Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Lijst van Engelse leenwoorden in het Nederlands met Nederlandse alternatieven: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lijst_van_Engelse_leenwoorden_in_het_Nederlands_met_Nederlandse_alternatieven&diff=cur&oldid=45425575 29 nov 2015 Melsaran 11 mei 2007)
 
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lijst_van_Engelse_leenwoorden_in_het_Nederlands_met_Nederlandse_alternatieven&oldid=45756415)
 
Regel 1: Regel 1:
Hieronder staan voorbeelden van Engelse [[leenwoord]]en waar [[Nederlands]]talige alternatieven voor zijn. Zelden is de betekenis exact hetzelfde. Dit is een verschijnsel dat veel voorkomt bij leenwoorden: ze worden vaak in een iets andere context of [[Register (taalkunde)|register]] gebruikt of leggen een iets andere nadruk dan het Nederlandse alternatief, maar ze voorzien daarmee kennelijk in een bestaande behoefte.
Hieronder staan voorbeelden van '''Engelse [[leenwoord]]en in het Nederlands waar alternatieven voor zijn''' die niet aan het Engels zijn ontleend. Zelden is de betekenis exact hetzelfde. Dit is een verschijnsel dat veel voorkomt bij leenwoorden: ze worden vaak in een iets andere context of [[Register (taalkunde)|register]] gebruikt of leggen een iets andere nadruk dan het Nederlandse alternatief, maar ze voorzien daarmee kennelijk in een bestaande behoefte.


==Leenwoorden in de woordenschat==
==Leenwoorden in de woordenschat==
Zowel het gebruik van leenwoorden als het gebruik van Nederlandse alternatieven ter vervanging van deze leenwoorden is omstreden. Met name het gebruik van leenwoorden voor zaken waar Nederlandse alternatieven voor bestaan, wordt door vele sprekers afgekeurd. Minder gangbare alternatieven zoals ''botsballon'' kunnen daarentegen een geforceerde indruk maken en worden daarom door veel taalgebruikers onbenut gelaten. Ook als 'Nederlands' beschouwde alternatieven zijn soms zelf weer leenwoorden uit een andere taal, zoals ''imago'' (Latijn), ''post'' en ''reclame'' (Frans).
Zowel het gebruik van leenwoorden als het gebruik van Nederlandse alternatieven ter vervanging van deze leenwoorden is omstreden. Met name het gebruik van leenwoorden voor zaken waar Nederlandse alternatieven voor bestaan, wordt door vele sprekers afgekeurd. Minder gangbare alternatieven zoals ''botsballon'' en ''webstek'' kunnen daarentegen een geforceerde indruk maken en worden daarom door veel taalgebruikers onbenut gelaten. Ook als 'Nederlands' beschouwde alternatieven zijn soms zelf weer leenwoorden uit een andere taal, zoals ''imago'' (Latijn), ''post'' en ''reclame'' (Frans).


De Nederlandse woordenschat taal bestaat voor een belangrijk deel uit leenwoorden.<ref>Een steekproef (Nicoline van der Sijs, ''Groot leenwoordenboek'', Utrecht/Antwerpen 2005) kwam tot 30% van de woordenschat, maar de schattingen lopen zeer uiteen en zijn onder meer afhankelijk van de definitie van het begrip "woord" en van het bestudeerde taalmateriaal.</ref> Woorden als ''sorry'', ''baby'' en ''e-mail'' zijn in het Nederlands (en in andere talen) ingeburgerd.
De Nederlandse woordenschat taal bestaat voor een belangrijk deel uit leenwoorden.<ref>Een steekproef (Nicoline van der Sijs, ''Groot leenwoordenboek'', Utrecht/Antwerpen 2005) kwam tot 30% van de woordenschat, maar de schattingen lopen zeer uiteen en zijn onder meer afhankelijk van de definitie van het begrip "woord" en van het bestudeerde taalmateriaal.</ref> Woorden als ''sorry'', ''baby'' en ''e-mail'' zijn in het Nederlands (en in andere talen) ingeburgerd.
Regel 13: Regel 13:
Ontlening beperkt zich niet tot de woordenschat, maar valt ook op andere taalniveaus waar te nemen, en komt in vrijwel alle bekende talen voor. De motieven voor ontlening kunnen divers zijn, en behoren tot het studiegebied van de [[sociolinguïstiek]]. Taalkundigen<ref>Van der Sijs, a.w.</ref> wijzen erop dat verzet tegen ontlening regelmatig eerder politiek dan taalkundig gemotiveerd is, en dat leenwoorden vaak even makkelijk weer in onbruik raken. Dit neemt niet weg dat in het Nederlands taalgebied - in Nederland sterker dan in België - eind 20e, begin 21e eeuw een zekere neiging bestaat Nederlandse woorden te vervangen door Engelse.
Ontlening beperkt zich niet tot de woordenschat, maar valt ook op andere taalniveaus waar te nemen, en komt in vrijwel alle bekende talen voor. De motieven voor ontlening kunnen divers zijn, en behoren tot het studiegebied van de [[sociolinguïstiek]]. Taalkundigen<ref>Van der Sijs, a.w.</ref> wijzen erop dat verzet tegen ontlening regelmatig eerder politiek dan taalkundig gemotiveerd is, en dat leenwoorden vaak even makkelijk weer in onbruik raken. Dit neemt niet weg dat in het Nederlands taalgebied - in Nederland sterker dan in België - eind 20e, begin 21e eeuw een zekere neiging bestaat Nederlandse woorden te vervangen door Engelse.


