Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Hebreeuwse Bijbel
De Hebreeuwse Bijbel is een synoniem voor de Tenach, het Oude Testament. Het is een verzameling boeken die in door verschillende tradities in verschillende volgordes worden geplaatst. Daarnaast is er een aantal boeken dat door bijvoorbeeld de rooms-katholieke Kerk als "deuterocanonieke" (dat wil zeggen later bij de canon gevoegde) boeken wel tot het Oude Testament worden gerekend, en door anderen niet (zij noemen deze boeken "apocrief").
De term 'Hebreeuwse Bijbel' is populair bij academische Bijbelgeleerden omdat het een neutrale term is. Voor religieuze of traditionele joden en christenen ligt dat soms verschillend. Het woord Bijbel kan christocentristisch overkomen op joden. Ook voor christenen ligt de term soms gevoelig. ‘Hebreeuws’ kan hier zowel op de Hebreeuwse taal als op het Hebreeuwse volk (een synoniem voor Israëlieten/Joden) slaan. En omdat het Oude Testament in de christelijke Bijbel is opgenomen, stellen christenen soms dat de Hebreeuwse Bijbel eigenlijk hetzelfde is als de Tenach. Het Oude Testament heeft voor sommige christenen de connotatie dat het verouderd is, er is immers volgens de christelijke leer een Nieuw Testament. Andere christenen stellen dat het Oude Testament nog onverminderd geldig is, waarbij ze verwijzen naar Matteüs 5:17-18.
De term Hebreeuwse Bijbel wordt doorgaans door joden noch christenen gebruikt. Zij gebruiken hun eigen termen, Tenach (joden) en Oude Testament (christenen).
Inhoud
De Hebreeuwse Bijbel bevat boeken van verschillende inhoud. Er zijn wat men noemt 'historische boeken' (niet zo zeer geschiedschrijving als wel theologie) die de overgeleverde verhalen van het Joodse volk bevatten, boeken met uitspraken van profeten, wetboeken en boeken met liederen en spreuken.
In het Jodendom
De Tenach (Hebreeuws: תנ"ך - Tanach) is het voornaamste boek in het jodendom. Tenach is een Hebreeuws acroniem dat is gevormd uit de eerste letters van de drie onderdelen waaruit het is opgebouwd:
- T van Thora (Wet)
- N van Newie'iem (Profeten)
- CH van Ketoewiem (Geschriften). De uitspraak van de k-klank aan het begin van het woord ketoeviem verandert in een ch-klank aan het einde van het woord Tenach.
Het geschreven Hebreeuws bestaat van origine slechts uit medeklinkers, en ook tegenwoordig worden klinkertekens in het Hebreeuws weinig gebruikt. Het acroniem "Tnch" is dan ook alleen uit medeklinkers opgebouwd. De klinkers zijn voor de uitspraak echter nodig en worden in de transliteratie wel geschreven.
De Hebreeuwse versie van het woord 'Tenach' is 'Tanach'; een alternatieve naam is Mikra wat 'geschrift' betekent. Christenen vertalen 'Tenach' vaak als de Hebreeuwse Bijbel als ze spreken over het joodse heilige geschrift, synoniem voor wat onder christenen bekend staat als het Oude Testament. Volgens de Hebreeuwse indeling telt de Hebreeuwse Bijbel 24 boeken.
Hoofdindeling
Thora
De Thora[1] bestaat uit de vijf boeken van Mozes: Beres'jiet, Sjemot, Wajikra, Bemidbar en Dewariem. De Thora (Pentateuch) is het belangrijkste onderdeel van de Tenach. Ten behoeve van de wekelijkse lezing en studie is de Thora verdeeld in 54 gedeeltes, de zogenaamde parasjot.
Profeten
De Profeten (Hebreeuws: Newie'iem) volgt op de Thora en begint met de nieuwe leider Jozua die Mozes opvolgde. Newie'iem is onderverdeeld in de vroege profeten (Jozua, Richteren, Samuël en Koningen) en de late profeten (Jesaja, Jeremia, Ezechiël en twaalf kleine profeten).
Geschriften
De Geschriften (Ketoeviem) bestaan uit een zeer diverse verzameling van literatuur en bestaat uit 11 boeken. Het bevat alle resterende geschriften van de Tenach inclusief de vijf rollen. Ze worden ook wel ingedeeld volgens de categorieën de sifree emet (ספרי אמת- boeken van de waarheid), die bestaan uit Psalmen, Spreuken en Job, wijsheid: Prediker, Job en Spreuken, poëzie: Psalmen, Hooglied en Klaagliederen en geschiedenis: Ezra, Nehemia en I en II Kronieken. De telling komt in totaal op 11 aangezien Ezra en Nehemia, zoals de beide Kronieken, als één boek worden gezien.
