu02_01_1592.php P.C. Molhuysen en P.J. Blok (red.), Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 2. A.W. Sijthoff, Leiden 1912]
Tijdlijn van de Lage Landen |
---|
|