Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Overleg:JHWH: verschil tussen versies
(→Handschriften: ok) |
(→Structuur: +) |
||
| Regel 103: | Regel 103: | ||
==Structuur== | ==Structuur== | ||
In het [http://de.wikipedia.org/wiki/JHWH Duitse Wikipedia-artikel] valt op dat het artikel mooi gestructureerd is. Ik zou proberen wat in die richting te werken. [[Gebruiker:Mendelo|Mendelo]] 12 mrt 2012 14:57 (CET) | In het [http://de.wikipedia.org/wiki/JHWH Duitse Wikipedia-artikel] valt op dat het artikel mooi gestructureerd is. Ik zou proberen wat in die richting te werken. [[Gebruiker:Mendelo|Mendelo]] 12 mrt 2012 14:57 (CET) | ||
== Tetragrammaton == | |||
Ik heb een plaatje en een tabel toegevoegd, uit de Duitstalige WP.--[[Bestand:Opmerking.png|18px]] [[Gebruiker:Rodejong|Ro de Jong]] <small>([[Overleg gebruiker:Rodejong|<span class="signature-talk">Kontakt</span>]] • [[Speciaal:Bijdragen/Rodejong|bijdragen]])</small> 13 mrt 2012 01:03 (CET) | |||
Versie van 13 mrt 2012 00:03
Verzamelbekken
Hier staan knipsels uit het artikel, die er ofwel niet in thuis horen, waarvan niet zo duidelijk is wat ze met het thema te maken hebben, die nog eens doordacht moeten worden of waar iets mee scheelt.
1
(volgende stukje werd niet utgeknipt maar gekopieerd van deze versie, om bewerkt te worden:)
De naam JHW
- (Doorgestreept gedeelte is reeds bewerkt in het artikel.)
De naam Jhw („Jhw in het gebied van de Sjasu”) duikt voor het eerst op in Transjordanië, vanaf 1400 v.Chr., namelijk in Egyptische teksten van Amenhotep III die verwijzen naar een volk dat daar leefde (ref. Donald Redford). Stammen werden wel meer geïdentificeerd aan de hand van de godheid die zij aanhingen. In dit geval zou Jhw duiden op Jaw of Jahu, de naam waarvoor de vroegere El door een stam werd ingeruild. De aanroeping Hallelu-Jah betekent letterlijk Ere zij Jah.[1]
Veel persoonsnamen van deze stam die eerder el bevatten (Elia, Natanaël), kregen nu ja als suffix. El zou de voorloper zijn van JHWH (Jahweh/Jehovah).[2][noot 1]
Met deze bewerking door Mendelo hierheen gezet. (Reden: verband met het thema moet duidelijker worden.)
Latere teksten in Ugarit opgegraven komen volgens taalgeleerden qua stijl erg dicht bij die van de Tenach en vermelden El en Baäl („de Heer”) tezamen.[2] Het vroeg Hebreeuws lijkt bovendien heel erg op het Ugaritisch. Michaël Kerrigan c.s. menen dat de latere profeten van het Oude Testament Baäl als een valse god en vijand verketterden om het verband tussen Baäl en El te ontkennen.[2] In Ugarit was El echter de vader van de vruchtbaarheidsdgod Baäl en zijn strijdbare zuster Asnat.[3] Volgens Exodus 6 werd God door de stamvaders van Israël vereerd als El Sjaddai. El betekent hoog of verheven. Aan Mozes maakt God zich bekend als JHWH, „ik ben die ik ben”. De naam El blijft meestal in de meervoudsvorm Elohim, een aanduiding van God. Het woord Baäl, heer, wordt helemaal verbonden met de vruchtbaarheidscultus, zodat men later zelfs in de geschriften namen als Isbaäl en Mefibaäl veranderde in Isboseth en Mefiboseth (Bosjeth: schande). Aanvankelijk was Baäl echter een neutraal woord.[4]
- º prof. Samuel Noah Kramer, prof. J. A. Wilson, dr. G. Ernest Wright en H. W. F. Saggs, (1974): Dagelijks leven in de Bijbeltijd, p. 85
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Kerrigan, Michaël; Alan Lothian, Piers Vitebsky (1998): p. 137 Citefout: Ongeldig label
<ref>; de naam "MOM" wordt meerdere keren met andere inhoud gedefinieerd. Citefout: Ongeldig label<ref>; de naam "MOM" wordt meerdere keren met andere inhoud gedefinieerd. - º Cyrus H. Gordon; Vóór de Bijbel; 1966 het Spectrum
- º Bijbelse Encyclopedie, Baäl, blz. 93; Kok 1979
2
Met deze bewerking door Mendelo hierheen gezet: Voetnoot: Vergelijk Dines, die alleen Symmachus een echt nieuwe versie noemt, met Würthwein, die alleen Theodotion als een herziening beschouwt en zelfs als een voorbeeld van een vroegere niet-Septuaginta versie.