Boeken, per hoofddeel
| Thora | De Wet | |
| 1. | Beres'jiet | Genesis |
| 2. | Sjemot | Exodus |
| 3. | Wajikra | Leviticus |
| 4. | Bemidbar (Bamidbar) | Numeri |
| 5. | Devariem | Deuteronomium |
| Neviïem | Profeten | |
| De 7 “grote Profeten” | ||
| 6. | Jehosjoea‘ | Jozua |
| 7. | Sjofetiem | Richteren |
| 8. | Sjemoeël | 1 en 2 Samuël |
| 9. | Melachiem | 1 en 2 Koningen |
| 10. | Jesja‘jahoe | Jesaja |
| 11. | Jirmejahoe | Jeremia |
| 12. | Jechezkel | Ezechiël |
| 13. | Treisar | De 12 “kleine Profeten”: (als één boek geteld) |
| i. | Hosjea‘ | Hosea |
| ii. | Joël | Joël |
| iii. | Amos | Amos |
| iv. | 'Ovadja | Obadja |
| v. | Jona | Jona |
| vi. | Micha | Micha |
| vii. | Nachoem | Nahum |
| viii. | Chavakoek | Habakuk |
| ix. | Tsefanja | Zefanja |
| x. | Chaggai | Haggai |
| xi. | Zecharja | Zacharia |
| xii. | Mal’achi | Maleachi |
| Ketoeviem | Geschriften | |
| 14. | Tehiliem | Psalmen |
| 15. | Misjlee | Spreuken |
| 16. | Iov | Job |
| Megilot | 5 (Feest)rollen | |
| 17. | Sjier Hasjiriem | Hooglied |
| 18. | Roet | Ruth |
| 19. | Echa | Klaagliederen |
| 20. | Kohelet | Prediker |
| 21. | Esther | Esther |
| 22. | Daniël | Daniël |
| 23. | Ezra, Nechemja | Ezra en Nehemia (samen) |
| 24. | Divree Hajamiem | 1 en 2 Kronieken |
Talmoed
Volgens de tradities van het rabbijns jodendom wordt dat wat Mozes leerde niet alleen in de Thora doorgegeven, waarin de schriftelijke leer is opgenomen, maar wordt dit aangevuld door de ‘mondelinge leer’. Deze wordt sindsdien schriftelijk overgeleverd in de Talmoed, de Misjna en de Gemara. Ook deze geschriften worden meegewogen in de interpretatie. De interpretatie is 'open': iedere nieuwe generatie heeft de plicht haar eigen interpretatie te vinden - waarbij gesteld wordt (inzonderheid door de kabbala) dat er binnen een generatie zeventig geldige betekenissen zijn. In de Joodse traditie geldt, dat de Thora kritiek levert op de boeken van de Profeten (die boeken bevatten overigens vooral verhalend materiaal). Zo weerspiegelt de 'binding van Izaak' (in de Thora) de dood van de dochter van Jephta in het boek Richteren: Izaak overleeft. De geschriften zijn bedoeld voor specifieke gebruiken, zo wordt Esther gelezen met Poerim.
In het Christendom
Het Oude Testament (Vetus Testamentum in het Latijn), in inhoud nauwelijks verschillend van Tenach, is het eerste gedeelte van de Bijbel. Dit gedeelte dateert van voor het begin van de christelijke jaartelling. De oorspronkelijke tekst, de Tenach, is in het Hebreeuws geschreven (met uitzondering van een paar passages die in het Aramees zijn geschreven in het Bijbelboek Daniël).
Canon
Binnen de christelijke kerken is de samenstelling van het Oude Testament niet overal gelijk. Enkele Bijbelboeken en delen van boeken zijn wel deel van de rooms-katholieke en de oosters-orthodoxe canon maar niet van de protestantse canon. Deze zijn bekend als deutero-canonieke boeken en worden door kerken die deze niet erkennen als apocrief gezien. De katholieke Bijbel telt 46 boeken, de protestantse 39. De protestantse inhoud van het Oude Testament is gelijk aan die van de Tenach maar de indeling verschilt. De rooms-katholieke canon sluit een paar boeken uit die de meeste Oosters-orthodoxe Kerken wél als deel van de canon beschouwen.