De naamgeving voor kinderen is aan een vergelijkbare ontwikkeling onderhevig. Er is een verschuiving weg van wat als een conventionele Nederlandse naam kan worden beschouwd.<ref>[http://www.meertens.knaw.nl/voornamen/populair.html Populaire voornamen in het recente verleden], KNAW/Meertens instituut</ref> Namen als ''Jan'', ''Jaap'' of ''Kees'' worden doorgaans gezien als 'echt' Nederlandse of "oer-Hollandse" namen. Tegenwoordig komen deze namen steeds minder voor. Toch valt dit niet alleen aan vreemde taalinvloeden te "wijten": voornamen zijn altijd aan mode onderhevig (zo is een veelgekozen naam in het begin van de 21e eeuw ''Lars''; geen ontlening uit het Engels, maar uit het Scandinavisch), en ten tweede waren ook ''Jan'', ''Jaap'' en ''Kees'' zelf ooit leenwoorden.<ref>Aan de niet-verkorte vormen is dit gemakkelijker te zien: ''Johannes, Jacobus, Cornelius''.</ref>
De naamgeving voor kinderen is aan een vergelijkbare ontwikkeling onderhevig. Er is een verschuiving weg van wat als een conventionele Nederlandse naam kan worden beschouwd.<ref>[http://www.meertens.knaw.nl/voornamen/populair.html Populaire voornamen in het recente verleden], KNAW/Meertens instituut</ref> Namen als ''Jan'', ''Jaap'' of ''Kees'' worden doorgaans gezien als 'echt' Nederlandse of "oer-Hollandse" namen. Tegenwoordig komen deze namen steeds minder voor. Toch valt dit niet alleen aan vreemde taalinvloeden te "wijten": voornamen zijn altijd aan mode onderhevig (zo is een veel gekozen naam in het begin van de 21e eeuw ''Lars''; geen ontlening uit het Engels, maar uit het Scandinavisch), en ten tweede waren ook ''Jan'', ''Jaap'' en ''Kees'' zelf ooit leenwoorden.<ref>Aan de niet-verkorte vormen is dit gemakkelijker te zien: ''Johannes, Jacobus, Cornelius''.</ref>


