Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Hiernamaals
Het hiernamaals is in veel religies een toestand of bestaanssfeer van de ziel na de dood. Het hiernamaals kan de hemel omvatten, of gelijkgesteld zijn aan het paradijs, maar ook de hel, die beschouwd wordt als tegenovergestelde van de hemel. Waar men in de hemel dicht bij God is, is men in de hel zo ver van Hem af als maar mogelijk is. De formulering ’aan gene zijde’ als term voor het hiernamaals is vooral in gebruik onder spiritisten.
Griekse mythologie
Volgens de Griekse mythologie werd men na de dood door de god Hermes naar de rivier de Styx gebracht. Daar moest men de veerman, Charon, een obool (een muntstuk) geven om de rivier overgezet te worden. De obool werd bij de begrafenis onder de tong van het lijk gelegd. Wie niet werd begraven kon de rivier niet oversteken en was gedoemd eeuwig bij de oever rond te zwerven. Nadat men aan de overkant van de rivier was aangekomen, moest men langs cerberus (Κέρβερος), een driekoppige hond, die de toegang tot het dodenrijk bewaakte. De Grieken dachten dat Ἅιδης (Hades), het dodenrijk, een grote donkere ruimte was, diep onder de aarde, waar de schimmen van de gestorvenen rondzwierven. Alle gestorvenen hadden hetzelfde lot, maar er werd wel onderscheid gemaakt tussen de rechtvaardigen en de onrechtvaardigen. De onrechtvaardigen moesten in de Τάρταρος (Tartarus) een eeuwigdurende straf uitvoeren. Wie heel goed had geleefd, mocht naar het Ἠλύσιον (Elysion, de Elysische Velden), waar het altijd zomer was en alles mooi en vrolijk. Maar hier ging bijna niemand heen.
Mythologische rivieren
IN mythologische voorstellingen is soms sprake van een ’overzijde’ van een grensrivier tussen leven en dood. Bij de Noord-Germanen heet deze rivier Gjöll, bij de Grieken Acheron, Cocytus of Styx. Ook in andere culturen bestaat de voorstelling van een dodenrijk dat door een rivier afgescheiden van het rijk der levenden.
Judaïsme
In de joodse voorstelling van het hiernamaals is er soms sprake van olam haba, de wereld die komen zal. Dit verwijst in de eerste plaats naar de periode na de komst van de Messias. Het concept van leven na dit leven is in het judaïsme nooit zo officieel en systematisch uitgewerkt als in het christendom en in de islam. Het judaïsme zou volgens vele rabbijnen een onafscheidbare eenheid van lichaam en ziel leren: als het lichaam sterft dan gaat de geest (wat in de joodse visie eerder een soort ’levengevende’ kracht is, uitgaande van God, die het lichaam levend maakt dan een bewuste geest) terug naar God en is de ’bewuste persoon’ er niet meer. Alleen bij de verrijzenis, de opstanding uit de dood, op het eind der tijden als geest en lichaam door God herenigd worden is men weer een compleet en bewust persoon.
Ook de voorstelling dat een rechtvaardige ziel naar de hemel gaat bestaat in het judaïsme, en er zijn ook joodse strekkingen die geloven in reïncarnatie door meerdere levens.
Christendom
Na het leven volgt een opwekking uit de dood. Er zijn verschillende zienswijzen over het hoe en wanneer dit zou gebeuren. Men gelooft ofwel dat men na de dood ofwel in het vagevuur of het voorgeborchte (bij katholieken) terechtkomt, of in de hel, of de hemel kan betreden.