(Reden: Boektitels enz. ontbreken) Mendelo
3
Met deze bewerking door Mendelo 25 feb 2012 20:22 (CET) naar overleg geplaatst:
- Qua etymologie houdt de naam waarschijnlijk verband met een oud Hebreeuws werkwoord ’zijn’ (HWH); de betekenis is dan: ’hij is’ of ’hij zal zijn’ (derde persoon mannelijk enkelvoud, onvoltooide tijd). Vormen van dit werkwoord zijn verder betrekkelijk zeldzaam, in tegenstelling tot de (modernere?) stam HJH die hetzelfde betekent maar juist veel voorkomt.
JHWH kan ook een verbuiging zijn van de causatieve vorm van HWH, ’hi·wah’ (vormen, veroorzaken te zijn); de naam betekent dan ’hij veroorzaakt (zal veroorzaken) te worden.’
(Redenen: Dubbele vermelding van het werkwoord HWH / hiwah.
Te overdenken: En wat met hawah? Zijn / worden? Hij? Ik? )
Opmerkelijk (?)
Hier uitgeknipt.
Opmerkelijk is dat de verbuiging אהיה van de eerste stam traditioneel is vertaald met ’Ik zal zijn’, en de verbuiging יהוה van de tweede stam niet met ’Hij zal zijn’ maar met ’HEERE’ (JHWH):
- Euh? Even laten inweken wat men met nu eigenlijk bedoelt. Het betekent ’Hij zal zijn’ maar men vertaalt (in de Statenvertaling) met ’HEERE’. Mendelo 12 mrt 2012 13:14 (CET)
Het volgende is niet uitgeknipt maar gekopieerd:
- En God zei tegen Mozes: „Ik zal zijn (אהיה) die ik was (אהיה)”, en Hij zei: „Het volgende zul je zeggen tegen de zonen van Israël: ’Ik zal zijn (אהיה) heeft mij naar jullie gestuurd.’” En God zei verder tegen Mozes: „Het volgende zul je zeggen tegen de zonen van Israël: ’JHWH (יהוה), God van jullie vaders, God van Abraham, God van Izaak en God van Jakob, Hij heeft mij naar jullie gestuurd’; dit is Mijn Naam voor eeuwig, en dit is Mijn aandenken voor generatie (en) generatie!”
- Dit is niet de NBV, de WV, de SV, NBG, NW... Het mag natuurlijk een voor het doel van dit artikel gemaakte vertaling zijn, maar dan zou het liefst ergens vermeld zijn. Mogelijk stamt het gewoon van een Nederlandse vertaling van een Engels Wikipedia-artikel. —Mendelo 12 mrt 2012 13:26 (CET)
- Is het niet beter om gewoon een Nederlandse vertaling te pakken, en die hier in over te plaatsen?--
Ro de Jong (Kontakt • bijdragen) 12 mrt 2012 14:02 (CET)
- Beslist. Misschien was het wel een citaat van een Nederlandse vertaling, maar ik vond niet zo gauw welke vertaling hier bijvoorbeeld: "Ik zal zijn die ik was" heeft. (verleden tijd) Ik was er al mee bezig om het vers uit twee vertalingen te citeren (om een volledigere indruk te geven), namelijk NBV en Herziene Statenvertaling of NBG. Ik laat het nog even sudderen. NBV-Studiebijbel zou misschien OK zijn, want daarin staat JHWH. En een voetnoot. Mendelo 12 mrt 2012 15:40 (CET)
Handschriften
Oud: De volgende Griekse handschriften bevatten het Tetragrammaton in Hebreeuwse letters: LXX P. Fouad Inv. 266; LXX VTS 10a; LXX IEJ 12; LXX VTS 10b; LXX P. Oxy. VII.1007 Aq Burkitt Aq Taylor; Sym. P. Vindob. G. 39777; Ambrosiano O 39 sup. Het manuscript 4Q LXX Levb (=4Q120) gebruikt een vorm van de naam in Griekse letters (ΙΑΩ).
