Magische ring

Magische ringen zijn ring- of cirkelvormige voorwerpen of structuren, waarvan vaak het ontstaan of de werking moeilijk is te verklaren, en waaraan in religies, mythen of verhalen bovennatuurlijke krachten of invloed worden toegeschreven. Het kan daarbij gaan om echte of om fictieve ringen, kringen, wielen of cirkels.

In religies, mythen en verhalen wordt soms verondersteld dat ringen diverse functies hebben of dat ze verborgen krachten hebben. Dergelijke ringen, kringen of cirkels kunnen in verband gebracht worden met magie, occultisme en hermetisme. Magie of toverij is de fictieve kunst van het manipuleren van de werkelijkheid vanuit de gedachte dat men in contact kan treden met het bovennatuurlijke door middel van rituelen en bezweringen. Een van de functies van magie was en is het buitengewone een duiding te geven of om een houvast te bieden in een onzekere wereld. Praktijken die als magisch worden gezien zijn onder meer voorspellen, astrologie, bezweren, hekserij, tovenarij, spiritisme en soms alchemie. Occultisme is een verzamelbegrip voor verschillende praktijken en rituelen die zijn gebaseerd op veronderstelde esoterische, slechts voor ingewijden, geïnitieerden toegankelijke kennis, gericht op de werking en beïnvloeding van transcendente (buitenzintuiglijke, bovennatuurlijke) krachten. Tegenwoordig heeft occultisme vooral betrekking op de diepe geestelijke veronderstelde werkelijkheid die niet kan worden begrepen met het materialistisch ingestelde verstandelijke denken, dat ten grondslag ligt aan de moderne natuurwetenschappen. Hermetiek of hermetisme is de studie en de beoefening van de filosofie en de magie. Het is een belangrijke pijler van de Europese esoterie, met name sinds haar opleving in de renaissance. Astrologie en alchemie zijn er twee belangrijke praktijken van.

Reële ringen

Tot de "werkelijke", niet-fictieve ringen, kringen of cirkels die "magisch" worden genoemd, behoren onder andere megalithische monumenten, heksenkringen, de luchtringen die dolfijnen kunnen maken, rookringen en de ringen van goochelaars. Het woord "magisch" betekent hier "illusoir", waarbij de betekenis, het ontstaan of de functie van het verschijnsel niet op een eenvoudige en voor de hand liggende manier verklaard kan worden.

Stonehenge is een megalithisch monument uit de neolithicum, dat bestaat uit een aarden wal rondom een cirkelvormig arrangement van grote, rudimentair bewerkte, staande stenen en is een van de beroemdste prehistorische locaties op aarde. De functie was mogelijk begraafplaats of gezondheidscentrum. Stonehenge in 1986 toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst van UNESCO, tegelijk met het ovale of ronde hengemonument van Avebury onder de inschrijving Stonehenge, Avebury en bijbehorende plaatsen.

• Afbeeldingen van niet-fictieve ringen
• 

  Plattegrond van Stonehenge.

• 

  De Arbor Low Henge in Engeland, Derbyshire, dateert uit 2500 v.Chr.

• 

  Illusionist met ring en hond

Goochelaars of illusionisten gebruiken ringen en hoepels als attributen bij hun voorstellingen, waarbij door middel van vlugge hand- en vingerbewegingen een bedrieglijk, vaak optisch effect gecreëerd kan worden. Goochelen is de kunst van de illusie, het schijnbaar onmogelijke, waarbij het de bedoeling is dat het de toeschouwers onduidelijk blijft hoe dat effect bereikt wordt. Ook verenigingen van (amateur)goochelaars en illusionisten noemen zich soms "Magische kring" of "Magische ring".

De tovercirkel is een volksdans afkomstig uit Schotland. Het is een "mixer", dat wil zeggen een dans voor paren waarbij steeds na een aantal maten van partner wordt gewisseld.

Amigurimi haakpatronen voor in het rond gehaakte dierfiguurtjes beginnen meestal met een "magische ring" of "verstelbare ring". De magische ring wordt toegepast om voor het begin van het haakwerk een zodanig gesloten cirkel te krijgen dat er geen gaatje komt. "Amigurumi" is een Japanse term.

Een heksenkring is een natuurlijk voorkomende cirkel van paddenstoelen, ontstaan uit de zwamvlok van één individu. De Nederlandse naam is afgeleid uit de gedachte dat heksen op die plek gedanst zouden hebben.

• Afbeeldingen van niet-fictieve ringen
• 

  Een heksenkring van paddenstoelen.

• 

  Een door een witte dolfijn gemaakte "magische" ring.

Hoewel de ringen die dolfijnen kunnen maken "magisch" genoemd worden, zijn ze niet fictief. De magische ringen zijn ringvormige luchtwervelingen in het water, of toroïdale vortices. Hun vorming blijkt niet eenvoudig te verklaren. Vergelijkbare wervelringen kan men ook maken met sigaretten- of sigarenrook.