Interpretatie van het Oude Testament
De christenen noemen dit Bijbelgedeelte het Oude Testament omdat het zou wijzen naar de komst van Jezus Christus en omdat het aan het Nieuwe Testament voorafgaat. De Joden stellen met een witz dat deze boeken noch oud zijn, noch een testament vormen. In het Nieuwe Testament wordt daarom voor het Oude Testament ook de naam Eerste Verbond[2] of Eerste Testament[3] gebruikt, naast aanduidingen die naar de Tenach verwijzen[4].
Christenen stellen dat zowel het Oude als het Nieuwe Testament geïnspireerd zijn door de Heilige Geest; hierin wordt volgens veel christenen aangetoond dat veel beloftes en profetieën van het Oude Testament zijn vervuld en dat daardoor een nieuw tijdperk is ingegaan.
Kritische zienswijzen
In de historisch kritische school van exegese wordt gesteld, dat het grootste gedeelte van de Tenach in de Babylonische ballingschap op schrift kwam, met als leidraad de vraag: "Wat ging er fout, zodat we uit het beloofde land verdreven werden?"[feit?] Literair-historische kritiek stelt, dat veel Bijbelauteurs allerlei gebeurtenissen naar hun hand hebben gezet, om profetieën uit de Tenach naar Jezus te laten verwijzen. Dit was een manier om het Christendom aantrekkelijker te maken in de Romeinse wereld [5].
Zie ook
- Bijbelse handschriften
- Bijbelvertaling
- Tekstkritiek van de Bijbel
- Uitdrukkingen en gezegden ontleend aan de Bijbel
Noten
- º Verschillende spelling mogelijk: Thora is in het Nederlands de officiële schrijfwijze.
- º Men vindt die begrippen niet in de evangeliën, maar in de brieven van het NT. Dit 'aannemelijk maken' is voornamelijk het werk van de heilige Paulus in zijn brief aan de Hebreeën, hoewel zijn auteurschap hier onzeker is. (Maar vast staat dat hij Jezus van Nazareth niet persoonlijk heeft gekend.) — Brief aan de Hebreeën, vers 8:7 luidt: Want indien dat eerste verbond onberispelijk geweest ware, zo zou voor het tweede geen plaats gezocht zijn.
- º Brief aan de Hebreeën, vers 9:15 luidt: En daarom is Hij de Middelaar des nieuwen testaments, opdat, de dood daartussen gekomen zijnde, tot verzoening der overtredingen, die onder het eerste testament waren, degenen, die geroepen zijn, de beloftenis der eeuwige erve ontvangen zouden.
- º Zoals wanneer Jezus zegt: "Mozes heeft geschreven..." of "Gij kent de wet en de profeten...".
- º In de Romeinse gedachtewereld kon een God en dus ook een cultus niet 'nieuw' zijn. Door de Jezus-cultus van de christenen in Rome in de Tenach te laten wortelen, werd het christendom aanvaardbaar (gemaakt).
Externe links
- Tenach: Hebreeuwse tekst met Engelse vertaling (ook in het Hebreeuws te beluisteren)
- De Tenach in het Hebreeuws (per boek gerangschikt)
- The Complete Jewish Bible, de Tenach in Engelse vertaling (met bij sommige boeken Hebreeuws ernaast), en de commentaren van Rasjie.
- De canonvorming van de Hebreeuwse bijbel, het Oude Testament door A. van der Kooij
- Het Oude Testament in het Latijn (Nova Vulgata)
- De Bijbel in zes verschillende vertalingen: Statenvertaling, Statenvertaling 1977, Nederlands Bijbelgenootschap 1951, Willibrordvertaling 1995, Groot Nieuws Bijbel 1996 en Nieuwe Bijbelvertaling 2004
| Jodendom |  |
|---|
|
Algemeen: Joden • Geschriften: Thora • Tenach • Misjna • Talmoed • Tosefta • Literatuur • Halacha • Ketoeba • Religieuze plichten en gebruiken: Kasjroet • Briet • Gebed • Mitswa • Sjabbat • Tsedaka • Tijd en kalender: Feestdagen • Maanden • Jaartelling • Geschiedenis • Gebouwen: Tempel • Synagoge • Personen: Rabbijn • Chazan • Andere: Mystiek • Kabbala • Mythologie • A tot Z |
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Old Testament op Wikimedia Commons.