Mineraal

Bestand:Quartz Brésil.jpg

Kwarts

Een mineraal is een samengestelde of enkelvoudige stof, die als vaste stof in de vrije natuur voorkomt en gevormd is door geologische processen. De wetenschap die mineralen bestudeert wordt mineralogie genoemd; de mineralogie heeft raakvlakken met de chemie: beide wetenschappelijke disciplines onderzoeken de samenstelling van mineralen.

Mineralen worden in het veld vaak herkend aan hun kristalvorm, hun kleur, hun streepkleur (de kleur die zij afgeven wanneer zij gekrast worden), hun hardheid, hun smeltgedrag, hun associatie met andere mineralen, enzovoort. Deze klassieke macroscopische vorm van herkenning vergt veel ervaring en is niet altijd betrouwbaar. In de geologie is men daarom steeds meer gaan vertrouwen op analyse achteraf van andere optische eigenschappen dan kleur, vooral door polarisatiemicroscopie (lichtmicroscopie met gepolariseerd licht), röntgen-poederdiffractie, röntgenfluorescentiespectrometrie, elektronenstraal-microanalyse (elektronmicroprobe) en atomaire-absorptiespectrometrie. In sommige gevallen wordt infraroodanalyse toegepast.

Onderverdeling

Bestand:Mineralenbeurs.jpg

Mineralenbeurs.

Mineralen worden in Europa doorgaans in negen groepen verdeeld volgens de classificatie van Strunz. In de Verenigde Staten wordt de indeling volgens Dana voornamelijk gebruikt, waarbij mineralen in 78 groepen worden verdeeld. Elke groep uit de classificatie van Strunz omvat elementen of verbindingen met een specifieke structuur:

• De elementen: de natuurlijk voorkomende elementen, nog verder onderverdeeld in
  • De metalen, zoals kwik, zilver, goud, platina, lood, tin, zink, ijzer
  • De niet-metalen, zoals arseen, koolstof, zwavel en antimoon.
• De sulfiden en verwanten
  • sulfiden, zoals pyriet (FeS₂) en cinnaber (HgS)
  • seleniden, zoals bornhardtiet (Co₃Se₄)
  • telluriden, zoals tetradymiet (Bi₂Te₂S)
  • arseniden, zoals saffloriet (CoAs₂)
  • antimoniden, zoals dyskrasiet (Ag₃Sb)
• De halogeniden, verbindingen met halogenen, zoals haliet (keukenzout, NaCl), ferruciet en mendipiet
• De oxiden en hydroxiden, zoals cupriet (Cu₂O), bruciet (Magnesiumhydroxide, Mg(OH)₂), diaspoor (AlO(OH))
• De verbindingen met zuurstof 'in drieomringing', hier bestaat het polyatomisch anion uit een centraal deeltje omringd door drie zuurstofdeeltjes, zoals
  • boraten, met BO₃³⁻
  • nitraten, met NO₃⁻
  • jodaten, met IO₃⁻
• De verbindingen met zuurstof 'in vieromringing' met een element uit groep 6 en 16, hier bestaat het anion uit een centraal deeltje piramidaal omringd door vier zuurstofdeeltjes, zoals
  • sulfaten
  • chromaten
  • wolframaten
  • molybdaten
  • vanadaten
• De verbindingen met zuurstof 'in vieromringing' met een element uit groep 5 en 15, hier bestaat het anion uit een centraal deeltje piramidaal omringd door vier zuurstofdeeltjes, zoals
  • fosfaten
  • arsenaten
• De silicaten, bestaande uit SiO₄-piramiden. Deze piramiden kunnen los voorkomen, in duo's, in kettingvorm, in lagenvorm of driedimensionaal gebonden worden.
• De organische verbindingen, zoals kolen en harsen.

Eigenschappen

• kristalstelsel;
• kristalvorm;
• kleur;
• lichtdoorlaatbaarheid;
• streepkleur;
• glans;
• kleur van de vlam;
• splijting;
• breuk;
• hardheid; zie de Hardheidsschaal van Mohs
• magnetisme; magnetische mineralen zijn magnetiet,
• radioactiviteit; radioactieve mineralen zijn uraniniet of pekblende (UO₂) en thorianiet (ThO₂)
• oplosbaarheid;
• smeltgedrag

Zie ook

• Lijst van mineralen
• Lijst van naar een persoon genoemde mineralen
• International Mineralogical Association
• Nederlandse Lapidaristen Club
• Mineralogische Kring Antwerpen v.z.w.

Boeken over mineralen

• Mineralen Herkennen een praktische handleiding en leerboek mineralogie

Discussielijsten

• mineralogie-discussielijst (e-min) Voor alle vragen over mineralen

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Minerals op Wikimedia Commons.