Over de toestand direct na de dood is het Nieuwe Testament niet echt duidelijk. Sommige stromingen nemen aan dat men na de dood niet bewust meer is totdat de doden allemaal opgewekt worden door God bij het laatste oordeel zoals ook in het judaïsme geleerd wordt. Dit leren bijvoorbeeld Jehovah's Getuigen en ook verscheidene protestants evangelische kerken. Zij zeggen dat het concept van een ziel ’gevangen’ in het lichaam en deze verlatend bij de dood een typisch platonische leer is die in de eerste eeuwen het christendom is binnengeslopen. Andere menen dat men wel een bepaalde ’tussenstaat’ ervaart totdat de ziel/geest definitief weer herenigd wordt met het opgestane lichaam. Zij beroepen zich op de parabel van Jezus over de arme Lazarus die na zijn dood in ’Abrahams schoot’ rust terwijl de rijke in de hel zit. Maar volgens anderen is dit een allegorisch verhaal dat Jezus vertelde om te illustreren dat het gedrag tijdens het leven gevolgen heeft voor iemands uiteindelijke bestemming na de dood, terwijl het niet letterlijk over ’het leven na de dood’ ging. De tussenliggende status (tussen de dood en de terugkomst van Jezus Christus) is niet helder, maar de uiteindelijke, uit de dood opgewekte vorm van de gelovigen zal een nieuw lichaam zijn, in het ’Nieuwe Jeruzalem’ op de ’Nieuwe aarde’.
Volgens de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen zijn er drie graden van heerlijkheid in het hiernamaals, die zij het telestiaal, het terrestriaal en het celestiaal noemen.
Islam
Ook in de islam is er sprake van de hemel (Ar.: جنة, al-janna, djanna (’de tuin’)) en een vuurhel (جهنم, dzjahannam). De hemel wordt binnen de islam voorgesteld als een weelderige tuin. In soera De Gelovigen staat beschreven dat de hemel uit zeven lagen bestaat. Soera Mohammed spreekt van rivieren van wijn, melk, honing en water. Met betrekking tot deze wijn die op aarde haram is, moet in acht worden genomen dat de aardse beperkingen, zoals dronken worden, in de hemel niet mogelijk zijn. In Soera De Resurrectie staat dat de mensen er bediend zullen worden door knapen en maagden, en dat het grootste genot het aanschouwen van het Gods aangezicht is. Bepaalde stromingen binnen de islam gaan van een bepaalde tafsir uit dat de mens niet voor het aanschijn Gods kan staan.
Het is niet duidelijk of een overledene direct na het overlijden de hemel kan betreden. Eerst verkeert men in het zogenoemde barzakh (hindernis), een soort slaaptoestand. In soera De Gelovigen 100 wordt gesteld:[1]
- „Opdat ik recht doe in hetgeen ik heb achtergelaten.” (Dan wordt er gezegd): „In geen geval; het is slechts een woord dat hij uit.” En achter hen is een hindernis tot de Dag waarop zij gewekt zullen worden.
De hel is volgens sommige moslims een eeuwige straf, volgens anderen tijdelijk.
Oosterse religies
In oosterse religies (en in een aantal westerse tradities) bestaat de leer van reïncarnatie en wedergeboorte. De voorstelling van het hiernamaals of het ’leven na de dood’ verschilt dus van in de monotheïstische religies en legt minder de nadruk op ’de hemel’ of ’het paradijs’.
Vaak is wel een begrip ’hemel’ aanwezig, zoals in het boeddhisme, waar verschillende hemelen en/of paradijzen zijn; zij die goed karma hebben verworven kunnen opnieuw geboren worden als een deva (de boeddhistische term voor goden), in een hemel. Hun verblijf daar is echter niet eeuwig; na verloop van tijd sterven ook de devas, en zij worden daarna wederom wedergeboren ofwel als mens, dier, geest, in een hel of opnieuw in een andere of dezelfde hemel. In het boeddhisme is wedergeboorte in een hemel of paradijs een goed of gunstig iets, maar het is niet het voornaamste doel van de religie; dat is het bereiken van het nirvana. In een hemel of paradijs zijn gunstigere omstandigheden voor het opbouwen van een goed karma. (Zie Zuiver Land-boeddhisme).
Zie ook
- Hemel
- Paradijs
- Akhirah (hiernamaals in de islam)
- Hel en Vagevuur
- Eschatologie
- Elysion (verlatijnst tot Elysium; de Elysese velden)
- Walhalla
- Nirwana
Bronnen en voetnoten
- º Islam voor Dummies, Malcom Clark, Uitgeverij Addison Wesley, 2004, ISBN 90-430-0845-1 p. 72
Hulp genealogie en geschiedenis (Nederland)Deepl vertaler • Schrijfassistent VRT] • ChatGPT (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • rephrase.info • paraphraser.io • paraphraser.io • scribbr.io •