Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Jan Timman
Jan Hendrik Timman (Amsterdam, 14 december 1951) is een Nederlands schaker. Hij behoorde geruime tijd tot de wereldtop en was dichtbij het wereldkampioenschap.
De schaker
In 1971 werd Timman internationaal schaakmeester (IM), en in 1974 behaalde hij de grootmeestertitel (GM). Hij is negen keer schaakkampioen van Nederland geworden: in 1974-1976, 1978, 1980, 1981, 1983, 1987 en 1996. Thans speelt hij bij de Schaakvereniging Wageningen.
In de jaren zeventig drong Timman geleidelijk door tot de wereldtop. Aansprekende toernooi-overwinningen uit die tijd waren IBM Amsterdam 1978 en Bled/Portoroz 1979. Timman begon ook mee te doen om de strijd om het wereldkampioenschap. Na twee mislukte pogingen( Forssa/Helsinki 1972 en Reykjavik 1975) won hij het zonetoernooi van Amsterdam 1978. In het interzonetoernooi van Rio de Janeiro 1979 kwam hij net te kort om tot de kandidatenmatches door te dringen.
In 1982 stond hij op de tweede plaats op de wereldranglijst, achter Anatoli Karpov. In de jaren tachtig won hij een aantal zeer sterk bezette grootmeestertoernooien, waaronder in Nederland het IBM-toernooi te Amsterdam (1981), het Hoogovenstoernooi te Wijk aan Zee (1981, 1985) het Interpolistoernooi in Tilburg (1987), het Euwe memorial toernooi in Amsterdam (1989) en het WorldCup toernooi in Rotterdam (1989). Andere grote successen waren er met toernooiwinsten in Las Palmas (1981), Mar del Plata (1982), Bugojno (1984) en Sarajevo (1984). In Spanje won hij het belangrijke toernooi in Linares (1988).
In het interzonetoernooi van Las Palmas 1982 eindigde Timman in de middenmoot, maar dat van Taxco 1985 won hij overtuigend. Via het daarop volgende kandidatentoernooi van Montpellier 1985 plaatste hij zich voor de kandidatenmatches. Zijn eerste optreden daar was geen succes, hij verloor in 1986 van Artur Joesoepov. In de daarop volgende cyclus versloeg Timman Valeri Salov, Lajos Portisch en Jonathan Speelman, maar verloor de finale in 1990 van Anatoli Karpov. Ook in de cyclus daarna bracht hij het tot de finale. Hij versloeg Robert Hübner, Viktor Kortsjnoj en Artur Joesoepov, maar verloor in 1993 van Nigel Short. Onverwacht kon hij datzelfde jaar alsnog voor een match om het wereldkampioenschap aantreden, omdat Garri Kasparov en Nigel Short hun match buiten de FIDE om speelden. Timman speelde tegen Karpov maar verloor met 8½-12½.
Een bijzonder resultaat behaalde Timman gedurende het 2nd Trophee Immopar rapid toernooi in 1991 wat zeer aantrekkelijk was onder andere vanwege het enorme prijzengeld. In dat knock-out toernooi versloeg hij achtereenvolgens de wereldtoppers Gata Kamsky (1½–½), Karpov (2-0), Anand (1½-½) en in de finale de toenmalige wereldkampioen Kasparov (1½-½). Het resultaat van dit weekendje schaken was een TPR van rond de 2950 met een eerste prijs van rond de 75.000 Amerikaanse dollar.
Ook in het nieuwe millennium is Jan Timman actief als schaker. In maart 2004 veroverde hij een gedeelde eerste plaats in een toernooi in Reykjavik. In 2004 verloor Jan Timman in Almelo een tweekamp van Loek van Wely met 2-0. In het Amsterdam Chess Tournament 2004 bereikte Jan Timman een gedeelde tweede plaats, Friso Nijboer werd eerste. In 2006 won hij het Sigeman-toernooi in Malmö te Zweden en werd hij tweede in het Staunton-memorial toernooi in Londen.
Nederlands team
Timman is van 1972 tot 2004 13 keer uitgekomen voor het Nederlandse team op de Olympiade, waarvan 11 keer op het eerste bord. In 1976 won hij de gouden medaille voor de beste score op dat bord. In 2005 maakte hij met Loek van Wely, Ivan Sokolov, Sergey Tiviakov en Erik van den Doel deel uit van het team dat in Göteborg Europees kampioen werd.
