Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Sirius (ster): verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
(Σῶθις) |
||
| (Een tussenliggende versie door een andere gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 17: | Regel 17: | ||
|meervoudig=ja, zie tekst | |meervoudig=ja, zie tekst | ||
}} | }} | ||
'''Sirius''' oftewel '''hondsster''' oftewel '''Canicula''' oftewel '''Aschere''' oftewel '''Alpha canis maioris''' is de helderste [[Ster (hemellichaam)|ster]] in het [[sterrenbeeld]] [[Grote Hond]] (''Canis Maior''). | '''Sirius''' oftewel '''hondsster''' oftewel '''Canicula''' oftewel '''Aschere''' oftewel '''Alpha canis maioris''' is de helderste [[Ster (hemellichaam)|ster]] in het [[sterrenbeeld]] [[Grote Hond]] (''Canis Maior''). | ||
| Regel 23: | Regel 22: | ||
== Geschiedenis == | == Geschiedenis == | ||
In archaïsche tijden was deze ster in het [[Oude Egypte]] bekend onder de naam [[Sopdet]], wat volgens [[Plutarchus]] ''zwangere vrouw'' betekende en in het Grieks als | In archaïsche tijden was deze ster in het [[Oude Egypte]] bekend onder de naam [[Sopdet]], wat volgens [[Plutarchus]] ''zwangere vrouw'' betekende en in het Grieks als {{Grieks|Σῶθις}}, ''Sothis'', werd overgenomen. | ||
Ook in de [[Oudheid]] was dit al een beroemde ster. Sirius komt prominent voor op de lijst van [[Claudius Ptolemaeus]]. Tijdens de [[Hondsdagen]] van [[23 juli]] tot [[24 augustus]] is Sirius kort voor [[zonsopgang]] zichtbaar. De opkomst van Sopdet tegelijk met de [[zon]] (zogenaamde heliakische opkomst), markeerde in [[Oude Egypte|Egypte]] het begin van het nieuwe jaar | Ook in de [[Oudheid]] was dit al een beroemde ster. Sirius komt prominent voor op de lijst van [[Claudius Ptolemaeus]]. Tijdens de [[Hondsdagen]] van [[23 juli]] tot [[24 augustus]] is Sirius kort voor [[zonsopgang]] zichtbaar. De opkomst van Sopdet tegelijk met de [[zon]] (zogenaamde heliakische opkomst), markeerde in [[Oude Egypte|Egypte]] het begin van het nieuwe jaar: zie [[Egyptische kalender]]. Dit moment gaf ook het begin aan van de jaarlijkse overstroming van de Nijl. Aan de hand van de helderheid en de kleuren van het twinkelen van Sirius tijdens deze opkomst werden [[astrologie|astrologische]] voorspellingen voor Egypte gedaan. | ||
In [[1665]] schatte [[Christiaan Huygens]] de afstand aarde-Sirius als 22 664 keer de afstand aarde | In [[1665]] schatte [[Christiaan Huygens]] de afstand aarde-Sirius als 22 664 keer de afstand van de aarde tot de zon, door de lichtsterkte van Sirius te vergelijken met die van de zon en aan te nemen dat Sirius even helder straalde als de zon. We weten nu dat dit een grote onderschatting is. | ||
== Sirius B == | == Sirius B == | ||
In [[1844]] merkte [[Friedrich Bessel]] op, dat Sirius geen rechte [[baan (hemellichaam)|baan]] aan de hemel beschrijft, maar een golflijn. Hij nam aan dat Sirius een onzichtbare begeleider bezit: beide sterren wentelen om elkaar heen, waardoor de baan van Sirius golvingen vertoont. Later werden de banen zelfs berekend, zonder dat de begeleider ooit was waargenomen. | In [[1844]] merkte [[Friedrich Bessel]] op, dat Sirius geen rechte [[baan (hemellichaam)|baan]] aan de hemel beschrijft, maar een golflijn. Hij nam aan dat Sirius een onzichtbare begeleider bezit: beide sterren wentelen om elkaar heen, waardoor de baan van Sirius golvingen vertoont. Later werden de banen zelfs berekend, zonder dat de begeleider ooit was waargenomen. | ||
