Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Gemmenich

Uit Wikisage
Versie door Gentenaar (overleg | bijdragen) op 9 apr 2020 om 14:23 (→‎Nabijgelegen kernen)
(wijz) ← Oudere versie | Huidige versie (wijz) | Nieuwere versie → (wijz)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Gemmenich
(Jömelech)
Deelgemeente in België Vlag van België
Gemmenich
Gemmenich
Situering
Gemeente Blieberg
Coördinaten 50°044′N 5°059′E
Overig
Postcode 4851
Netnummer 087
Portaal  Portaalicoon   België
rel=nofollow
rel=nofollow
rel=nofollow
Bestand:Gemmenich Plombières.JPG
Zicht op Gemmenich
Bestand:Gemmenich - Eglise Saint-Hubert.jpg
Sint-Hubertuskerk
Bestand:Gemmenich - Station (spoorlijn 39) (29 augustus 2017) 1.jpg
Voormalig station Gemmenich aan de opgebroken spoorlijn 39 (29 augustus 2017)

Gemmenich (Platdiets: Jömelech) is een dorp in en deelgemeente van de gemeente Blieberg (Plombières), gelegen in het uiterste noordoosten van de Waalse provincie Luik, België, bij het drielandenpunt met Nederland en Duitsland. Het heeft ongeveer 2500 inwoners en was tot 1977 een zelfstandige gemeente.

Ligging

De deelgemeente Gemmenich wordt begrensd door de Nederlandse Wolfhaag (gemeente Vaals), een klein stukje Duitse grens bij het drielandenpunt en de gemeente Kelmis (Duitstalige Gemeenschap) in het oosten, de Rodbuschkesbach in het zuiden en de rivier de Geul in het westen.

Behalve het dorp Gemmenich bevinden zich binnen de deelgemeente tevens de buurtschappen Botselaar, Gerardsbroek, Neuhaus, Nouvelaar, Roerberg, Terbruggen, Tersassen, Terstraten en Völkerich.

Geschiedenis

Tot de opheffing van het hertogdom Limburg hoorde Gemmenich tot de Limburgse hoogbank Montzen. Net als de rest van het hertogdom werd Gemmenich bij de annexatie van de Zuidelijke Nederlanden door de Franse Republiek in 1795 opgenomen in het toen gevormde Ourthedepartement.

Bij de onafhankelijkheid van België inventariseerde geograaf Philippe Vandermaelen in dit dorp 45 woningen in het dorpscentrum, 25 in Völkerich en 24 in Terstraeten, een kerk, twee kapellen, drie molens, een brouwerij en een school. Er waren 1055 inwoners die de Duitse taal spraken. Het inventaris omvat verder details over de natuurlijke omgeving, bodems, steengroeven en kalkovens, landbouwproductie en veestapel. Ook het wegennetwerk van toen is beschreven. ’s Winters waren er wolven in de bossen.[1]

Na de weigering van het Duits ultimatum door koning Albert vielen op 4 augustus 1914 het 1ste Duitse Leger onder generaal Alexander von Kluck en het 2de Duitse Leger onder generaal Karl von Bülow België binnen. Om 07.30 uur overschreden ze in Gemmenich bij het Drielandenpunt met Nederland en Duitsland de Duits-Belgische grens. Daarna werd hun geplande opmars via Noord-België naar Frankrijk tijdelijk geblokkeerd door de forten rond Luik.

Bezienswaardigheden

Gemmenich ligt in het dal van de Geul.

Natuur en landschap

Gemmenich ligt in het Land van Herve op een hoogte van ongeveer 230 meter. Ten oosten van Gemmenich ligt het Preusbos, dat verder naar het oosten overgaat in het Aachener Wald. In het noorden ligt het Schimperbos, dat verder naar het noorden overgaat in het Vijlenerbos.

Toerisme

Gemmenich is vooral ingesteld geraakt op toeristen. Het dorp telt een groot vakantiepark, twee campings en een hotel met golfbaan.

Verkeer en vervoer

Tussen 1886 en 1957 had Gemmenich de beschikking over een treinstation aan de grensoverschrijdende spoorlijn van Blieberg naar Aken. Ook de in de Eerste Wereldoorlog aangelegde goederenspoorlijn van Antwerpen naar Aken (de zogenoemde Montzenroute) loopt vlak langs het dorp.

Streektaal

In het dorp wordt Platdiets gesproken, een Limburgs dialect. Dat de bewoners zelf moeite hadden zichzelf taalkundig in te delen, blijkt wel uit de uitkomsten van de talentelling in de gemeente. In 1846 bij de eerste talentelling noemde 96% van de bevolking zich Nederlandstalig, 3% Franstalig en 1% Duitstalig. Bij de talentelling van 1930 was de situatie volledig veranderd: 80% gaf aan Duits te spreken, 17% koos voor Frans en 3% voor Nederlands. In 1947 was het weer anders: 63% noemde zich Franstalig, 24% Duitstalig en 13% Nederlandstalig. Op taalkundige gronden had het gebied bij vastlegging van de taalgrens in 1962 bij het Nederlandse of Duitse taalgebied ingedeeld moeten worden, maar om politieke redenen werd de gemeente officieel Franstalig gebied. De oorspronkelijke bevolking is sindsdien verder verfranst. Gaandeweg vestigen zich steeds meer Duitsers en Nederlanders uit naburige gemeenten in het dorp, waardoor het percentage anderstaligen weer toeneemt. De plaatselijke school biedt tweetalig onderwijs aan (Frans-Duits).

Het plaatselijke dialect is een overgangsdialect van Zuid-Nederfrankisch (Limburgs) naar Ripuarisch (een soort Keuls plat). De oorspronkelijke inwoners zelf zien zichzelf eerder als Duits- dan Nederlandstaligen. Taalkundig zou het eerder bij het Nederlands (Zuid-Nederfrankisch) horen dan bij het Duits (Ripuarisch), maar het is toch moeilijk aan te geven doordat er een groot aantal Duits-Ripuarische woorden en kenmerken gebruikt worden. Het Kerkraads of Vaals dialect in Nederland behoort taalkundig gezien duidelijker tot het Duitse taalgebied (Ripuarisch).

Nabijgelegen kernen

Blieberg, Eiksken, Vaals, Vaalserquartier, Wolfhaag

Externe links

Referenties

rel=nofollow

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Gemmenich op Wikimedia Commons.

rel=nofollow
rel=nofollow
50°44′48″N, 5°59′40″E