Maçonnieke kalender

De Vrijmetselaarskalender of maçonnieke kalender is een verzamelbegrip voor diverse kalenders en tijdrekeningen die in gebruik zijn of waren bij de vrijmetselaars; maçon is Frans voor metselaar.

Deze kalenders volgen gewoonlijk het zonnejaar en zijn meestal eenvoudige verschuivingen ten opzichte van de gregoriaanse kalender en de gewone jaartelling. De jaartallen kunnen daarom met een simpele optelling worden omgerekend, waarbij soms rekening moet worden gehouden met een verschoven nieuwjaar. Het maçonnieke jaar begint vaak niet op 1 januari: de meest gangbare startdatum voor een maçonniek jaar is 1 maart, analoog aan de juliaanse kalender, de door Julius Caesar ingevoerde tijdrekening van de Romeinen. Deze datum wordt dan ook aangeduid als maçonniek nieuwjaar. In hedendaagse vermeldingen van de jaartellingen wordt niet altijd een nieuwjaarsdatum of informatiebron gespecificeerd, zodat de status en details onduidelijk blijven.

In communicatie met de buitenwereld gebruiken de vrijmetselaars in de 21e eeuw de gewone gregoriaanse kalender, zodat onduidelijk blijft of de afwijkende tellingen tegenwoordig veel betekenis hebben.

Diverse tijdrekeningen

Welke maçonnieke kalender gebruikt werd, staat vaak aangegeven met een afkorting achter het jaartal.

Anno Lucis

De bekendste vrijmetselaarskalender gebruikt als jaartelling A.L. Anno Lucis – de jaartelling volgens „het jaar van het ware licht” („Jahr des wahren Lichts”). Deze wordt nog gebruikt op diploma’s in de blauwe graden. In deze jaartelling telt men 4000 jaar op bij de gangbare kalender, en het Nederlandse maçonnieke jaar begint op 1 maart. Daardoor wordt een datum volgens A.L. berekend vanaf 1 maart; 1 mei 1998 wordt dan de eerste dag van derde maand van het jaar 5998. Voor de maanden januari en februari moet het jaartal dan uiteraard met één verlaagd worden: 5 januari 2009 wordt dus 5-11-6008 A.L.

In het bijbehorende rituaal staat het hervatten van de maçonnieke werkzaamheden centraal, met onder andere het inrichten van de symbolische tempel.

Door 4000 jaar bij de jaartelling van de gregoriaanse kalender te tellen, ligt het beginpunt van de Anno Lucis-jaartelling dicht bij het jaar 4004 v. Chr., het jaar dat door de Ierse geestelijke James Ussher, aartsbisschop van Armagh, berekend werd als het begin van de schepping. James Usshers berekende data werden als kanttekeningen opgenomen in vele uitgaven van de King James-vertaling.

A.M. (Anno Mundi)

Er zijn ook in het jodendom een het christendom verschillende jaartellingen in gebruik, of in omloop geweest, die terugrekenen tot op de schepping van Adam of van de wereld, en waarop de term Anno Mundi past.

A.D. (Anno Deposition) is een obscure kalender die duizend optelt bij het gregoriaanse jaar. De afkorting A.D. is gemakkelijk te verwarren met de aanduiding AD (Anno Domini) die gangbaar is in Angelsaksische landen. Die aanduiding wordt meestal vóór een jaartal geplaatst, maar erachter komt ook veel voor, dus voor data uit de geschiedenis is er kans op verwarring. Deze kalender is echter slechts in zeer beperkte kring gebruikt.

Andere tellingen zijn A.H. (Anno Hebraico) en A.O. (Anno Ordinis).

De westerse, gewone of christelijke jaartelling, die meestal in combinatie met de gregoriaanse kalender wordt gebruik, kan dit vrijmetselaars worden aangeduid met P.E. (Profane Era) of P.S. (Profane Stijl); profaan is hier de vrijmetselaarsterm voor ’buitenwereld’.

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

• Koninklijke Bibliotheek (Nederland) Nederlandsche vrijmetselaars almanak voor den jare 1818. p.s. Rotterdam, C.R. Hake, ter boekdrukkerij van H. van Munster en zoon, te Amsterdam, [1818]. 8°, 115 p. Bedrukte papieren band, Koninklijke Bibliotheek, Signatuur: T 8412)
• Maçonnieke encyclopedie, zie onder A
• Maçonnieke encyclopedie, zie onder kalender

Kalendersystemen

In gebruik: Armeens • Assyrisch • Bahá'í • Berbers • Chinees • Ethiopisch • Georgisch • Gregoriaans • Hindoe • IJslands • Indiaas • Iraans • Islamitisch • Joods • Juliaans • Koptisch • Liturgisch • Maçonniek • Samaritaans • Thai • Tibetaans Oude kalenders: Attisch • Azteeks • Egyptisch • Georgisch • IJslands • Maya • Macedonisch • Quakers • (Frans) Republikeins • Romeins • Runen • Tabotkalender (rasta) Voorgestelde kalenders of kalenderhervormingen: Darische kalender • Maréchal-kalender • New Earth Calendar • Positivistenkalender • Sovjetisch Kalenderberekening: epacta • cyclus van Meton • gulden getal • indictie • martelaarsboekletter • zondagsletter • zonnecirkel Jaartelling: Ab Urbe Condita • Anno Diocletiani • Anno Mundi (Byzantijns) • Boeddhistisch • Christelijke jaartelling • Olympiade • Seleucidische jaartelling Verwante thema’s: Dionysische Paasperiode • juliaanse dag • oude Nederlandse maandnamen • schrikkeljaar