Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Gebruiker:Franciscus/kladblok 2

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen




De Loenense waterval

De Watervallen van de Vrijenberger Spreng zijn de grootste twee watervallen van Nederland en liggen nabij de Gelderse plaats Loenen. De aanleg van het Apeldoorns Kanaal - voor de economische ontwikkeling van Apeldoorn - is aanleiding geweest voor het ontstaan van de Loenense waterval.

Aanleg kanaal

Na het graven van een eerste gedeelte – het Griftkanaal – dat in 1829 voor de scheepvaart werd geopend, werd onder Koning Willem I begonnen met het aanleggen van het Kanaal Apeldoorn-Dieren in de periode 1848 tot 1865.
Het Apeldoorns Kanaal had van 1868 tot en met 1961 de functie van "lateraal kanaal" parallel aan de IJssel. Bij lage en hoge rivierstanden was de IJssel zeer moeilijk te bevaren wegens onvoldoende vaardiepte, respectievelijk sterke stroom. De route via het kanaal was dan, met name voor kleine schepen, ook zeer aantrekkelijk. Het kanaal vervulde een belangrijke functie voor de aanvoer van grondstoffen voor ruim 60 papierfabrieken. Ook voor de aanvoer van bouwmaterialen voor onder meer de bouw van de Grote Kerk van Apeldoorn en de aanleg van de Rijksstraatweg Apeldoorn-Arnhem.

Sprengen

Bij het ontwerp van het kanaal, had Rijkswaterstaat te weinig maatregelen genomen om het waterpeil en de diepgang in het kanaal constant te laten zijn. Daarom werden er sprengen gegraven en beken omgeleid om het kanaal te voeden, namelijk de Vrijenbergspreng en de Veldhuizerspreng, die ieder ongeveer 6 kilometer lang zijn. Door de vele zijsprengen wordt er geleidelijk een brede beek gevormd, die uitmondt in het Apeldoorns kanaal. Aangezien het hoogteverschil in de Vrijenbergspreng nogal fors was, werd een waterval met trappen aangelegd.

Een spreng kan worden gezien als een kunstmatig aangelegde beek, die vanuit een
eveneens kunstmatig aangelegde bron of watergangen ontspring en waaruit grondwater via een sprengkop omhoog komt borrelen. De Veluwe staat bekend om zijn sprengen. Door het natuurlijke hoogteverschil van de Veluwe ontstaan zo beken.

De sprengen - met name de Vrijenbergerspreng - werden aan het einde van de 19e eeuw met schop en kruiwagen uitgegraven, zodat het waterpeil van het Apeldoorns Kanaal op peil kon worden gehouden, maar ook ten behoeve van papiermolens en wasserijen.

Loenense waterval

Vanwege het grote hoogteverschil in de sprengen, werden er twee watervallen aangelegd. Op deze wijze werd een te sterke stroming voorkomen.
De grote waterval- de Loenense waterval - heeft een verval van 15 meter, en wordt gevoed door de Vrijenbergspreng. Met stuwbalken wordt het water op diverse plaatsen op peil gehouden. Om te voorkomen, dat door de stroomsnelheid te veel zand in het kanaal terecht komt, heeft men de waterval met stenen uitgerust, om de stroomsnelheid enigszins te beperken.
Langs de waterval zijn trappen aangelegd voor de bezoekers.

  • De Loenense waterval is de hoogste waterval van ons land.