Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Leander van Eß: verschil tussen versies
k (Mendelo heeft pagina Leander van Ess hernoemd naar Leander van Eß) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 2: | Regel 2: | ||
==Leven== | ==Leven== | ||
Van Eß ging naar school aan het Gymnasium Marianum in Warburg. In 1790 ging hij in het [[benedictijn]]enklooster in Marienmünster bij Paderborn, waar hij de kloosternaam Leander aannam. In 1796 werd hij tot priester gewijd. Nadat het klooster in 1802 werd gesloten, verhuisde hij naar Schwalenberg (Lippe) en werd daar pastoor. Vanaf 1812 was hij hoogleraar aan de universiteit van Marburg, een mededirecteur van het plaatselijke seminarie voor leraren en pastoor van de parochie van Marburg. Hij nam in 1822 ontslag uit al zijn ambten en vestigde zich als privé-geleerde in Darmstadt | Van Eß ging naar school aan het Gymnasium Marianum in Warburg. In 1790 ging hij in het [[benedictijn]]enklooster in Marienmünster bij Paderborn, waar hij de kloosternaam Leander aannam. In 1796 werd hij tot priester gewijd. Nadat het klooster in 1802 werd gesloten, verhuisde hij naar Schwalenberg (Lippe) en werd daar pastoor. Vanaf 1812 was hij hoogleraar aan de universiteit van Marburg, een mededirecteur van het plaatselijke seminarie voor leraren en pastoor van de parochie van Marburg. Hij nam in 1822 ontslag uit al zijn ambten en vestigde zich als privé-geleerde in Darmstadt, een overwegend protestantse stad. Hij verzamelde op grote schaal manuscripten en oude gedrukte boeken. Hij werkte vooral aan een Duitse bijbelvertaling en de verspreiding van de Bijbel onder het volu, met de steunvan het [[Brits en Buitenlands Bijbelgenootschap]]. Hij was zoeen voorloper was van de katholieke Bijbelbeweging van de 19e eeuw. | ||
Leander van Eß vertaalde hij het Nieuwe Testament, met enige medewerking van zijn neef Karl van Eß, eveneens een voormalig benedictijn. Het werd uitgegeven in 1807 in Braunschweig toen hij nog pastoor was. De tekstuele basis voor deze vertaling was de [[Vulgaat]]; een uitgebreid voetnotenapparaat wees op verschillen met de Griekse tekst. In 1827 werkte Leander van Eß aan een eigen Bijbeluitgave, een combinatie van de Complutenzische Polyglot en de Griekse tekst van [[Desiderius Erasmus|Erasmus]]. | |||
Tussen 1807 en 1821 keurden verschillende bisdommen en theologische faculteiten de vertaling. Omdat Van Eß in het openbaar persoonlijke meningen over leerstellingen van de Katholieke Kerk had geventileerd, werd zijn vertaling van het Nieuwe Testament op 19 december 1821 op de [[Index librorum prohibitorum]] geplaatst. Nadat de vertaling op verschillende plaatsen was aangepast, verklaarde de katholieke theologische faculteit van de universiteit van Tübingen in 1822 dat de vertaling conform was met de leer van de Katholieke Kerk en beval de nieuwe uitgaven ter goedkeuring aan. In 1826 werd dit ook bevestigd door de diocesane administratie<!--vicariaat-generaal--> te Bruchsal. | Tussen 1807 en 1821 keurden verschillende bisdommen en theologische faculteiten de vertaling. Omdat Van Eß in het openbaar persoonlijke meningen over leerstellingen van de Katholieke Kerk had geventileerd, werd zijn vertaling van het Nieuwe Testament op 19 december 1821 op de [[Index librorum prohibitorum]] geplaatst. Nadat de vertaling op verschillende plaatsen was aangepast, verklaarde de katholieke theologische faculteit van de universiteit van Tübingen in 1822 dat de vertaling conform was met de leer van de Katholieke Kerk en beval de nieuwe uitgaven ter goedkeuring aan. In 1826 werd dit ook bevestigd door de diocesane administratie<!--vicariaat-generaal--> te Bruchsal. | ||
| Regel 11: | Regel 11: | ||
Hiervan verscheen een eerste deel in 1822 en een tweede deel in 1836. Samen met [[Heinrich Joseph Wetzer]] publiceerde hij in 1840 eindelijk een driedelige volledige uitgave van zijn werk. Door de vertaling uit het Hebreeuws volgt de nummering van de psalmen de indeling van [[Robert Estiennes]], en verschilt dus van die van de Vulgaat en andere vroege katholieke bijbelvertalingen. Een ander bijzonder kenmerk van de vroege edities is het doorlopende [[tetragrammaton|tetragram]] in de vorm [[JHWH|Jehova]]. | Hiervan verscheen een eerste deel in 1822 en een tweede deel in 1836. Samen met [[Heinrich Joseph Wetzer]] publiceerde hij in 1840 eindelijk een driedelige volledige uitgave van zijn werk. Door de vertaling uit het Hebreeuws volgt de nummering van de psalmen de indeling van [[Robert Estiennes]], en verschilt dus van die van de Vulgaat en andere vroege katholieke bijbelvertalingen. Een ander bijzonder kenmerk van de vroege edities is het doorlopende [[tetragrammaton|tetragram]] in de vorm [[JHWH|Jehova]]. | ||