Deze component werd in [[1862]] door de lenzenslijper [[Alvan Clark]] voor het eerst gezien. Het bleek dat ze van de 7e grootte was en dus theoretisch gemakkelijk met een zeer kleine kijker waar te nemen moest zijn. Dit is niet het geval, doordat het sterke licht van Sirius de begeleider overstraalt. Sirius B werd later door de Amerikaanse astronoom [[Walter Adams]] geïdentificeerd als [[witte dwerg]], dit was de eerste witte dwerg die gevonden werd: de diameter (zon=1) is slechts 0,022, de massa echter (zon=1) 0,99. De dichtheid is hiermee gemiddeld bijna 100 000 keer die van de zon. De gemiddelde afstand A-B is 20 [[astronomische eenheid|AE]] (visueel 7,6"), de periode is 49,9 jaren, schijnbare magnitude 8,4, absolute magnitude 11,3. | Deze component werd in [[1862]] door de lenzenslijper [[Alvan Clark]] voor het eerst gezien. Het bleek dat ze van de 7e grootte was en dus theoretisch gemakkelijk met een zeer kleine kijker waar te nemen moest zijn. Dit is niet het geval, doordat het sterke licht van Sirius de begeleider overstraalt. Sirius B werd later door de Amerikaanse astronoom [[Walter Adams]] geïdentificeerd als [[witte dwerg]], dit was de eerste witte dwerg die gevonden werd: de diameter (zon=1) is slechts 0,022, de massa echter (zon=1) 0,99. De dichtheid is hiermee gemiddeld bijna 100 000 keer die van de zon. De gemiddelde afstand A-B is 20 [[astronomische eenheid|AE]] (visueel 7,6"), de periode is 49,9 jaren, [[schijnbare magnitude]] 8,4, absolute magnitude 11,3. | ||
Behalve Sirius B zijn er nog een paar nog zwakkere begeleiders op grotere afstand, de helderste van deze is van magnitude 14 en staat op 31,6" afstand (meting van 1915). | Behalve Sirius B zijn er nog een paar nog zwakkere begeleiders op grotere afstand, de helderste van deze is van magnitude 14 en staat op 31,6" afstand (meting van 1915). | ||
== Toekomst == | == Toekomst == | ||
Hoewel Sirius op dit moment de helderste ster aan de hemel is zal hij door zijn [[eigenbeweging]] van ons af bewegen en steeds zwakker lijken. Naar verwachting | Hoewel Sirius op dit moment de helderste ster aan de hemel is zal hij door zijn [[eigenbeweging]] van ons af bewegen en steeds zwakker lijken. Naar verwachting zou zijn rol als helderste ster over vijf miljoen jaar door [[Albireo]] overgenomen worden. | ||
== Mythologie == | == Mythologie == | ||
Huidige versie van 15 okt 2014 om 16:38
| Sirius | ||
 | ||
| Sterrenbeeld | Grote Hond | |
| Bayer-aanduiding | α CMa | |
| Overige aanduidingen | HD 48915 (Henry Draper) | |
| Waarnemingsgegevens | ||
| Rechte klimming | 6u45m08,9s | |
| Declinatie (Epoche 2000) |
-16° 42' 58" | |
| Magnitude | –1,46 (abs. 1,42) | |
| Details | ||
| Lichtkracht | 23 (x Zon) | |
| Spectraalklasse | A1V | |
| Temperatuur (K) | Sirius-A 9700 K, Sirius-B 32000 K | |
| Afstand* (lj) | parallax 0,375" = 8,7 lj | |
| Straal | 1,9 (x Zon) | |
| Massa | 2,35 (x Zon) | |
| Veranderlijk | nee | |
| Meervoudig | ja, zie tekst | |
| * afstanden aangegeven als "parallax xxx = yyy lj" zijn herleid uit de in de bron aangegeven parallax | ||
Sirius oftewel hondsster oftewel Canicula oftewel Aschere oftewel Alpha canis maioris is de helderste ster in het sterrenbeeld Grote Hond (Canis Maior).
