Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Technologische utopie
Een technologische utopie (of techno-utopie) is een maatschappij die gelooft in een ideale samenleving die door middel van technologie, techniek en wetenschap worden verwezenlijkt. De vaakst voorkomende bestuursvorm in de literatuur is een technocratie of wordt geleidt door een dictator. Ze zou net als ieder ander utopie omslaan in een dystopie vanaf het moment dat ze gerealiseerd wordt.
Historische romans
Griekse oudheid
In het Oude Griekenland zijn er de eerste sporen terug te vinden van technologische utopieën. In Homerus (800 v. Chr. - 750 v. Chr.) Odysseus[1] staat een beschrijving van de Faiaken. Dit volk bezitte reeds schepen die door middel van commando's naar de gewenste locatie's vaarden aan snelheden sneller dan de snelste vogels, deze schepen hadden tevens ook geen roer of een bemanning nodig en konden iedere zeestorm ontwijken. De tuinen van de Faiaken hadden planten die doorheen al de seizoenen in bloei bleven. De vruchten in deze tuinen waren doorheen de verschillende seizoenen van de hoogste kwaliteit naast elkaar aanwezig. Al dit was hen door goden geschonken. De mens was nog niet in staat om zelf een technisch hoogstaande samenleving te realiseren. Odysseus wees deze samenleving af nadat hem gevraagd was te blijven, hij wenste terug te keren naar zijn vrouw. In Plato's (427 v. Chr. - 347 v. Chr.) Critias beschreef hij de stad Atlantis. Deze stad was een grote inspiratie voor Thomas More's Utopia, Francis Bacon's Het Nieuwe Atlantis en Ayn Rand's Atlas Shrugged. Deze presenteren respectievelijk de sociale utopie de technologische utopie en de neoliberale utopie. In Plato's Atlantis zijn de inwoners echter halfgoden en werd de stad verwoest door de goden zodra de menselijke kenmerken de bovenhand kregen in het rijk. Deze Utopie werd ook niet door de mens gecreëerd.
Moderniteit
In de nieuwe tijd wordt de technische utopie gepionierd in het boek Het Nieuwe Atlantis[2] (1627) door Francis Bacon(1561 - 1626). Het boek verteld over de utopie genaamd Bensalem die wordt bezocht door zeevaarders die schipbreuk leiden.
In het boek wordt zijn visie over de centrale rol van een empirische wetenschap in de maatschappij weergegeven. Het Salomons Huis speelt in het boek een centrale rol. Het doel van dit instituut wordt door Bacon beschreven als:
„Kennis van de oorzaken en de verborgen bewegingen der dingen, en het verleggen van de grenzen der menselijke heerschappij voor het tot stand komen van allerlei mogelijke dingen.”
Door zijn werk wordt Francis Bacon de grondlegger van het empirisme toegekend doordat o.a. in het Salomons huis de wetenschappelijke methode al een centrale rol had. Salomons huis kan gezien worden als een moderne onderzoeksinstituut. Bacons idee van het Salomons Huis zou een inspirerende aanleiding zijn van o.a. de Royal Society (1660) in Londen en de Académie des sciences (1667) in Parijs. In het boek wordt weinig aandacht besteed aan hoe de utopie (Bensalem) bestuurd wordt. Bacon had een hoge verwachting van Wetenschap en Technologie als producten van geluk en overvloed. De glimpen die er van opvangen worden geven aan dat het voornamelijk als een Technocratie wordt bestuurd. De technische vooruitgang brengt voor Bacon een vermeerdering van gezondheid, macht en rijkdom met zich mee. De utopie ligt daardoor minder op gebied van politiek.
„kennis is macht ”
Francis Bacon
20e eeuw
In de 20e eeuw is er de literaire overhang waarin men de dystopie inziet van de utopie. Voor de Technologische utopie wordt dit duidelijk in Aldous Huxley's (1894 - 1963) hoog technologische Brave New World[3]. en George Orwell's (1903 - 1950) 1984[4]. Beide boeken beschrijven een dystopische toekomst. In Brave New World leeft de mens onder een totalitaire staat en wordt de bevolking onderdrukt door een stemmingscontrolerededrug genaamd soma. In 1984 (boek) worden de gedachten van burgers bepaald door de totalitaire staat zo is er de nieuwspraak en het het panoptische gedachtegoed van big brother. Beide verhalen vertellen vanuit de binnenpositie van de utopie en zo wordt de utopie ontmaskerd als een dystopie. (In Ayn Rand's (1905 - 1982) Atlas Shrugged[5] wordt er nog steeds de verwachting gesteld dat technologie de oplossing is voor alles en het teken is van de vooruitgang.)
Bronnen, noten en/of referenties
Achterhuis, H.(1998). De erfenis van de UTOPIE. Antwerpen: Hadewijch. De Utopie? Coming Soon! (2014). geraadpleegd op 14 november 2016, op http://www.mo.be/analyse/de-utopie-coming-soon Steenhuis, P.H. (2012). Hoe het utopische Europa veranderde in een nachtmerrie. De verdieping trouw. Geraadpleegd via http://www.trouw.nl |