Religie en mythologie

Meestal hebben magische ringen een symbolische betekenis. In de ring, maar ook in de schijf, het wiel en de klok is impliciet de cirkel aanwezig. Deze symboliseert perfectie, volledigheid en eenheid en heeft geen begin of einde. Ringen met een symbolische betekenis worden vaak een naam aangeduid.

Een shenring is een ring of een ovaal met een raaklijn die in de Egyptische hiërogliefen werd gebruikt om de eindeloze tijd of eeuwigheid aan te duiden. Numeriek betekende het oneindigheid, het al of ook alles. De shenring werd ook als een rond gevouwen touw afgebeeld, waarvan de twee uiteinden elkaar kruisten. De godin Nechbet is wel afgebeeld met een papyrusnerf met een shenring aan het eind als symbool van de tijdmeting. De shenring komt ook in andere culturen voor, zoals de Mesopotamische. Ook de trouwring symboliseert hetzelfde begrip.

In de lering van het Levenswiel of Wiel van het Leven uit het Tibetaans boeddhisme komen diverse boeddhistische concepten samen. Deze worden samen weergegeven in een traditionele schildering, die gebruikt kan worden om het boeddhisme op een grafische manier te onderwijzen.

De Ouroboros is een slang die in zijn eigen staart bijt en zowel de eeuwigheid als de cyclische tijd symboliseert. Het motief van Ouroboros is ook in de literatuur gebruikt, zoals in 1922 in de fantasyroman De Worm Ouroboros door E.R. Eddison.

• Afbeeldingen van mythologische ringen
• 

  De godin Nechbet met twee shenringen op een juweel uit de schat van Toetanchamon.

• 

  Levenswiel uit het Tibetaans boeddhisme.

• 

  Kariatide houdt de Ouroboros vast.

Magische ringen zijn meestal vingerringen in de folklore van elk land waar ringen worden gedragen. Ze geven de drager een verscheidenheid aan vaardigheden, zoals onzichtbaarheid en onsterfelijkheid en ze kunnen wensen vervullen. Soms zijn ze vervloekt, maar vaker worden ze echter gekenmerkt als goede krachten, of een neutraal instrument waarvan de waarde afhankelijk is van de drager.

In de Noorse mythologie komen ringen voor zoals vervloekte ring die werd gewonnen door Sigurd uit de schat van de draak Fafnir. Een ander voorbeeld van een mythologische ring is die van de in een waterval levende dwerg Andvari die volgens de Noordse mythologie de gedaante van een vis heeft en veel rijkdommen vergaart.

• Afbeeldingen van ringen uit de Noordse mythologie
• 

  "Brynhild, Sigurd en de Ringen" Faroe postzegel met een afbeelding van magische ringen uit de Noordse mythologie.

• 

  Andvari met de ring
  op een runensteen in het Zweedse landschap Uppland.

• 

  De goden kijken toe hoe de dwergen Mjollnir smeden. Draupnir ligt op de tafel tussen andere attributen.

Draupnir is een gouden armring (torque), die in het bezit was van Noordse oppergod Odin. Deze ring was een bron van eindeloze weelde, want elke negende ochtend scheidde hij acht nieuwe gouden ringen af, net zoals hijzelf. Draupnir werd gesmeed door de dwergenbroers Brokkr en Eitri (of Sindri). Deze ring werd door de dwergen gemaakt als een van drie speciale giften voor de goden, waaronder ook Mjollnir de hamer van Thor en Gullinbursti.

Ook uit de klassieke oudheid dateren vroege verhalen over magische ringen. Plato vertelt in het tweede boek van De Staat een verhaal over de ring van Gyges of Gyges' ring. Dat is een mythisch en magisch artefact waar de Griekse filosoof Plato over vertelt in het tweede boek van zijn Staat (2.359a-2.360d). Wie de ring bezat kon als hij dat wilde onzichtbaar worden. De Lydische herder Gyges vond deze ring, ging naar de koning van zijn land, verleidde diens vrouw en vermoordde hem om zelf koning te worden.

Verhalen

Aladin en de wonderlamp is een zeer bekende vertelling uit Duizend-en-een-nacht. Aladin moet op een dag met een tovenaar uit Afrika, die zich voordoet als zijn oom, op reis gaan naar de woestijn. Daar laat de tovenaar Aladin afdalen in een grot om een lamp op te halen. Aladin neemt onderweg in de grot tegen het bevel van zijn oom in zoveel schatten mee, waardoor hij bijna niet omhoog kan komen. De tovenaar is zo kwaad dat hij de grot dicht smijt, maar Aladin had van de tovenaar een toverring te leen gekregen. Op het moment dat hij eraan draait komt er een geest uit, die zijn wensen vervult.

In De Worm Ouroboros, een door E.R. Eddison geschreven epische fantasyroman, heeft de magische ring van koning Gorice XI een afbeelding van de Ouroboros, waarnaar de titel van het boek verwijst. De Ouroboros is de slang die in zijn eigen staart bijt en de cyclische aard van de natuur symboliseert, het eeuwige terugkeren en de eenheid van alles. Als de koning omkomt bij een tweegevecht, reïncarneert hij tot de nog machtigere nieuwe koning Gorice XII en begint de geschiedenis van voren af aan.