== Tabel met voorbeelden ==
== Voorbeelden ==
=== Engelse leenwoorden met een gangbaar alternatief ===
{| class="wikitable sortable"
{| class="wikitable sortable"
! Gangbaar Nederlands !! Leenwoord
! Leenwoord !! Nederlands
|-
|-
|onzin || bullshit ([[pejoratief]])
|bullshit ([[pejoratief]]) || onzin
|-
|-
|[[Imago (reputatie)|imago]] || image
|image || [[Imago (reputatie)|imago]]
|-
|-
|[[reclame|reclameboodschap]] || commercial
|commercial || [[reclame|reclameboodschap]]
|-
|-
|pauze, onderbreking || break
|break || pauze, onderbreking
|-
|-
|meerkeuzevraag || multiplechoicevraag
|multiplechoicevraag || meerkeuzevraag
|-
|-
|oppas || babysit(ter)
|babysit(ter) || oppas
|-
|-
|[[tijdschrift]], blad || magazine
|magazine || [[tijdschrift]], blad
|-
|-
|ontwerp, vormgeving || design
|design || ontwerp, vormgeving
|-
|-
|[[wachtwoord]] || password of paswoord
|password of paswoord || wachtwoord
|-
|-
|verslaggever || reporter
|reporter || verslaggever
|-
|-
|blikvanger || eyecatcher
|eyecatcher || blikvanger
|-
|-
|beroemdheid || celebrity
|celebrity || beroemdheid
|-
|-
|vergadering || meeting
|meeting || vergadering
|-
|-
|[[terugkoppeling]] || feedback
|feedback || [[terugkoppeling]]
|-
|-
|verkoop, uitverkoop || sale
|sale || verkoop, uitverkoop
|-
|-
|leden van koninklijk huis || royalty
|royalty || lid van koninklijk huis
|-
|-
|koppelaar (relatie) || matchmaker
|matchmaker || koppelaar (relatie)
|-
|-
|overeenkomst / overeenkomen(d) (specimen e.d.) || match / matchen(d)
|match / matchen(d) || overeenkomst / overeenkomen(d)
|-
|-
|wedstrijd || match
|match || wedstrijd
|-
|-
|[[lijfwacht]] || bodyguard
|bodyguard || [[lijfwacht]]
|-
|-
|[[praatprogramma]] || talk show
|talkshow || [[praatprogramma]]
|-
|-
|(zakelijke) overeenkomst || deal
|deal || (zakelijke) overeenkomst
|-
|-
|afspraakje || date
|date || afspraakje
|-
|-
|alleenstaand || single
|single || alleenstaand
|-
|-
|snufje (nieuwigheid), hebbeding || gadget
|gadget || [[hebbeding]], snufje (nieuwigheid)
|-
|-
|uitbesteden / uitbesteding || outsourcen / outsourcing
|outsourcen / outsourcing || uitbesteden / uitbesteding
|-
|-
|bemiddeling || mediation
|mediation || [[conflictbemiddeling]]
|-
|-
|kinderen || kids
|kids || kinderen
|-
|-
|verplichting, betrokkenheid || commitment
|commitment || verplichting, betrokkenheid
|-
|-
|sabbatjaar || [[sabbatical]]
|[[sabbatical]] || sabbatsjaar
|-
|-
|[[intensieve zorg|intensieve zorg(en)]] || intensive care
|intensive care || [[intensieve zorg]]
|}
|}


=== Engelse leenwoorden voor functieaanduidingen ===
{| class="wikitable sortable"
{| class="wikitable sortable"
!Functietitels !! Leenwoord
!Leenwoord !! Functieaanduiding(en)
|-
|-
|personeelschef, personeelsdirecteur || [[Humanresourcesmanagement|human resource manager]]
|[[Humanresourcesmanagement|human resource manager]] || personeelschef, personeelsdirecteur
|-
|-
|medewerker loonadministratie || payroll assistant
|payroll assistant || medewerker loonadministratie
|-
|-
|algemeen directeur, [[bestuursvoorzitter]] || chief executive officer
|chief executive officer || algemeen directeur, [[bestuursvoorzitter]]
|-
|-
|[[financieel directeur]], financieel bestuurder || chief financial officer
|chief financial officer || [[financieel directeur]], financieel bestuurder
|}
|}


=== Engelse leenwoorden met een minder gangbaar alternatief ===
{| class="wikitable sortable"
{| class="wikitable sortable"
! Minder gangbaar !! Leenwoord
! Leenwoord !! Minder gangbaar
|-
|-
|klimaatregeling|| [[airconditioning]]
|[[airconditioning]] || klimaatregeling
|-
|-
|luchtkussen, botsballon || [[airbag]]
|[[airbag]] || luchtkussen, botsballon
|-
|-
|rekenaar, rekenkast || [[computer]]
|[[computer]] || rekenaar, rekenkast
|-
|-
|koppeling (op een website) || [[hyperlink|link]]
|[[hyperlink|link]] || koppeling (internet)
|-
|-
|databank || [[database]]
|[[database]] || databank
|-
|-
|slepen (en neerzetten) || drag-and-drop
|drag-and-drop || slepen (en neerzetten)
|-
|-
|verklaring (uitspraak) || statement
|statement || verklaring (uitspraak)
|-
|-
|(bedrijfs)leider, chef, verantwoordelijke || [[manager]]
|[[manager]] || (bedrijfs)leider, chef, verantwoordelijke
|}
|}


