Publiciteitsfoto

Een publiciteitsfoto is een foto die wordt gemaakt van een bekend persoon – vaak een artiest, maar ook van royalty en politici zijn foto's in omloop – met het doel publiciteit te genereren. De publiciteitsfoto's worden afgedrukt in bladen, gebruikt op tv en in andere media, zoals het internet. Deze foto's worden gemaakt in opdracht van de geportretteerde en zullen de persoon vaak op z'n gunstigst laten zien.

Publiciteitsfoto en auteursrecht

Er is nogal eens verwarring over het gebruik van publiciteitsfoto's en auteursrecht. De publiciteitsfoto is juist bedoeld om publiciteit te genereren. Op het eerste gezicht lijkt het er dan ook op dat deze foto's vrijelijk gebruikt mogen worden. Dat is echter lang niet altijd het geval. In principe is de foto – net als elke andere – gewoon auteursrechtelijk beschermd. De auteursrechten liggen bij de fotograaf, het portretrecht bij de gefotografeerde. Wat betreft het portretrecht: je kunt er bij een publiciteitsfoto van uitgaan dat de gefotografeerde daar afstand van heeft gedaan, de foto is immers in zijn of haar opdracht gemaakt met het doel om gepubliceerd te worden.

Rechten van de fotograaf

Met het auteursrecht van de fotograaf ligt dat anders. Of de foto rechtenvrij is, hangt af van de afspraak die de geportretteerde en de fotograaf hebben gemaakt. Is de foto gemaakt voor publicatie in een specifiek blad of voor een specifiek medium (bijvoorbeeld 'folio', wat staat voor 'drukwerk'), dan mag de foto niet zomaar in een ander blad of in een ander medium gebruikt worden. De geportretteerde heeft dan maar een deel van de rechten afgekocht. De licentie is daarmee niet volledig.

Uitspraak Rechtbank

Op 11 januari 2006 deed de Rechtbank in 's-Hertogenbosch uitspraak in een zaak die was aangespannen door een fotograaf. Hij maakte bezwaar tegen het plaatsen van een door hem gemaakte (publiciteits)foto op het internet. Met de opdrachtgever – de gefotografeerde – was hij overeengekomen dat de foto gebruikt zou worden voor uitnodigingen en plaatsing in één blad met een oplage van 2500 exemplaren. De beheerder van de website die de publiciteitsfoto op de site plaatste verweerde zich door te zeggen dat het overduidelijk een publiciteitsfoto was en hij er daarom van uit mocht gaan dat de foto rechtenvrij was. De rechter was het niet met de beheerder eens, hij had moeten informeren naar de licentie alvorens de foto te plaatsen. Die licentie behelsde niet de plaatsing op internet. Het feit dat de beheerder niet expres maar uit onwetendheid het auteursrecht had geschonden, deed daar niet aan af. De beheerder had dan wel geen echte schuld, maar volgens 'verkeersopvattingen' komt de fout wel voor rekening van de beheerder (verkeersopvattingen is een juridische term en betekent: wat gebruikelijk is in de maatschappij, naar de mening van de gebruiker van de term). De beheerder had bovendien niet de naam van de fotograaf bij de foto vermeld, dat maakte de zaak in de ogen van de rechter nog erger. Uiteindelijk werd de beheerder van de website veroordeeld tot een flink bedrag van rond de € 2000,-. Veel meer dan hij ooit voor een foto was kwijt geweest.

Licentie achterhalen

Er zijn wel mogelijkheden om een publiciteitsfoto te plaatsen op internet. Maar dat is afhankelijk van wat de opdrachtgever – de geportretteerde - en de fotograaf hebben afgesproken. Bij zeer bekende mensen, zoals Britney Spears – kun je er wel van uitgaan dat alle rechten zijn afgekocht en de foto vrij is voor publicatie. Maar helemaal zeker weten doe je dat nooit. Soms wordt de toestemming voor gebruik van een foto vermeld in een disclaimer, dan weet je of je goed of fout zit. Ontbreekt een disclaimer, dan zul je de reikwijdte van de licentie moeten achterhalen, die informatie is bijna altijd te achterhalen via het management of het publiciteitsbureau van de betreffende artiest of via de geportretteerde zelf. Maar ook als de foto rechtenvrij, wat wil zeggen dat alle rechten zijn afgekocht, dan nog zul je altijd de naam van de fotograaf of het fotobureau moeten vermelden.