De Ene Ring (kopie).

In werken van J.R.R. Tolkien, onder andere in De Hobbit, In de Ban van de Ring en de Silmarillion is Ene Ring de door Sauron gemaakte een fictieve veelzijdige ring. Sauron is dienaar van Morgoth, de belichaming van het kwaad. Sauron had een deel van zijn geest over laten gaan in de Ene Ring. Deze ring maakt de drager onzichtbaar, zorgt ervoor dat de bezitter niet veroudert, geeft de drager contact met een soort tweede laag van de wereld en oefent een verslavende aantrekkingskracht uit op de drager, waardoor deze hem voor zichzelf wil houden. Naast de Ene Ring is er ook sprake van 19 andere magische maar minder machtige ringen. De Gordel van Melian, beschreven in de Silmarillion, is een magische barrière rond het rijk Doriath, die is aangelegd door de Maia Melian (echtgenote van de Elfenkoning Thingol). Deze barrière zorgde ervoor dat ongewenste personen de stad niet konden bereiken. Na de dood van haar echtgenoot Thingol vertrok Melian weg uit Midden-aarde naar de woonplaats van de Valar, om daar te treuren over de dood van Thingol. Met haar vertrek verdween ook de bescherming van haar rijk, en niet veel later werd Doriath vernietigd.

In een zevendelige kinderboekenserie De Kronieken van Narnia van C.S. Lewis komen verschillende keren fictieve, magische ringen voor. De ring in Het neefje van de tovenaar kan Andreas Ketterley laten reizen naar andere werelden, of de de gekleurde ringen van oom Andreas uit Het neefje van de tovenaar kunnen laten reizen naar onbekende locaties: met de groene magische ring van oom Andreas in het verhaal Woud tussen de Werelden kun je in de andere werelden komen via met planten en bomen omringde poeltjes. Digory begraaft een klokhuis met magische ringen van zijn oom. Uit de appel groeit een appelboom, uit het hout waarvan later een kleerkast met magische eigenschappen wordt gemaakt. Deze kleerkast speelt in het verhaal Het betoverde land achter de kleerkast een belangrijke rol, doordat hij reizen mogelijk maakt naar een fictief land.

In de Bommelsaga beschrijft Marten Toonder veel occulte en magische zaken. "Het sleutelwoord is 'magie' - het werken met krachten die sluimeren in de binnenwereld en buitenwereld - binnen de natuur van de mens en in de natuur om hem heen." en "De ware kunstenaar (m/v) maakt zichtbaar, hoorbaar, tastbaar wat we nooit eerder zagen, hoorden of voelden en hij doet dat met zoveel vakmanschap, dat onze emoties daardoor worden beïnvloed." Daarnaast zijn magiërs daartoe in staat.

• In Heer Bommel en de waarde-ring maakt de magister Hokus Pas als dank voor zijn redding van de banjervogel een afdruk van een ring bij Tom Poes en Heer Bommel op een chakrapunt (chakra, van Sanskriet cakram, betekent cirkel of wiel).
• In Heer Bommel en de Pikkinring zorgt een ring ervoor, dat men alles verkrijgt, wat men zich van een ander wenst. Bommel kan de ring slechts kwijtraken als de ambtenaar eerste klasse Dorknoper deze overneemt.
• In Heer Bommel en de wilde wagen is het magische wiel van de wagen de ring. Het wiel is door magister Hokus Pas voorzien van de tekens van de dierenriem. De wilde wagen kan men zien als een metafoor voor de levensreis
• De kring van bomen in Heer Bommel en de zelfkant zorgt ervoor dat het geweten van de persoon wordt afgesplitst. Als magister Hokus Pas door de boomkring loopt, blijkt een zeer klein gewetentje te hebben, dat hem hinderlijk volgt. Wammes Waggel bewijst, net als Pee Pastinakel, een elementaal te zijn, omdat hij zonder schadelijke gevolgen door de magische boomkring kan lopen.

Zie ook

• Nederlandse Magische Unie
• King's Quest I: Quest for the Crown (1983)
• Coop uit de serie Charmed (in de aflevering "Lost and Bound" van 31 januari 2002)
• Kamen Rider Wizard (2012)
• Graancirkel
• Magisch vierkant

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties Literatuur Eddison, E.R. (1976) De Worm Ouroboros. Bert Bakker. Amsterdam. Philip, N. (2001) Mythen & legenden. The House of Books. Vianen. Tolkien, J.R.R. (1966) In de Ban van de Ring. Het Spectrum. Utrecht / Antwerpen. Tolkien, J.R.R. (1971) De Hobbit. Prisma-Boeken 529. Het Spectrum. Utrecht / Antwerpen. Tolkien, J.R.R. (1978) De Silmarillion. Het Spectrum. Utrecht / Antwerpen. Tresidder, J. (2000) Symbolen en hun betekenis. The House of Books. Vianen. Venerius, Willem (2007) Heer Bommel en het para-abnormale. Over de magie in de Bommelsaga. Synthese. Den Haag   Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)