Vanaf 1835 woonde hij in een boerderij in Alzey. | |||
==Erkenningen== | ==Erkenningen== | ||
| Regel 18: | Regel 20: | ||
* [http://www.bibelarchiv-vegelahn.de/bibel_e.html#Ess_Leander_van Bijbeluitgaven en biografie van Leander van Eß] | * [http://www.bibelarchiv-vegelahn.de/bibel_e.html#Ess_Leander_van Bijbeluitgaven en biografie van Leander van Eß] | ||
* [http://archiv.twoday.net/stories/235476976/ Index van Van Eß’ collecties] | * [http://archiv.twoday.net/stories/235476976/ Index van Van Eß’ collecties] | ||
* {{en}} Milton McC. Gatch, Leander van Ess | * {{en}} Milton McC. Gatch, ''Leander van Ess'', http://www.miltongatch.us/leander_van_ess.html | ||
{{authority control|TYPE=p|GND=11943881X|LCCN=no/92/13806|VIAF=34580474 |Wikidata=Q1810643}} | {{authority control|TYPE=p|GND=11943881X|LCCN=no/92/13806|VIAF=34580474 |Wikidata=Q1810643}} | ||
{{DEFAULTSORT:Ess, Leander van}} | {{DEFAULTSORT:Ess, Leander van}} | ||
[[Categorie: Duits rooms-katholiek priester]] | [[Categorie: Duits rooms-katholiek priester]] | ||
[[Categorie: benedictijn]] | |||
[[Categorie: Bijbelvertaler naar het Duits]] | [[Categorie: Bijbelvertaler naar het Duits]] | ||
[[Categorie: Duits hoogleraar]] | [[Categorie: Duits hoogleraar]] | ||
Versie van 30 jan 2019 05:02
Leander van Eß (burgerlijke naam Johann Heinrich van Eß; Warburg in het Prinsdom Paderborn, 15 februari 1772 – Affolterbach, Odenwald, 13 oktober 1847) was een katholiek theoloog en auteur van een vertaling van de Bijbel in het Duits.
Leven
Van Eß ging naar school aan het Gymnasium Marianum in Warburg. In 1790 ging hij in het benedictijnenklooster in Marienmünster bij Paderborn, waar hij de kloosternaam Leander aannam. In 1796 werd hij tot priester gewijd. Nadat het klooster in 1802 werd gesloten, verhuisde hij naar Schwalenberg (Lippe) en werd daar pastoor. Vanaf 1812 was hij hoogleraar aan de universiteit van Marburg, een mededirecteur van het plaatselijke seminarie voor leraren en pastoor van de parochie van Marburg. Hij nam in 1822 ontslag uit al zijn ambten en vestigde zich als privé-geleerde in Darmstadt, een overwegend protestantse stad. Hij verzamelde op grote schaal manuscripten en oude gedrukte boeken. Hij werkte vooral aan een Duitse bijbelvertaling en de verspreiding van de Bijbel onder het volu, met de steunvan het Brits en Buitenlands Bijbelgenootschap. Hij was zoeen voorloper was van de katholieke Bijbelbeweging van de 19e eeuw.
Leander van Eß vertaalde hij het Nieuwe Testament, met enige medewerking van zijn neef Karl van Eß, eveneens een voormalig benedictijn. Het werd uitgegeven in 1807 in Braunschweig toen hij nog pastoor was. De tekstuele basis voor deze vertaling was de Vulgaat; een uitgebreid voetnotenapparaat wees op verschillen met de Griekse tekst. In 1827 werkte Leander van Eß aan een eigen Bijbeluitgave, een combinatie van de Complutenzische Polyglot en de Griekse tekst van Erasmus.
Tussen 1807 en 1821 keurden verschillende bisdommen en theologische faculteiten de vertaling. Omdat Van Eß in het openbaar persoonlijke meningen over leerstellingen van de Katholieke Kerk had geventileerd, werd zijn vertaling van het Nieuwe Testament op 19 december 1821 op de Index librorum prohibitorum geplaatst. Nadat de vertaling op verschillende plaatsen was aangepast, verklaarde de katholieke theologische faculteit van de universiteit van Tübingen in 1822 dat de vertaling conform was met de leer van de Katholieke Kerk en beval de nieuwe uitgaven ter goedkeuring aan. In 1826 werd dit ook bevestigd door de diocesane administratie te Bruchsal.
Na 1816 was Karl van Eß niet meer betrokken bij het vertaalwerk. Leander van Eß werkte ook aan de vertaling van het Oude Testament uit het Hebreeuws en Aramees, met de stille hulp van Heinrich Joseph Wetzer, de latere theologieprofessor, die in zijn studententijd bij Van Eß inwoonde.
Hiervan verscheen een eerste deel in 1822 en een tweede deel in 1836. Samen met Heinrich Joseph Wetzer publiceerde hij in 1840 eindelijk een driedelige volledige uitgave van zijn werk. Door de vertaling uit het Hebreeuws volgt de nummering van de psalmen de indeling van Robert Estiennes, en verschilt dus van die van de Vulgaat en andere vroege katholieke bijbelvertalingen. Een ander bijzonder kenmerk van de vroege edities is het doorlopende tetragram in de vorm Jehova.
Vanaf 1835 woonde hij in een boerderij in Alzey.
Erkenningen
- 1818: eredoctoraat in de theologie, Universiteit van Freiburg im Breisgau.
Weblinks
- Bijbeluitgaven en biografie van Leander van Eß
- Index van Van Eß’ collecties
- (en) Milton McC. Gatch, Leander van Ess, http://www.miltongatch.us/leander_van_ess.html
Q1810643 (reasonator)