=== Engelse leenwoorden met een in Van Dale vermeld alternatief ===<!-- Is dit zinvol om apart te vermelden? -->
{| class="wikitable sortable"
{| class="wikitable sortable"
! Vermeld in Van Dale !! Nederengels
! Nederengels || Vermeld in Van Dale
|-
|-
|[[@|apenstaartje]], slinger-a, amfoor || at (@)
|[[@|at]] (@) || apenstaartje, slinger-a
|-
|-
|webstek || [[website]]
|[[website]] || webstek
|-
|-
|e-post || [[e-mail]]
|[[e-mail]] || e-post
|-
|-
|luchtkussenvaartuig || [[hovercraft]]
|[[hovercraft]] || luchtkussenvaartuig
|}
|}


{| class="wikitable sortable"
{{Bron|bronvermelding= {{References}} {{Wikidata|}}}}  
! Nieuw !! Nederengels
|-
|snelheidsregeling{{Bron?||2015|08|04}}, tempomaat{{Bron?||2015|08|04}} || [[cruisecontrol]]
|-
|klimo{{Bron?||2015|08|04}}(afk.: klimaatregeling) || airconditioning/airco
|-
|braai{{Bron?||2015|08|04}} (uit het [[Afrikaans]]) || [[barbecue]]
|-
|plofzak {{Bron?||2015|08|04}}(komische variant) || [[airbag]]
|-
|luxevaart{{Bron?||2015|08|04}} || cruise
|-
|wasbordje{{Bron?||2015|08|04}} || sixpack
|}
 
==Noten==
{{References}}


[[Categorie:Taallijsten|Engelse leenwoorden]]
[[Categorie:Taallijst|Engelse leenwoorden]]
[[Categorie:Engels]]
[[Categorie:Engels]]
[[Categorie:Stijlfout]]

Huidige versie van 28 jan 2016 om 12:29

Hieronder staan voorbeelden van Engelse leenwoorden in het Nederlands waar alternatieven voor zijn die niet aan het Engels zijn ontleend. Zelden is de betekenis exact hetzelfde. Dit is een verschijnsel dat veel voorkomt bij leenwoorden: ze worden vaak in een iets andere context of register gebruikt of leggen een iets andere nadruk dan het Nederlandse alternatief, maar ze voorzien daarmee kennelijk in een bestaande behoefte.

Leenwoorden in de woordenschat

Zowel het gebruik van leenwoorden als het gebruik van Nederlandse alternatieven ter vervanging van deze leenwoorden is omstreden. Met name het gebruik van leenwoorden voor zaken waar Nederlandse alternatieven voor bestaan, wordt door vele sprekers afgekeurd. Minder gangbare alternatieven zoals botsballon en webstek kunnen daarentegen een geforceerde indruk maken en worden daarom door veel taalgebruikers onbenut gelaten. Ook als 'Nederlands' beschouwde alternatieven zijn soms zelf weer leenwoorden uit een andere taal, zoals imago (Latijn), post en reclame (Frans).

De Nederlandse woordenschat taal bestaat voor een belangrijk deel uit leenwoorden.[1] Woorden als sorry, baby en e-mail zijn in het Nederlands (en in andere talen) ingeburgerd.

Een deel van de leenwoorden verdwijnt spontaan, doordat er bij grootschalig gebruik Nederlandse benamingen voor ontstaan waardoor het oorspronkelijke leenwoord minder gangbaar wordt. Enkele voorbeelden: wat eerst een calculator genoemd werd, heet nu een rekenmachine, en in plaats van het initieel gebruikte word processor wordt nu tekstverwerker gebruikt.

Lenende talen

In het Nederlandse taalgebied is het Frans eeuwenlang de dominante leentaal geweest. In de negentiende eeuw kwam het Duits op in die rol, om vooral na de Tweede Wereldoorlog plaats in te ruimen voor het Engels.