Sirius is (na de zon) de helderste ster aan de hemel. Het is ook een van de dichtstbijstaande sterren. Als Sirius niet te zien is aan de hemel, zijn er de hondsdagen.
Geschiedenis
In archaïsche tijden was deze ster in het Oude Egypte bekend onder de naam Sopdet, wat volgens Plutarchus zwangere vrouw betekende en in het Grieks als Σῶθις, Sothis, werd overgenomen. Ook in de Oudheid was dit al een beroemde ster. Sirius komt prominent voor op de lijst van Claudius Ptolemaeus. Tijdens de Hondsdagen van 23 juli tot 24 augustus is Sirius kort voor zonsopgang zichtbaar. De opkomst van Sopdet tegelijk met de zon (zogenaamde heliakische opkomst), markeerde in Egypte het begin van het nieuwe jaar: zie Egyptische kalender. Dit moment gaf ook het begin aan van de jaarlijkse overstroming van de Nijl. Aan de hand van de helderheid en de kleuren van het twinkelen van Sirius tijdens deze opkomst werden astrologische voorspellingen voor Egypte gedaan.
In 1665 schatte Christiaan Huygens de afstand aarde-Sirius als 22 664 keer de afstand van de aarde tot de zon, door de lichtsterkte van Sirius te vergelijken met die van de zon en aan te nemen dat Sirius even helder straalde als de zon. We weten nu dat dit een grote onderschatting is.
Sirius B
In 1844 merkte Friedrich Bessel op, dat Sirius geen rechte baan aan de hemel beschrijft, maar een golflijn. Hij nam aan dat Sirius een onzichtbare begeleider bezit: beide sterren wentelen om elkaar heen, waardoor de baan van Sirius golvingen vertoont. Later werden de banen zelfs berekend, zonder dat de begeleider ooit was waargenomen.
Deze component werd in 1862 door de lenzenslijper Alvan Clark voor het eerst gezien. Het bleek dat ze van de 7e grootte was en dus theoretisch gemakkelijk met een zeer kleine kijker waar te nemen moest zijn. Dit is niet het geval, doordat het sterke licht van Sirius de begeleider overstraalt. Sirius B werd later door de Amerikaanse astronoom Walter Adams geïdentificeerd als witte dwerg, dit was de eerste witte dwerg die gevonden werd: de diameter (zon=1) is slechts 0,022, de massa echter (zon=1) 0,99. De dichtheid is hiermee gemiddeld bijna 100 000 keer die van de zon. De gemiddelde afstand A-B is 20 AE (visueel 7,6"), de periode is 49,9 jaren, schijnbare magnitude 8,4, absolute magnitude 11,3.
Behalve Sirius B zijn er nog een paar nog zwakkere begeleiders op grotere afstand, de helderste van deze is van magnitude 14 en staat op 31,6" afstand (meting van 1915).
Toekomst
Hoewel Sirius op dit moment de helderste ster aan de hemel is zal hij door zijn eigenbeweging van ons af bewegen en steeds zwakker lijken. Naar verwachting zou zijn rol als helderste ster over vijf miljoen jaar door Albireo overgenomen worden.
Mythologie
In de Griekse mythologie doodt Artemis (na misleid te zijn door haar broer Apollo) per ongeluk haar geliefde, Orion. Hierdoor was ze zo bedroefd dat ze hem als een sterrenbeeld aan de hemel zette, met zijn trouwe hond Sirius naast zich, zodat ze hem kon blijven zien.
Zie ook
Bronvermelding
Vrije mediabestanden over Sirius op Wikimedia Commons