Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Souvereine Orde van St. Jacob in Holland
De Souvereine Orde van St. Jacob in Holland is een Nederlandse stichting die stelt de voortzetting te zijn van een in 1290 of 1279 door graaf Floris V van Holland gestichte Orde van Sint Jacob. Deze grafelijke Orde van St. Jacob zou als een ridderorde met dertien leden zijn ingesteld.
De veronderstelde stichtingsdatum zou de orde veel ouder maken dan de rond 1348 ingestelde Orde van de Kousenband of de Bourgondische Orde van het Gulden Vlies uit 1430.
De claim dat Floris V een dergelijke orde heeft gesticht en de bewering dat deze orde eeuwenlang bleef voortbestaan is onbewezen en omstreden. De schrijver P.J. d'Artillac Brill Sr. noemt de orde wèl en gaat in op ontstaan en organisatie.[1] P.J. d'Artillac Brill Sr. spreekt van een in 1290 gestichte orde. Jan Albertus van Zelm van Eldik vermeldt in zijn standaardwerk Moed en deugd de eerste vindplaatsen in de literatuur en de latere pennestrijd tussen sceptici en mensen die wèl in het bestaan van een Orde van Sint Jacob aan het hof van Floris V geloofden. De schrijver spreekt zelf geen oordeel uit.[2]
De oudste vermelding van de orde is te vinden in de Croniek van Zeeland van Jan Janssen Reigersberg die in 1551 in Antwerpen verscheen. Daarna is er een vermelding van de stichting van de orde door Christophorus Butkens in de Annales généalogiques de la maison de Lynden uit 1626. Butkens noemt bronnen maar is daarover niet duidelijk genoeg om iedereen te overtuigen. Een stichtingsakte ontbreekt. De laatste graven van Holland hebben de Orde van Sint Jacob voorzover bekend niet gedragen of verleend. Tijdens de regering van de Bourgondische Hertogen en de Habsburgers is alleen sprake van een niet meer bestaande historische Hollandse ridderorde. Van een functionerende orde is ook in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden nergens sprake. Op oude portretten wordt nergens een versiersel van de orde gedragen.
Een Orde van Sint Jacob in de 21e eeuw
Een Nederlands gezelschap stelt dat de Orde van Sint Jacob altijd "onopgemerkt [bleef] voortbestaan" in een kring van "katholieke geestelijken". De leden onderhouden een eigen website en komen, getooid met versierselen waaronder een keten met schelpen, bijeen. Men noemt zich "Souvereine Orde van St. Jacob in Holland". De orde bestaat uit een "Grootmeester, Grootcommandeur-Kanselier, Commandeur, Ridders, Eredames, Zusters en Broeders".[3]
Op de eigen website benadrukt de orde een eeuwenoude continuïteit. Toch is ook sprake van een "Orde van St. Jacob die heropgericht is in de negentiende eeuw". De Souvereine Orde van St. Jacob in Holland "werkt vanuit dezelfde doelstellingen" als een veronderstelde oudere Orde van Sint Jacob. Het gebruik van de term "Souverein" wordt door de orde niet onderbouwd. Anders dan de Soevereine Militaire Hospitaal Orde van Sint Jan van Jeruzalem, van Rhodos en van Malta is de Orde van Sint Jacob nooit ergens souverein geweest. De Orde van Sint Jacob is geen soeverein orgaan volgens internationaal recht. Ook van een wettelijk erkende status zoals die van de Johanniter Orde in Nederland en de Ridderlijke Duitsche Orde, Balije van Utrecht is geen sprake.
De leden delen de basisbeginselen van het christendom en de moderne orde heeft een oecumenisch karakter. Als rechtsvorm werd gekozen voor de stichting naar Nederlands recht die de naam "Stichting Souvereine Orde van St. Jacob in Holland" kreeg. Het bestuur is in handen van een kapittel. Volgens de na het afsluiten van het jaar 2013 opgemaakte balans zijn de inkomsten en activiteiten van de nog jonge orde bescheiden van omvang; de donaties (inkomsten) bedroegen iets minder dan 2000 Euro waarvan 200 Euro werd weggeschonken.