Ontlening beperkt zich niet tot de woordenschat, maar valt ook op andere taalniveaus waar te nemen, en komt in vrijwel alle bekende talen voor. De motieven voor ontlening kunnen divers zijn, en behoren tot het studiegebied van de sociolinguïstiek. Taalkundigen[2] wijzen erop dat verzet tegen ontlening regelmatig eerder politiek dan taalkundig gemotiveerd is, en dat leenwoorden vaak even makkelijk weer in onbruik raken. Dit neemt niet weg dat in het Nederlands taalgebied - in Nederland sterker dan in België - eind 20e, begin 21e eeuw een zekere neiging bestaat Nederlandse woorden te vervangen door Engelse.

De naamgeving voor kinderen is aan een vergelijkbare ontwikkeling onderhevig. Er is een verschuiving weg van wat als een conventionele Nederlandse naam kan worden beschouwd.[3] Namen als Jan, Jaap of Kees worden doorgaans gezien als 'echt' Nederlandse of "oer-Hollandse" namen. Tegenwoordig komen deze namen steeds minder voor. Toch valt dit niet alleen aan vreemde taalinvloeden te "wijten": voornamen zijn altijd aan mode onderhevig (zo is een veel gekozen naam in het begin van de 21e eeuw Lars; geen ontlening uit het Engels, maar uit het Scandinavisch), en ten tweede waren ook Jan, Jaap en Kees zelf ooit leenwoorden.[4]

Voorbeelden

Engelse leenwoorden met een gangbaar alternatief

Leenwoord Nederlands
bullshit (pejoratief) onzin
image imago
commercial reclameboodschap
break pauze, onderbreking
multiplechoicevraag meerkeuzevraag
babysit(ter) oppas
magazine tijdschrift, blad
design ontwerp, vormgeving
password of paswoord wachtwoord
reporter verslaggever
eyecatcher blikvanger
celebrity beroemdheid
meeting vergadering
feedback terugkoppeling
sale verkoop, uitverkoop
royalty lid van koninklijk huis
matchmaker koppelaar (relatie)
match / matchen(d) overeenkomst / overeenkomen(d)
match wedstrijd
bodyguard lijfwacht
talkshow praatprogramma
deal (zakelijke) overeenkomst
date afspraakje
single alleenstaand
gadget hebbeding, snufje (nieuwigheid)
outsourcen / outsourcing uitbesteden / uitbesteding
mediation conflictbemiddeling
kids kinderen
commitment verplichting, betrokkenheid
sabbatical sabbatsjaar
intensive care intensieve zorg

Engelse leenwoorden voor functieaanduidingen

Leenwoord Functieaanduiding(en)
human resource manager personeelschef, personeelsdirecteur
payroll assistant medewerker loonadministratie
chief executive officer algemeen directeur, bestuursvoorzitter
chief financial officer financieel directeur, financieel bestuurder

Engelse leenwoorden met een minder gangbaar alternatief

Leenwoord Minder gangbaar
airconditioning klimaatregeling
airbag luchtkussen, botsballon
computer rekenaar, rekenkast
link koppeling (internet)
database databank
drag-and-drop slepen (en neerzetten)
statement verklaring (uitspraak)
manager (bedrijfs)leider, chef, verantwoordelijke

Engelse leenwoorden met een in Van Dale vermeld alternatief

Nederengels Vermeld in Van Dale
at (@) apenstaartje, slinger-a
website webstek
e-mail e-post
hovercraft luchtkussenvaartuig

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

  1. º Een steekproef (Nicoline van der Sijs, Groot leenwoordenboek, Utrecht/Antwerpen 2005) kwam tot 30% van de woordenschat, maar de schattingen lopen zeer uiteen en zijn onder meer afhankelijk van de definitie van het begrip "woord" en van het bestudeerde taalmateriaal.
  2. º Van der Sijs, a.w.
  3. º Populaire voornamen in het recente verleden, KNAW/Meertens instituut
  4. º Aan de niet-verkorte vormen is dit gemakkelijker te zien: Johannes, Jacobus, Cornelius.
rel=nofollow
Zoek op Wikidata
rel=nofollow
rel=nofollow
Overgenomen van "http://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Lijst_van_Engelse_leenwoorden_in_het_Nederlands_met_Nederlandse_alternatieven&oldid=187240"