Simbase
In de schaakdatabank Simbase staan 3233 partijen in NICbase format (peildatum maart 2004) die door Jan Timman gespeeld zijn: hij won 1077 partijen, hij verloor 701 partijen en 1455 partijen eindigden in een remise. Zijn winstpercentage is 55.
Openingen
Jan Timman speelde met wit de volgende openingen:
| naam | winst | verlies | remise | w.p. |
|---|---|---|---|---|
| Siciliaans | 142 | 58 | 128 | 62 |
| Engels | 66 | 22 | 59 | 64 |
| Spaans | 51 | 31 | 75 | 56 |
| Dame-Indisch | 38 | 17 | 56 | 59 |
| Frans | 47 | 15 | 37 | 66 |
| Nimzo-Indisch | 30 | 14 | 51 | 58 |
| geweigerd damegambiet | 25 | 18 | 50 | 53 |
| Koningsindisch | 38 | 19 | 26 | 61 |
| Slavisch | 24 | 11 | 27 | 60 |
| anders | 174 | 80 | 212 | 60 |
Jan Timman speelde met zwart de volgende openingen:
| naam | winst | verlies | remise | w.p. |
|---|---|---|---|---|
| Siciliaans | 60 | 51 | 81 | 52 |
| Engels | 74 | 55 | 109 | 53 |
| Spaans | 27 | 36 | 56 | 46 |
| Dame-Indisch | 27 | 27 | 101 | 50 |
| Frans | 26 | 30 | 30 | 47 |
| Nimzo-Indisch | 43 | 41 | 71 | 50 |
| Pirc | 27 | 27 | 41 | 50 |
| Grünfeld-Indisch | 24 | 37 | 48 | 44 |
| Koningsindisch | 24 | 11 | 27 | 60 |
| anders | 119 | 98 | 183 | 52 |
De schrijver
In 1984 werd hij hoofdredacteur van het schaaktijdschrift "New In Chess". Jan Timman heeft veel schaakliteratuur geschreven en hij was drager van de Euwe-ring. De laatste jaren heeft hij veel eindspelstudies gecomponeerd, waarmee hij internationale faam heeft behaald.
Bibliografie
(niet volledig)
- Het Matchboek Karpov-Kortsjnoj (met Max Pam), De Arbeiderspers, 1979.
- Het groot analyseboek, 1979.
- Schaakwerk I, Uitgeverij Bert Bakker, 1983. Ondertitel: analyses en studies.
- Het smalle pad, Uitgeverij Bert Bakker, 1988.
- Schaakzaken, 1990.
- Schaakwerk II, Uitgeverij Bert Bakker, 1991. Ondertitel: Aanvalswendingen en eindspelfinesses.
- Chess the adventurous way, New In Chess, 1994. Ondertitel: best games and analyses 1983-1993.
- De kracht van het paard, New In Chess, 2002.
- Fischer World Champion (met Max Euwe), New In Chess, 2002.
- Een sprong in de Noordzee, De Bezige Bij, 2002 (fictie).
- De macht van het loperpaar, New In Chess, 2003.
- Curaçao 1962, New In Chess, 2005.
De geheime geliefde
De schrijfster Laurie Langenbach (1947-1984) bekende in haar roman Geheime Liefde(1977) haar onbeantwoorde liefde voor een bekende Nederlander. Ruurd Kunnen schrijft daarover:
"De man beantwoordde de liefde van de schrijfster niet echt. Hij behandelde haar arrogant en instrumenteel. Eén keer zijn ze met elkaar naar bed geweest.
“Jij zei: ‘R. heeft me verteld dat jij hier tegenover woont. Is dat zo?’ ‘Ja.’ ‘Mag ik dan bij je slapen?’ Ik keek je niet-begrijpend aan. ‘Ik moet om tien uur met de trein, en het station is hier om de hoek ...’”
Ondanks deze botheid zag de schrijfster haar verlangen eindelijk in vervulling gaan toen zij haar kamer binnengingen.
“Want wachtte niet alles hier al die tijd op jou? Die irissen in de witte vaas, stonden die daar niet voor jou? Het schaakbord op de tafel wachtte op jou en de foto’s van mijn mooiste vrienden hingen er om jou te laten zien dat ik niet weerloos was.”
De begeerde man was niet minder dan Jan Timman. Deze wist van de prins geen kwaad. Hij kende de schrijfster nauwelijks. Toch was hij trots op het boek.