Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Groot koolwitje
| Groot koolwitje | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Groot koolwitje | |||||
| Taxonomische indeling | |||||
| |||||
| Soort | |||||
| Pieris brassicae Linnaeus, 1758 |
Het groot koolwitje oftewel Pieris brassicae is een dagvlinder uit de familie Pieridae, de witjes en heeft een spanwijdte 60-70 millimeter. De generaties verschillen van elkaar doordat de eerste generatie vrouwtjes twee duidelijk zwarte stippen heeft, terwijl die bij de tweede generatie zijn versmolten tot een zwarte band op de voorvleugel. De mannetjes van de eerste generatie hebben een donkere vleugeltip en twee grijze stippen en bij de tweede generatie zijn die twee stippen zwart.
Het groot koolwitje komt in grote delen van Europa voor. De vlinder stelt geen specifieke eisen aan zijn leefgebied. Het groot koolwitje vliegt van zeeniveau tot 2600 meter hoogte in berggebied.
De vlinder overwintert als pop en heeft 2 tot 3 generaties per jaar. De vliegtijd is van maart tot en met oktober. De vlinder heeft een temperatuur van minimaal rond de vijftien graden nodig.
De vlinder legt haar eitjes in groepjes op de onderkant van de bladeren van o.a. kruisbloemigen zoals Boerenkool en Spruitkool.
Rups
De rupsen kunnen een ware plaag vormen bij de teelt van kool. In korte tijd kunnen ze door hun vraat veel schade toebrengen. De rups weert zich tegen vijanden door uit de koolplanten zwavel in zijn lichaam op te slaan in de vorm van glucosinolaten. Deze verbindingen zijn niet schadelijk voor de plant, maar veranderen in vervelende en/of gevaarlijke vluchtige stoffen als een rups aan de plant eet.
De rupsen kunnen geparasiteerd worden door de sluipwesp Apanteles glomeratus, die haar eitjes in de rups afzet, waardoor het nageslacht verzekerd is van een flink lunchpakket. De larven eten de rups van binnenuit op.
Een ander, minuscuul sluipwespje (de slechts 0,5mm kleine Trichogramma brassicae) herkent een geurstof die mannetjes van het koolwitje op zojuist bevruchte vrouwtjes achterlaten en lift dan op de vrouwtjesvlinder mee totdat deze haar eitjes legt. Vervolgens stapt het wespje af en legt haar eigen eitjes weer in die van de vlinder. Na circa tien dagen komen in plaats van kleine rupsjes dan nieuwe sluipwespjes uit de eitjes gekropen. Dit gegeven biedt ook perspectieven voor biologische bestrijding van de rupsen.
Pop
De kleur van de pop is grijs/groenachtig met zwarte en gele vlekjes. Ze is hoekig en maakt zich vast met een zijdedraad aan de verpopplaats. In dit stadium verandert de rups in de volwassen vlinder.
Enkel de poppen van de tweede generatie overwinteren.
Vrije mediabestanden over Pieris brassicae op Wikimedia Commons
Externe link
- Vlindernet
- Persbericht van Universiteit Wageningen (via web.archive.org) (met mooie foto van T. brassicae die meelift op vlinder)