- Wordt nauwkeuriger beschreven (in bewerking):
Veel fragmenten van de oude Griekse vertalingen van de Hebreeuws-Aramese Bijbel bevatten het Tetragrammaton, gewoonlijk in Oudhebreeuws of in Hebreeuws kwadraatschrift, en soms in Griekse letters. Enkele daarvan zijn:
| LXXP. Fouad Inv. 266 | Het tweede oudste bekende Septuaginta-manuscript; het oudste waarin het Hebreeuwse tetragrammaton in Aramees kwadraatschrift of „Asjoeri”-schrift is weergegeven.[1] |
| LXXVTS 10a | Stuk perkament. Deel van een handschrift van de kleine profeten. Gevonden te Nachal Chever, woestijn van Judea. In wordt het Tetragrammaton weergegeven in Oudhebreeuwse letters. |
| LXXVTS 10b | Stuk perkament. Deel van een handschrift van de kleine profeten. Gevonden te Nachal Chever, woestijn van Judea. In wordt het Tetragrammaton weergegeven in Oudhebreeuwse letters. |
| LXXIEJ 12 | Stuk perkament. Deel van een handschrift van de kleine profeten. Gevonden te Nachal Chever, woestijn van Judea. In Jona 3:3 (NW) wordt het Tetragrammaton weergegeven in Oudhebreeuwse letters. Gepubliceerd in Israel Exploration Journal.[2] |
| 4Q LXX Levb (=4Q120) | Leviticus-manuscript uit grot 4 te Qumran; bevat de naam IAO in Griekse letters. Gedateerd in de eerste eeuw v.Chr.[3] |
| LXXP. Oxy. VII.1007 | Perkament-codex van Genesis, derde eeuw. Dubbele Jod in Oudhebreeuws schrift voor de naam van God. ΘΕΟΣ is afgekort weergegeven. Andere dikwijls afgekorte begrippen, zoals mens, moeder en vader (zie ’nomina sacra’), zijn uitgeschreven. „Duidelijk van Joodse origine” volgens Kahle, Genisa 260.[4] |
| AqBurkitt AqTaylor | Griekse vertaling door Aquila. |
| Sym.P. Vindob. G. 39777 | Papyrus, Psalm 68 en 80; Griekse vertaling door Symmachus. Fragment uit de derde of vierde eeuw. Bevat het Tetragrammaton in archaïsche Hebreeuwse letters.[5] |
| Ambrosiana O 39 sup. | palimpsest, fragment uit de psalmen van Origenes’ Hexapla. Bewaard in de biblioteca Ambrosiana, Milaan, einde 9e eeuw. Bevat het Tetragram in Hebreeuwse kwadraatschrift in alle vijf kolommen.[6] |
| Wordt ook in dit verband genoemd: | |
| Papyrus Rylands 458 | Deze papyrus bevat geen Tetragrammaton of Griekse weergave ervan, maar lege plekken. Een aantal onderzoekers concluderen dat hier letters moeten hebben gestaan.[7] Volgens de oriëntalist en theoloog Paul Kahle zou het Tetragrammaton hier hebben gestaan.[8] |
- Zo teruggeplaatst. Verdere aanpassingen en aanvullingen volgen. Mendelo 12 mrt 2012 23:38 (CET)
Tabel grammatica
| Hebreeuws wortelwoord | ה | ו | ה | ||
| Derde persoon mannelijk enkelvoud, hifil (causatieve vorm) ’perfectum’ (’voltooid’) |
י | ה | ו | ה | |
| Derde persoon mannelijk enkelvoud, hifil (causatieve vorm) ’imperfectum’ (’onvoltooid’) |
ה | ו | ה | י |
— Mendelo
Marcella
In 384 meldt Hiëronymus in zijn brief aan Marcella, dat niet-ingewijden de onuitspreekbare naam onterecht toch proberen uit te spreken en dan ΠΙΠΙ, oftewel Pipi lezen.
- Hij zegt niets over terecht of onterecht. Hij zegt dat zij (blijkbaar de joden) deze als onuitspreekbaar beschouwden; en dat bepaalde onwetenden het (in zijn tijd) gewoon waren als ΠΙΠΙ te lezen.
gedaan Mendelo 12 mrt 2012 14:14 (CET)
Structuur
In het Duitse Wikipedia-artikel valt op dat het artikel mooi gestructureerd is. Ik zou proberen wat in die richting te werken. Mendelo 12 mrt 2012 14:57 (CET)
Tetragrammaton
Ik heb een plaatje en een tabel toegevoegd, uit de Duitstalige WP.--
Ro de Jong (Kontakt • bijdragen) 13 mrt 2012 01:03 (CET)
Citefout: Er bestaat een label <ref> voor de groep "noot", maar er is geen bijbehorend label <references group="noot"/> aangetroffen
- º Würthwein Ernst Der Text des Alten Testaments, Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1988, p. 192.
- º Tov e.a., The Greek minor prophets scroll from Nahal Hever
- º Supplements to Vetus Testamentum, Vol. IV, 1957, p. 157.
- º beschrijving en afbeelding op ccat.sas.upenn.edu
- º Robert James Victor Hiebert, Claude E. Cox, Peter John Gentry, The Old Greek Psalter. Studies in Honour of Albert Pietersma, 2001, p. 146.
- º http://books.google.be/books?id=v9ESAAAAIAAJ&q=ambrosiana+hexapla+tetragrammaton&dq=ambrosiana+hexapla+tetragrammaton&hl=nl&sa=X&ei=fnVeT-wskZg6i6ecXw&ved=0CDMQ6AEwAQ Studia Patristica, Volume 4, Akademie-Verlag, 1961, p. 116.
- º C. H. Roberts, The Septuagint and Modern Study', Sidney Jellicoe, 1968, pp. 271–2.
- º Paul E. Kahle, The Cairo Geniza Oxford: Basil Blackwell, 1959, p. 222.
