Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Tanchelm

Uit Wikisage
Versie door Mendelo (overleg | bijdragen) op 5 aug 2020 om 17:44
(wijz) ← Oudere versie | Huidige versie (wijz) | Nieuwere versie → (wijz)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Tanchelm (ook Tanchelinus, Tanchelmus of Tanchelijn) was een reizend predikant, die kritisch stond tegenover misstanden in de kerkelijke hiërarchie. Zijn tegenstanders beschouwden hem als een ketter. Het enige wat we over hem weten, is afkomstig van zijn religieuze tegenstanders.

Hij stelde dat de kerkelijke sacramenten nutteloos zijn, wanneer ze worden toegediend door onwaardige geestelijken. Hij was gekant tegen het betalen van tienden aan de kerk en tegen priesters die ondanks hun celibaatsgelofte met een vrouw samenleefden.

Een priester met de naam Everwacher en een smid, genaamd Manasse, stonden aan zijn kant. Everwacher had zich al een reputatie opgebouwd door zijn verzet tegen het betalen van tienden aan de bisschop van Utrecht.

Hoewel Tanchelm aanvankelijk lofwaardige doelen nastreefde, bleek hij zich te laten meeslepen door zijn succes.

Rond 1112 trokken deze drie mannen naar Rome, blijkbaar met het doel om bij de paus aan te dringen om „de landen aan de zee” en de Schelde-eilanden los te maken van het gezag van het bisdom Utrecht en ze te onderwerpen aan de hernieuwingsgezinde bisschop van Terwaan (Terouane), Johan van Komen (Jan I van Waasten).

Eind 1112 of begin 1113 waren zij in Keulen, waar zij als ’heresiarchen’ in de gevangenis werden gezet. Van Everwacher en Manasse is verder niets bekend, maar Tanchelm werd ondanks protesten van de Utrechtse geestelijken in 1114 weer vrijgelaten en trok naar Brugge. Daar werd hij door de geestelijkheid de stad uit geweerd. Vervolgens trok hij naar Antwerpen, waar hij wel gehoor vond.

In 1115 werd hij op een boottocht door een priester vermoord.

Ook na zijn marteldood had zijn leer nog aanhangers. In 1124 verzochten de geestelijkheid van Antwerpen de paus om hulp te sturen. Bijgevolg stuurde de paus de later heilig verklaarde abt en stichter van de premonstratenzer orde, Norbertus van Xanten, om orde op zaken te stellen. Norbertus wordt in de beeldende kunst vaak triomferend over Tanchelm afgebeeld met een monstrans in de hand.

Hoewel ook zijn leven en karakter door zijn vijanden werden beschreven door als heel verwerpelijk en immoreel, zijn hier nauwelijks bewijzen voor. Dit was de gebruikelijke laster tegen iemand die door de officiële leer als ketter werd beschouwd. Sommige auteurs, zoals Norman Cohn, stellen dat in deze beschuldigingen mogelijk een kern van waarheid zit, die overeenstemt met het antinomisme van dit soort predikers.[1]

Varia

  • Harry Mulisch schreef het ’niet-historisch’ toneelstuk Tanchelijn, los gebaseerd op Tanchelm, maar ook op eigentijdse geberutenissen rond Lou de Palingboer. Het ging in première op 27 februari 1960.
  • Eerder bestond er al een toneelbewerking Tanchelm door Lodewijk Gerrits (1849).[2]
  • In Brugge werd in 1981 de vrijmetselaarsloge Tanchelijn opgericht.
  • Hubert Lampo hield er rekening mee dat het beeldje van Semini aan de poort van het Steen een overblijfsel zou kunnen zijn uit de tijd van Tanchelm.

Verwijzingen

  1. º Norman Cohn, Das neue irdische Paradies. Revolutionärer Millenarismus und mystischer Anarchismus im mittelalterlichen Europa. (= rowohlts enzyklopädie). Rowohlt, Reinbek bei Hamburg 1988
  2. º https://uurl.kbr.be/1091468
rel=nofollow
 
rel=nofollow