In het Museum Oud Rijnsburg in Rijnsburg is een vitrine gewijd aan Floris V en informatie over de geschiedenis van de Souvereine Orde van Sint Jacob in Holland.
Doelstellingen
De orde heeft de volgende doelstellingen:
- Het aanvaarden van de ridderlijke belofte.
- Het onderhouden van een goede reputatie.
- Het handhaven van de plichten ten opzichte van het land en de leefgemeenschap.
- Het onderhouden van Broederschap en ridderlijke zorg voor de naaste.
- De bescherming van de pelgrims, zo ook de opvang en de verzorging.
- Zorg voor de zwakken in de maatschappij, hulpverlenen naar vermogen.
- Steun aan de kerk vanuit het geloof in een Almachtige Schepper.
- Het handhaven en onderhouden van de Orde zonder persoonlijk gewin.
- De kennis en de waarde, welke Graaf Floris V van Holland voor Nederland heeft betekend in stand houden, te bevorderen en te verbreiden.
De orde stelt dat zij deze doelstellingen "met hulp van Devotieridders, Ereridders, Eredames, Broeders en zusters, die deel uitmaken van de Broederschap der Orde" wil verwezenlijken.
In het orderecht wordt het stichten of wederom instellen van een orde tegenwoordig gezien als het prerogatief van souvereine vorsten en staten. Floris V van Holland was een leenman van de Duitse keizer maar er zijn meer algemeen erkende orden bekend die door de Duitse vorsten, graven en hertogen, zijn ingesteld. Wanneer de Orde van Sint Jacob in de middeleeuwen niet heeft bestaan is de huidige orde, bij gebrek aan een Fons honorum een zogenaamde pseudo-orde. Dat is ook het geval wanneer er geen continuïteit kan worden aangetoond.
Versierselen
De versierselen van de orde zijn geïnspireerd door de sint-Jacobsschelp, het insigne van de bedevaart naar Santiago de Compostella. De grootmeester draagt een keten met afwisselend een gouden schelp en een "H" die voor Holland staat. Aan deze keten wordt een ovaal medaillon gedragen met daarop een afbeelding van Sint-Jacobus de Meerdere. De andere versierselen en het Kruis van Verdienste van de orde zijn achtpuntige kruisen, zogenaamde kruisen van Malta met als verhoging een beugelkroon met een rode of blauwe voering. Tussen de vier armen zijn vier jacobsschelpen bevestigd. De kruisen worden aan een zwart lint gedragen. Sinds 2014 dragen de leden van deze orde ook een ordekleding in de vorm van een zwarte mantel met een op de linkerschouder een geborduurd wit maltezerkruis met in de vier armen de jacobsschelp. Een commandeur draagt ook een zilveren achtpuntige ster met een centraal blauw medaillon waarop het achtpuntige wit geëmailleerde kruis en de goudkleurige jacobsschelpen zijn gelegd.
Historisch onderzoek
Aan de orde is een Stichting Historisch Onderzoek ¨Hollant¨ verbonden. Deze stichting doet onderzoek naar de niet gedocumenteerde claim dat er ooit een door Floris V van Holland gestichte ridderorde met de naam "Orde van Sint Jacob" zou hebben bestaan. De stichting stelt dat zijn voornaamste doel is om "een bijdrage te leveren aan de geschiedenis van de Ridderlijke- en Ridderorden in Nederland". De stichting doet wetenschappelijk onderzoek naar de "oorsprong en continuïteit van historische Ridderorden, in het bijzonder de Souvereine Orde van St. Jacob in Holland, ingesteld door Graaf Floris V in 1279".
Documenten uit de 12e en 13e eeuw ontbreken en van modernere bronnen wordt op de website van de orde opgemerkt dat deze verloren zijn gegaan in de Tweede Wereldoorlog. De stichting heeft dan ook als doel de "verloren geraakte archiefstukken op te sporen waardoor dit archief kan worden hersteld".
De Stichting Historisch Onderzoek Hollant beheert het archief van de Souvereine Orde van St. Jacob in Holland en brengt sinds 2007 tenminste eenmaal per jaar een nieuwsbrief.
Externe link
Bronnen, noten en/of referenties
|