Polycarpus

Polycarpus (Oudgrieks: Πολύκαρπος ὁ Σμυρναῖος) (ca. 69 – Smyrna, ca. 156) was bisschop van Smyrna, het huidige Izmir in Turkije. Hij stierf als martelaar. Hij behoort tot de apostolische vaders, mannen die leerlingen waren geweest van de apostelen. Over zijn levensloop is weinig bekend.

Levensverhaal

Polycarpus kreeg als christen onderricht van de apostel Johannes en werd rond het jaar 100 door hem aangesteld als opziener (bisschop) van Smyrna (althans volgens Tertullianus; volgens Irenaeus van Lyon werd hij door de apostelen – meervoud dus – aangesteld). Irenaeus maakte in zijn jeugd kennis met Polycarpus. Volgens Irenaeus onderwees Polycarpus de zuivere leer, zoals die door de apostelen was overgeleverd. Vlak voor zijn dood bracht Polycarpus een bezoek aan bisschop Anicetus van Rome, om de joodse paasdatum, de veertiende Nisan, te verdedigen tegen het Romeinse gebruik om de viering te verschuiven naar de eropvolgende zondag. De beiden bleven aan hun standpunt vasthouden, zodat Rome en Asia Minor een verschillende datum gebruikten.

Martelaarschap

Kort na zijn terugkeer in Smyrna brak aldaar een christenvervolging uit. Er bestaat een oude tekst met legendaire elementen over zijn martelaarschap: de martelaarschap of Passio van Polycarpus, een van de oudste bekende christelijke teksten van dit type. Volgens een notitie van Eusebius van Caesarea zou deze geschreven zijn door de christelijke gemeente te Smyrna en gericht zijn aan de gemeente te Philomelum. Hierin wordt verhaald dat Polycarpus zich op aanraden van vrienden buiten Smyrna verborg en daar bleef om zijn broeders en zusters te sterken. Na enige tijd werd hij echter gevangengenomen door de Romeinse proconsul en naar de arena gebracht. Daar weigerde Polycarpus te zweren bij het geluk van de keizer: hij wilde de Romeinse goden niet erkennen en weigerde zijn geloof af te zweren. Hij werd ter dood veroordeeld en men wilde aanvankelijk leeuwen op hem loslaten. Toen deze echter niet voorhanden waren omdat de dierengevechten al hadden plaatsgevonden, besloot men hem levend te verbranden. Het vuur zou Polycarpus echter niet verteerd hebben, waarop hij werd onthoofd. Zijn beenderen zouden later verzameld zijn en werden als relikwie bewaard.

Brief van Polycarpus aan de christenen van Filippi

Polycarpus schreef een ons overgeleverde brief aan de plaatselijke christelijke gemeente te Filippi, waarin hij aandringt op een christelijke levenswandel, hulp aan de armen en navolging van Jezus.